|
2000
|
|
|
a behar
|
zuten
hitzen zerrenda. 82an atera zen lege horrekin Pedro Miguel Etxenikeri behin baino gehiagotan entzun diot euskara batua ofizial egin zen; gero hori bat etorri zen eskolan euskarazko hiztunak lortzeko egin zen ahaleginarekin, ereduena eta abar.
|
|
|
" Beste inori ezean, hiriko agintariei dagokie iruzur egitea, arerio zein hirikideei buruz, hiriaren onerako, honelakorik beste inori ez dagokio". Norenak eta Platonenak
|
ditugu
hitz makiabeliko hauek, egia, edertasuna eta ontasuna bat egiten zituen, printzipio etikoen izenean filosofoen errepublika defendatu zuen Platonenak. Zerutiar etikaren menpeko politikaren alde zegoen Platon eta etikatik aparteko bertze politikaren alde zegoen Makiabelo, eskutik helduta.
|
|
|
Gu, arraun munduan, ur gainean egoteko gara, erabili eta botatzen diren horietakoak gara, gehiago ez. Federazioan agintzen dutenak klubetako botoekin aukeratzen dira, eta arraunlariok ez
|
dugu
hitzik.
|
|
|
Euskal musikan zortziko erritmo ospetsua dago. Horretaz nik baino askoz ere gehiago dakiten musikologoek aztertu dute zortziko erritmoa, eta turkieraz" herrena" esan nahi
|
duen
hitz batekin deitzen dutena dela diote. Erritmo irregular gehien dagoen zonaldea Turkia da.
|
|
|
Herri hau saltzeko ez guri egin dei. Dei guri, berriz, euskaldunon artean baizik erabaki ezin daitekeen geroari hegoak emateko, Euskal Herriak
|
baititu
hitza eta erabakia!
|
|
|
Ezetz asmatu nork esan
|
zituen
hitzok! " Torturak, hots, poliziak, norbait errudun dan ala ez, jakiteagatik erabiltzen dituan biotz gabeko eta abere maillako bideak nabarmen gaitzetsi behar dira".
|
|
|
Beste irizpidea da hitza egokia izatea kontestu horretarako. " Otto Pette" n nik ordura arte erabiltzen ez nituen hitz dezente badaude ere, ez
|
dut
hitz bakar bat ere erabili hiztegiak" hau hala esaten da" diolako. Gutxienez esaldi baten barruan, edo klasiko baten testu barruan kontestualizatuta aurkitzean, eta non eta nola funtzionatzen duen dakidanean, lasai erabil dezaket hitz hori, klasikoarena imitatzen dudan beste kontestu batean.
|
|
|
Euskara ikasteko ze estrategia erabiltzen zituen jakite aldera, edo euskaraz ari denean, hobetzeko zer egiten duen ezagutu asmoz, honako galdera hauek egin dizkiogu. 1 Hizketan ari zarela, zer egiten duzu esan nahi
|
duzun
hitza ezagutzen edo gogoratzen ez duzunean. Antzeko beste hitzen bat bilatzen saiatzen naiz.
|
|
|
Ezagutzen ditudan hitzei erreparatzen diet, ea horrela gaiaren nondik norakoaz jabetzen naizen. 9 Zerbait irakurtzen duzunean, zer egiten duzu ezagutzen ez
|
duzun
hitzen bat topatzen duzunean? (Irribarre batekin).
|
|
|
Erreferentzia astronomikoa
|
duten
hitzak
|
|
|
2 Esangura berezia
|
duten
hitzak azpimarratzea. Esaldian, eragin komunikatibo gehien duten hitzak dira azpimarratu behar ditugunak.
|
|
|
2 Esangura berezia duten hitzak azpimarratzea. Esaldian, eragin komunikatibo gehien
|
duten
hitzak dira azpimarratu behar ditugunak.
|
|
|
Lerro baten amaieran ez
|
dugu
hitzik ebaki behar; amaierako hitza osorik egon behar da, horrela irakurketa errazten baita. Esaldiak ere ezin dira moztu orrialdearen behealdean hurrengo orrira pasatzeko.
|
|
|
Lehenik, ikus dezagun zenbat adiera
|
dituen
hitz horrek. Hiztegiak honako adiera hauek dakartza ahoskera, ebakera edo dikzioaz (azken hau latinezko dictio berbatik dator):
|
|
|
Eta, nola aitak Mattinenean ikusten baitzituen bere burua eta etxearen etorkizuna, hala maitatzen zuen Mattin bere burua bezainbat. Eta Mattinendako
|
zituen
hitzak eta Mattinendako begiak; eta Mattinendako zituen irriak eskumenka, enetzat bihika, eta ni jelosiak joa egoiten nintzen.
