|
2000
|
|
|
Gehiago deskribatuz, irudimenezko pertsonaiek ez
|
dute
pertsona bat edo pertsona baten bizitzaren alderdi bat derrigorrez errepresentatzen; gainera, beti ez datozbat ageriko eszenako pertsonaiekin; bertan izan daitezke edota baita honela azalduere: pertsonaiarik ez egotea, pertsonaiaren zatia, pertsonaia zatiez osatua izatea... Batzuetan subjektuaren irudimenezko pertsonaiak daudela ikusten dataldekideengan;, eszena dramatikora bidea irekitzeko modu desegokia?
|
|
2001
|
|
|
Horregatik, batzutan ez dugu gure lekua aurkitzen horrelako ekitaldietan, batez ere protagonismoa guri ematen digutenean. Beste aldetik ere, oso maite
|
duzun
pertsona baten bizitza, aurpegia, edo ahotsa behin eta berriro berbizitzea gogorra da.
|
|
2002
|
|
|
GUILLAN: Interesa
|
duen
pertsona batek bere inguruko hedabideetan nahi duen informazioa lor dezake. Baina, oro har, ez da nahiko informazioa zabaltzen, ez dago euskarazko hedabide askorik ere, eta are gutxiago euskal literaturari leku ematen dioten hedabide askorik.
|
|
|
Oso maite
|
dugun
pertsona baten heriotzari nola aurre egin
|
|
|
Maite
|
duten
pertsona bat galtzen dutenek sintoma berezi batzuk izaten dituzte, eta galera hori onartzeko hainbat etapa pasatzen dituzte.
|
|
|
Emisora handiak eta kate publikoak horretan dabiltza, soinuak bilatzen, eta horretarako deialdia egiten diete entzuleei, entzuleak baitira seguru asko noizik behin irratsaioren bat edo beste grabatzeko tentazioa izan dutenak. Nik neuk La Pirenaica delakoaren irratsaioak grabatuta
|
zituen
pertsona bat ezagutu nuen, baina berandu heldu nintzen, garbiketa batean zaramara bota baitzituen guztiak. Beste batzuetan, grabazioak dokumentu historiko bihurtzen dira ia nahi gabe, hori gertatu zitzaidan Egin Irratiaren irratsaio batzuekin.
|
|
|
produktuaren jatorria edo jatorria, kalitatea, kantitatea edo kategoria, fabrikazio modua eta data, haren erabileratik lor daitezkeen emaitzak, kaltegarritasuna edo arriskua, erosketa baldintzak, edo iragarlearen identitatea, ondarea eta lanbide kualifikazioak. Adibidez, publizitate engainagarria da pertsona bati bere borondatez sinetsarazten diona argaltzeko prozesu bat jarraituko duela, endokrinologian aditua den mediku batek zuzendua, eta kontsultara aurkezten denean, titulaziorik ez
|
duen
pertsona batek baino ez du jasotzen, eta hark adierazten dio pilula batzuk hartzeko. Iragarki horietan, nahita, kontsumitzaileari hutsegitea eragiten zaio; izan ere, iragarkiak idaztean, uste da tratamendua mediku batek zuzenduko duela, eta, berez, kualifikazio medikorik gabeko pertsona bat besterik ez da.
|
|
|
Baloratu beharreko beste alderdi garrantzitsu bat da ez direla beti lortzen nahi diren emaitzak. “Bospasei dioptria
|
dituen
pertsona batek aukera gehiago ditu zeroan geratzeko hamabi eta astigmatismo pixka bat dituenak baino. Kasu bakoitza desberdina da, eta banaka baloratu behar da”, dio Javier Ferrok.
|
|
|
Gainera, aditu horrek salatu zuenez, “koman dauden paziente asko beren etxeetan daude, Gizarte Segurantzak ez baitie horrelako kasuei aurre egiten”. Concepción Sarachaga Cébrano de Asturias elkarteko lehendakariak adierazi zuenez, “gizarteak ez du patologia horren berri, uste
|
baitu
pertsona batek, komaren ondoren, begiak ireki eta aurreko bizitzara itzultzen dela”. Hala ere, “errealitatea oso bestelakoa da”, adierazi du, “gaixoa erabat menpeko eta laguntza baliabiderik gabeko pertsona bihurtu delako”.
|
|
|
Iris Acces 3000 izeneko aparatuak segundo bat behar du horretarako. Hala, gailu hau duen eraikin batera sartu nahi
|
duen
pertsona batek Iris Access era hurbildu du begi bat (bideo-kamera bat baino askoz handiagoa ez den gailu bat), eta segundo bat itxaron du. Denbora hori behar du Iris Accesek gizabanako bakoitzaren erretinaren egitura bakarra eta besterenezina identifikatzeko.
|
|
|
Askotariko kausak Arrazoiak askotarikoak eta gaixoak bezain askotarikoak dira, baina, egia esan, kasuen %80 argaltzeko dieta hasten denean hasten dira, inolako kontrol profesionalik gabe. Horrez gain, nerabeak berezko dituen gorputz aldaketak ez onartzearekin, pisua azkar handitzearekin (adibidez, kirol jarduera bat uztean), bizitzan aldaketa garrantzitsuak egitearekin, fisikari buruzko konplexuekin, maite
|
dugun
pertsona baten harreman, gaixotasun edo heriotza arazoekin, gurasoekin izandako gatazkekin eta abarrekin ere lotzen da. Elikadurarekin zerikusia duten faktoreei dagokienez, beharrezkoa da dieta etengabeak egitea, itxuraz kalterik egiten ez duen eta kontrol profesionalik ez duen argaltzeko; denbora asko ematea loditasunari edo ladelgadeziari buruz hitz egiten, anarkia ordutegietan eta janarietan (txandaka, presaka, desordenatuta), elikaduraren inguruko gatazka emozionalak (batzuetan, jatordu nagusiak kanpai bataila bihurtzen dira, eta horrek sor dezake).
