|
2000
|
|
|
Azkenik, euskal administrazioaren erantzukizuna, Xabier Kintanaren hitzez, nabarmentzen da. Izan ere, Kontseiluaren eta gizabanakoen ekimena ezerezean gerta daitekeadministrazioak bermatzen eta arautzen ez
|
badu
euskararen erabilera merkataritzan.
|
|
2001
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuaz, hau ikusten da: euskararen erabilera bi aldagaiek baldintzatzen dutela; alde batetik, aldagai soziodemografikoak, hau da, subjektuen testuingurua (jaoiterria eta bizilekuaren euskaldun proportzioa); eta, bestetik, aldagai psikosozialak, hau da, subjektuen euskararen ezagutza maila eta euskal identitatea. Bi aldagai horien artean, psikosozialakpisu handiagoa
|
du
euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
|
euskararen erabilera bi aldagaik baldintzatzen dutela, batetik, subjektuaren testuinguruan euskaldunen presentziak (aldagai estari soziodemografikoa) eta, bestetik, subjektuek duten identitate etnolinguistikoak eta euskararen ezagutza mailak (aldagai estari psikosoziala). Euskararen ezagutza altua denean, subjektueneuskararekiko jarrerak ere garrantzi handia
|
du
euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
|
3 Soziodemografikoak ez diren aldagaiek ere eragina
|
dute
euskararen erabileran, indar gutxiagorekin bada ere. Horien artean, eragin handienekoakaldagai psikolinguistikoak lirateke, euskararen gaitasun maila erlatiboarenaraberakoak.
|
|
|
2 Gehienbat ezaugarri psikosozialak aztertu diren ikerketetan ere, badirudiezaugarri mota hauek eragin txikiagoa
|
dutela
euskararen erabileran, ezaugarri soziodemografiko eta psikolinguistikoek baino. Baina emaitza hau, oso modu ezberdinetan interpreta daiteke; adibidez, sozialki ahal izatearenedo, beharraren?
|
|
|
8 Gorago aipatu da euskararen normalkuntza lortzea eta bertan irautea ziurtatzea direla lan honen azken helburuak. Esan da, halaber, normalkuntzakadierazten
|
duela
euskararen erabilera arrunta, orokorra, espontaneoa, nahikotasunezkoa, aberatsa, eta abar, horretarako euskararen gaitasun edokonpetentzia konplexua (gramatikala, soziolinguistikoa, pragmatikoa, komunikatiboa, eta abar) eta osoa beharrezkoak direla, euskal egoeran oraindik gertatzen ez direnak. Horrela, bada, azken helburua erabileran jarrita, etaorain artekoak kontuan izanik, badirudi euskal testuinguruan identitateetnolinguistikoaren teoriari eman zitzaiola prioritatea, ez bakarrikikerketetan, baita plangintza eta aplikazio enpirikoetan ere.
|
|
|
Hori dena ahantzi gabe, ez dugu deus askorik aurreratzen euskaldun askok eta askok aspaldiko denboretatik euskarari buruz erakutsi izan duten utzikeriaren edo zabarkeriaren aitzakia edo estalgarri gisa erabili nahi badugu. Alferrik ibiliko gara gure hizkuntz arazo eta gaitz guztien iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen ez
|
badugu
euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria, euskaraz jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen eragin indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Bernardo Atx... hitz egitea), euskararen ideologizazio maila handiegia edo indarkeriari gehiegitan loturik agertzea, besteak beste, denak dira gure gizartearen barru barrutik euskararen erabilera sozialaren normalizazioa zango trabatzen duten faktoreak.
|
|
2002
|
|
|
Baina, bada besterikere: bametegi giroa sortzeak berezkoa
|
du
euskararen erabilera indartzea, eta euskaraharreman hizkuntza ohiko eta naturala bihurtzea. Barnetegiak, nolabait, kideen artekoharremanetan hizkuntza erabiltzeko ohiturak aldatzen lagundu dezake.
|
|
2003
|
|
|
Ideia hori aztergai
|
dugun
euskararen erabilerara ekarriz, honako hau bururatzen zaigu: " berezko nahiz kulturazko transmisioaren" bidez (Txepetxen hitzetan) euskarazko gaitasun nahikoa lortu duten ume, gazte edo helduak euren gizatalde etnokulturalaren hizkuntza gutxitua (euskara gurean) indartzera datoz, baldin eta" soziokulturazko muga hesi" horiek oraindik existitzen badira.
|
|
2004
|
|
|
634 Iñaki Garcia: Identitateak pisu handia
|
du
euskararen erabileran, Euskaldunon Egunkaria, 2000/12/13.
|
|
|
Xehetasun esanguratsu bat, dena dela: hiztuna gizartekotzeko balio
|
duen
euskararen erabilera mota aski batek723 soil soilik sortzen du euskal kultura, ez erdal kulturaren mirabe eta oihartzun soila den euskararen era bilerak.
