|
2000
|
|
|
Ez naiz euskara batuaren kontrakoa, baina gaurko euskara batu askoren kontrakoa bai. Gaurko euskara batua erdaraz jantzita ikusten dut askotan eta euskarak nahiko aberastasun
|
badu
berekin, hitz bera esan liteke lau edo bost modutara eta askotan gure herriko hitzak baztertu eta erdarazkoak sartzen dituzte. Nik herri hizkuntza dut gogoko eta badakit, ez da harrokeria, irakurle batzuk baditudala.
|
|
|
Bat nator Koldok esandako gauza askorekin. Euskara batuan euskalkiek ere
|
badute
beren lekua. Zer da euskara batua?
|
|
|
Alabaina, oraindik orain gutxi baizik ez baita garatu Zuberoako turismo sarearen gaitasuna. Gaur egun ez dago dudarik egoera latza dutela, baina zuberotarrek erakutsi nahi
|
dute
beren buruaren jabe direla eta erronkari lotzeko prest dira. Beraz emaitzak datozen urteetan preziatzen dira
|
|
|
Urrentxindorra da Enbeitatarren senideko bigarren kontakizun honen protagonista. Kepa Enbeita
|
zituen
berez izen abizenak, baina bere urrezko ahots eta urrezko bihotzaren ondorioz deitzen omen zioten" Euskadiko Urretxindorra". 1878.urtean Muxikako Usparitxa auzoko Jeuri baserrian jaioa, bataio eguna zen berarentzat benetazko jaiotze eguna.
|
|
|
Bere fase aktiboena XIX. mende erditik gaurdaino luzea da. Baina denbora eta erritmoek ez
|
dute
berez prozesua bideratzen, prozesua ez da lineala. Adibidez, ez dezagun pentsatu euskara denbora pasatzearekin bakarrik berreskuratuko dugula.
|
|
|
" PSEk, UAk, Benegasek... horiek EAJ Ajuria Eneko garaiko marko batera eraman nahi
|
dute
beren proposamenekin, eta guk aldiz, abertzaleen arteko trantsizio bide batean abiatzea nahi dugu; biak, ordea, bateraezinak dira". Hori al da gaur egun HBk buruan duena?
|
|
|
Ene herrian uros bizi dira; ni bezain. Nekez baina laborariek
|
badute
beren tokia egungo munduan. Paueko mundu modernoaren eta Zuberoaren artean daramat bizitza.
|
|
|
Azken 15 urtetan urrats sendoak eman direlakoan nago. Ez du ordea dena antolatua izan behar, herritar bertsozale eta antolatzaileek ere behar
|
dute
beren erara funtzionatzeko lekua. Nola lortu oreka hori?
|
|
|
Lehen multzoan aipatu ditugun egunkariekin alderatuta eta audientziaren jatorrigeografikoari dagokionez, GARAren eta EUSKALDUNON EGUNKARIAren eta, maila apala goan, DEIAren kasua ezberdina da. Hauek banatuagoa
|
dute
beren irakurleria lau herrialdeetan. Milakoetan, EL CORREOk, EL DIARIO VASCOk edota ELDIARIO DE NAVARRAk baino audientzia txikiagoa duten arren, orekatuagoa duteberen hedapen eremua.
|
|
|
Hirugarren kanalen legeak33 Estatuaren legean bertan aurreikusten zen telebista sistemaren deszentralizazioa bideratzen du. Honen arabera Autonomia Erkidegoekaukera
|
dute
beren gestiopean egongo diren telebistak eratzeko34 Alabaina, zerbitzuberri horien titularitatea Estatuarena izango dela xedatzen da. Horrekin batera, programazioari buruzko zenbait mugapen ere egiten dira lege honetan, nahiz etafuntsezkoak Estatutuaren legean finkatzen direnak izan.
|
|
|
Norvegian, Suedian, Finlandian eta Errusian. Esan gura baita, laponiarrek ez
|
dituztela
beren markak eta mugarriak jarri beren lurraldearen nondiketa norakoak adierazteko eta errespetarazteko; eta, jarri izan badituzte, norbaitek lekuzaldatu ez eze, kendu ere egin dizkiela, nonbait. Kontuak kontu, mapan ez dagoena, ezdago, ez da existitzen nazioarteko komunitatearen aurrean.
|
|
|
Gure inguruan irakurgai edo ikusgai diren hedabideei esker, Euskal Herriaz izandaitezkeen definizio politiko guztiek
|
badute
beren isla eta eredu mediatiko propioa.Euskal Herriko egunkariek eta telebistek eraikitzen dituzten identitate mapak osoprofil zatikatuak erakusten dituzte; hain zuzen, konstatazio horrek garamatza euskalpoliformismo mediatikoaz hitz egitera.
|
|
|
Sare telematikoen erabilpenean zehar estatu boteretsuek besteen jarduera ekonomikoak eta politikoak zain ditzakete, haien subiranotasunaren aukerak gutxiagotuz. Beraz, pertsonen kontrola saihesteko heziketa, legeak, eta erakunde eraginkorrak beharrezkoak diren modu berberean, herriek mekanismo legalak eta nazioarteko erakunde betearazleak14 behar
|
dituzte
beren burujabetasuna babesteko.
|
|
|
Hain zuzen, argi asko bereizten da nor direnfrantsak edo frantximentak, batik bat Iparraldean: oro har, Ipar Euskal Herritik iparreragoko jendeak, edota bertan bizi arren, izaeraz frantsestzat
|
dutenak
beren burua.Hegoaldean, aldiz, desberdintasun hau mantentzen bada ere, sarritan Iparraldekoeuskal herritarrak izendatzeko erabili ohi da.