|
|
|
Hori dela eta, jakin behar da ea familia bakarreko familien eta guraso bakarreko familien tasa, ohiko kanonak jarraitzen zituzten familia klanei aurre egiteko prest dauden. Bakardadea eta tristura Argi dago maite
|
duen
pertsona baten heriotzak edo urruntzeak bakardade eta tristura sentsazioa sor dezakeela haurrengan, eta hori ezkontideen banantzearen edo zaintzeaz arduratzen den pertsonaren galeraren ondorio dela. «Behin, bost urteko neskatila bat kontsultara joan zen – Del Barrio doktoreak kontatzen du.
|
|
|
«Udan handitu egiten da dei kopurua, familia oporretara joaten delako eta handiena bakarrik geratzen delako», dio elkarte horretako arduradun batek. «Zaharrek badakite entzuten
|
dituen
pertsona baten laguntza dutela, gauez batez ere, eta, batez ere, babesgabeagoak sentitzen direla».
|
|
|
Denbora askoan, hiesaren tratamenduan espezializatutako zientzialariek eta klinikoek uste zuten immunitate defentsek eragotzi egingo zutela giza immunoeskasiaren birusa (GIB)
|
duen
pertsona bat mikroorganismo horrekin bigarren aldiz kutsatzea. Hala ere, atzo “The New England Journal of Medicine” aldizkarian argitaratutako azterlan batek hipotesi hori erabat baztertzen duen kasu bat deskribatzen du.
|
|
|
Esan bezala, uste
|
dugu
pertsona bat euskalduntzeko ikas etagiza rteprozesuak, biak, ezinbestez burutu behar direla, ostantzean, porrota gertatzeko arrisku handia egongo litzatekeelako. Baina, gogoan izan, planteamendu hau hipotesia baino ez da.
|
|
2003
|
|
|
Honen aurreko nobelan «Elgeta» izenekoan oso kezkatuta ibili nintzen artearen inguruko galderekin. «Elgeta»ren azpian «Posible al
|
du
pertsona batek musikarekin bizitzea?» galdera dago. Elgetak ez baitzuen ez familiarik ez etxerik.
|
|
|
GKEak eta Fairyk akordio bat sinatu dute, eta, horren bidez, janari plater bat emango diote Acción contra el Hambreri urtarrilaren 27tik martxoaren 30era saldutako unitate bakoitzeko. “Janari plater hau Acción contra el Hambrek desnutrizioa
|
duen
pertsona bat berreskuratzeko erabiliko duen dosi terapeutiko batean islatzen da”, adierazi zuen Oliver Longué erakunde horretako zuzendari nagusiak atzo kanpaina honen aurkezpenean. Longuék adierazi zuenez, “gosea desagerrarazteko ekintza eraginkorrak egin behar dira”.
|
|
|
Jesus Acínek laburbiltzen duenez, gaixoari eskaini behar zaion denbora da arazoa. “Kasu arinetan, oso lasterbide praktikoa da gai aktiboa, baina antsietate arazo txiki bat
|
duen
pertsona bati, entzuten bazaio eta orientatzen bazaio, ez du laguntza farmakologikorik, seguru asko”. Acínek azpimarratu du Oinarrizko Osasun Laguntzan paziente bakoitzari arreta pertsonalizatuagoa eta dedikazio handiagoa emateak sendagaien kontsumoa nabarmen murrizten lagunduko lukeela.
|
|
|
Down en sindromea
|
duen
pertsona baten narkolepsia kasu bat lehenbizikoz deskribatu da
|
|
|
Luis Domínguez Ortega doktoreak, Madrilgo Landa Ospitaleko Loaren Unitateko zuzendariak, “Sleep” aldizkaria plazaratu du. Aldizkari hori mundu osoan erreferentzia da loaren nahasteetan adituak direnentzat, eta Down en sindromea
|
duen
pertsona baten narkolepsia kasu bat deskribatu da lehen aldiz. Pazienteak 33 urte ditu, eta maiz izaten zituen kataplejia erasoak (bat bateko erorketa).
|
|
|
Hala ere, erakundearen kimikari arreta gehiago jarri behar zaiola diote: “Ondorio metaboliko garrantzitsuak ditu karbohidratotan dieta handia egiten duen eta gehiago jateko joera
|
duen
pertsona batek; hori ondo aztertu behar da”. Lan honetan, boluntarioek koipe gutxiko dieta edo karbohidrato gutxiko dieta egin zuten sei hilabetez.
|
|
|
Frogatuta dago bakterio horiek bikote egonkorren artean eta gurasoengandik seme alabengana transmiti daitezkeela. Odontologoek zehaztu zuten gaixotasun periodontala
|
duen
pertsona batekin ez duela esan nahi nahitaez infekzioa kutsatu behar denik, baina arrisku handiagoa dagoela. Beraz, periodontitiak dituzten gurasoei gomendatzen zaie beren seme alaben aho hortzetako osasuna ahalik eta gehien zaintzea eta dentistarengana eramatea.
|
|
|
Fernándezen arabera, Aproinlak lanerako informazioa eta prestakuntza eskaintzen die ezgaitasun intelektuala duten pertsonei, enplegu arruntera bideratzeko. Adimeneko ezgaitasunen bat
|
duen
pertsonaren bat kontratatzeko interesa duten familiei eta enpresaburuei ere aholkuak ematen dizkie, eta adierazten du zer abantaila dituen enpleguak, zer kontratu mota dauden hobari ekonomikoekin, zer portaera eta gizarte interakziorako jarraibideak. Gainera, kolektibo horrek lan merkatuan duen jarrera aldaketa bultzatzen du, eta autonomia pertsonala eta profesionala sustatzen ditu.
|
|
|
Ikertzaileek diotenez, enbrioi jatorriko zelula amak manipulatuz gero, aurrera egin ahal izango da gaixotasun sendaezinen aurkako terapia berriak sortzeko, hala nola Alzheimerra, Parkinsonen gaitza eta diabetea. Baina diotenez, gibel transplantea behar
|
duen
pertsona batek bere zeluletatik lortutako organo bat izateko ere balioko du. Lagundutako Ugalketarako Legea “ikerketarako ateak irekitzen ditu” onartu zuten joan den ostiralean, Bernat Soria biofisikariak esan zuenez, 1999an, zelula ametatik abiatuta, arratoiei diabetesa sendatzea lortu zuen.