|
|
2005
|
|
|
Urruntze hori sakonkiago aztertu litzateke, ordea: alderdi batzuetan eredu berdintsuak behar
|
dituzte
euskararen erabilera horiek, baina beste alderdi batzuetan estilo desberdinak izan dituzte. ' 30 Ikus Elordui (1995). 500EVSKARA BATUA ETA EUSKARA TEKNIKO ZIENTIFIKOAgara hizkuntza menderatuak menderatzailearekin berdintzera jotzen duenean, eta hizkuntz bereizteaz, aldiz, hizkuntza menderatuak menderatzailearen eredutik urruntzera jotzen duenean.
|
|
2009
|
|
|
Foru lurralde hau hiru hizkuntza eremutan zatitu zenean, Nafar herritarrei eskubide ezberdinak aitortu zitzaizkien eta Euskara Lingua Navarrorum izatetik Nafar batzuen hizkuntza izatera pasatu zen. Horri loturik ere ulertu behar
|
ditugu
euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarreren datuak Nafarroako hiru hizkuntza eremuetan (Ikusi irudia).
|
|
|
Bereizi behar ditugu solasaldi informalak familian edo lagunartean gertatzen direnak eta harreman formalak udaletxean edo administrazioetan. Dena dela hiru faktore badira eragin handia
|
baitute
euskararen erabileran:
|
|
|
Laissez faire, laissez passer printzipioa aplikatzea da hori, eta esana dugu, hizkuntza politikari eraginkortasuna eragozten dionez gero, ez zaigula printzipio onargarria iruditzen. Herri aginteek, baldin eta hizkuntza pluraltasuna egiazki bermatzea eta bultzatzea baldin badute helburu, ezin dira ustezko neutraltasun batez mozorrotu; aitzitik, jarrera aktiboa izan behar
|
dute
euskararen erabilera sustatzearen alde. Hori horrela, ez da bidezkoa zerbitzu publikoen eremuan helburu konformagarritzat hartzea gaur egungo euskararen erabilerari euste hutsa.
|
|
|
Elebidunen ehunekoa gero eta handiagoa denez gero, ezinbestekoa
|
du
euskarak erabilera eremuak sendotzea eta berrietan leku gehiago irabaztea, kontsumitzaile potentzialak, etengabe gehituz doazen kontsumitzaile potentzialak?, neurri batean bada ere, kontsumitzaile erreal bilakatuz. Hori, ordea, irabazi egin behar da; edo hobeto esanda, hedabideen erronka nagusia, hori irabaztea delakoan gaude.
|
|
|
Aipaturiko eskubidea eta betebeharra bi biak daude 1982an finkaturiko Hitzarmen Politiko eta Sozialaren oinarrian. Horrela, bada, gizarte bizitzan bi hizkuntzen artean gertatzen den desoreka orekatze aldera, onartu behar da hezkuntza sistema elebiduneko irakas hizkuntzen artean, oro har, pisu handiagoa izan behar
|
duela
euskararen erabilerak gaztelaniarenak baino. Okerreko interpretazioa, guztiz okerrekoa, da planteamendu horren oinarrian gaztelania baztertzearen aldeko jarreraren bat ikustea.
|
|
|
Hizkuntza eskakizunen sistema
|
dugu
euskararen erabilera administrazio publikoan sustatzeko eta bermatzeko oinarri nagusietako bat. Duela hogei urte pasatxo sortutako sistema da, eta administrazio publikoko lanpostu guztiei hizkuntza gaitasun bat esleitzea du oinarri.
|
|
|
Printzipio horren beste muturrean dago, bistan da, zenbaitetan entzun ohi den honako arrazonamendu hau: " Guztiok baldin bagara elebidun, hots, guztiok baldin badakigu gaztelaniaz (gainera gogoan izan gaztelania ezagutzera behartuta gaudela), zertarako bermatu behar
|
dugu
euskararen erabilera zerbitzu publikoetan. Euskaraz dakitenek izan bezate askatasun osoa, hala nahi badute, euren artean euskaraz egiteko; baina erdaldun elebakar izanik, elebakar izaten jarraitu nahi dutenek ez dezatela inoiz eta inon, ezta zerbitzu publikoetan ere, inolako mugarik eduki, euskaraz jardun nahi dutenei eskubide hori bermatzeagatik".
|
|
2010
|
|
|
3) Euskal hezkuntzan lortu dena posible izan da indar asko erabili delako euskara galtze joeratik garatze joerara pasatzeko (Reversing language shift), hezkuntzaz haratagoko eremuetan ere. Hala ere, badirudi euskara 2H bezala
|
dutenen artean
euskararen erabilera ez dela handiegia hainbat eremutan: etxean, lagun artean, gertuko komunitatean, eta abar.