|
|
|
Hastapen rousseautarrean funtsaturiko demokraziek ez dute norbanakoaz gaininolako beste legitimitaterik onartu; eta, ondorioz, gizarteak trinkotzeko makinakdiren estatuek hasierako zilegitasun horretan kudeatu ohi
|
dute
beren indar ahalmena (bortxa). Horrela, nitasunaren ideologia areagotuz (hedonismotik jarrera apolineora doana, Descartes-engandik Robinson-engana...), niaren teknologiaz baliatudira (hirigintza, soiltasuna, hezkuntza...) 3 zuzenbide erromatarra oinarri izanik (jabego pribatua, legezko nortasunak, etab.) estatu demokrazia eraikitzeko, non eskubide kolektikoak baztertuta geratzen diren (erkidego etniko tradizionalak, langileria, ekologia...) eta giza eskubideak gizakiren zuzenbidearen arabera soilik ulerrarazten diren4.
|
|
|
Alta, estaturik gabeko nazio horiek ezin dira beren buruaren jabe izan legez. Ezin
|
dituzte
beren gerorako egitasmoak askatasunaz kudeatu bakarrik, eta espainiar tutelapean jarraitzeko tenorea onartu beharra daukate betiere. Hiru hitzetan adierazita, askatasuna ukatzen zaie.
|
|
|
ii) Estereotipoak: Haurrek, egokien deskribatzen zituzten sei dimentsiokoadjektibo positibo eta negatiboen artean (zikina, garbia, lagunkoia, haserrekoia, argia, leloa, alferra, langilea, alaia, kopetiluna, onesta, desonesta) ezaugarritu behar
|
zituzten
beren lurraldeko eta Espainiako biztanleak.Horrez gain, biztanle horiek noraino zituzten gustuko eta noraino ez (5puntutan) esan behar zuten.
|
|
|
Beraz, pazienteari lagundu egin behar zaiofatxada hori hausten, erresistentziak eta transferentzia (hots, analista gurasoerreprimitzaile eta zigortzailearekin inkontzienteki identifikatzea) analizatzeko etaerreprimituta dauzkan arerio sentimenduak adierazten laguntzeko. Guraso gutxikonartzen
|
dute
beren haurren arerio sentimenduen adierazpena, eta pazienteguztiengan aurkitzen da jarrera negatiboa. Sentimendu horiek, terapian zehar, aztertuak eta adieraziak izaten dira, bai fisikoki bai hitzen bidez. Baina gauza beragertatzen da torax, sorbalda eta besoetan eragina duten tentsioekin, neurritasun etauzkurdura horrek hauxe esan nahi duelarik:
|
|
|
Itxura guztiz, hain frankista leial agertutako Lauzurikak eta Euskal Herriko bestehainbat elizgizonek ez zuten espero, kontsultarik gabe, Gobernuaren halako eskusartzerik. Segur aski, ondoko asteetan, ahal zena egin zuten apaiz eta fraideek, ekaitzari aurre egin eta urak berbideratzeko; tokiko eliz agintariek ahaleginak eta bostegin bide
|
zituzten
beren iritzi eta ezinegonak Gotzainari ezagutarazteko. Ondokogertakarien aurrean, hori da behintzat pentsa daitekeena, nahiz eta artxiboak horretanarakatzeke ditugun.
|
|
|
Herri txikiek aski
|
zuten
beren ezbeharrarekin: euskarari gaina ezin hartu izanazen, ziotenez, haien eskastasun kultural nagusia.
|
|
|
Euskaldunaren eskubidea da salerosketak bere hizkuntzan eginahal izatea. Saltoki handiek bitarteko indartsuak
|
dituzte
beren produktuak saltzeko, etaeuskara salmenta handitzeko tresna garrantzitsua dela nabarituz gero, berehala hartukolituzkete euskararen aldeko neurriak. Saltokietan euskaraz egiteko, ez digu Madrilekedo Parisek inolako eskumenik eman behar; guri dagokigun auzia da.
|
|
|
Gure konkistatzaileek, espainiarrek eta frantziarrek, ez eskuinekoek ez ezkertiarrek, borroka nazionala ez dute ikusten klase sozialen epifenomeno bat modura, eta, are gutxiago, ez
|
dute
beren estrategia klase sozialen borroka modura lekuratzen.Zergatik guk, euskaldunok bakarrik, borroka nazionala klase sozialean urtzen duenerredukzionismo horretan erori behar ote dugu, beste inor erortzen ez denean. Gainera, gatazka muga sozio-ekonomikoetan ezarri nahiko luketen espainiarrek berekere, IUkoek adibidez, azken batean, espainiar nazionalismoan kokatzen dira, aitortzenez badute ere....
|
|
|
Izatearen esentziak, giza adimenari esker, ez baitirau Izatearenganberarengan, errusinolaren esentziak errusinolaren baitan ez dirauen ber. Hau dela eta, egundoko zailtasunak dauzkate Izatearen eta gogoetaren arteko harremana arartegabeadela dioten filosofoek mahaiak bezalako artefaktoen nondik norakoa filosofikokiazaltzeko. Ez
|
baitugu
beren filosofietan ekintzarik, lanik nahiz ahalik idoroko, emaniko edo jasotako Izateak geuk jaso bezala irauten omen baitu: berbera, aldagaitz, beti.
|
|
|
batetik denboraldi luzeko programazioa egitea, udazkenetik udaberriaren amaiera arte; eta bestetik, laburra, udarako baino ez dena. Lehenbizikoan, entzuleek, Gabonetako eta Aste Santuko periodo laburretan izan ezik, ia ez
|
dituzte
beren ohiturak aldatzen, lantokian, bidaiak egiten eta etxeko ekanduak burutzen pasatzen baitute beren denbora; hortaz, programazioak aldaketa gutxi eduki ohi du.