|
|
|
Alde horretatik, nabarmendu zuen garrantzitsua dela kategoria kliniko eta ez moral bat erabiltzea nahasmendu hori izendatzeko. “Biziotsuak baztertu egiten dira, eta asaldu bat
|
duen
pertsona bati lagundu egiten zaio”, esan zuen Etxeburuak. 1.200 jokalari baino gehiagorekin izandako esperientziak erakutsi dio ludopatek 6 urte behar dituztela espezialista baten esku jartzeko.
|
|
|
. Aparatua oraindik berme aldian badago, laguntza teknikoko zerbitzu ofizialari jakinarazi behar zaio. Baimenik ez
|
duen
pertsona batek aparatua erabiltzen badu, marka ofizialaren edo fabrikatzailearen aurka erreklamatzeko eskubidea galduko du, nahiz eta akatsa fabrikatik datorrela ziurtatu. Hori dela eta, kontuz ibili behar da bermearen baliotasunari eusteko eta zerbitzu ofizialera deitzeko.
|
|
|
Fernándezek adierazi zuen Copito de Nieveri orain dela bi urte larruazaleko minbizia diagnostikatu ziotela, gorila bat duen lehen kartzinoma, Copitok, albinoa denez, ez baitu babesik eguzki izpi ultramoreen aurrean. Gorila “botiken koktel” baten bidez tratatzen da, larruazaleko minbizia
|
duen
pertsona baten antzera. Pertsona horrek antibiotikoak, antidepresiboak, tumoreen aurkako produktua kimioterapiaren antzeko ondorioekin eta hanturaren aurkako produktua ditu.
|
|
|
Errinitis alergikoa duten gaixoetan asma ager ez dadin, Pelaez doktoreak txertoa jartzea gomendatzen du. “Immunoterapia da errinitisa
|
duen
pertsona bat asmatikoa ez izateko tratamendu bakarra”. Hala, ikerketaren arabera, errinokonjuntibitis alergikoa asma bronkialaren aitzindaria da haurrengan.
|
|
|
Maite
|
dugun
pertsona baten heriotzak, lehenik eta behin, kalte afektibo handia eragiten die bere hurbilekoei. Geroago, galera moralari beste ondare bat gehitzen zaio, jatorrizko titularra hil ondoren baloreen titulartasuna aldatzeagatik banku komisioak kobratzearen ondorioz.
|
|
|
Adibidez: osteoporosia
|
duen
pertsona batek ornoa zapal dezake poltsa bat altxatzen saiatzeagatik. Gainera, gaitz honekin bizitzea oso gogorra da, pazienteak hezurretako eta artikulazioetako min akutuak eta kronikoak baititu, eta horrek bere gaitasun fisikoa mugatzen du pixkanaka.
|
|
|
Lozanok ohartarazi zuen badirela fobia batzuk, deskribatutako 250en artean, eragina areagotzen ari direnak, hala nola, zenbait patologiari dagozkionak, hala nola, hiesa, minbizia edo bihotzeko konplikazioak, eta, horren ondorioz, “sidafobia, kartzinofobia edo kardiofobia, hurrenez hurren”. Beldurra, beldurra eta beldurra dira fobiaren bat
|
duen
pertsona baten sintoma psikologikoak, dardarak, takikardiak, izerditzea eta zorabioak lagun dituela, eta, muturreko kasuetan, bihotzekoak jota hiltzera ere iristen dira. Fobien kausei dagokienez, Lozanok esan zuen badirela zenbait teoria faktore biologikoei buruz hitz egiten dutenak, hala nola adrenalina soberakinari buruz edo karbono defizitari buruz; beste batzuk, berriz, jatorri psikodinamikoko kausei buruz ari dira, eta, beraz, fobia norbanakoa defendatzearen ondorioz sortuko litzateke, haurtzaroan sortutako objektu edo egoera bat errefusatzearen aurrean.
|
|
|
Gaixotasunaren sintoma tipiko batekin du zerikusia, hau da, gernu gehiegi egitearekin. Ura diabetesa
|
duen
pertsona baten gorputzean zehar igarotzen da sifoi batetik pasatzen ariko balitz bezala. Mellitus, bestalde, latinezko hitz bat da, «eztia bezain gozoa» esan nahi duena.
|
|
|
Bi hitzen arteko elkarketa ez da uste bezain metaforikoa. Diabetesa
|
duen
pertsona baten gernuan azukre asko dago (glukosa). 1679an, sendagile batek diabetea zuen pertsona baten gernuaren zaporea probatu zuen, eta honela deskribatu zuen:
|
|
|
Diabetesa duen pertsona baten gernuan azukre asko dago (glukosa). 1679an, sendagile batek diabetea
|
zuen
pertsona baten gernuaren zaporea probatu zuen, eta honela deskribatu zuen: «eztia bezain likido gozoa».
|
|
|
Hiritar heldu bat lehenik bere gogamena taxutzeko artea ikasi duen eta ondoren gehien komeni zaionaren alde erabaki duen hura da. Nolabaiteko erresistentzia mentala
|
duen
pertsona bat da (ez da erortzen bidean gurutzatzen zaion lehen kale kantari ideologikoaren saretan), eta, beraz, erakargarriena iruditzen zaion jarduera kontzienteki hautatzeko gauza da, horrek bera xurgatu baino lehenago. Hautaketa horretarako prestatuta egotearren, ideologia nagusiak fenomeno historiko gisa ikasiko ditu, zientzia fenomeno historiko gisa ikasiko du eta ez arazo batera hurbiltzeko zentzuzko modu bat eta bakar gisa.
|
|
2004
|
|
|
Ez da liburuan dagoen jarrera. Liburua gizartean bizi den eta minak
|
dituen
pertsona batek idatzia da. Edo horrela azaldu nahi izan dut nire burua behintzat.