|
|
|
Heldu euskaldunek, egoeraren zailtasunaz jabeturik, ez dute harridura erakusten, irakurketa errealistagoa egiten dute. partaideen pertzepzio horien aurrean, zenbait xehetasun ematea komeni da. gazteek ei
|
duten
euskararen erabilera urriak helduengan sortzen duen ardura eta harridura ulergarriak dira, batez ere, heldu horietako askok ez dutelako euskara nahiko luketen moduan ikastea lortu, eta ez baitute ulertzen ikasi dutenek, berriz, ez erabiltzea. edozein kasutan, gazteen benetako egoera sakonago aztertu behar da zer gertatzen den jakiteko. gazte denek primeran hitz egiten dutelako pertzepzioa, hau da... Familia eta giro erdaldunetan bizi diren ume eta gazte askok euskara eskolan ikasten dute gehienbat, eta euskaraz gaitasun handiarekin moldatzen ikasi dutela ezin da zalantzan ipini. hala ere, eskolak ez ohi ditu lagunarteko hartu emanetan erabiltzen diren hizkuntza ereduak eskaintzen, eguneroko jardueretan eta parekoen artean beharrezkoak diren hizkera ereduak alegia, eta eskatu ere ezin zaio egin (euskararen aholku batzordea 2009: 48). gazteek gaztelaniaz badituzte honelako ereduak, eta horietara jotzen dute, sarri, batez ere giro erdaldunetan hazitako gazteek. inguru euskaldunean bizi direnek, berriz, badituzte euskaraz eredu dinamikoak baina, hala ere, nerabezaroan erdarara jotzen dute sarri, helduen ustez, eta konpromiso falta erakutsita. ideia hauek auzitan ipin daitezke. batetik, ez dago argi gazteek erdarara erabat jotzen dutenik. aitzitik, taldekideen arteko bat bateko harreman eta erabat informal diren egoeretan jotzen dute gazte euskaldun askok gaztelaniara baina erabat ala euskara gaztelania kode —alternantziaz baliatuta—?
|
|
2011
|
|
|
Lehen B hizkuntzaz bakarrik zertxobait hitz egiten (dakizuela) duzuela esan badiguzue, koherenteki, A hizkuntza nagusian errazago edo erosoago egiten duzuela erantzun behar diguzue. Beste kontua izango litzateke, B hizkuntzaz ongi edo nahiko ongi hitz egiten (dakizuela) duzuela esaten badiguzue, orduan, Bz errazago edo erosoago hitz egiten duzuela aitortzea sinesgarria izan zatekeen. harrigarria da inkestan, elkarrizketatuen %61i, euskaraz ongi, nahiko ongi eta zertxobait hitz egiten (dakiten)
|
dutenei
euskararen erabileraz galdetzea, guztiek hitz egiteko konpetentzia maila bera izango bailuten. Logikoki, hiztun horiei galdetzen diegunean:
|
|
2012
|
|
|
Bilakaerari erreparatuz badirudi azokak eragin zuzena
|
duela
euskararen erabileran zumarragako kaleetan. esan beharra dago, halaber, euskadi enparantza XIX. mendearen bigarren erdian eratu zela orduko kale berriarekin batera eta zumarragaren erdigunean dagoela.
|
|
|
Edurne Gonzalez: " Enpresek sare sozialetan
|
duten
euskararen erabilera anekdotikoa da"
|
|
|
Uste dugu orokorrean enpresek sare sozialetan
|
duten
euskararen erabilera anekdotikoa dela. Zerbitzu enpresek euskara gehiago erabiltzen dutela ere ikusi dugu, industria enpresek baino.
|
|
|
Gazteena talde euskaldunena izanik, 16 urte baino gutxiagokoak behatutako kopuruetatik kenduko balira, jasotakoa baino emaitza txikiagoa jasotzea normala litzateke kale neurketan. Haurren presentziak, gainera, eragin handia
|
du
euskararen erabileran, nabarmen igoz. Hala eta guztiz ere, aurreko laukian ikusten denez, adierazitako erabilera behatutako erabilera baino dezente altuagoa da.
|
|
2013
|
|
|
Languneren ikerketa baten arabera, bertan parte hartu duten enpresen %38, 2k uste
|
du
euskararen erabilera lehia abantaila dela. Bat zatozte ideia horrekin, zer egiten duzue ideia horren zabalkundeari begira?
|
|
|
Nire helburua, iazko urte bukaerarako, egunean zortzi orduz euskaraz bizitzea zen. Ez
|
dut
euskara erabilera modu zehatzean neurtu, baina baietz esango nuke, lehen helburu hori bete egin dudala.
|
|
|
egileak esku artean izana aitortzen duen poesi eskuizkribuak galduak dira; poeta ere ba omen zen Zalgizeren idazlan poetikoaren arrastorik ez da gelditu... Beraz, bada albisterik jakinarazten duenik Lazarragak, Etxeparek edo Oihenartek egungo dokumentazioak adierazten duena baino lagun gehiago izan
|
zituztela
euskararen erabilera literarioan. Alegia, euskaldun ikasiak egun dokumentatua dagoena baino gehiago landu eta gozatu zuela euskaraz literatura, nahiz eta historiaren uneren batean, transmisioa eten izanak gure ezagueraraino garraiatzea galarazi duen.
