|
2006
|
|
|
Helburu bera izanik —hau da, ikasle arruntak
|
duen
hizkuntza gaitasuna lortzea—, funtsean bi era daude helburu hori indarrean jartzeko (Europako Batzordea 2004):
|
|
2007
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, euskaldunak ugaritu diren arren, horietako askok erdarara erraz jotzea: euskaraz duten gaitasuna ez baita erdaraz dutenaren parekoa eta, hortaz, ez
|
dute
hizkuntza gaitasun erlatibo nahikorik.
|
|
2010
|
|
|
Akatsa litzateke, nire ustez, gazte elebidunei beren kabuz portaera soziolinguistikoak aldatzeko gai izan daitezen exijitzea, are gehiago portaera horiek sakon errotuta daudenean gure gizartean. ...bigarren adin tarteko biztanleengan —demokrazioa aurreko etapan gaztelaniaz hazitakoak— hizkuntza berreskuratzea bultzatzeko. euskaldun kopurua aipagarria duten eskualdeetan ere (%10) hobetu egin da egoera hogei urte horietan; baina berriz ere lehen aipatutako aldeak ageri dira eskualde batzuetan eta besteetan. eaeko eskualdeetan, hamar puntu edo hortik gora hobetu da biztanleek euskaraz
|
duten
hizkuntza gaitasuna. nafarroakoetan, berriz, hobetu egin dira ehunekoak, baina gutxiago. beste behin ere, datuek argi erakusten dute hizkuntza politika irmo bat behar dela, ezinbestean, rlS arrakastatsua izateko. bada beste alderdi bat ere, euskararen rlSan nabarmentzen dena, penintsulako lurraldeari dagokionez: berezko euskara guztiz galduta zuten eskualdeetara hedatzea hizkuntza. hizkuntza gutxituaren berreskurapena zaila begitantzen bada, are zailagoa da jada ezagutzen ez duten inguruneetan berrezartzea. arlo horretan, galesak soilik du euskararena bezain rlS ona. deseuskaldundutako ingurunean (1981ean zuriz ageri diren eskualde guztietan, bilbo urbin izan ezik), nagusiki eskolaren bidez birsartuko dute euskara, urtean puntu erdiko erritmoan hobetuz, gutxi gorabehera. hortaz, hogei urte geroago, euskaldunen kopurua jada %10etik gorakoa da eaeko eskualde guztietan, hego añanan izan ezik. zoritxarrez, atal horretan ere nafarroaren portaera bestelakoa dela adierazi behar da. izan ere, eskualde gutxi batzuek soilik lortu dute 2001ean ehuneko hori gainditzea:
|
|
|
.../ euskal herriko identifikazioa, udalerrien tamaina —hiriak eta herri txikiagoak— eta jatorrirekin batera —bi gurasoak bertan jaioak ala kanpokoak izan— gure gizarte honek bizi duen hizkuntza auzia edo gatazka, kultur eta identitate ezberdinen arteko gatazka dela ikusten da, non herri izaera ezberdinekiko identifikazioa eta jatorri, jaioterri ezberdintasunek zer ikusi nabarmena
|
baitute
hizkuntza gaitasun ezberdinekin. bereziki jatorrizkoa den hizkuntzarekiko, euskararekiko, batzuek eta besteek duten harremana da ezberdina. herri honetan bi hizkuntza izanik, euskara eta gaztelania, ez gaitu ezberdintzen gaztelaniaren ezagutzak, euskararenak baizik; gehiengoak daki gaztelaniaz hitz egiten, euskaraz berriz biztanleen laurdena pasatxok besterik ez.
|
|
|
Ikerketa klasikoen arabera, oso goiz agertzen dira ezberdintasunak genero artean, horrelaxe, neskatoek eta mutikoek portaera ezberdinak dituzte bizitzaren lehenengo asteetatik; adibidez, neskatoek mantentzen dute begi kontaktu gehiago (Hittleman eta Dickes, 1979); mutikoek, aldiz, erakusten dute jarduera motor handiagoa eta ematen dute denbora gehiago esna (Feldman, Brody eta Miller, 1980; Eaton eta Enns, 1986). Hizkuntzaren garapenari dagokionez, baieztatu da neskatoek
|
dutela
hizkuntza gaitasun handiagoa bizitzaren lehenengo bi urteetan (Feingold, 1992). Neskatoek goizago eta gehiago ekoizten dituzte soinuak (Harris, 1977) eta hitzak (Nelson, 1973).