|
|
|
2 Titulu ofizialik ez
|
duen
pertsonaren bat izendatu behar bada aditu, gaian trebe edo jakitun delako, orduan, alderdien aurretiazko zitazioa egin ondoren, izendapena egingo da, aurreko paragrafoan zehaztu prozeduraren bitartez. Halakoetan, urtero urtero sindikatu, elkarte eta erakunde egokiei eskatu zerrenda erabiliko da bat, zerrenda horiek bost pertsonak osatuko dutela gutxienez.
|
|
|
Benetan maite
|
nauen
pertsona bat aurkitu dut orain.
|
|
|
Nola erabaki dezakeguekintza bat zuzena ala okerra den? Zer esan nahi
|
dugu
pertsona batek hau edo hori eginbehar lukeela diogunean. Noia funtsa dezakegu iritzi hori?
|
|
|
Paradoxa bat gertatzen da: estafilokokoak
|
dituen
pertsona batek, adibidez, higiene zorrotza duenak, ez ditu elikagaiak kutsatzen, eta pertsona osasuntsu baina arduragabe bat infekzio iturri izan daiteke. Hozkailuan gordetzen diren elikagai guztiak estali behar dira?
|
|
|
“Nik ez dut kolesterolik, eta, jakina, ez dut kolesterolik izan nahi, eta horregatik hartzen dut Kaikuren “Benecol”. Kontsumitzaileen Batasunaren arabera, kolesterol maila egokia
|
duen
pertsona batek ez du zertan kolesterol maila murrizteko produkturik hartu.
|
|
|
Interneteko mendekotasuna
|
duen
pertsona baten sintomak ere jasotzen ditu lanak
|
|
|
Gorputza eta burua estu lotuta daude”. Bizi egoera estresagarriak daude, hala nola maite
|
dugun
pertsona baten heriotza. Baina erne egotea komeni da, hain muturrekoak ez diren beste egoera batzuek ez eragiteko, horrek gainkarga psikologikora eraman gaitzake.
|
|
|
Organismoan sartzen diren substantziak asimilatzen laguntzen duen makina zementu espezie batek itotzen du, eta digestio aparatuko gainerakoek haren funtzionamendu txarraren ondorioak ordaintzen dituzte, hala nola hemorragiak, infekzioak, kartzinomak eta hipertentsioa. Zirrosia
|
duen
pertsona baten bizi itxaropena hamar eta hamabost urte bitartekoa da. Etorkizun handiko emaitzak Bilbora joan diren adituak oinarrizko ikerketan aritzen dira.
|
|
2005
|
|
|
Nik hainbat jende ezagutzen dut, entzierroan atera dizkieten argazkiak erakutsi dizkidate, denek euren ekintza goraipatzen dute. Ez da oso logikoa lau seme alaba
|
dituen
pertsona baten argazkia erakustea, alarde bat bailitzan.
|
|
|
Aldizkari britainiarraren arabera, dokumentu horiek duela hamar urte desagertu ziren prozesu judizial batean. Prozesu judizial horren bidez, laborategiaren ustezko erantzukizuna ezbeharrean, joera depresiboak
|
zituen
pertsona bat izan zen protagonista, eta, Prozac ekin tratatu ondoren, zortzi lagun tiroz hil zituen, beste hamabi zauritu zituen bere buruaz beste egiteko. 1988ko azaroan egindako azterketa kliniko baten arabera, Prozac hartzen zuten pazienteen %38k portaera aldaketak zituen, plazebo hutsa eman zitzaien pazienteen %19k baino ez.
|
|
|
Erabiltzeko zailtasuna da beste oztopo handi bat. Ez da gaindiezina, eta gero eta txikiagoa da, baina ukaezina da software librearekin lan egitea gauza idorra dela informatikako ezagutza gutxi
|
dituen
pertsona batentzat. Horrexegatik, hain zuzen, open source komunitatea aspalditik ari da saiatzen interfaze grafiko erraz eta malgua garatzen, erabiltzaileek beldurra gal dezaten.
|
|
|
Baina arriskua, espezialistak dioenez, benetakoa da: «Baliteke giza gripea
|
duen
pertsona bat aldi berean infektatzea hegazti gripearen H5N1 anduiak, eta haren organismoan bi aldaerak konbinatzean birus berri bat sortzea, mundu osoan izurrite handia eragingo duena». Ez litzateke lehenengo aldia izango.
|
|
|
Miguel Ángel Villanueva mediku zentinela horietako bat da eta Madrilgo Erkidegoko Bustarviejo Osasun Zentroan egiten du lan. Haren arabera, gaixotasunaren lehenengo 48 orduetan gripearen sintomak
|
dituen
pertsona batek, kontsultara iristen den bakoitzean, faringearen laginak hartzen ditu; gero, Epidemiologiako Zentro Nazionalera bidaltzen du astero, txosten batekin batera, anduiaren tipajea egin dadin. Horrela, birusaren edozein aldaketa azkar detekta daiteke eta txertoa denboraldi bakoitzeko anduira egokituz joan daiteke, hotzaren arabera munduan zehar dabilen heinean.
|
|
|
Hala, Gurutze Gorriaren eta Gorriaren Nazioarteko Mugimenduaren mundu kanpainarekin bat egiten du, eta hainbat sentsibilizazio ekintza egingo ditu herrialde osoan, larrialdi egoeretan bizitzak salbatzen laguntzeko biztanleriak lehen sorospenen berri izateak duen garrantziari buruz. Gurutze Gorriak adierazi du lehen sorospenetan prestakuntza
|
duen
pertsona bat, trafiko istripu baten lehen uneetan, kaltetuek bizirik irauteko itxaropen bakarra izan daitekeela. Datu argigarri bat da heriotzen %57 ezbeharra gertatu den tokian bertan gertatzen direla hurrengo bost minutuetan.
|
|
|
Kutxazain automatikoek garrantzi handia hartu dute, zeren eta, haiei esker, dirua atera eta saldoak eta mugimenduak kontsultatu daitezke eguneko edozein ordutan eta urte osoan zordunketa edo kreditu txartel baten bidez. Hala ere, dena ez da abantaila, finantza erakundeek komisioak kobratzen baitituzte. Nahiz eta naturalena bankuek edo kutxek ez
|
luketela
pertsona bati kobratu behar bere dirua izateagatik, errealitatea oso bestelakoa da. Egia da ez dutela komisiorik eskatzen beren sareko kutxazainetan dirua lortzeko, beste erakunde batzuetakoetan egiten badute.