|
|
|
Etorkizunari begira bi faktore nagusik joan behar dute eskuz esku. Gizartearen gehiengoaren aldetik atxikimendu sozial hori bizirik eta sendo mantendu behar dugu, lortu behar dugu hizkuntza transmisioa bermatzea belaunalditik belaunaldira, lortu behar
|
dugu
euskara erabilera hizkuntza ohikoa izatea ahalik eta esparrurik gehienetan eta horretarako ezinbestean botere politikoaren eta administrazioaren sostengua behar da. Nire ustez faktore hauek dira aurrerantzean oso aintzat hartu direnak baina batez ere, atxikimendu soziala eta hizkuntzaren aldeko kontzientzia sendotu eta landu behar direla.
|
|
|
Halere, horrekin ez dugu esan nahi ondorioetan iraulketa gertatu behar ez denik. Aitzitik, Arrue ikerketak eskaintzen digun informazioa baliatu behar
|
dugu
euskararen erabileran benetan eragingo badugu.
|
|
2014
|
|
|
Zenbait kasutan aipagarria da nahiz eta ama hizkuntza bi hizkuntzez (euskara eta gaztelania) osatua izan, lekukoek eman dituzten erantzunetan euskararen erabilera ez dela ikusten. Ama hizkuntza bikoitza
|
dutenen
euskararen erabilera (kale erabileran edota erosotasunean) ez da nahi bezain beste nabarmentzen.
|
|
|
" Lehen hitza euskaraz" leloa
|
duten
euskararen erabilera sustatzeko sortutako kanpaina ugari indartu egiten ditu ikerketa honek.
|
|
|
" Lehen hitza euskaraz" leloa
|
duten
euskararen erabilera sustatzeko sortutako kanpaina ugari indartu egiten ditu ikerketa honek. Bere erabileraren hautemate kualitatibotik harago, orain baieztatu genezake herritarren artean harrera ona duela elkarrizketak euskaraz hasteak, edozein dela ere solaskidearen hizkuntza gaitasuna.
|
|
|
Lau kolore erabili ditut euskal kulturaren transmisioan duten papera adierazteko. Kontuan hartu behar da koloreek ez
|
dutela
euskararen erabilera edo aldeko jarrera adierazten, baizik eta euskal kultura zenbateraino sortzen eta ematen den.
|
|
|
Horrekin batera, gero eta guraso gehiago dira euskaldunak, elebidun hartzaileak edo bikote mistoak. Bestetik, eskolak bakarrik ezin
|
du
euskararen erabilera bermatu eta horregatik, errefortzua behar dela uste dugu. Egungo eskaintza euskalduna oso mugatua dela kontuan hartuz, Gasteizko aisialdi antolatuaren egungo errealitateari buelta bat ematea da helburua eta honen gaineko iritzi trukea bideratu nahi dugu.
|
|
2015
|
|
|
Hizkuntza zapalkuntzaren memoria liburua argitaratu zuen Anautek, Euskal Memoria fundazioaren eskutik, eta, bertan, egungo egoeraren faktoreetako batzuk azaltzen zituen. " Garbi izan behar
|
dugu
euskararen erabilera ez dela baldintzarik gabe egin litekeen hautu hutsa, eta egoerarik informalenean eta indibidualenean ere faktore sozial, ekonomiko, psikologiko, politiko eta kultural askok eragiten dutela, baita etxe barruan ere".
|
|
|
— Testuinguru erdaldunetan edo mistoetan bizi diren guraso askok ezintasunetik bizi
|
dute
euskararen erabileraren gaia: seme alaben hizkuntza ohituretan eragiten ahalegintzen dira baina mugak aurkitzen dituzte eta baliabideak falta zaizkie eragiteko.
|
|
|
Irakaskuntzari esker (irakasleek egindako lanari esker) haur eta gazte askok ikasi dute euskara, eta ikastetxeetan egindako ahaleginek eragin zuzena
|
dute
euskararen erabileran.
|
|
|
Beste bat: , el fomento y desarrollo del uso del euskera no es competencia de los municipios?. Hainbat sententzia daude hau esaten dutenak, beraz udalerriek ez
|
dute
euskararen erabilera arautzerik.
|
|
2016
|
|
|
ET= E4+ E3 Erdaraz baino sarriago edota erdaraz bezain sarri euskaraz dihardutenek osatzen
|
dute
euskararen erabilera trinkoa, HPSOren definizioaren arabera. Horiek dira, gure terminologian, ET hiztunak.
|
|
|
Honela definitu da kategoria hori: ET= E4+ E3 Erdaraz baino sarriago edota erdaraz bezain sarri euskaraz dihardutenek osatzen
|
dute
euskararen erabilera trinkoa, HPSOren definizioaren arabera. Horiek dira, gure terminologian, ET hiztunak.
|
|
2017
|
|
|
Ez ginen propio haiengana joan eta haiek ere ez ziren zuzenean etorri. Topagunea gizarte aktibazioan oinarritutako ekintzak bideratzen ari zen Euskarak 365 egun ekimenaren bidez. Aldi berean, Eusko Jaurlaritzan ikusten genuen, batez ere Lasarte Oriako esperientziatik abiatuta, horrelako esperientziek eragin zuzena
|
zutela
euskararen erabileran.