|
|
|
legeak arlo honi azken atala eskaini bazion ere185, administrazio egituren gaia gure azterketaren abiapuntua izango da, eraiki nahi zen eraikuntzaren funtsezko oinarria izan zela uste baitugu. Izan ere, arestian esandakoa errepikatuz, arlo baten edo besteren arautze hutsak ez
|
luke
berez eraginik izango (nahia adieraziko luke, besterik gabe) eta politikak (hezkuntza politikak, gure kasuan) kontuan izan behar du zeintzuk izan daitezkeen sortu eta kontrolatu beharreko tresnak, hauen artean eraiki beharreko administrazio sarea Estatuaren makineria esango genuke guztiz garrantzitsua izanik.
|
|
|
Eta, halako batean, geure izenaren hotsak itsutzen gaitu, eta zernahi egiteko prest izaiten gara, baita geure izenaren izenean bertzeena estaltzeko eta zanpatzeko ere. Ordea, izenetarik eta hotsetarik haratago biziko bagina, izenik ez duen Hura edirenen genuke, izenik ez
|
duelako
berez dena eta izen guztiak bere baitan biltzen dituena, eta edirenen genuke, halaber, agian, geure zinezko izana... Horregatik, hartaraz gero, noiz eta neure buruari galdetzen baitiot zer naizen, katoliko edo protestant, ihardespen bera emaiten diot:
|
|
|
Ez nuen gehiago ikusi, eta ez nuen gehiago entzun nahi izan. Zeren barrenaldeko boz batek erraiten baitzidan ezen gaizki eta bidegabeki ari nintzela eta ezin
|
nuela
berez ederra zena neure begiz lohitu eta zikindu. Eta ahalketu egin nintzen.
|
|
|
Eta jakin zuenean noren partetik gindoazen eta zertarat, bere etxerat gonbidatu gintuen. ...ileretarik haren etxerat, non kausitu baikenuen haren erranetarat zegoen emazteki bat, indiar horia zena eta adinean sartua; jarri ginen aulki luze baten gainean, atera zigun emazteki indiarrak guaiaba zukua, eta solasean hasi ginen; eta erran genionean don Anselmori ezen kaputxinoen misionerat joaiteko asmoa genuela eta aita Zacaríasen gomendiozko karta bat generamala, ihardetsi zigun ezen lagun
|
zituela
berak ere misioneko indiarrez arduratzen ziren kaputxinoak; baita bertze muturrean zeuden frantziskotarrak ere, zeinek fundatu berri baitzuten bertze misione bat. Eta, noiz eta hango eta hemengo indiarrez galdetu baikenion, erran zigun, Fernando Pachecok bezala, ezen bi indiar suerte zirela inguru haietan:
|
|
|
Mementu hartan Fernando Pachecorekin geunden, eta hari aditu genionetik jakin ge nuen ezen gizon haiek bigarren semeak zirela eta Espainiatik etorriak —Avilatik eta Zamoratik—, aberasteko edo kargu inportant baten erdiesteko asmotan, nahiz eta azkenean fortunak bere lekurat ekarri zituen eta, halatan, xede apalagoetarat etsi behar izan zuten —Joxe Aberasturik ere egin zuen bezala, itxura guztien arabera—, zeren kapataz gisa trabailatzen baitziren, bazter haietako jauntxo boteretsu batzuen lurretan; eta jakin genuen, halaber, ezen aldian behin etortzen zirela, bai jendearekin eta bai balizko erosleekin hainbat tratu egiteko, zeinetarik gehienak beren etxaldeetako ganaduarekin loturik baitzeuden, bai jan edanen eta bertze hornizoin batzuen erosteko eta beren nagusien etxalekuetarat garraiatzeko... baita kalapitaren bat sortzeko ere hainbatetan, zeren guztiak ere baitziren, ostatatzen gintuen gizonaren erranetan, gizon gaitzak eta ondikozkoak, gerlatiak eta maliziatiak, okasinotsuak eta inkontru gaixtokoak. Eta, nahiz eta bigarrentsuak ziren, goraki mintzatzen ziren beren buruez, klar eta ozen, eta lau haizeetarat kanpatzen eta famatzen zituzten beren bertuteak eta bertutezko obrak, zeren zaldun zalduntzat eta kontu kontuzkotzat
|
baitzituzten
beren buruak, halako moldez, non bi hitz haiek enplegatzen baitzituzten noiznahi den, bertzeen aitzinean: zaldunak gaituk eta zaldunak gaituk... haien Espainiako etxeek mendez mende pilatu eta juntatu zituztèn merituekin eta tituluekin batean, zeinak errezitatzen baitzituzten arrosarioaren letaniak balira bezala.
|
|
|
—Bada, horixe eginen diagu. Izan ere, ikerlarioi plazent zaiguk ideien eta teorien kontrastatzea, honako tesien edo harako antitesien frogatzea behin eta bi aldiz, zeren zientzia maite
|
duenak
berez izan behar baitu begiluze eta ikusnahi. Eta jondone Tomas apostolua diagu etsenplu eta jarraibide:
|
|
|
Eta bazirudien, uroski, ezen neure premia haren estaltzeko eta neure gutiziaren betetzeko deus guti falta zitzaidala, zeren eta, guardia buruak saskian zegoen jaka bat eskuan hartzen zuela, erran baitzigun ezen Kristoren manuak eta aginduak
|
zituela
berak bizibide eta jokabide... eta, nola haren manuetarik bat zen ezen jantzi beharra zegoela biluzgorri zegoena, hala itzultzen zizkigutela puta haiek edo puten konplizeek beren ihesaldian kanpoan utzi zituzten jantziak, ez geure amoreakatik, deus ere merezi ez genuelako, baina Jainkoaren amoreakatik.