|
|
|
Testuinguru horretan, oso lagungarria da irakasleak parte hartzeko eta lankidetzan oinarritutako jardueretan oinarritzea irakaskuntza, ikasleek ahozko eta idatzizko gaitasunak beste hizkuntza batean gara ditzaten. AICLEren abantailak “Ikasleek gehiago ikasten dute eta motibatuago daude irakaskuntza tradizionalean baino” Eskoletan AICLE ikuspuntuari buruzko azterketek eta ebaluazioek agerian uzten dute ikasleek beste hizkuntza batean
|
duten
hizkuntza gaitasuna nabarmen hobetzeaz gain, irakasgai kunikularra ikastea ere eredu horren alde egiten dela. Dieter Wolff Wuppertal Unibertsitateko (Alemania) hizkuntzalaritza aplikatuko irakasleak dioenez, “ikasleek gehiago ikasten dute eta motibatuago daude irakasgai espezifikoen irakaskuntza tradizionalean baino”.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, aipatzekoa da euskararekiko jarrerak lotura handia
|
duela
hizkuntza gaitasunarekin. Izan ere, euskararen erabilera sustatzearen v. Inkesta Soziolinguistikoa.
|
|
|
Bestalde, aipatzekoa da euskararekiko jarrerak lotura zuzena
|
duela
hizkuntza gaitasunarekin. Hain zuzen ere, euskararen erabilera sustatzearen alde daude elebidunen %88tik gora EAEn eta Nafarroan eta %73 Iparraldean.
|
|
2015
|
|
|
Hemen
|
dituzue
hizkuntza gaitasunaren bilakaerari buruzko datuak 10 multzo horiek landuta [9 irudia]. Beheko multzoak dira erdaldunenak, 1981 urtean euskaldunak% 10era iristen ez zirenudalerriak, eta goikoak aldiz euskaldunak% 90etik gora zituzten udalerriak.
|
|
2016
|
|
|
Iñaki Iurrebaso – Hainbat gogoeta hizkuntza gaitasunaren inguruan
|
duten
hizkuntza gaitasun erlatiboa aintzat hartuta (hots, zein mailatan dakien A hizkuntza eta B hizkuntza, eta zein mailatan dakien hobeto bat bestea baino), eta ez euskaraz aritzerakoan gaitasun handiagoa edo txikiagoa ote duten aztertuta. Hizkuntza gaitasunaren aldetik, horixe izango da oinarri objektibo funtsezkoa hizkuntza bat edo bestea gehiago erabiltzeko; hau da, zein hizkuntzatan aritzen den errazago, erosoago, eraginkorrago.
|
|
|
Baten bati irudituko zaio zazpi multzoko sailkapen hau oso xehea dela, xeheegia aukeran, multzo gutxiagorekin nahikoa
|
genukeela
hizkuntza gaitasunaren egoera eta bilakaera egoki aztertzeko. Azal dezagun gure ikuspegia:
|
|
|
Gure ustez, ikerketa soziolinguistikoa euskara indarberritzeko ahalik eta probetxugarriena izatea nahi badugu, erabilerarekin duen lotura estu eta aldebiko horretatik abiatuta jo behar
|
dugula
hizkuntza gaitasuna ikertzera. Eta horretarako, tresna metodologiko egokiak behar ditugu hizkuntza gaitasuna ikertzeko orduan.
|
|
|
Gure ustez, ikerketa soziolinguistikoa euskara indarberritzeko ahalik eta probetxugarriena izatea nahi badugu, erabilerarekin duen lotura estu eta aldebiko horretatik abiatuta jo behar dugula hizkuntza gaitasuna ikertzera. Eta horretarako, tresna metodologiko egokiak behar
|
ditugu
hizkuntza gaitasuna ikertzeko orduan. Txosten honetan, ikuspegi hori oinarritzen eta zehazten ahaleginduko gara.
|
|
|
Beharrezko datu guztiak eskuragarri baleude, halakoa litzateke matrizea. Baina, zoritxarrez, gaur gaurkoz Ipar Euskal Herrian ez
|
dugu
hizkuntza gaitasunari buruzko udalerrikako daturik5 Besterik ezean, Ipar Euskal Herrian ISLan erabiltzen den hiru eremuko banaketa baliatuko dugu: Baiona Angelu Miarritze herriartea (laburduraz BAM), Lapurdiko barnealdea (laburduraz LB) eta, Nafarroa Beherea eta Zuberoa (laburduraz NBZ).
|
|
2017
|
|
|
Lehenengo atsedenaldiaren ostean Ingalaterran bizi diren etorkinen hizkuntza errepertorioa nola ikusia den azaldu zuen ANDREAS MUSSOLFek. Egoera hobeto ulertzeko honako aldagaiak aipatu zituen egileak, a) hizkuntza ikasi beharra dago hara joateko, b) etorkinek beharra omen dute asimilatzeko, d) kanpoan dauden britainiarrek ez dute bertako hizkuntza ikasi nahi, e) EB vs ez EB etorkinek
|
duten
hizkuntza gaitasunaren arteko alderaketa egiten da herrialdean bertan, f) beraien hizkuntza irakasteak dakartzan kostuak eta gastu horien erantzuleak eztabaida sortzen dute eta g) itzulpengintza eta interpreteen kostuak traba gisa ikusi izan ohi dira.