|
|
|
inkestatuek erantzuteko errealitateari buruzko iritzi bat eraiki behar dute eta iritzi hartan nahiak, usteak eta halakoak sartzen dira (amonarriz eta Joly, 2007); euskara jakitea oso desberdina da herri euskaldun bateko edo erdaldun bateko hiztunentzat, oso bizipen desberdinak izango dituzte euskararen erabileran (Joly, 2012: 108). azken puntu honi jarraikiz, oso agerikoa da inkesta Soziolinguistikoetan hiztunek ez
|
dutela
euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentzia espazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. gutxienez, kontuan hartuko genuke zein den euren inguruan hautematen eta bizitzen duten egoera soziolinguistikoa. zein den, esaterako, bizi inguruan duten euskara erabilera.
|
|
|
inkestatuek erantzuteko errealitateari buruzko iritzi bat eraiki behar dute eta iritzi hartan nahiak, usteak eta halakoak sartzen dira (amonarriz eta Joly, 2007); euskara jakitea oso desberdina da herri euskaldun bateko edo erdaldun bateko hiztunentzat, oso bizipen desberdinak izango dituzte euskararen erabileran (Joly, 2012: ...jarraikiz, oso agerikoa da inkesta Soziolinguistikoetan hiztunek ez dutela euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentzia espazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. gutxienez, kontuan hartuko genuke zein den euren inguruan hautematen eta bizitzen duten egoera soziolinguistikoa. zein den, esaterako, bizi inguruan
|
duten
euskara erabilera.
|
|
|
Oso agerikoa da Inkesta Soziolinguistikoe tan hiztunek ez
|
dutela
euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentziaespazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. badirudi beharrezkoa dela aitortzailearen disposizioak eta bizi ingurua abstraditzea baliokideen serieak sortzeko. baina ez dugu ziurtatzerik gauza bera neurtzen ari garenik, ezta neurtze sistema bera erabiltzen ari garenik.... Jakina, amateurren irudikapenak ikertzea ez da ikerketa horien helburua; baina haietan oinarritzen dira15 auto azterketaren gorabeherez gain, esan dugun bezala, ikerketa bera aitortzaileak bere burua aurkezteko jokoa bihur daiteke. horrela, estrategikoki erakutsi edo aurkeztu ahal ditu eskaintzen zaizkion aukeretan hobesten dituenak edo egoera hartarako balioesten dituenak. hori dena oso begi bistakoa da kategorien erabileran (kategoriei dagokienez, Mapetan ikusi duguna errepikatzen da inkestetan). labur esan, aitortzaileek ematen dute euren gaitasunen berri, horrekin ikerlariek tipoak eraikitzen dituzte, eta inoiz ere, tipo horiek kategoria praktikoekin guruorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa harreman sozialetan hautemandako eta bizitako praktiketan eta balioa nahiz zentzua ematen dizkieten metapraktiketan altxatzen da. Norberaren disposizioak (gaitasunak barne) soilik praktika direnean dute eraginik joko sozialetan, hau da, egoera eratzen parte hartzen duten neurrian. adibide bat ematearren, osasun zerbitzu batean non bermatu behar
|
dugu
euskararen erabilera: bezeroen engaiamenduan?, langileen borondate onean?, erakundearen kalitate eta praktika onetan?, lan egituraketa eta antolakuntzan?, zerbitzuak hobetze eta berritzeko programetan?
|
|
|
9.11 Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiaren maiatzaren 29ko 238/ 2017 epaia bukatzeko, epai irmoa ez den arren, aipagarria iruditu zait azkeneko hilabeteotan puripurian egon den epai baten azterketarekin amaitzea, hain zuzen ere, gipuzkoako Foru aldundiko euskararen erabilera planaren aurka jarritako helegitearen gainekoa. epai hau ere, egitasmoaren aztergaien ikuspuntutik aztertuko dugu. estatuko abokatuak helegitean argudiatu zuen euskara planak euskarari ematen ziola gaztelaniaren gaineko zilegitasunik gabeko lehentasuna. horren gainean, auzitegiak ebatzi zuen euskara planak hizkuntzaren errekuperazio eta sustapen politika bat jasotzen duela, gaztelania eta euskararen arteko euskararen kalteko asimetria egoeratik hasita, bi hizkuntza ofizialen berdintasuna helburu duena. horregatik, plana bera ezin dela arrazoi horregatik, legez kontrakotzat jo, betiere, bi hizkuntzen koofizialtasun egoera eta gaztelania hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzen baditu. (6 oinarri Juridikoa) horregatik, gaineratzen du legezkotzat jo behar
|
zituela
euskararen erabilera sustatzen duten planaren atalak, betiere herritarren hizkuntzaeskubideak bermatzen badituzte. ondorioz, legearen aldekotzat ebatzi zituen euskarari lehentasuna ematen dioten planaren atalak, batez ere euren funtzioak euskaraz nagusiki egiten dituzten euskarazko administrazio atalei buruzkoak. atal horien hiru adibide aipatuko ditugu jarraian. lehenik, gipuzkoako Foru aldundik...