|
|
|
Batek ez du bizkorra izan behar ohartzeko ezen don Frantzisko ez dela Zizeron eta Kintilianoren eskolakoa, eta haren predikuak ez direla, ondorez, bertze munduko gauza, eta gehiegi korapilatzen dituela batzuetan... Baina ez al da egia, halaber, ezen beti
|
duela
hitzen bat korapilo bakoitzeko, eta hala edireiten duela haien laxatzeko modua eta manera. Eta, ote da bizitza bertzerik, bidean sortzen diren korapiloak laxatzen jakitea baizik?
|
|
|
Eta ez ote da horregatik keinua anitz koloretako fletxa, kolore bakoitzean arrazoin bat eraman lezakeena, eta ez ote du fletxa jaurtikitzaileak kolpean jotzen xedea eta helmuga, halako moldez, non keinua ikusten duenak ere kolpetik uler bailezake guztia, keinuaren azpian egon litezkeen ñabardurak eta bertze korapilo guztiak ere bat batean deskorapilatu balira bezala? Eta ez ote da, ondorez, mezurik bizkorrena eta eraginkorrena keinua, zeren hitz bakar batez —keinuaren hitz bakarraz— guztia signifika baitezake, erabili gabe, hartarakotz, bertzela erabili ohi
|
ditugun
hitzak eta eleak, zeinek, aldi berean, bertze mila hitzen beharra izan ohi baitute usu, haien argitzeko eta esplikatzeko. Baina, baldin oraintxe erran badizut ezen keinuak ez duela hitzen beharrik, zer nabilkizu ni orain hemen keinuei buruz hitz eta pitz, jaun André?
|
|
|
Eta ez ote da, ondorez, mezurik bizkorrena eta eraginkorrena keinua, zeren hitz bakar batez —keinuaren hitz bakarraz— guztia signifika baitezake, erabili gabe, hartarakotz, bertzela erabili ohi ditugun hitzak eta eleak, zeinek, aldi berean, bertze mila hitzen beharra izan ohi baitute usu, haien argitzeko eta esplikatzeko? Baina, baldin oraintxe erran badizut ezen keinuak ez
|
duela
hitzen beharrik, zer nabilkizu ni orain hemen keinuei buruz hitz eta pitz, jaun André?
|
|
|
—Bizitzak, batzuetan, oka egiteko gogoa emaiten dit... —aditu
|
nituenean
hitz haiek, hain estu eta larri jarri nintzen, non ez bainintzen jabetu ere gurasoen keinuez eta aieruez, zeren eta aski bainuen nik, bertzenaz ere, gainerat zetorkidanarekin: halarik ere, jostetan ari zitzaigun osaba, itxura batean, zeren, ez aitari ez amari deus ere ihardesteko betarik eman gabe, hala erran baitzuen ondotik—:
|
|
|
Eta lotzen gaitu handik eta hemendik, eta lotzen digu eta hersten digu azkenean ahoa bera ere, erran ez dezagun libre egin gaitzakeen hitza. Zeren, ahoa hersten dizutelarik, mututzen zaituzte eta arnasgabetzen, eta hiltzen dizute hitza; ordea, nola hitza haragi egin baitzen, ez ote
|
genuke
hitza haragian errotu behar.... Zeren aho hertsian ez baitago hitza errotzerik!
|
|
|
Eta net beldurtu nintzen, baina beldurrak ez ninduen trenpe hartan itsutu; aitzitik, oharturik ezen huraxe izan zitekeela hil edo biziko mementua, buruan aspaldi
|
nituen
hitzak egotzi nizkion, ahalik eta modurik hotzenean:
|
|
|
...an baitzezakeen nitaz, oker handirik gabe, ezen amaren belarri zulotik erditua izan behar nuela, Gargantuak bezala, zeren, nola egun osoan egon behar izaiten bainuen honi eta hari adi, hala egin baitzen ene entzutea hagitzez ere sentiberagoa, ene belarria ikustezinki zabaldu balitz bezala, bazter guztietarat iristeko gai... eta hala eta halatan aditu behar izaiten bainituen anitzetan aditu nahi ez
|
nituen
hitzak ere, nola egun hartan, zeinean aditu nuenak markatu eta zigilatu baininduen, bihotzaren erdian.
|
|
|
Aitarentzat ez
|
nuen
hitzik.