|
|
|
Lehenago ohartu behar nuen, baina zentzumenak ez
|
nituen
beren hoberenean. Belarriak sorgortu zitzaizkidan arte ez nuen burua biratu, eta orduan argi itsugarri batek biluztu ninduen bide erdian:
|
|
|
Gizaki jakin bat jokabide umiliagarriaren biktima zuzena ez bada ere, biktimekin identifikatzen ahal da, adibidez talde kultural bereko kideak direlako. Esate baterako, bere ikasketa guztiak hizkuntza gutxiagotuan burutu dituzten ikasleak unibertsitatera iristen direnean eta han ezin
|
dutenean
beraien hizkuntzan estudiatzen segitu (demagun legediak eskubide hori errekonozitzen duela), orduan ikasle horiek umiliaturik sentitzeko arrazoi sendoak dituzte. Eta ez soilik ikasleek; gutxiengo kulturaleko kideak direnak ere umiliaturik senti daitezke, nahiz eta unibertsitatean ez egon eta inoiz egon ez izan, lehen aipaturiko izaera kutsagarriari esker.
|
|
|
Gaur egungo komertziozko bibliografia gehienek (ISBN kasu, http://www.mcu.es/bases /spa/isbn/ISBN.html), argitaletxeek, banatzaileek, liburutegiek, baita administrazio publiko gehienek ere, web orriak
|
dituzte
beraien informazioa eskaintzeko. Bide honi esker eskaerak egiteko informazioa azkarrago eskuratzen da eta eskatzeko bideak errazten ditu.
|
|
|
(Jakina, basatiek etsai bat hil ondoren buruak erortzen zaizkiela imajinatzen dutela deskribatzearen oso bestelakoa da hau, adibidez. Hemen gure deskribapenak ez
|
du
berez ezer superstiziozkorik, ezta magiazkorik ere.)
|
|
|
27 Frazerrek hurrengoa dio: " Hemen, Europan, uste zen sorginek ilean
|
zituztela
beren ahalmen gaiztoak, eta ezerk ezin ziela inolako arrastorik egin gizatxar haiei ilea zuten bitartean. Horregatik, Frantzian, sorginkeri salaketa egiten zitzaien pertsonei gorputz osoko ileak moztu ohi zizkieten torturatzailearen aurrera eraman baino lehen".
|
|
2001
|
|
|
Nik jo ohi dut bertsolaritza liburuetara halako komodinak bilatu nahian, gero hip hopa egiteko. Eta baliteke etorkizunean ere bertsolaritza modernoa sortzea, baina uste
|
dut
beren arauak eta mantenduko dituztela.
|
|
|
Bestalde, beste zenbaitek ez du ahaztu Endesa Iberdrola bat egitea negoziatzen ari ziren bitartean, Gas Naturalek eta Repsolek beren ahaleginak egin zituztela Iberdrola bereganatzeko. BBVAk operazio hori onartzearen aldeko jarrera erakutsiko luke, Repsolen ere kontrol aukera handia
|
baitu
berak, eta BBK ere hor sartuta dago nahiz eta maila apalagoan izan. Repsolek aurrea hartu eta Iberdrola bereganatzeko inolako asmorik ez duela iragarri du, baina negozioen esparruan ezin da inolako aukerarik bazterrean utzi.
|
|
|
Ezker politikoa, ezker soziala, ezkerreko mugidak eta ezkerreko jendea bereizi behar ditugu, nahiz eta denak modu batean edo bestean lotuta egon. Horiek guztiek oraindik
|
badute
beren indarra Euskal Herrian. Zera gertatzen da, horiek hauteskundeetan, grebetan, ekintza politikoetan edo inkestetan irudikatu nahi ditugunean, oso era diferentean agertzen direla.
|
|
|
Euskal Herrira heldu diren etorkinak ez datoz denak ihesi, jakina. Denek ez
|
dute
beren herrialdean arazo politikorik, eta batzuk propio ekarriak dira lanerako. Azken urte honetan 80 etorkin heldu dira gure itsasertzera arrantza lanetara.
|
|
|
Hasi dira mugitzen herri honek eman dien mezua gordina delako. Ez dute espero zituzten emaitzak erditsi, ez dute herri hau beren harira eraman, orduan ezinbestean aldatu behar dute, herri honen tinkotasunarekin topo egin dute eta hori onartzen ez
|
badute
berentzako kalte izango da.
|
|
|
Kopuru hori igotzen doa eta bertakoak arabar sentitzen diren heinean, giro euskalduna sortzen eta indartzen ari da Argantzunen eta inguruan. Araba Euskarazko koordinatzaileak dioenez," hemengoek, arabartzat
|
dute
beraien burua eta euskara haien hizkuntzatzat hartzen dute".
|
|
|
Oso apasionantea izan zen, lehenengotako aldizkari independientea zenez, alderdi politiko denak etortzen baitziren izen faltsuekin, berri ematera. Erbestetik jende piloa etortzen zen, eta gure aldizkarian
|
zuten
beren hitza eta orria. Konturatzen hasi nintzen ezkutuan zer herri piloa zegoen.
|
|
|
Talde hauek, Al Kaeda barne,
|
badute
beraien arteko komunikazio maila bat, hierarkia handikoak dira eta pertsona batekiko menpekotasun handia dute. Hor da, adibidez Afganistanen Hekmatiarren taldea, abangoardia islamista gisa eratu den alderdia.
|
|
|
Aurrekoek ez bezala, hauek ez
|
dute
beraien datu baserik eta, horrenbestez, gomendaturiko orrien zerrenda propiorik ezin dute osatu.
|
|
|
Esandakoaren arabera, testuen lanketa jarduera ezin aproposagoa izan daitekegure eskoletako edozein helburu lortzeko. Baina, testuek ez
|
dute
berez ziurtatukohelburuak lortuko direla. Testuak erabili egin behar ditugu, ondo erabili gainera, emankorrak izatea nahi badugu.