|
|
|
Bigarren eskakizuna, hots, eskola bidezko transmisio kulturala, EAEn bederen neurri ohargarrian egia bihurtu bada ere, lehenengoa edo euskararen transmisio naturalaren baldintza ez da inondik inora gauzatu. Horregatik, herrixka euskaldunetako haurrak gorabehera, etxetik erdaldun edo erdal elebidun369 diren ereduko ikasleen euskalduntze akademiko formal hutsak ezin
|
du
euskararen erabilera normalizazioaren arrastoan sartu. Euskararen, transmisio naturalak?
|
|
|
Iruñean, biztanleriaren %37, 6k
|
du
euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera.
|
|
|
Hau da, zeintzuk dira euskararen zifrak hirian. Foru Erkidegoaren joera bera jarraitzen du Iruñeak ere. Kalean gero eta gehiago entzuten da euskara, euskararen presentzia, nolabait esateko, zabaldu egin da kalean, eta jendearen jarrera euskararekiko ere aldatuz doa, biztanleriaren %37, 6k
|
du
euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera. Zer nolako harremanak ditu Udalak Euskararen Nafar Kontseiluarekin?
|
|
2018
|
|
|
Udalbatzarrean azaldu zutenez, euskararen erabilera planaren helburu nagusia da aztertzea euskarazko jardunak zer toki duen Orioko Udalean, eta diagnostiko horretan oinarrituta euskaren erabilera indartzea eta areagotzea, bai udalaren zerbitzu hizkuntza gisa, baita lan hizkuntza gisa ere. Erabilera planaren bidez Orioko Udalak sakondu egin nahi
|
du
euskararen erabilera indartzeko orain arte egindako bidea, datozen urteetarako irizpideak berretsiz eta helburu estrategikoak markatuz.
|
|
|
harreman sarea eta erraztasuna. Bi baldintza horiek ez
|
dute
euskararen erabilera ehuneko ehunean ziurtatzen, baina bi baldintza horiek gabe nekez erabiliko du euskaldun batek euskara.
|
|
|
Eta halaxe izan zen. Ibili genuen buruan urtero egin ohi
|
dugun
euskararen erabileraren kaleko neurketa bat egitea erronkak irauten zuen 40 eguneko epearen barruan, baina ez ginen gauzatzera iritsi. Urtero egin ohi dugun kale neurketaren emaitzetan ere ez dugu aldaketa esanguratsurik sumatu.
|
|
|
Uste
|
dut
euskararen erabilerarekin aitzinat joateko hemendik joan genukeela. Hori prestigioarekin lotua da, jakina.
|
|
|
Donostiako Miramar Jauregian izandako ekitaldi batean, Juan Mari Aburtok, Eneko Goiak, Gorka Urtaranek eta Joseba Asironek azpimarratu dute Euskaraldia lagungarria izango dela hiriburuek erabilera sustatzeko eta hiztunak aktibatzeko egiten duten lana irmotzeko. “Hiriburuek, euskararen lurraldeetako hirigune nagusiek, gune eroso eta abegikorrak izan behar
|
dute
euskararen erabilera bultzatzeko bidean. Euskaraldia ekimena oso lagungarria izango da norabide horretan”, adierazi dute.
|
|
2019
|
|
|
Ikasgeletatik kanpo, eremu akademikotik atera nahi
|
du
euskararen erabilera Darabilbo egitasmoak. Aisialdira gerturatuta, helduen artean euskararen erabilera sustatzea du helburu.
|
|
|
Badakit orain erranen dudana zalantzagarria dela eta pixka bat hausten duela eraiki nahi dugun adostasun sozial printzipioarekin, baina uste
|
dut
euskararen erabileraren apustua egiten dugun momentutik, Ipar Euskal Herrian behintzat, norma berri bat eraikitzen hasten garela, eta norma berria eraikitzea inportantea da euskararen ezagutzaren unibertsalizazioa lortu aitzin ere. Erabileraren apustua egiten dugularik, lehen hitzak eta ondokoak euskaraz ematen ditugularik, erabakitzen dugu euskaldun gisa ez garela gehiago bigarren mailako hiztunak.
|
|
|
Oraingoan," infernuzkoagoa" da jorratuko dudan gaia; izan ere, asmoa
|
dut
euskararen erabilera sustatzeko planen ebaluazioa ebaluatzea. hori bai plan bihurritua!, ebaluazioa ebaluatzeak berez ekar baitezake azkenekoa ere ebaluagai bihurtzea eta ad infinitum eraman behar izatea amaierarik gabeko prozesua. Ispilu joko hori zorabiatzeko moduko esperientzia" lisergikoa" izan daiteke, gero.
|
|
|
Hurrengo hamarkadetarako erronka behinenak ditu hor euskalgintzak. Euskararen normalizazioari zabaltzen zaion fase berri honetan, bi esparruotan jauzi historikoa eta masiboa emateko premia
|
dugu
euskararen erabilerari dagokionez.