|
|
|
Eta jaun Marcelen hitz batzuk oroitu nituen: " Jainkoa beti ere gorago dago ena da, eta harekin behar
|
dugu
hitz egin eta mintza". Zeren eta, jauregiko kantoi batean kapera egiten hasi berriak zirelako edo, anitzetan mintzatzen baikinen aldi hartan orazinoaren inportantziaz.
|
|
|
Ez diat deus zor. Gauden gaudenean alferrik
|
dituk
hitzak oro. Denen artean izorratu nahi izan nauzue.
|
|
|
Zer zela-eta? Ezin
|
zuelako
hitz egin, gor mutu zelako. Baina ez al dugu, ordea, orain minutu batzuk esan emakume honek sekulako trebezia zuela baieztapen apodiktikoak jaulkitzeko?
|
|
|
Anton izeneko kankailutako batek goazen esan, eta moila aldera abiatu ginen. Ez
|
genuen
hitzik esan Kandidoren etxe aurrera iritsi ginen arte.
|
|
|
" Borondateak, benetako bihotz isurtze denean, ez du neurririk". Sarritan entzunak
|
nituen
hitz horiek. Iraileko euri berriak lur guztia itxuraz aldatzen duenean, badakigu zein neurri duen atsekabeak.
|
|
|
Etxean elkarrekin egun batzuk igarotzea aski argigarria egin zait aukera horren eroaz jabetzeko. Ni bakarrik zurekin ezkonduko nintzateke esan ditu nik entzun nahi
|
nituen
hitzak. Neure burua norbaiten alboan zahartzen imajinatzen hasiz gero, hori zu zara, zu beste inor ez.
|
|
|
Gauza intimoekin jarraituz, nekez imajina dezake inork Dabidek zein gustukoa duen txiza komunontzian eserita egitea... Egia da etxe barnean gure txepel  keria ezin argiago azaltzen dela, baina egia da, halaber, beste umore mota bat, beste bihurrikeria puntu bat ere askatzen dugula beharbada hori guztia ongien jaso  tzen
|
duen
hitza konplizitatea da, eta hori etxean uzten dugula kalerako atea zeharkatzen dugun une beretik. Nahi bezain ongi azaltzen ez dakidan hori guztia oroitu eta pentsatu dut Adela eta Luis komunetik irten eta, azken honek, belarrira honela xuxurlatu didan arte:
|
|
|
Eztabaidagarri den horretan irakurleak
|
du
hitza. Azketsi, arren, gainerako errakuntza eta akatsak.
|
|
|
Goizaldeko hirurak inguruan, despedidako tragoa kalean hartzera jaitsi eta Bodega tabernan sartu ginen. Total eginda nengoen ordurako, ez nintzen lagunekin berriketan jarraitzeko gauza, eta bazter batean eserita geratu nintzen," Ardoa eta gizona" kantatzen;" Ardoa eta gizona" kantatzen ahalegintzen, hobeto esanda, ezin
|
bainituen
hitzak gogoratu. Bazter hartatik Egunkaria ko bi kazetari ikusi nituen barra ondoan.
|
|
|
" ez", esan zuen," ridikuloa da". " Ez!", esan zuen Xanek, haren gerria besarkatuz; hura zatekeen Raissak espero
|
zuen
hitza, desio zuen tendresiazko laztana; une hartan, hain bolublea zirudien; Xan sukartuta zegoen;" Raissa...", xuxurlatu zuen; baina ja Raissa apur bat urrundu zen, ja bereizi zen, ja bazihoan bere besoen artetik. " Ez", esan zuen Raissak, irribarre maxkal bat eginez; ja suak utzi zuen, ja baretu zen; aldi berean triste eta alegera zegoen;" ezin dut", esan zuen.
|
|
|
" ikusi zaitudanean, pentsatu dut harengatik etorria zintezkeela...". " Ez behintzat", esan zuen Xanek; kafeari eraginik, begi erdiz Eliri begiratu, lepo zerrenda bat ikusi zion; apur bat aztoratu zen; zerbait esan nahi izan zuen; alta, bere ahotik berak espero ez
|
zituen
hitzak atera ziren: " lagun baten bila etorri naiz".
|
|
2001
|
|
|
" Niretzat pertsonaiek aurpegi zehatz bat dute. Aurpegi ezagun bat izan ezean ezin baitut idatzi, ezin
|
dut
hitzik jarri haien ahotan."
|
|
|
Eta horregatik diot hiztun adina liburu dagoela liburuan. Azken batean uste
|
dut
hitzen bitartez historiaren eta orainaren jabetza batera iritsi nahia dagoela bertan.