|
|
|
Narratutakoak, narratzaileak eta irakurleak, hirurek
|
dute
beren denbora irakurketaren gertakizun literarioan. Egoerarik garaikideenean ere (narrazioa= narratzailea= irakurlea, hirurak sinkronikoak liratekeen kasuan), sekuentzia horikronologikoa da beti, eta denbora ordena horretan gertatzen da.
|
|
|
gaiaaskotan aipatzen da. Hala ere, hizkuntzaren erabilerak ez
|
du
berak bakarrik gaiespezifikoa osatzen, ezta hizkuntzen erabilerak taldearteko testuinguruan edoukipen egoeretan ere; gehienetan, gai horiek ez dira zuzenki lantzen, zeharkabaizik, bigarren hizkuntzen jabekuntza, elebitasuna, hizkuntza eta etnizitatea, identitate etnolinguistikoa, etnien edo kulturen arteko komunikazioa bezalakogaietan txertatzen direlarik. 4) Komunikazioaren ikuspegi teorikoak garrantzi berezia dauka, ez soilik psikosoziolinguistikan daukan presentziagatik, edo psikologiasozialaren eta psikosoziolinguistikaren arteko batasun puntua delako, baizik etahizkuntzaren erabileran interesa daukaten aspektu ezberdinak integratzen dituelako, hau da, oso interesgarria da euskal testuinguruan euskararen erabilera aztertzeko.
|
|
|
Hegoaren egoiliarrek 10 IM ko kopurua eskatzen dute Hegoaren diruan, hau da, 8 IM beren merkataritza inportazioen ordainketarako eta 2 IM beren kanpo zorraren zerbitzu korronterako. Iparraren egoiliarrek ez dute 10 HM ko kopurua eskatzen, beraien nazioarteko gastu korronteak 8 HM ko kopurura murrizturik baitaude; beste aldetik, Hegoaren egoiliarrek ezin
|
dituzte
beren gastuak gelditu 8 IM ko mailan, zeren H ren zorpeko egoiliarrek, merkataritza inportatzaileek bezalaxe, beren kanpo hartzekodunei ordaintzeko beharrezkoak diren kanpo monetak erosi baitituzte.
|
|
|
Egia ote da, beren kanpo hartzekodunei zerbitzatzeko, zorpeko herrialdearen egoiliarrek ez
|
dutela
beren herrialdearen kanpo errenta netorik eskuratzen kosturik gabe. Erabat egia da, batetik, munduko ezein herrialdetan Banku Zentralak ez dituela monetak dohainik ematen.
|
|
|
Horrela, berriro ere kanpo zorraren zerbitzuari dagokion gaur egungo desordenaren arauaz egiten dugu topo. Arau horrek agertzen duenez, zorpeko herrialdeek beren barneko errenten zati baliokidea sakrifikatu behar
|
dute
beren kanpo irabazien gainetik.
|
|
|
delakoan sartuta. Esan ohi da gizonek ez
|
dutela
beren gorputza perfumatu behar; baina gure gizartean kontrakoa frogatzen da. Gero eta gehiago dira gizonezkoentzako perfumeak, eta horra hor egunkariak esaten duena.
|
|
|
Diabetes Care aldizkariaren azken zenbakian argitaratutako azterlan baten arabera, 1 edo 2 motako diabetesa duten pertsonek joera handiagoa
|
dute
beren lankideek baino lanegunak galtzeko, eta, beraz, soldata txikiagoa dute, ehuneko 30 arte. 1989ko datuetan oinarrituta egindako lanaren arabera, diabetesak 3.7000 eta 8.700 dolar artean murriztu zituen AEBetako langileen urteko diru sarrerak.
|
|
|
Proteina eta burdina gehien duten lekale lehorrak dira. Pertsona batzuek ezin
|
dituzte
beren propietateak baliatu, kontsumitzean favismoa garatzen baitute, anemia mota bat
|
|
|
Gure organismoko organo eta zelula guztiek eguneroko elikadurak ematen dizkigun substantzia elikagarriak behar
|
dituzte
beren funtzioak behar bezala bete ahal izateko. Elikadura desorekatuak, oro har, zenbait bitamina edo mineralen gabezia espezifikoak eragin ditzake.
|
|
|
Kirolari askok uste
|
dute
beren organismoak proteina gehigarriak behar dituela errendimendu fisiko ezin hobea lortzeko, baita dietaren bidez hartutako proteina ere. Azken urteetan egindako azterketek erakusten dutenez, entrenamendu bolumen handiko kirolariek proteina gehiago behar dituzte beren dietan, pertsona sedentario baten beharrekin alderatuta.
|
|
|
Kirolari askok uste dute beren organismoak proteina gehigarriak behar dituela errendimendu fisiko ezin hobea lortzeko, baita dietaren bidez hartutako proteina ere. Azken urteetan egindako azterketek erakusten dutenez, entrenamendu bolumen handiko kirolariek proteina gehiago behar
|
dituzte
beren dietan, pertsona sedentario baten beharrekin alderatuta. Hala ere, horrek ez du nahitaez esan nahi gehigarri proteikoak hartu behar dituztenik.
|
|
|
Merkataritza eta Kontsumo Zuzendaritza Nagusiak jakinarazi du izozkiek beren osaera edo osagaien zerrenda zehaztu behar
|
dutela
beren etiketan, datu hauekin batera: izena, eduki garbia, kontsumitzeko data egokia, lotea eta kontserbatzeko modua.
|
|
|
Izozkiak establezimenduetan saltzen direnean, edalontzietan, kopetan, poteetan edo materialezko erretiluetan aurkeztu ahal izango dira. Ontziek ezin
|
dituzte
beren ezaugarriak aldatu, ez zapore eta usain arraroak transmititu, ez eta produktua aldatu ere. Osaera eta aberastasun dietetikoaren arabera, “izozki” izenak bi kategoria ditu:
|
|
|
Kataluniako zientzialari talde batek jakin du antsietate eta laxotasun artikularra (artikulazioen malgutasun handiagoa) duten pertsonek aldaera bat
|
dutela
beren genoman, eta hori gaixotasun horiek jasateko joera duen faktorea dela. Genetika Mediko eta Molekularraren Zentroko Genetika Psikiatrikoko Taldeko eta Bartzelonako Itsas Ospitaleko Psikiatriako Ikerketa Taldeko ikertzaileek egin dute aurkikuntza.