|
|
|
“Familiak lehenengo fasean bere gain hartutako batez besteko gastua urteko 29.000 eurokoa da, tarteko fasean urteko 36.000 eurotik gorakoa, eta aurreratuan 29.700 eurotik gorakoa”, esan zuen Emilio Marmaneu CEAFAko lehendakariak. “Gainera, familiek, pisu ekonomikoa ez ezik, Alzheimerra
|
duen
pertsona bat eguneko 24 orduetan zaintzeak dakarren higadura psikologikoa ere jasan behar dute”, azpimarratu zuen. Patologia horren prebalentzia azkar handitzen da adinean aurrera egin ahala, eta bikoiztu egiten da 5 urtean 60 urteren ondoren.
|
|
|
1999az geroztik, sareen sareak eskaintzen duen potentziala aprobetxatzen saiatzen dira, itsuak eta liburuak bereizten dituzten oztopoak murrizteko. Duela urte batzuk arte, material grafikoa irakurtzeak ikusmen urritasuna
|
duen
pertsona batentzat irakurle bat egotea, Braille sistemara transkribatzea edo kasetean grabatzea eskatzen zuen. Tiflolibroen sortzaileek adierazten duten bezala, teknologia berrien aurrerapenak, Internetek lortu duen zabaltasunak eta pantaila irakurtzeko eta ahotsa sintetizatzeko programen garapenak informazioa eskuratzeko aukerak aldatu dituzte, eta horrek igurikimenen horizonte berri bat sortu du.
|
|
|
34 Bigarren liburuan gerra zein arrazoiren ondorioz gerta daitekeen aztertuko da. Hori egitean, sakon sakon azalduko da zein gauza den erkide, zein gauza berezko, zein eskubide
|
duen
pertsona batek besteen aurka, zein diren jabaritik sortzen diren betebeharrak, erregeen oinordetzetan zein arau dagoen, itunak eta kontratuak zein eskubide eratortzen duen, tratatuek eta aliantzek zer nolako interpretazioa duten, zein esangura duen jendaurrean edo modu pribatuan egindako zinak, zein den hilotza lurperatzeko zuzenbidea eta zein zigorren izaera.
|
|
2006
|
|
|
Baina gaixotasunak sintoma digestiboak eragiten ditu, eta Espainiako Estatuan 6 milioi pertsona inguru daude erasanak. Noiz
|
ditu
pertsona batek heste suminkorraren sindromea diagnostikatzeko sintomak. Puntu jakin batean kokatzen ez den, eta libratzerakoan arintzen den sabeleko mina duenean, bere libratzeko ohiturak aldatu egiten direnean bai idorreria duelako, edo baita beherakoa ere, sintoma horiek gutxienez urtebetez irauten dutenean, eta aurtengo urtean 12 astez jarraian mantentzen direnean.
|
|
|
Eskuarki, A hepatitis akutua bi hilabetetik sei hilabetera sendatzen da, eta ez da eritasun kroniko bihurtzen. Transmisio modua A hepatitisa hedatzen da infekzioa
|
duen
pertsona batekin kontaktuan jarriz. Hala ere, birusa gibelean gelditu ohi denez eta gorotzaren bidez barreiatzen denez, kontaktu zuzenena gorotz ahoko transmisioaren bidezkoa da.
|
|
|
Hona hemen jarduera horietako batzuk: ezgaitasunen bat
|
duen
pertsona bati zinemara laguntzea, familia desegituratuetako haurrekin tarte bat igarotzea, bakarrik bizi den adineko bati erosketa egiten laguntzea edo arratsalde batean laguntzea edo etorkinei harrera gizarteko hizkuntza erakustea. Erakundearen balantzea oso positiboa da.
|
|
|
Legearen arabera, atea osorik irekitzen bada, 80 zentimetrokoa izan behar du, eta guztiz irekitzen ez bada, 85 zentimetrokoa. Gainera, Espainiako eraikinek sarrera ate “astunegiak” izaten dituzte, gurpil aulki batetik irekitzeko edo makuluak
|
dituen
pertsona batentzat. Halaber, ez dira argi identifikatzen beira eremuak zerrenda batekin, ikusteko zailtasunak dituzten pertsonek erraz identifika ditzaten.
|
|
|
«Makula endekapena fotorrezeptoreen galera itzulezinaren eta/ edo erretinako espazioan lasta odol hodi ugari izatearen ondorioz gertatzen da. Eragindako begiek ezin dituzte eguneroko lanak egin (irakurtzea edo gidatzea, adibidez), eta, gainera, askotan ezin izango dituzte bereizi maite
|
duten
pertsona baten ekintzak bere osotasunean, eta gaixoari aintzat hartzeko moduko estresa eragingo diote». Estatu Batuetako oftalmologoak gogorarazi du 17 milioi amerikarrek baino gehiagok makula endekapena izateko arrisku handia dutela, bi milioik behin betiko itsutasuna izan baitezakete.
|
|
|
“Beraz, ondasun hori gizarteko talde guztiei helarazi behar zaie, eta betebehar bihurtu behar da administrazio guztientzat, gizartearen ‘kontzientizazio’ batetik pasatuta”. Diru sarrera ertainak
|
dituen
pertsona batentzat zaila bada etxebizitza bat erostea, are zailagoa da beti lanik ez dutenentzat eta, beraz, ezin badute soldata duina izan: gaixo, etorkin, preso kopuru handia… Hori dela eta, krisia hain larria ez dela eta “arazoa eramangarria dela” argudiatzen dutenen aurrean, ASFk eta zenbait elkartek, hala nola Caritasek eta Pobreziaren eta Gizarte Bazterkeriaren aurkako Sareak, salatu dute gaur egun diseinuan oinarritutako hirigintza agertzen dela, pertsonetan baino gehiago, ekonomikoki erresistenteak ez diren herritarrak baztertzen dituen hirigintza bera.