|
|
|
Nik sekula ez dut" tolerantzia" hitza erabiltzen, diktadorea eta harroa delako. Zera esan nahi
|
du
hitz horrek: nik toleratzen dizut zuri existitzea, nik toleratzen dizut zuri horrelakoa izatea...
|
|
|
Amerikako ekonomian zeresan handia
|
dutenen
hitzetan, hala nola Erreserba Federalen Lehendakari Alan Grespanek dioenez, krisialdiak" ondorio esanguratsuak izan ditzake epe laburrean, etorkizunaren gaineko zalantzak areagotzen badira", baina hala ere, espero duenez," gure onera etorriko gara eta iraganeko oparotasuna berreskuratuko dugu". Europako Banku Zentrala are baikorragoa da oraindik eta, dioenez," ekonomiaren moteltzea oso epe laburrekoa izango da".
|
|
|
Eszenategi gainean hitz eta pitz hasten naiz, eta ezin gelditu, ordena pikutara bidalita. Lehen, ikuskizunak edo ordu eta erdi iraun zezakeen, egun horretan
|
nuen
hitz jarioaren arabera.
|
|
|
Oso txikia da, hainbeste jertsea baino eskularrua dirudiela. JOXEPAk eta LEIREk txundituta begiratzen dute, ez
|
dute
hitzik.
|
|
|
Horrekin... (Ez
|
du
hitzik aurkitzen) Horrekin ezkonduko zara?
|
|
|
estrategia kognitiboen ustezko erabilera hori irakurleak duen gaitasun linguistikoarenaraberakoa izango da. Inferentzia estrategiak, esaterako, abian jarriko ditu, baldineta, lexikoaren gutxieneko ezagutza edukita, hitzak automatikoki ezagutzen baditu.Honela, bada, hiztegi murritza eta joskeraren ezagutza eskasa duten irakurleekezingo
|
dute
hitz ezezagunen esanahia atera, nahiz estrategia horietan trebatuak izan2.
|
|
|
4 Ahozko eta idatzizko kodeak ezberdinak dira. Ezin
|
dugu
hitz egiten dugunbezala idatzi, ezta idazten dugun bezala hitz egin ere. Elkarrizketek berenarauak dituzte, hiztunak kooperanteak izaten saiatzen dira, eta informazioa taxuzematen da.
|
|
|
Japonieraz zen, Chan txineraz, sustrai budistako asiar meditazioa da. Gaur egun, giza generoaren zoriona bilatzen duen filosofia bat izendatzeko balio
|
du
hitzak, askatasunaren eta justiziaren bidez lortu ahal izateko zenbait arau ezartzen dituena. Jarraitzaileek beren elikaduraren orientazioan oinarritutako bizi arauei jarraitzen diete, naturarekin harmonian, eta, ahal den neurrian, ez dute jaki aizundurik hartzen.
|
|
|
hitza. Grezia osoa korritu arren ez
|
duzu
hitza erabiltzen duen inolako animaliarik topatuko, eta are gehiago esango nuke, itsasotik haratago joateko beharrezkoa den ausardia bazenu, ez zenuke ez ohian hezeetan, ez basamortu idor haietan beste inolako animaliarik topatuko gizakia baino. Egia da, animaliek soinu ezberdinak igortzen dituztela, baina bakardadean ere luzatzen dituztenez gero, ondoriotza genezake, ez direla igorritako hots horiek modu erabat kontzientean burutzen, gizakiaren kasuan bezala, baizik dituzten sentsazioak automatikoki botatzen dira, bat batean, hitz bihurtu gabe.
|
|
|
Norberak
|
du
hitza esan nuen. Eta lasai egon zintezke, Berasa adiskide maitea, arestian esan didazun bezala, eguna beharrezkoa z.aio gauari, azken honek bere izaera jaso dezan eta baila gaua egunari ere, arrazoi bera delarik medio.
|
|
|
Hi maiteminduta hago, tematu da Unai albotik, jendearen jakin mina piztuz. Baina Tasiok ez
|
du
hitzik gaineratu eta nork bere eskutitz zatitxoa idazten bukatu bezain laster presaka alde egin dute denek.
|
|
|
Ohetik salto egin eta Lucasengana joan zen. Hitz estuz kontatu zion Lucasek arnasa nekez hartzen zuela eta hitz egitean lasaitu egiten zela, horrexegatik ari zela etengabe hitz egiten, eta on handia egin ziola Marcos ikusteak, arnasestua erabat joan zitzaiolako, trankildu egin zelako erabat, baina hala ere nahiago
|
zuela
hitz egiten jarraitzea, eta halaxe egotea: hitz egiten eta Marcos ikusten, gustura zegoela halaxe.