|
|
|
Gantz edukia eta bitamina (antioxidatzaile naturala) dituenez, arrisku kardiobaskularra duten pertsonei kontsumitzea gomendatzen zaie; baina kaloria asko dituenez, neurriz jan behar da gehiegizko pisua edo obesitatea izanez gero. Bestalde, potasio ekarpena oso handia da, eta, beraz, giltzurrun alterazio handiak dituzten pertsonek kiskali egin behar
|
dute
beren elikaduratik, potasioa kontrolatzen duen dieta egiten badute. Nola aukeratu:
|
|
|
Arau horrek 1984ko irailaren 17an hartu zuen indarra, urte horretan bertan aplikatu ahal izateko haren xedapenak. Inportaziora bideratutako perretxiko jangarriek ere
|
badute
beren kalitate araua, nahiz eta 1980ko urtarrilekoa izan eta “basatitzat” hartutakoei soilik dagokiena. Gutxieneko kalitate ezaugarriak perretxiko kategoria guztien antzekoak dira.
|
|
|
Eguneroko ohitura bilakatu zen haien jardunean parada bat egin eta epe laburrekoa bazen ere, nire magalean eseririk beren aritzea. Normalean beren seme alabak izan ohi
|
zituzten
beren hizketa gai, baina gainontzekoak ere ez ziren libratzen.
|
|
|
Hinduek uste
|
dute
beren errautsak Gangesen barreiatuz gero, hil eta piztu etengabeko bilakaeratik askatuak gelditzen direla.
|
|
|
Aurpegi eztia izan zuten, azal leuna, begi zoliak, ezpain mehe musukoiak, ile beltz kixkurra eta bekain luze finak. Halere, nekez oroitzen dira nolakoak ziren beraien belarriak, ze kolore
|
zuten
beraien masailek.
|
|
|
Guardia zibilek, euskaldunak harrapatu ahala kuartelera eramaten zituzten eta presoek ez
|
zuten
berez kuartelaren espazio estua utzi behar, baina euskaldun libreak euskaldun presoa ukituz gero hau ere libre geratzen zen. Guardia zibilek euskaldun guztiak preso eroritakoan bukatuko zen jokoa.
|
|
|
Saratarraren  bertsoak ezagutzen nituen, doinu eta guzti, beste hainbestek bezala: halaz guztiz, ez
|
dute
beren mailari dagokion edizio zuzenik, Bilintxek dagoeneko baduenaren parekorik. Besterik bazuela berandu jakiteratu nintzen, Lafon irakaslearengandik, gezurra badirudi ere, hitzez lehenbizi, izkribuz gero.
|
|
|
Enkartazioetakoek zer ikusi [gutxi] zuten Gernikako arbolarekin. Garai luze batean Durango aldekoek ere ez, beren biltzarrak Gerediagan egiten baitzituzten eta han
|
bazuten
beren artea edo pagoa. Bakoitza bere aldetik ibiltzen zen.
|
|
|
Hauek ere
|
bazuten
beren literatura: kopla zaharrak, bat bateko bertsoak, ipuinak, esaerak, eta nahi duzuena.
|
|
|
Lehorteari amaiera eman diote sortu berriak diren Dar Dar eta Kanpingags taldeak. Hainbat aktore, bide komertzialetik jo gabe, eta, beharbada, arrakasta baino nahiago
|
dutenak
beren apustu pertsonal eta gustuei jaramon egin, formatu txikiko lanak muntatzen hasi dira. Bide berriak jorratzen, Ramon Agirre aktorea.
|
|
|
Orain arte bildutako ideiez gogoeta eginez, ondorio batzuk atera ditzakegu. Batetik, argi dago EBren eragile nagusia ekonomia denez, Europako erakunde horrek ez
|
duela
berez ahalegin berezirik egingo hizkuntza gutxituak bermatzeko eta zeregin hori ez da euren kezka nagusien artean sartuko.
|
|
|
Aurreko jarrerak Newtonen eta Leibnizen arteko aurkakotza gisa azter daitezke, bata espazio absolutu baten beharra defendatuz, bestea espazioaren izaera erlatiboa baieztatuz. Baina bi hauek azken batean Jainkoaren ideia behar
|
bazuten
beraien teoria oinarritzeko, Kantek espazioaren eta denboraren izaera subjektiboa eta ideala defendatuko du, hau da, hauek subjektuaren begiespenaren forma hutsak dira. Ideia hau beti ere oztopo handia izan da Kant ulertzeko unean, eta nik hauxe besterik ez dut esango oraingoz:
|
|
|
3) Froga ontologikoa, esperientzian oinarritu gabe a priori abiatzen dena adigai soiletatik. Kanten esanetan hirugarrena da froga nagusia, aurreko biek ere bertan
|
baitute
beren funtsa; beraz, pentsalariaren analisia azken honetatik hasten da.
|
|
|
Une batean pentsatu nuen zer harrera klase egingo zidaten Arantzazun gizaki estrafalario harekin iritsi eta" hemen daukazue kanona" esaten banuen. Gainera, ez
|
zuen
berez eta onez etorri nahiko, eta Arantzazuraino garraiatzea ere... laurogei laurogeita bost kilo izango zen kabroia. Ideia ez zitzaidan oso laket.
|
|
|
– Mespretxua baizik ez
|
nuen
beraienganako. Koldar halakoak!
