|
2001
|
|
|
autodeterminazio eskubidea baldin badago eta eskubide hori herriei badagokie, guk horretarako eskubidea dugu. Hori galarazteko lege bat jartzen bada, lege hori beteko da baldin eta guk betetzen badugu; beraz, gure esku dago horri aurre egitea, eta guk erabaki behar
|
dugu
eskubide hori aurrera eramatea, ez dugu Estatuaren baimena itxaron beharrik. Alde horretatik da sinplea ideia, latza dena egin beharrekoa da.
|
|
2002
|
|
|
Autodeterminazioa dela eta, nahi den bezala garatu daiteke Irlandan eta Quebecen duten ahalmen maila. Dena den, zeharka besterik ez bada ere, kontua da
|
badutela
eskubide horrekiko ezagutza bat, eta hemen ezagutza maila horietatik oso urruti gaudela.
|
|
|
Kasu honetan, autodeterminazioa herri honen eskubidea da. Ez
|
dugu
eskubide hori noiz aitortuko zaigun zain egon beharrik.
|
|
|
Era berean, kapital higikorraren etekinak eta ondare irabaziak dituzten zergadunek aitortu behar zuten 1.502,53 euro baino gehiagoko atxikipena edo konturako sarrera, Altxorraren Letretatik eratorritako atxikipenik gabeko kapital higigarriaren etekinak eta babes ofizialeko etxebizitzak edo 601,01 euro gordin baino gehiagoko prezio tasatuko etxebizitzak erosteko diru-laguntzak. Etxebizitza erosteagatik, nazioarteko ezarpen bikoitzagatik edo pentsio planengatik kenkaria egiteko eskubidea duten zergadunek ere aitortu behar
|
dute
eskubide hori.
|
|
2003
|
|
|
«Diskurtso hori faxista batena da. Pertsona batek pentsatzen badu pertsonek ez
|
dugula
eskubide hori gutxiengo bat garelako, demokraziak berea egin du», pentsatzen du Maribel Castellok.
|
|
2004
|
|
|
Baina beharbada momentu egokian ere ez
|
zukeen
eskubide hori izango, legeak ez baitu onartzen ordezkapena hautatzea hura konponketaren aldean neurriz gainekoa denean.
|
|
|
Alderdi betearazleak, hurrengo hogei egunetan, ondasun higiezina adjudikatzea eska dezake, hori enkantera ateratzeko balioaren 100eko 70ean. Alderdi betearazleak ez
|
badu
eskubide hori egikaritzen, posturarik onenaren mesederako onetsiko da errematea, postura horretan eskainitako ordainketa baldintza eta bermeekin.
|
|
|
Alderdi betearazleak bost eguneko epea izango du, ondasunen adjudikazioa eskatzeko, balorazioaren 100eko 50ean. Alderdi betearazleak ez
|
badu
eskubide hori baliatzen, errematea onetsiko da, postura horietatik onenaren mesederako.
|
|
|
Bestalde, uste du, nahiz eta sustapena hobetu, ez lukeela emaitzarik emango Espainiaren eta Asiaren artean zuzeneko aire konexiorik ez dagoelako. Orain arte, ez du hegaldi espainiarrik egiten, Iberiak, Txinan jarduteko baimena duen bakarrak, ez
|
baitu
eskubide hori erabiltzen, astean bi hegaldi egiteko aukera ematen baitio. Konpainiak hegaldi horien falta egozten dio Txinako merkatuak kostu handiengatik eta eskaera urriagatik eskaintzen dion errentagarritasun eskasari.
|
|
|
Euskara erabili gura
|
duenari
eskubide hori ukatzeak eta itzultzaileak erabili behar izateak Espainiako Konstituzioa urratzen duen edo ez argitzeko eskaera ofiziala egin zioten Espainiako Auzitegi Konstituzionalari, joan den hilean, Ruth Alonsok, Nekane San Miguelek eta Edorta Herrerak. Hala ere, erakunde horrek ez du erantzunik eman oraindik.
|
|
2005
|
|
|
Nik ez nuke inoiz halakorik esango. Bakoitzak bere pentsamoldea eraman behar du negoziazio mahaira eta guk uste
|
dugu
eskubide hori Euskal Herri osoan batera eman litzatekeela: herritar bat bozka bat.