|
|
|
Tratamendurik gabeko gaixotasuna luzatuz gero, kaltetuak beste patologia batzuk jasan ditzake, hala nola depresioak edo antsietatea (%30), %35, eta drogen eta alkoholaren gisako substantzien abusua. Mendekotasun mota horietan erortzeko arriskua laukoiztu egiten da TDAHa ez
|
duen
pertsona batekin alderatuz gero. Protokoloen arabera, terapia psikologikoa eta psikoestimulatzaileen preskripzioa dira nahasteari aurre egiteko modurik onena.
|
|
|
Ondoren, izotza edo zapi heze bat jar daiteke zenbait minutuz, hantura gutxitzeko eta antihistaminikoak ahotik eta analgesikoak emateko. Erreakzio larri baten ondoren himenopteroen pozoiarekiko alergia
|
duen
pertsona bat diagnostikatzen bada, tratamendu immunologiko baten bidez arinduko da. Santiago Nogué Bartzelonako Unibertsitateko Toxikologiako irakasle titularrak eta Bartzelonako Ospitale Klinikoko Zainketa Intentsiboko Arloko buruak adierazi dutenez, gomendagarria da ziztada baten ondoren grabitate erreakzio alergikoa izan dutenek alergia probak egitea, ondoren, alergia eragiten duen pozoiarekiko sentikortasuna kentzeko.
|
|
|
Hala ere, hobe da ziurtatzea eta neurketa pare bat minutu batzuetako tartearekin egitea. Gidatu behar
|
duen
pertsona batek 0,5 g lortzen badu litroko, hau da, legezko muga, hobe da tarte bat itxarotea odoleko alkohol maila jaitsi arte, eta aparatuak 0,4 edo 0,3 Hobe da zuhurtzia bikoitzarekin gidatzea: egoera fisiko egokian egotea eta alkoholemia kontrolean positibo ez ematea.
|
|
|
Gaur egun, Errusian eta Ukrainan erradiazioen eraginpean dauden guneetatik datozen haurrentzat dira ildo horretan egin ditugun ahaleginak. Zein baldintza bete behar ditu familia batek edo haurrak aldi baterako hartu nahi
|
dituen
pertsona batek. Espainiako autonomiek bete beharreko baldintza nagusia familia gizarte zerbitzuek onartzea da.
|
|
|
Maite
|
dugun
pertsona bat hiltzean gertatzen zaiguna, sentitzen duguna… hori da dolumina gehienentzat. Baina ez da hori bakarrik, badira bertze egoera batzuk ere:
|
|
|
Gertatu izan baita, ez beti, noski?, euskara teknikaria lanean hasteak euskalgintzako beste zenbaiten desmobilizazioa ekartzea. Azken batean,
|
badugu
pertsona bat liberatuta, eta" hark eginen du, horretarako dago-eta". Planteamendu okerra, dudarik ez dena, baina behin baino gehiagotan gertatua.
|
|
2007
|
|
|
Era berean, giltzurrunetan harri nahiz hondarrak dauzkatenek edota gernu aparatuko infekzioa nozitzen dutenek ere, horrelako arazorik ez
|
duen
pertsona bati aholkatzen zaiona baino likido gehiago hartu behar izaten du.
|
|
|
j) Transferentzia erregistro publiko batetik egiten denean, interes legitimoa
|
duen
pertsona batek hala eskatuta, eta transferentzia hori bat datorrenean erregistro horren xedearekin.
|
|
|
Arazoak izango lituzke, hilekoa izan ondoren beharrezkoa baitu zain berriak sortzea. Eta bihotzeko arazoak
|
dituen
pertsona bati botika horren bidez zainak sortzeko gaitasuna gutxituko bagenio, ez al genuke haren bizia arriskuan jarriko?
|
|
|
Hala ere, gaitasun horrek muga bat du, eta, kondizio latzenetan ere, adibidez, urik ez
|
duen
pertsona bat izerditan eta egarriak itotzen egonda ere, giltzurrunek gernua ekoizten dute, nahiz eta ur balantzearen kalterako izan. Zelulek, beren jardunean, etengabe sortzen dituzte gernuaren bidez kanporatu beharreko hondakinak.
|
|
|
Ez
|
dugu
pertsona bat gorroto hark duen aurpegiagatik, baina aurpegia ikusi eta oroitzen dugu: o bai, gorroto dut, biziki gorroto dut.
|
|
|
Zenbait ikertzailek jakin nahi izan zuten ea haur txikien jokaera berdintsuaote zen normal jokatzen zuen pertsona baten eta gauzaki bizigabe baten antzerajokatzen
|
zuen
pertsona baten aurrean. Horretarako, aurpegi zurruna (still face) izeneko paradigma erabili zuten (Tronick, Als eta Adamson, 1979 in Durkin, 1995).
|
|
|
Egungo ikermoldeetan ohi den eran, hizkuntzak pentsaeran duen influentzia baiesteko edo ezesteko, haur eta larri japoniarrekin test esperimentalak egin dira ingelesekin erkatuta. Emaitzek berriz ere, ohi bezala, bat eta bere kontrarioa frogatzen bide dituzte1267 Kishitani andrearena ez da test baten emaitza, esperientzia pertsonalarena baizik, bere bizitza bi hizkuntzatan bizi
|
duen
pertsona batena. Eta besteari ezer kendu gabe, hark ezin duen asko ematen digu.
|
|
|
Aurreko jarlekuak isilagoak eta zabalagoak dira, eta larrialdietako irteeretatik hurbil daudenek leku gehiago dute oraindik. Garrantzitsua da, halaber, pertsona bakoitzaren ezaugarri fisikoak kontuan hartzea eta bere beharren arabera aukeratzea; jarlekutik altxatzea zola ez
|
duen
pertsona batek leihatila aukeratu dezake korridorearen gorabeherak traba egin ez diezaion, eta, hala, nolabaiteko kontrola izan dezake leihoan itzala egiteko edo bistez gozatzeko, baina pertsona bat oso handia bada, korridorea aukeratuko du hankak hobeto luzatzeko. Aldiz, eserleku okerrenak azken ilarakoak dira, ez baitira sukaldearekin muga egiten.