|
|
2002
|
|
|
Historiaurretik artzain kultura ezagutu duen inguru basati hauen (Urbasa izen egokia da oso)" biztanle" ei dagokienez, batez ere lasai asko bizi diren ardi latxak eta pottokak ikusiko ditugu, eta horiez gain sai zuri, basurde, basakatu, katagorri eta abarrek ere bertan
|
dute
beren etxea.
|
|
|
Garai batean bandalismotzat jo zen mugimendua lan artistiko bezala onartua da azkenaldian. Idazletzat
|
dute
beren burua, beharbada, graffitilarien sinadura nonahi irakur daitekeelako. Euskal Herrian gero eta gazte jende gehiagok hartzen ditu koloretako aerosolak hiriko kale eta txokoei bizi pixka bat emateko.
|
|
|
Batasunaren normalizazio proposamenak, esate batera, Bateginezekiko aldaketa koalitatiboa dakar eta guk egindako proposamenarekiko hurbiltasun garrantzitsua du zenbait puntutan. Guk, dena den, azken bileran berriz adierazi genien lehentasunezko harremana nahi
|
genuela
beraiekin, ezker abertzaleko beste erakunde batzuekin nahi dugun bezala.
|
|
|
Izan ere, aldaketa handiak jasan dituzte Aljeriako gerra eta 68ko Maiatza garaian unibertsitatean entzute handia izandako erakunde horiek, eta gaur egun mutazio baten ondorioei aurre egin beharrean aurkitzen ditu ikerlariak. Beraz, korporazioetatik ezkerreko erakundeetarainoko ikasle militanteak nortzuk diren, eta nola bizi
|
duten
beren militantismoa agertzen saiatu da Eguzki Urteaga.
|
|
|
Eremu zabal horretan, Ikas Bik zabalkunde zaila izan zuen hastapenean. Bertako gurasoek ez
|
zuten
beren seme alabak eskola elebidunetan aritzerik nahi, ez baitzuten ulertzen, konparazione, matematikak euskaraz eman zitezkeenik. Kostata baina, emeki emeki, gela elebidunak zabalduz joan ziren.
|
|
|
Horregatik da nabarmena hutsune hau. Talde politikoek egin behar
|
dute
beren hausnarketa, baina besteok ere ondo aztertu behar dugu geurea.
|
|
|
Horixe salatu du Francisco Corretjek, hots, Setemek koordinatzen duen" Ropa Limpia" kanpainaren arduradunak: " Nike eta Adidas enpresek produzitzen duten herrialdeetako sindikatuek esaten digute kode etikoak itzuli ere egin gabe eta fabrikan jendaurrean jarri gabe daudela leku askotan, eta, horrenbestez, langileek ez
|
dutela
beren eskubideen berri".
|
|
|
Iruñea eta Gasteiz, arrazoiak arrazoi, Batasunaren jarrera desberdinak dira. Baina badirudi logikoa dela bere egoitzetatik halako erabaki makurren bidez kanporatuak izan behar
|
dutenek
beraiek erabakitzea nola aterako diren, erresistentzia pasiboa egitea logikoena da eta. Halako uneetan, bozeramaile batek Josu Jon Imazek ere bai topatu luke modurik esan behar dituenak beste era batera helarazteko, existitzen ez diren eta giroa berotzeko besterik balio ez duten «alfonbra gorrien» aipamena modukorik egin gabe.
|
|
|
Pluralak eta singularrak, adibidez, idazkera bera dute eta soinuen edo hotsen aldetik berdinak dira, baina azentua da bien arteko bereizketa egiten duena. " Pluralak
|
badu
berez azentuduntasun bat, azentuzko marka bat ezartzen dio hitzari. Pluralezko atzizki guztiek hitza azentudun bihurtzen dute, nahiz eta zenbait hitz erroan azentu gabeak izan Bizkaiko iparraldean", adierazi digu Elordietak.
|
|
|
Mendizaleak zeharo ezberdinak dira, nahiz eta gauza berak egin eta bide berean joan. Uste
|
dut
beraiek ez dutela mendia sentitzen guk bezala. Espedizioa prestatzeko aurretik lan handia egin behar dugu.
|
|
|
bata Mecanica de la Peña (Mecapeña), Urdulizen kokatua, eta bestea garai bateko BW, orain multinazional aleman baten eskuetan (Babcock Borsig), eta Trapagaranen kokatua, Ezkerraldean. Bi enpresek orain baino askoz enplegu gehiago izan
|
dute
beren historia luzean, baina krisiek, pixkana, enplegua kendu egin dute. Lehengo BW hirurogeita hamarreko hamarkadan zuzeneko 5.000 enplegu inguru izatera iritsi bazen ere, gaur egun 600 bat baizik ez ditu.
|
|
|
Baina mundu horretan gauzen berraztertze bat gertatuko den konfidantza daukat. Honek ordea denon artean joko arau berdinak adostea ekarri behar
|
du
berekin, eta honetan ere betikoan gaude.
|
|
|
Sistema nozioak, beraz, literatur jarduera funtzionalki definitzea eskatzen du eta bertan parte hartzen duten protagonistek elkarren artean dituzten harremanak zehaztea. Enpirikoentzat testuak ez
|
du
berez inongo adierarik, irakurketaren eta bertan parte hartzen duten kognizio eragiketen bidez lortzen baitu adiera hori. Modu honetan ulertuta, literatur sistema bateko kideek ematen diote testu bati bere adiera.
|
|
|
Alderdi hau edadeko pertsona askok kontuan hartu edo ulertzen ez duen arren, horixe
|
dute
beren pisuaren etengabeko gehitzea, lehen bezalako bizimodua daramatelarik.
|
|
|
Antzerkian gauza bat gertatzen da, ikus entzunezkoen munduan gertatzen ez dena: telebista hain da gogorra eta zinema hain agertzen da latako produktua, ikusleek ezin
|
dute
beren iritzia adierazi.