|
|
|
Ikerketak beranduago erakutsi zuen inkestatu askok, batez ere nagusienek, ez zutela kroazierako hitz kopuru esanguratsu bat ulertzen. Petar (U i) Perovi ek lagundu izan ez baligu, gure corpusa askoz ere murritzagoa litzateke; izan ere, ezinbesteko izan zaigu Zadarreko arbanasiera mintzairan
|
duen
hizkuntza gaitasuna, gehien bat ogibideak eta tresneria, mahasgintza eta abeltzaintza eremu semantikoetan, nik neuk ezagutzen ez nituen unitate lexiko askoren esanahia azaldu baitigu. Horrez gain, oraindik ere// fonema darabilen inkestatu bakarra da Perovi, gainontzekoek/ s/ fonema erabiltzen baitute haren ordez.
|
|
|
Zer gertatzen zaio, behar adinako erabilera? ez
|
duten
hizkuntzen gaitasun komunikatiboari. Michael West en ohar hau dakar Txepetxek:
|
|
|
Erdi elebidunak deitu daitezke hauek guztiak ez
|
dutelako
hizkuntz gaitasun osorik ez hizkuntza batean, ez eta bestean ere.
|
|
2019
|
|
|
MacSwanek KAn berezko mugarik ez dagoela proposatzen
|
du
hizkuntza gaitasun orokorrazharatago (ikus Chan (2003) eta Mahootian (1993) ere ildo bereko beste proposamen batzuetarako). Hartara, mugak oinarri dituzten aurretiko teorien laburpen eta kritika bat egiten du MacSwanek (2005), hainbat autorek proposatu dituzten eta ondoren baztertuak izan diren mugak aipatuz.
|
|
2020
|
|
|
Bi logika moten arteko talkan: alde batetik, gizarteko gorputzei ordena bat ematen dien logika, legeak ezarritako ordena razionala; bestetik, denongan
|
dugun
hizkuntza gaitasunak inplikatzen duen logika berdintzailea, gorputzen antolamendu horren kontingentzia agerian jartzen duena (Ranciere 1996 [1995]). Bi logika horien arteko talka izate aitorturik gabeko multzo horretan gertatzen da, hain zuzen ere.
|
|
|
1 Euskal hezkuntza sistemara iritsi berriak diren ikasleen integrazioa erraztea, eskola ingurunean ahalik eta azkarren integra daitezen eta ahalik eta baldintza onenetan. 2 Ikasle horiei berariazko arreta ematea beren ikas irakaste prozesuan baliatu behar
|
dituzten
hizkuntzen gaitasun linguistiko eta komunikatiboak eskuratu ditzaten, curriculumean egin beharreko doiketak eginez. soek ez d (it) u (z) telako ondo ezagutzen haien eskola hizkuntza (k) (euskara eta, kasu batzuetan, gaztelania) edota, ezagutzen bad (it) u (z) te, zailtasunak dituztelako hizkera akademikoarekin eta ondorioz ezin dietelako lagundu.
|
|
2021
|
|
|
Bere iritziz, egungo gizartean indarrean dauden balioek eta joerek literaturari berez dagokion balioa kentzen diote," erraztasun, gozamen eta plazeraren aroan" bizi garelako. Hartara, modu errazean lortzen den gozamena edo plazera egungo gizartearen helburu bada, literaturak eskatzen duen ariketa kognitiboarekin nolabait talkan dago helburua konpartitua izan daitekeen arren, eta arrakala hau gehiago handitzen da kontsumitzailearen kultur hizkuntzan
|
duen
hizkuntza gaitasuna erraztasunez kontsumitzeko nahikoa ez denean. Ondoren ikusiko dugun legez, kasu horietan gazteek eta kultur kontsumitzaileek erdaretara, gaztelaniara bereziki, jotzen dute.
|
|
2023
|
|
|
Egoera horrek kezka eragiten du; izan ere, ikasle horiek gizartean parte hartzeko ezinbesteko
|
duten
hizkuntza gaitasuna ez dute lortzen edota lortzeko zailtasuna dute, eta, era berean, indarrean dauden curriculumetan jasotako konpetentziak eskuratzeko ezinbesteko hizkera akademikoa ulertzeko eta erabiltzeko eragozpenak dituzte. Ondorioz, hezkuntza sistemaren ekitateari berari ere eragiten dion gaia da esku artean duguna.
|
|
|
Europako Kontseiluak, gomendioak onartzeaz gain, ikerketa desberdinak ere sustatu ditu. Hala, 2015ean argitaratutako Language skills for successful subject learning5 ikerlanean ikasle migratzaileek edota gutxiengo etnikoetakoek Matematika eta Historia hiritartasuna ikasgaietan arrakastaz aritzeko beharrezko
|
zuten
hizkuntzaren gaitasun maila aztertu zen. Aurretik, jada, abiarazitako zenbait azterketaren jarraian datorren ikerketa da aipagai duguna:
|