|
|
|
‘Ez
|
duzu
hitz egiteko gogorik? ’
|
|
|
‘Ez, ez. Argi dago ezin
|
duela
hitz egin, ez dakiela zer esan, ez zelan adierazi.’
|
|
|
‘Baina nahi
|
balu
hitz egingo lukeela esan duzu.’
|
|
|
Objektuek eta pertsonek ihes egiten diote, eta bere begien aurrean basamortu gorri bat uzten. Eta hitzak entzuten ditu, ulertu ezin
|
dituen
hitz eta keinu urrutikoak, haizeak higienikoki irensten dituen laborrizko hitzak. Gizonak aurrera darrai, ezin baitu inolaz ere martxa eten.
|
|
|
Orduantxe jo zituen begiz hegazkin urrunak, tankeak, soldadu ilaran jarriak domina ezezagun eta dizdizariak zintzilik zekartzatela, hurbil, oso hurbil; orduantxe entzun zituen ulertu ez
|
zituen
hitzak eta oihuak, baina nola hala argitu zituenak eta gustatu ez zi  tzaizkionak; orduantxe ikusi zituen ardoz eta gorrotoz odoleztaturiko begiradak. Buelta erdia eman, eta etxerako bidea hartu zuen.
|
|
|
Eta artzain ikazkinak utzirik nire antzeko erdi ikasietara baldin bagatoz, nabari da zer gertatzen zaigun, behin eta berriro: hitz eskasean aurkitzen garela sail askotan eta, okerrago dena, Â hitzak
|
ditugunean
hitz horiek ez daudela erdarazkoak bezain zehazkiro mugatuak. Eta, nire ustez, zehaztasunak balio du argitasunak eta garbitasunak adina gai horietan.
|
|
|
Garbitasuna behar genuen, garbitasuna baino balio garaiagorik ez balego bezala. Menderen mende ahotan erabiliak gozoz eta zaporez bete
|
zituen
hitzak baztertu eta arbuiatu genituen, horien lekuan, zerbait ipintzen genuenean, ez kolorerik ez usainik ez zuten berrikeriak ipintzen genituela.
|
|
|
 Noraezekoa izan zen haize aldaketa hori, noraezeko bultzadek eragina.  Gurean, ordea, ez dira berez hazi, normaltasun batean behar zuketenez, Euskal Herri osoari begira, jendeak âjende arruntak eta ez hain arruntakâ ez
|
baitu
hitzik atera, mintzatzea ukatu zaiolako, bai zuzenean eta bai  zehar bidez ere. Madril aldekoen gogo gaiztoa aski ez genuelarik, etxekoek  sortu digute nahikoa traba, eragozpen eta nahaspila.
|
|
|
Hemen, inguru hauetan, ordea, eta hona eragozpena, noraezeko
|
dugu
hitzek, hizkuntzaz haraindi usuenik, berezko duten xedea gogoan hartu eta edukitzea.
|
|
|
Nahiago nuke, nolanahi ere, hitzaurre modukoren bat sartu ararteko gisa, orain etxateilapean
|
ditugun
hitzen hizpideek izan baitute aitzinsolas luze zabalik arestiko eta aspaldiko atarian. Komeni litzaigukeelakoan, agian, gure atergabeko lan deslana egin desegiteari begiralditxo bat eskaintzea, ea noizbait norenbaitek bukatua ikus dezakeen.
|
|
|
¡ Como hay Dios!? Ez dakitelako euskarazkoa noiz eta nola erabiltzen den; euskarazkoak zer esan nahi
|
duen
hitzez hitz.
|
|
|
Horixe baita, nik uste, gure kasua. Coseriuk" nomenklatura" deritzana aurren dugula eta egunoroko hiztegia (funtsezkoa, arruntena, usuena, premiazkoena) gero eta atzerago, galtzen ari baikara mingain muturrean izan behar
|
genituzkeen
hitz eta esaeren prestasuna, amildegira joan gaitezke. Ezin konponduzko matxurak sortzen eta gehitzen ari gara, gutxieneko kontuan.
|
|
|
" Goi gorengo  irakurgaia, berebizikoa, aparta, txanbelina"? Zer balio
|
dute
hitzetik hor  tzera barreiatzen ari garen hutsaren hurrengo hitz merke horiek?
|
|
|
ez ditu hitzak menderatu, hitzekin borroka bizian ari da. Ez
|
baititu
hitz politak apainkiro elkartu nahi belarrien gozorako, hitz horien bidez adierazi baino arimaren zoko ilunetan ezkutatzen diren joera eta burutapen iheskorrak. Ez baita, batez ere, inoren oihar  tzun, ez baita besteren ahoz ari, bere baitaren baitatik baizik.