|
|
|
Internauta inozoa deskargatu, aktibatu eta faktura ikusi arte ez da konturatuko aldaketa horren egiazko helburuaz: konexio parametroak helbidez aldatu eta gehiegikeriazko prezioak
|
dituzten
beraien zerbitzarietara zuzentzea.
|
|
|
Nathaniel Hawthornek ez zuen mitoen itzulpena proposatzen, eta liburua egiterakoan ere aldendu egin zuen bere lana bide horretatik. Ez zuen idazle greko eta erromatarren izkribuak oinarri hartu eta itzulpen soila egin, horrelako kontakizunak askatasun handiz egitekoak zirela uste
|
baitzuen
berak, eta, bi edo hiru mila urtetako kondaira hauetan muina zela garrantzitsu, eta ez moldatzailearen irudimenak istorioan egin zitzakeen aldaketa xumeak?.
|
|
|
Bigarrenarazoa, bestalde, parte hartzen duten subjektuetan datza: Hego Euskal Herrikolurraldeen kasuan, subjektuak argi eta garbi definituta daude, lurraldea EAEko etaNafarroa Garaiko erkidegoei eta udalerriei baitagokie; aitzitik, jakina denez, Zuberoak, Nafarroa Behereak eta Lapurdik ez
|
dute
beren lurraldea oso osorik etaesklusiboki hartzen duen egitura politikorik.
|
|
|
1982an, 10 biztanle aktibo okupatuetarik 6 beren herrian ari ziren lanean, gauregun 4 dira horrela dihardutenak. Kasu erranguratsuena Lapurdi barnealdea da, 10etarik soilik 3k
|
baitute
beren herrian lan egiten; 2k Uztaritzeko kantonamenduan. Pentsa daiteke gainerako gehienak kostaldera doazela egunero lan egitera.
|
|
|
Enpresen eta unibertsitatearen arteko harremanetan, euskara oraindik oso faktore txikia da, ia zeroaren hurrengoa. Dena den, komunikabideek, telekomunikazio konpainiek, eta zerbitzuetako enpresek, gero eta euskararen presentzia handiagoa behar
|
dute
beren ustiapenean. UPV EHUren kasuan, enpresa munduarekinduen harremana sendotzen ari da.
|
|
|
Zaila dirudi epe ertaineramaterial gabezia hori osatzea. Izan ere, irakasle gehienek ez
|
dute
beren burua prestikusten testuliburuak idazteko edo itzultzeko, ikerketa eta irakaskuntzarekin lanezgainezka omen daudelako. Askok azpimarratzen dute testuliburuak prestatzeaesker txarreko lana dela, apenas baitakar onurarik curriculumaren ikuspuntutik (edo ikerketak baino onura txikiagoak baitakartza).
|
|
|
Medikuntzako ikasketekin gertatzen den moduan, Erizaintzako ikasketekospitaletan burutzen den atal praktiko kliniko garrantzitsua
|
dute
beren ikasketa plangintzetan. Gaur egun, irakaskuntza hori gaztelaniaz soilik eskaintzen ari da.Dena den, ospitaletako erizaintzari buruzko hezkuntzan Medikuntzako hezkuntzangertatzen ez den beste aldagai distortsionante bat dago:
|
|
|
Mintza saioetan maila guztietako ikasleak batera aritzen badira ere, garrantzitsua da bakoitzak bere neurriko aurretikako lana prestatzea. Denekaurkitu behar
|
dute
beraientzat egokia eta saioa prestatzeko lagungarriaizango den ariketa bat, gutxienez.
|
|
|
Ondorengoberrerabileretan, aurrez ehortzitakoen gorpuak alboratuz joaten ziren, objektuekjatorrian zuten egonera aldaraziz, eta, horren ondorioz, testuingurua galaraziz, ezinbaitugu jakin zantzu bakoitzak (tresna, ikatz, etab.) zer nolako harremana zuenhilotzekin. ...uek denbora luzez berrerabili zirela, eta une bakoitzean hartzen ziren erabakiei (hezurrak alboratzea, ganbera eratzenduten harlauzetako bat tinkatzea, ganberaren forma eraldatzea, etab.) gehitu beharzaizkiela hainbat prozesu natural (zuhaitzak haztea, etab.) eta informazio antropiko (tumuluko harriak aprobetxatzea, etab.) ugari galarazi dituzten faktore modura1.Berezko prozesu fisiko kimikoek ere
|
badute
beren eragina; nahikoa litzateke gizahezurrak disolbatzea, gaur egun kontserbatzen diren egiazko atu izaerako gauzakien testuingurua desagertzeko eta horien interpretazioa ezinezko bihurtzeko. Gipuzkoako eta Bizkaiko hareharrizko eremuetan ehortzitakoen giza hezurrenkontserbazioa eta metal arruntena (kobrea eta brontzea) oso txarra izan ohi da.
|
|
|
Dena dela, garbi dago, oligarkia haiekudal boterea kontrolatzen zuten heinean, botere probintziala ere maneia zezaketela13.Lerro historiografiko honetan koka dezakegu Jose Antonio Marin en tesia14 Ahaide Nagusiaren kontzeptua argitu nahian, egileak Loiola eta Oñaz familien kasuakaukeratu zituen (XIV XVI. mendeetan): nola bildu ziren bi etxe horiek leinu bakarbat osatzeko, zer estrategietara jo zuten ondarea eta eragina zabaltzeagatik, nolasaiatu ziren beren eragina hedatzen ezkontza politika baten bitartez, zer modutanantolatu
|
zituzten
beren aliantza sareak. Azken emaitza, leinuaren biziraupena segurtatzearren, beste etxe askok jokatuko zuten erara, maiorazkoaren fundazioa izan zen.
|