|
|
|
Bertan, Euskal Autonomia Erkidegoko LH4tik DBH2ra arteko ikasleeneskola giroko hizkuntza erabilerak aztertzen dira; hau da, euskara eta gaztelera zenbat erabiltzendituzten eta erabilera hori errazten edo zailtzen duten aldagaiak zeintzuk diren ikertzen da. Emaitzekerakusten
|
dute
euskararen erabilera baxuagoa dela adinean aurrera egin ahala: ikasgelan LH4koikasleen %60k eta DBH2ko ikasleen %28k erabiltzen dute euskara.
|
|
2021
|
|
|
Gazteak dira euskara gehien erabiltzen dutenak, baina gazteen artean ere beherakada nabarmena izan da, eta horrek kezkatzen gaitu. Hezkuntza zentroekin, guraso elkarteekin eta abarrekin lanean jarraitu behar
|
dugu
euskararen erabilera berreskuratzeko.
|
|
|
Honela, parte hartzaileen euskararen erabileraren igoeran espedizioak eragina duela ikusiko dugu, baita honi dagokion arduran ere. Horrez gain, datuek erakutsiko digute gaitasunari nahiz jarrerei dagokien ezaugarri batzuek ere eragina
|
dutela
euskararen erabileran. Gainera, ikusiko dugu espedizioa bukatu eta urte erdira oraindik EuskarAbenturaren eragina mantentzen dela.
|
|
|
Agertoki berri horrek ekimen berriak asmatzera eta sortzera behartzen gaitu. Gure kasuan irakasleen prestakuntzan jarri nahi izan dugu indarra, irakaslea delako ikasleak aurrez aurre
|
duen
euskararen erabilerarako eredu garrantzizkoenetakoa, bai euskara lehen hizkuntza denean, baita bigarren hizkuntza denean ere, are gehiago bigarren kasu horretan; eredu horren bidez lagunduko dio ikasleari erabilera egokiak bereganatzen, eta ezagutzak eta askotariko mundu kontzeptualak eskuratzen.
|
|
|
Bide horretan, oso adierazgarria izan daiteke ikasleek irakasleekin dituzten hizkuntza ohituren bilakaera, zehazki LH 4ko ikasleen gelaz kanpoko neurketena. Ikerketaldi guztien arteko bilakaera ikusita, ia zortzi puntu egin du behera ikasleek irakasleekin
|
duten
euskara erabilerak —%75ekoa zen 2017an— Egileek honela diote txostenean: «Aztertzekoak dira, zentzu horretan, nolako aldaketak gertatu diren zazpi urte horietan, eta haien zergatiak, ereduan irakasle aritzen direnen arteko hizkuntza erabileretan.
|
|
|
Izan ere, Nafarroan ziklikoki egiten den inkesta soziolinguistikoan, errepikatzen diren datuak agertu dira azkenekoan ere. Jendeari galdetuta zein jarrera
|
duen
euskararen erabilera sustatzeari buruz, erantzunetan alde %33, 3 agertzen da, ez alde ez kontra %27, 6 eta kontra %39, 1 Hor pausatu nahi dugu jardunaldiaren gogoeta: zer estrategia erabili genitzake, Nafarroan gero eta jende gehiago egon dadin euskararen erabilera sustatzearen alde?
|
|
|
Bi metodologiak emaitza ona izan zuten aplikatu zituzten lekuetan eta horregatik, esperientzia gehiago jarri zituzten martxan, tartean Elgoibarko anbulatorioko pediatria sailean. “Ikusi
|
genuen
euskararen erabilera bultzatzeko beharra zegoela eta ematen zirela baldintzak Ulerrizketa metodologia aplikatzeko, besteak beste hor geneukalako, batetik, Xabier Hernandez pediatra, euskara ikasten ari zena eta oso jarrera ona zeukana euskararekiko, eta bestetik, hor geneuzkalako Ane Moreno erizaina eta Andrea Cerezo pediatra, biak ere euskaldunak, eta biak ere ariketan parte hartzeko prest zeude... Eta horri gehitu Elgoibar herri euskalduna dela”, aipatu du Garaik.
|
|
|
Horrelakoetan gizartearen gain jartzen da desagertzearen ardura, hau da, jendeak erabiltzen ez duelako desagertzeko bidean dagoenaren ardura. Baina niri beste galdera batzuk datozkit burura; euskara maite dutela adierazten duten instituzio, agintari, politikari eta abar luze desberdinek zergatik ez
|
dituzte
euskararen erabilera eta biziraupena bermatuko dituzten lege eta arauak ezartzen. Zergatik ardura nagusia gizartearen gain utzi aipatutako hauek guztiak lege, arau eta abarren bitartez, eraginkorragoak izan daitezkeen erremintak dituztenean?
|
|
2022
|
|
|
Alegia, goranzko bilakaera bizitzen ari den hizkuntza komunitatea gara, azken lau hamarkadetan gutxienez. Bereziki, gazteak dira euskaldunak, eta gazte euskaldun horien izaera eta profila ez da duela berrogei urte zegoen bera; pluralagoak diren gazteak eta hizkuntza komunitatea ditugu, eta horrek beste ondorio batzuk
|
ditu
euskararen erabileran, atxikimenduan zein ezagutzaren nolakotasunean.