|
|
|
1 Interesdunak ezezko kalifikazioaren jakinarazpena jaso eta hurrengo hamabost egunetan egikaritu behar
|
du
eskubide hori, aurkezte idazkuna indarrean dagoen bitartean, aurkeztutako tituluaren eta dokumentazio osagarriaren lekukotza osoa emanez ordezko erregistratzaileari.
|
|
2006
|
|
|
Hori da Munduko Medikuak GKEak Gizarte Bazterketaren X. Txostenean egiten duen salaketa. “Oztopo asko gainditu behar
|
dituzte
eskubide hori erabiltzeko”, dio ikerketak. Hamarkada batez, Munduko Medikuek Gizarte Bazterketari buruzko Txostena argitaratu dute, lan egiten duten arazoen ikuspegia eskaintzeko.
|
|
|
Gure ustez ere, gatazka agertzen deneko herrialdeko biztanleek ebatzi lukete norberaren auzia, eta hori zentzu bitan ulerturik, Euskal Herrian, batzuetan, ondo aditzen ez bada ere. Batetik, arazoa agertzen deneko lurraldetik at inork ezin duela eduki erabakitzeko ahalmenik; baina bestetik, arazoa agertzen deneko lurralde osoko biztanleek
|
dutela
eskubide hori, eta ez batzuek bakarrik. Lurralde horretako toki desberdinetan autodeterminazio eskubidea nola artikulatzen den negoziazioaren eta joko politikoaren parte da.
|
|
2007
|
|
|
2\. " Herri guztiek dute autodeterminatzeko eskubidea". Herria denez, Euskal Herriak ere
|
badu
eskubide hori. Nork eta zein Legeriaren bidez ukatzen digu? 3.
|
|
|
Ibarreko hiri nagusiko (Ojacastro) eta beste herrietako biztanleek foruz onartua
|
zuten
eskubide hori. Mende horretan, hirian zein ibarreko beste herriotan euskara egiten zen seinale.
|
|
|
Espainiako 1978ko Konstituzioak bere zati dogmatikoan aitortu du informazio arloko profesionalek kontzientzia klausularako duten eskubidea. Egia esan, berme maila desberdinekin bada ere, estatu demokratiko batzuetako legeria arruntek aitortua
|
zuten
eskubide hori. Alabaina, Espainiako konstituzio testuaren ekarpena da eskubide hori barneratzea, informazioa jaso eta komunikatzeko oinarrizko eskubidearen osagai eratzaile gisa.
|
|
|
Idatz zati honetan jasotako eszedentzia langileen banakako eskubidea da, gizon zein emakumeena. Hala ere, subjektu berak eraginda, enpresa bereko bi langilek edo gehiagok
|
badute
eskubide hori, enpresaburuak muga dezake langileok aldi berean egikaritzea eskubide hori, justifikatutako arrazoiak baldin badaude, enpresaren jardunbidean oinarrituta.
|
|
|
Gainera, bidegabeko kuota horiek zein subjekturi begira ordaindu eta subjektu horiek eskubidea izango dute kuotok itzul diezazkieten, kontuan hartu gabe kuota horiek prestazioak sortu dituzten edo ez. Subjektu horiek ez
|
dute
eskubide hori izango, kuotak maltzurkeriaz ordaindu direnean. Edozein kasutan ere, itzuli beharreko kuoten zenbatekotik kenduko da bidegabe jasotako prestazioen zenbatekoa, betiere, kuota eta prestazio horiek ez badira azken bost urteak baino lehenagokoak.
|
|
|
3 Ezin
|
dute
eskubide hori egikaritu Indar eta Erakunde armatuetako kideek.
|
|
2009
|
|
|
Usufruktu eskubidea ezkontza tartean dagoenetan soilik bermatzen da eta, hortaz, izatezko bikoteek eta bikote soilek ez
|
dute
eskubide hori legearen aurrean ez dira bikote. Bananduak badaude, dena epai bidez erabakitzen da.
|
|
|
Elkarrizketarako, hori bai, bi behar dira. Ezinbestekoa da ETAk, bakearen aldeko keinu esanguratsu bat egiteaz gain, indarkeriaren alferrekotasuna onartzea, eta Espainiak, herri guztiek beren etorkizuna erabakitzeko duten eskubidea onartzeaz gain, ulertu behar
|
du
eskubide horrekiko gorrotoan datzala gatazkaren ernamuina.
|
|
|
Himalayari buruz ari al da Damilano? Ez da hori bere gaia, ez
|
du
eskubiderik horretaz hitz egiteko. Alpeetatik ez naizela irten uste dute, duela 25 urtetik Himalayara joan izan naizen arren.