|
|
|
ageri zaigu burutik burura eta ez dira zeharo parcus eta infrequens hor ipini  behar
|
genituzkeen
hitzak. Leturiak ongi ezagutu zuen neskatxa batenganako maitasun berorik ere ez zaio ernatzen.
|
|
|
b) Inondikako hitzak (esaerak, etc.) erabiltzeaz gainera, eskubide osoa
|
dugu
hitz horien zentzua eta adiera ahal adina hedatzeko eta zabal  tzeko, testuinguru berriak aukeratuaz. Horrela jokatuz gero, ez du inongo euskaldunek harritzeko eta espantuz agertzeko eskubiderik.
|
|
|
Aski
|
dugu
hitz bitan bake ondokoak gogoratzea. 1876an agertzen dira dagoeneko moldez Hermilio Oloriz eta Arturo Campion; 1877an, Becerro de Bengoa.
|
|
|
Txillida mundu zabaleko seme dugu. Darabilen hizkuntzak ez
|
du
hitzen premiarik, aditzera eman nahi lukeena ez baitu inongo hitzek emango aditzera. Eta hitzak ezinbestean bereizgarri gertatzen direnez gero, bada, edozeinentzat, judu nahiz jentilentzat, mintza daiteke eta hala mintzatu da, mintzatu ere.
|
|
|
Begien bistan dago, bada, ez zuela Arestik, lehenbiziko hartan bederen, gehiegizko debeku, oztopo eta eragozpenik aurkitu orduko" jauntxoengandik". Zer zen, gainera, hain mingarririk haren iritzietan (ez hark maiz edo maizegi egotzi ohi
|
zituen
hitz latzetan), jendea, nahiz minbera izan, horrenbestetaraino asalda zedin. Eztabaida sorburu izan zitekeen iritzi horien funtsa ez dut nik beste zenbaitek ikusten duen auzian aurkitzen.
|
|
|
Ene ustez, behiala esan nuenez28, honen" Eusko bidaztiarena" izan da gaurdaino gure artean egin den hizkuntz egitamurik osoena, eta irakurri ere dut nonbait honi buruz ironiazko idazlanik. Â Nire hartan jarraitzen dut hala ere: hitz hegodunena29 gorabehera, Â hortxe
|
ditugu
hitzez hitz ondoan opa diren helburu eta jomugok. Ez daude, noski, bitartekoak; bideak, ordea, iritsi nahi ditugun helburuoi egokitu  zaizkie.
|
|
|
" Nik neure barruan ez
|
dut
hitzik entzuten; gauzak ikusi egiten ditut" ubatzuk: " Bedeinkatua izan dedilla/ sagardoaren graziya...".
|
|
|
Hizketarako abildade gutxi daukat nik, bai euskaraz eta bai erdaraz. Nik nire barruan ez
|
dut
hitzik entzuten; gauzak ikusi egiten ditut. Horregatik, hizketan hasterakoan, nik nire barruan ikusi egin ditudanentzat hitzak bilatu behar ditut, eta lan horrek denbora eskatzen du; hizketak ez dit horretarako astirik ematen.
|
|
|
Euskalgintzak eremu autonomo bihurtu behar du. Aurrerantzean euskalgintzak berak hartu behar
|
du
hitza, diskurtso autonomo propioa landu behar du, berak markatu behar ditu estrategiak, berak hartu behar du iniziatiba gizarte eragileen eta gertakarien aurrean. Hauxe iruditzen zait gaur egungo erronkarik larriena.
|
|
|
guztiok onartzen dugu marinelak mareak eta izarren kokapena ezagutu behar dituela, eta untzia nola maneiatu ere jakin behar duela, bestela merkantziak alde batetik bestera garraiatzea ez bailitzateke posible izango, ezta itsasotik bizirik irtetea ere. Baina demokrazian edonork parte har dezake politikan, baita ezjakinenak ere, hiritar diren guztiek
|
baitute
hitz egiteko eta beraien iritzia plazaratzeko askatasuna. Era honetan, jendeak, eztabaida publikoetan, egiaren bilaketara baino, bere interes partikularra asetzera bideratuko ditu eginahal nagusiak.