|
|
|
Erabileran eragiten duten faktoreak beste batzuk dira: euskaraz ondo jakitea, ingurunea euskalduna izatea, euskarari lotutako ohiturak izatea, eremu formalean ez ezik informalean ere euskararen presentzia egotea… Beste baldintza batzuk bermatu behar
|
ditugu
euskararen erabilera ziurtatu ahal izateko. Beraz, ezagutzak dakarrena da beste bati hitz egiten diogunean gutxienez beste horrek gurekin euskaraz hitz egiteko aukera izatea, baina horrek ez du esan nahi euskaraz dakiten bi pertsona elkarrekin jartzen baditugu, euskaraz ariko direnik.
|
|
|
Ildo horretan, «jauzi esanguratsuak emateko garaia» dela adierazi zuen; besteak beste, hizkuntza politiketan eta euskararen normalizazio prozesuan, ezagutzaren unibertsalizazioa lortzeko: «Argi
|
dugu
euskararen erabilera erosorako baldintzak sortu behar direla, eta hori erdiesteko nahitaezkoa da ezagutza bermatzea».
|
|
|
Honelako irakurketak bildu dituzte 1061 kilometroaren atarian: “Argi
|
dugu
euskararen erabilera erosorako baldintzak sortu behar direla, eta hori erdiesteko nahitaezkoa da ezagutza bermatzea”.
|
|
|
Azaroaren 18tik abenduaren 2ra bitartean izango da aurtengo Euskaraldia," Hitzez ekiteko garaia" lemapean. Hala, oraingoan ere, Getxoko Udalak eta tokiko Egizu eta Bizarra Lepoan euskara elkarteek sustatutako kanpainak herritarrak animatu gura
|
ditu
euskararen erabilera sustatzea helburu duen ohiturak aldatzeko hizkuntza ariketak parte hartzera," denon artean euskararen erabilerari beste bultzada bat emateko". Horren ildotik, udaletxean, udal erakunde autonomoetan eta San Nikolas liburutegian Euskaraldiaren pankartak eskegiko dituzte.
|
|
2023
|
|
|
Baina ikasleek, gehienez, denboraren% 15% 20 ematen dute eskolan asteko ordutegian. Eta ikasleok ikastetxean jasotzen duen input linguistikoa oso garrantzitsua eta esanguratsua izan arren, eskolan jasotako horrek ezin
|
du
euskararen erabilera bermatu. Ezinbestekoa da beste gizarte eremu batzuetan, familian zein inguru hurbilean, euskara erabiltzeko espazioak edukitzea.
|
|
|
Jakina denez, eskolak bakarrik ezin
|
du
euskararen erabilera sustatu. Ezagutza bermatzeaz gain, erabilerarako aukerak eskaini lituzke.
|
|
|
Euskararen erabilerari dagokionez (testuinguru bakoitzari ezarritako helburuei erreparatuta) 7,5 puntuko igoera izan du eta familiek ere eragin hori berretsi egin dute 1 eskala batean, batez beste 3,75eko puntuazioa emanez. Beraz, bildutako datuek utzitako emaitzei erreparatuta, esan dezakegu, egitasmoak, hein batean, bete
|
duela
euskararen erabileran eragin positiboa edukitzearen helburua. Hori horrela izanik, Zabaletak esandakoa (Zabaleta 2007) ebaluazio ikerketa honetan berretsi egiten dela pentsatzen dugu.
|
|
|
24 Aldagai hau ARRUE ikerketak ere kontuan izan du ikasleek egiten duten euskararen erabileran aldagai eraginkorra delako (Martinez de Luna et al. 2013, 23). Era berean, Inkesta Soziolinguistikoak ere beretsi
|
du
euskararen erabileran eragiten duten faktore nagusienetakoak erraztasuna eta harreman sareak direla (Eusko Jaurlaritza 2023, 11).
|
|
|
Lanpostuetan ere izango du eragina araudi berriak. Gaubekak azaldu duenez, bertan behera utzi nahi
|
dituzte
euskararen erabilera sustatzeko eta hizkuntza eskubideak bermatzeko plantilla organikoarekiko —hor ezartzen dituzte udaleko lanpostuak eta horien profilak— neurri zehatzak. Horiek horrela, Gaubekaren esanetan, «lausotu» egingo dituzte udalak hizkuntza politika egiteko dituen eskumenak.
|
|
|
" Azpeitia euskaraz dela esan ohi dugu, eta horrela izan dadin lanean jarraituko dugu udaletik bertatik zein bestelako eragileekin elkarlanean. Horregatik, guretzat garrantzitsuak dira gaur sinatutako hitzarmena bezalako elkarlanerako aukerak". UKTren presidente Elustondok, bere aldetik, azpimarratu du tokiko hedabideek" berebiziko garrantzia"
|
dutela
euskararen erabilera sustatzeko, komunitateak trinkotzeko eta tokiko garapenean eragiteko: " Zero kilometroko hedabideak gara; herritik eta herriarentzat sortuak, gutaz eta gure hizkuntzan".
|