|
|
|
Aurkezten zituzten sentimendu guztien batezbestekoa ezartzean, autoreek ikusi zuten onarpena añorantza baino nabarmen handiagoa, eta hura baino gehiago ematen zen ukazioa, haserrea amaitu arte. Ikertzaileek ondorioztatu dute maite
|
duten
pertsona baten galera espero baino azkarrago onartzen dela, baina ankerkeria handiz. Duelu aurreratuaren lehen fasean, senideek shock emozionala dute, pena eta depresioa sentitzearen nahastea.
|
|
|
Modalitate horrek konbinatzen ditu pertsonaren etxeko laguntza eta eguneko zentroetako eta egoitzako zainketak, ezgaitasun mailaren arabera. Horrela, mendekotasun ertaina
|
duen
pertsona batek etxez etxeko laguntzako hiru ordu behar ditu eguneroko oinarrizko jarduerak egiteko, 9.000 euro urtean. Beraz, ezgaitasun larria duen pertsona batek eguneko zentro batera joan du, eta, gainera, egunero ordubetez eman dio arreta bere etxebizitzan.
|
|
|
Horrela, mendekotasun ertaina duen pertsona batek etxez etxeko laguntzako hiru ordu behar ditu eguneroko oinarrizko jarduerak egiteko, 9.000 euro urtean. Beraz, ezgaitasun larria
|
duen
pertsona batek eguneko zentro batera joan du, eta, gainera, egunero ordubetez eman dio arreta bere etxebizitzan. Prestazio horiek, urteko, 8.000 euroko balioa dute, batez beste.
|
|
|
Munduaren lehen itzulitik dator istorioa. Beste zerbait bizitzeko gogoa
|
zuen
pertsona baten esperientzia gisa hasi zen. Bizikleta, kanpin denda eta argazki kamera hartu nituen, eta Europa zeharkatu eta Istanbulera iristea pentsatu nuen.
|
|
|
«Ikerketak erakusten duenez, iraupen luzeko kontrako ondorio mentalen larritasuna ez dago tortura edo tratu txarra fisikoa edo psikologikoa izatearen mende, ezta tekniken zorroztasunaren neurri objektiboaren mende ere». Tortura Torturaren aurkako Konbentzioaren definizioaren arabera, tortura «oinaze edo sufrimendu larria, fisikoa nahiz mentala» da, gaitasun ofiziala duen norbaitek helburu jakin bat
|
duen
pertsona bati buruzkoa. AEBko Gobernua zenbait ekintzek sortutako buruko mina eta sufrimendua baztertzeko definizioa mugatzen saiatu da.
|
|
|
Horietako bakoitza “kasu indizea” deiturikotik abiatuta: kolesterola altua duelako susmoa
|
duen
pertsona bat, familiako beste kide batzuen kolesterol aurrekariak dituelako, edo berak edo bere senideren batek garaiz aurreko kardiopatia iskemikoa duelako. Emaitza positiboa bada, lehen eta bigarren graduko ahaideen baheketa eginen da, erdiak ukituko baitira.
|
|
|
Eritasunak bi sexuei eragiten die, eta ez da inolako talde etnikoren zaletasunik azaldu. OI
|
duen
pertsona baten pronostikoa izugarri aldatzen da, sintomen kopuruaren eta intentsitatearen arabera. Gaixotasunak hainbat aurkezpen mota ditu, hala nola bizimodu normaleko itxaropenak dituzten forma arinak; neurrizko horiek hezur egituraren deformazio bat dute ezaugarri, eta jaio eta gutxira heriotza eragiten duten forma larriagoak.
|
|
|
Prezio horiek aldatu egiten dira ordukako zerbitzu bat eskatzen denean euro kostatzen da, oro har, ordu hori edo aurrekontu orokor bat eskatzen denean, non enpresek urte osoan zerbitzua mantentzeko kostua biribiltzeko joera baitute. Auzo komunitate batzuek auzoan erreferentziak
|
dituen
pertsona bat kontratatu nahi dute. Kostuak eskuragarriagoak izan daitezke, baina, oro har, 110 euro inguru.
|
|
|
Minusbaliatuen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) egindako' Turismo Accesible para todas las Personas' txostenean, %84k dio bidaiatzea gustatzen zaiola. Gainera, ezgaitasuna
|
duen
pertsona batek egindako bidaia bakoitzak 0,5 lagun erakartzen ditu, Europako Batasunak argitaratutako' Por una Europa Accesible a Turistas con Discapacidad' eskuliburuan adierazten den bezala. Eta Eurostaten arabera, kolektibo horren erdia baino gehiago" lanetik kanpo" dago, eta, beraz, denbora libre gehiago izan eta turismoa egin dezakete.
|
|
|
Gainera, egoitza pribatuen eta zaintzaile espezializatuen kostuak zailak dira familia ertain batentzat. Mendekotasuna
|
duen
pertsona baten gastua 10.000 eurotik 25.000 eurora bitartekoa izan daiteke urtean; beraz, senideek langile merkeagoak bilatzen dituzte. Espainiara iristen diren etorkinek moneta euskarri bat behar dute herrialde horretan jarraitzeko, eta dokumentazio guztia behar bezala ez badute, erraz jo dezakete adinekoak zaintzera, gainerako langileek baino ordutegi eta soldata merkeagoak baitituzte.
|
|
|
“Arrisku egoera baten aurrean, ez lukete jakingo nola jokatu”, azaldu du Gallartek. Familiek atzerritarrak kontratatzen dituzte, ekonomikoagoak direlako —gaineratu du—, baina ez dute uste horietako askok ez dutela autonomiarik ez
|
duen
pertsona bati laguntzeko prestakuntza egokirik. “Agertoki ideal batean, gizarte laguntzako jarduera arautu litzateke, adinekoak zaintzeko gutxieneko ezagutza mailak bermatuz” Bestalde, parte hartzaileek egin beharreko berariazko lanak ere ez daude guztiz mugatuta.