|
|
|
Ardien kontatzen zebilela, tanpez, lurrera erori zenetik hil aitzineko urteak halaz, ohean etzanik gastatu zituen. Ez
|
zuen
hitz egiteko ahalik, semeari terrentan eskatzen ziona salbu:
|
|
|
Seguru seguru jakin nuenean keinua niretzat zela, hurbildu egin nintzen, nahikoa harriturik, algodoi fardelak eta errinozeroen adarrak garraiatzen zituzten morroiak bazterrera bultzatuz. Indigenak atea zarratu zuen bere gorputz handiaz, eta batere ulertu ez
|
nituen
hitz batzuk jaurti zituen. Ez det zure mintzaje barbaroa entendiuten, esan niyon.
|
|
|
Nik ez
|
nuen
hitz egiteko gogorik. Mantxolarekin behintzat ez.
|
|
|
Buru makurtze bat egin eta egongelara joan zen. Ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik eta nik ulertu egin nuen. Ez genuen mokadurik ere jan.
|
|
|
Jokinek grinaz, bihotza ahoan
|
zuela
hitz egiten zuen. Nik zigarro bat utzi nuen erortzen ezpain ertzetik eta, asperduraz, piztu egin nuen.
|
|
|
Urrezko belarritakoek adatsaren kixkurrekin bat egiten zuten eta ilargi erdi itxurako lepoko bat bularren arteko erretenean murgildurik, arnasarekin bat jostari mugitzen zitzaion. Louisek ez
|
zuen
hitz erditxo bat ere esan otordu guztian, eta behin eta berriz oinaze imintzioak egiten zituen. Zuri zuria zegoen eta izerdi tantak emaro irristatzen zitzaizkion bekokitik behera.
|
|
|
Bere aulkiaren hankari ostikoz jo, lurrera eraitsi, eta botila pusketa lepoaren kontra indarrez ezarri nion. Stevek ez
|
zuen
hitz erditxo bat ere esan, baina arnasa nabarmenkiro larritu zitzaion. Odol xirripa mehe bat hasi zitzaion kristala zegoen tokitik behera jarioan.
|
|
|
Ñañarroak ez
|
zuen
hitz erditxorik ere esan eta burumakur egon zen lipar batez. Segidan, burua poliki poliki jiratu zuen niregana.
|
|
|
Burua, lepoa eta bizkarra trenbidearen gainean astintzeari utzi gabe bota
|
nituen
hitzok. Saihetseko mina gero eta handiagoa zen.
|
|
|
Zigarroa piztu nuen. Ez
|
nuen
hitz egiteko gogorik. Xaho Xaho interesaturik ez ezik, kasuan erabat sartuta zirudien.
|
|
|
Denok
|
dugu
hitz bat gutxiago
|
|
2002
|
|
|
Corpusa lematizatua da, hots, testu hitz bakoitzari forma estandar bat erantsi zaio, hiztegi sarrera moduko bat, eta horri esker, bilatu nahi
|
dugun
hitzaren aldaera guztiak aurkituko ditu bilatzaileak: hala eta guztiz ere jarriz gero, alan da guztiz be eta halaz eta guztiz ere bilatuko ditu.
|
|
|
Ildo horretatik, Odriozolak asmoa
|
du
hitz elkartuen ikuspegi orokorra eskainiko duten zenbait hitzaldi emateko eta, bereziki, hitz elkartuen osaeran eta idaztarauetan Euskaltzaindiak erabat deskribaturik ez dituen esparruak jorratzeko.
|
|
|
Ez zuen ezer buruz bakarrik ikasteko agindurik ematen. Eskola liburuak, irakur gaiak, ikasle txikiek berek egiten zituzten, nahi
|
zituzten
hitzak jarriz. Irakur liburua baino gehiago, beste eskoletako haurrekin idatziz zituzten harremanak zerabilzkiten lan tresnatzat.
|
|
|
Espainiarekin bat egin, edo Euskal Herriko gehiengo sozialarekin batera burujabetza prozesu bati ekin. Haiek
|
dute
hitza.
|
|
|
hiztegian «sagardotegi» irakurri eta hitz hori deklinatzerakoan mugatuaren marka (a) nola den ez azaltzeak hiztun berriei nahasmena eragin diezaieke. Hori saihesteko «a» organikorik ez
|
duten
hitzen ondoan, barratxo batekin bereiztuta, «a» hori gaineratu die nederlandarrak.
|
|
|
Nire arreba hori ez da ni bezalakoa, zeharo bestelakoa da. Oso serioa eta zuhurra da, ez du ia inoiz irribarre egiten (eta inoiz ez barrerik), eta zerbait garrantzitsua adierazi behar ez
|
badu
hitz bakar bat ere ez esatea hartu du arautzat. Bestalde, ez du inoiz elkarrizketa inozorik entzuten eta ezta arrazoizko kontuak ez direnak ere.