|
|
|
" Guztiok baldin bagara elebidun, hots, guztiok baldin badakigu gaztelaniaz (gainera gogoan izan gaztelania ezagutzera behartuta gaudela), zertarako bermatu behar dugu euskararen erabilera zerbitzu publikoetan? Euskaraz dakitenek izan bezate askatasun osoa, hala nahi badute, euren artean euskaraz egiteko; baina erdaldun elebakar izanik, elebakar izaten jarraitu nahi dutenek ez dezatela inoiz eta inon, ezta zerbitzu publikoetan ere, inolako mugarik eduki, euskaraz jardun nahi
|
dutenei
eskubide hori bermatzeagatik". Bistan da, praktikan, euskararen ofizialtasuna onartu ez eta, aldi berean, hizkuntzen elkarbizitza eragozten duen arrazoibidea dela hori, zorionez 1982ko Hitzarmenak bere egin ez zuena, baina zoritxarrez gaur egun zenbaitzuek gero eta ozenago aldarrikatzen dutena.
|
|
2010
|
|
|
Dena den, baliteke larunbatean egitea lehen etenaldiak. Tartean, ETBk jakinarazi du hasieran behintzat ez
|
duela
eskubide hori erabiltzeko asmorik.
|
|
|
Euskal herriak etorkizuna erabakitzeko
|
duen
eskubide hori ez dagoelako ETAren eskuetan, ez Espainiako Gobernuaren eskuetan, ezta Lehendakariaren eskuetan ere; euskal gizartearen eskuetan dago, zuen eskuetan! Eusko Legebiltzarrak gordetzen du eta Estatutu Politiko Berriaren Proposamenean jasota dago 2004ko abenduan gehiengo osoz onartu ondoren.
|
|
2011
|
|
|
Norbaitzuek, batera eta kontratu batean bakarrik, finka indibisoa saltzen dutenean atzera eskuratzeko itunarekin, ezin
|
dute
eskubide hori egikaritu, bakoitzari dagokion zatian baino.
|
|
|
Eta zaintza partekatua bada? Bi gurasoetako edozeinek sar ditzake haurrak, baina lehengo ezkontideek ados jarri behar
|
dute
eskubide hori nork erabiliko duen; izan ere, pertsona bakar bat familia unitate bateko kide izan daiteke. Dibortziatutako gurasoen elkarte zibil batzuek eskatu dute seme alabak ezkontide batekin edo bestearekin batera PFEZaren urteko aitorpenean sar daitezela, zaintza partekaturako akordioa dagoen kasuetan.
|
|
|
Proposamena zintzoa bada, saltzaileek ez dute zertan debekatu paperak etxera eramatea, arretaz irakurtzeko eta erabakia aldatzeko. Inork ezin
|
du
eskubide hori galarazi, ezta bilera bukatzean eskaintzak iraungitzen direlako argudioarekin ere. Presak txarrak dira aholkulariak, hobe da gauzak lasai pentsatzea.
|
|
|
Zortzigarren urtez jarraian, “Hondartza denontzat” programa jarri du abian Bizkaiko Foru Aldundiaren Ingurumen Sailak. Bidaideak elkarteak eta Heldu federazioak sustatuta," herritar guztiei hondartzaz gozatzeko aukera ematea eta ezintasuna edo mugikortasun urria
|
dutenei
eskubide hori bermatzea" da ekimenaren helburua, foru iturriek zehaztu dutenez. Horretarako, Bilbao Bizkaia Kutxaren zein Getxo, Plentzia, Lekeitio, Zierbena eta Ibarrangeluko udalen laguntza dute.
|
|
2012
|
|
|
Aurreko artikuluko zigor bera ezarriko zaie, sozietatearen edo bazkideen baten kaltean, gezurrezko gehiengo batek hartutako erabaki kaltegarria ezartzen dutenei, edo erabaki horretatik eurentzat edo beste batentzat probetxua ateratzen dutenei, baldin eta gehiengo hori lortzen bada zurian egindako sinaduraz abusatuz, legearen arabera boto eskubiderik ez
|
dutenei
eskubide hori bidegabe eratxikiz, eskubide hori legearen arabera aitortuta dutenei boto eskubidearen egikaritza zilegi ez den moduan ukatuz edo horien antzeko beste edozein bide zein prozedura erabiliz; horrek ez dio kalterik egingo egitateari dagokion zigorra ezartzeari, egitate hori bestelako delitua bada.