|
|
|
Kopuru hori aldatu egin daiteke praktikatu gabe daramazun denboraren, adinaren edo jarreraren arabera. Ez da gauza bera bolante bat erabiltzeko beldurrik ez
|
duen
pertsona bat, ez baita gidatu baimena lortu zuenetik edo trafiko istripu batean parte hartu duelako. Azken aldiz gidatu zenetik esperientzia izanez gero edo denbora asko igaro ez bada, kontzeptuak eskuratzeko prozesua azkarragoa izango da.
|
|
|
“Guraso bihurtzea nolabaiteko ziurgabetasuna sortzen duen gertaera da, eta, beraz, saihestezina da zuzendari bat lehen aldiz zaintzeari aurre egiten dion pertsona batek sentitzea”. “Ezinbestekoa da haur bat zaindu behar
|
duen
pertsona batek lehenengo aldiz beldurra sentitzea”, esan du Ikasketa Aurreratuen zuzendari nagusiak. Haurren beharrei erantzuteko gaitasunarekin, haien egokitzapena ahalik eta errazena izatea lortzearekin eta behar dituzten zainketa medikoak erraztearekin zerikusia dute kezka nagusiek.
|
|
|
Murtziako Virgen de la Arrixaca ospitaleak zelula amekin egin dio lehen ebakuntza Espainian Alboko Esklerosi Amiotrofikoa (ELA)
|
duen
pertsona bati. Sistema motorreko nerbio zelulen endekapenezko gaixotasuna da Esklerosi Amiotrofikoa (ELA), Diogenes Fundazioak jakinarazi duenez, gaixotasun hori ikertzen du.
|
|
|
Korridoreei dagokienez, zabalak izan behar dute, oztoporik gabeak, eta ahal den guztietan eskudelak jarri behar dira. Elementu horiei esker, ikusmen arazoak
|
dituen
pertsona batek barra bati heldu ahal izango dio, urrats seguruagoa izateko. Eskailerak badaude eta arrapala bat jarri behar bada, euste barra eta malda txikia izan behar ditu.
|
|
|
Gainera, taldean lan egiteko gaitasun handia izan behar du. Baina ezaugarri horietako bat ere ez da erabilgarria hizkuntza bat baino gehiago ezagutzen ez badira, hori baita jarduera horretan jardun nahi
|
duen
pertsona baten etorkizuna erabakitzeko benetako gakoa. Animatzaile eskatuenak ingelesez, alemanez eta gaztelaniaz hitz egiten dutenak dira.
|
|
2008
|
|
|
Stigsgaardi, bulego honetara jo zuenean, 30 metro koadroko bizilekua aurkitu zioten. Bertan, sukaldea eta komuna lehendik ezagutzen ez
|
zuen
pertsona batekin partekatzen ditu, eta bakoitzak bere gela du. Honelakoak dira gune honetako etxe guztiak, binaka bizitzeko eginak.
|
|
|
Komiki denda batera sartu eta zerbait halabeharrez erostea absurdoa da. Inoiz filmik ikusi ez
|
duen
pertsona batek, haren harribitxiak ezagutzeko kalean topatzen duen lehenengo zinema aretora sartu eta amerikanada bat ikustea bezala litzateke".
|
|
|
Baina jakin badakit Afrikara bidaiatzen jarraitu zuela. Bere herria hainbeste maite
|
zuen
pertsona batentzat nahiko joera bitxia iruditu zait beti. Agian huraxe zen aukerarik logikoena bere herrialdea bitan zatiturik ezagutu duen norbaitentzat.
|
|
|
Adingabekoa zaintzeko gaitasunik ez duten gurasoek edota seme alabak bizi diren tokian etxebizitzarik ez dutenek ere balia ditzakete leku horiek; baita, era berean, etxebizitza baduten arren, behar bezalako higiene baldintzetan ez dagoenean edo gurasoa umeari kaltegarri izan dakiokeen eragina
|
duen
pertsona batekin bizi denean ere.
|
|
|
Irakurtzen ez
|
duen
pertsona batek, prestakuntza gutxi duenak, ongi hitz egin dezake?
|
|
|
Sindrome hori edukitzeak esan nahi
|
du
pertsona batek gaitz edo faktore bat baino gehiago dituela gaixotasun kardiobaskular bat sortu ahal izateko: adibidez, gizentasuna, diabetesa, arteria hipertentsioa, dislipidemia.
|
|
|
1 2 Aurreko paragrafoan xedatukoa gorabehera, bat egitean parte hartzen duten sozietateek hala eskatuz gero, txostena bakarra izan daiteke guztientzat, baina sozietate interesdun bakoitzeko ordezkaritza ahalordea
|
duen
pertsona batek sinatu behar du eskaera orria.
|
|
|
sozietateek hala eskatuz gero, txostena bakarra izan daiteke guztientzat, baina sozietate ukitu bakoitzeko ordezkaritza ahalordea
|
duen
pertsona batek sinatu behar du eskaera orria.
|
|
|
1 Lege hau indarrean jartzean, sozietate anonimoa edo erantzukizun mugatukoa 125 artikuluko egoeraren batean izanez gero, 1996ko urtarrilaren 1a baino lehen bazkide bakarraren identitatea zehazten duen adierazpena aurkeztu behar da Merkataritzako Erregistroan inskripziorako, eta adierazpen hori sinatu behar du ziurtagiriak egiteko ahalmena eta sinadura legitimatua
|
duen
pertsona batek.
|
|
|
Alderdian berarekin ibilitakoek ziotenez, adimen berezia
|
zuen
pertsona bat ikusi eta haren dohain eta akatsekin batean iraganeko gorabeherak eta are etorkizunekoak ere antzemateko, eta azterketa hori, sakoneko begirada hori, inolako ahaleginik gabe egiten omen zuen, bere borondatearen aurka askotan. Gaztea zela, alderdi marxista sortu eta gero, berak egin omen zituen urtetan militanteei buruzko txostenak.
|