|
|
|
Geroak
|
du
hitza. Baina ez da ahaztu behar ezen, modu aktibo nahiz pasiboan, lurraldea egituratuz edo desegituratuz, antolatuz edo desantolatuz doala egunetikegunera.
|
|
|
e) Testu horien berezitasun nabarmenetako bat dugu terminologia. Hau da, ohiko hiztegi eta lexikografia lanek jasotzen ez
|
dituzten
hitz eta unitateterminologikoak biltzen dira testu horietan. Izan ere, bildu ez ezik,. maiztasun handiz ageri dira (ohiko testuetan baino askoz ere maizago).
|
|
|
Adierazpen unitateen kontrolik eza edo unitate horiek antzemateko zailtasuna.Izan ere, espezialista ez direnen itzulpen arazo nagusienetako bat
|
dugu
hitz edounitate lexiko konplexuen balio terminologikoa bereiztea: sistema limbico, signoclmico, prueba diagndstica...
|
|
|
Esaldi horretan, egileak euskal historiografia berriztatu nahi zuela azpimarratu behar da. Berriztapena lortzeko, oinarrizko abiapuntua sorburu historikoak kritika zorrotzez aztertu beharra zegoen, eta, iturrien irakurketa berriak eginez, historiaberriztatua sortuko zen; dokumentuek berez ez
|
dute
hitzik egiten, baina, bestalde, historiarik ezin daiteke burutu erudizio enpirikorik gabe. Horregatik, Etxegarai ezzen mugatu positibismo dokumentalistara edo sorburuen kritikaren teknikara.Frantziako Augustin Thierry izan zuen eredu, eta, beraz, ikerketa eginez, artistarenjitea ere erakutsi behar zela aldarrikatu zuen.
|
|
|
Baina Jainkoa bezalako azken esanahirik ez, eta gizakiak berak
|
duenean
hitza, beste aukera bat ere sor daiteke: aurkakoak diren definizio borroka, baina gutxi batzuk izanaz erabakia hartzeko aukera, betiere, segurtasun teknikoaren bidetik.
|
|
|
Gehienez zazpi dira, erregeletatik kudea daitezke, eta bertan datuok azaltzen dira: hitz zatia, hau da, aldatzen ez den morfemaren zatirik luzeena, dagokion formatua eta unitate lexikoa erro komuna
|
duten
hitz zatiak biltzeko erabilia eta gainerako informazio morfologikoa. . Formatuak:
|
|
|
Ondoren agertzen den erregela bakoitzak aldaera bat kudeatzen du. Hala ere, erregelak paraleloak direnez, hainbat aldaera
|
duen
hitz baten analisia egiteko gaitasuna ematen diote sistemari.
|
|
|
analisia
|
duten
hitzetan, haien analisia agertuko da:
|
|
|
Hortaz, halako kasuak soildu egingo ditugu maila honetan, nahiz zatikatzaileak beti guztiaren berri emango digun. Ber gauza
|
dugu
hitzaren barruko elipsian ere, ondo egituratua izatea garrantzitsua baita. Honek erregela morfosintaktikoak sortzera eramango gaitu, baterakuntza formalismoan oinarrituta, bi mailatako formalismoan hau egitea ezinezkoa baita (edo, posible izanez gero, oso modu zeharkakoan egin bailitzateke).
|
|
|
Analisi estandarrak eta aldaeren tratamenduak ez
|
ditu
hitz guztiak analizatzen, batzuetan datu basean (hiztegian) ageri ez den lema baten flexioa baita analizatutako hitza.
|
|
|
LGSren erosteko ahalmenaren galerak gobernu sozialisten eta Alderdi Popularraren garaietan gertatu dira, eta legearen espirituarekiko erronka dira, zehazki Langileen Estatutuarekiko (ET). Oinarrizko arau horrek ez
|
du
hitzez hitz jasotzen LGSren erosteko ahalmenari eustea derrigorrezkoa denik, baina CCOO sindikatuak. eta UGTk ziurtatu du argi eta garbi ondorioztatzen dela prezioen igoera bera izan behar duela, gutxienez. Zehazki, Langileen Estatutuaren 27.1 artikuluak Gobernuari esleitzen dio LGS finkatzea, enpresaburuei eta sindikatuei kontsulta egin ondoren, “kontsumorako prezioen indizea, lortutako batez besteko produktibitate nazionala, lanaren partaidetzak errenta nazionalean duen igoera eta egoera ekonomiko orokorra kontuan hartuta.
|