|
|
|
Argi dago hartzaileak errefusatzeko
|
duen
eskubide hori gauzatzeak eskatzen duela baliabide egokiak jartzea, betiere kontuan hartuz mezua zabaltzeko erabili den hedabidea. Hau da, telefonoz, faxez, posta elektronikoz edo urrutiko beste baliabide telematikoz.
|
|
|
. Doako justizia Dibortzioagatik ordaindu beharrik ez izateko formula bat dago: doako justizia. Pertsona askok ez
|
dituzte
eskubide hori aitortzeko baldintzak betetzen, baina ezkontza lotura ia ezer ordaindu gabe desegitea ahalbidetzen duen modu bakarretako bat. . Justizia doakoa da auzitan aritzeko behar adina baliabide ez dutela egiaztatzen dutenentzat, Konstituzioak 119 artikuluan horrela ezartzen baitu.
|
|
2013
|
|
|
" Emakumeok ezin garela bakarrik egon, horrek arriskuan jartzen gaituela, horra helarazten den mezua, baina izua sortzea ez da irtenbidea, espazioak seguruago bilakatzeko neurriak hartu lituzke Ertzaintzak, eta indarkeria kasuak daudenean esku hartu. Gizonek eskubidea dute kalean bakarrik ibiltzeko eta beldurrik ez izateko, emakumeok ez
|
dugu
eskubide hori".
|
|
|
Hori dela-eta, mendekotasun aldia prekarietatetik nola bizi den aztertzean, eta, ondorioz, baliabide eskasia horretatik nola zaintzen den ere aztertuta, feminista batzuek eztabaida piztu nahi dute zaintzeko betebeharraren eta zaindua izateko eskubidearen inguruan, eta, betiere, hala eremu indibiduala nola soziala bere gain hartzen dituen erantzukizunen negoziaketara bideratuta; zaintzea, izan ere, erantzukizun soziala baita, indibiduala ez ezik. Hargatik interpreta daiteke pertsonek eurek ezarritako baldintzetan zainduak izateko daukaten ustezko eskubideari (eta aipatu behar da pertsona horietako batzuek, normalean aurrez besteren bat zaindu dutenek eta eredu tradizionalaren aldekoek, beretzat
|
dutela
eskubide hori) jar dakiokeela mugaren bat, modu horretan zainketa lana zaintzailearen bizitzarekin eta ongizatearekin bateragarri egiteko. Hortik Del Río k eta Pérez Orozco k (2004:
|
|
2014
|
|
|
Gure selekzioei ofizialtasuna ukatzeko bi arrazoi ematen ditu etsaiak. Lehena da ez garela estatu, beraz ez
|
dugula
eskubide hori. Hori faltsua da, 40tik gora selekzio baitaude munduan estaturik ez dutenak:
|
|
|
Wilsonekin batera Juan Paredes Manot Txiki ere atxilotu zuten Bartzelonan, hurrengo hilabetean Anjel Otaegirekin fusilatu zutena, Francoren azken fusilatuak, FRAPeko beste hirurekin batera. Esaten du Alex J. Bellamyk, Queenslandeko Unibertsitateko irakasleak, mundu guztiak duela bizitzarako eskubidea eta gizabanako batek egoera bitan baino ezin
|
duela
eskubide hori galdu, biak ere" gizabanako horrek hala aukeratu duelako": armada batean sartzen denean edo" aginpidea duen epaimahai batek" heriotza zigorra ezartzen dionean.
|
|
|
Frantzian, bozkatzeko eskubidea De Gaullek eman die emaztei 1944an. Elizan aspalkiko denboretan
|
badute
eskubide hori: serora kongregazioneetan, serorek berek dituzte hautatzen beren zuzendariak, bozkatuz.
|
|
2015
|
|
|
Baina ez
|
duzue
eskubide hori.
|
|
2016
|
|
|
Estatu guztien menuan jiten da, ez da pribilegio bat edo kartan agertzen den plater berezi bat. Frantziak, beste estatuek bezala,
|
badu
eskubide hori ezartzeko lanabesa:
|
|
2017
|
|
|
Argi dago bere burua" demokratiko" moduan hartu nahi duen edozein herrialde eta gizartek oinarritzat izan behar
|
duela
eskubide hori. Komunitatean eta bakean bizikidetzeko, nahitaezkoa da ondokoaren uste eta iritziak onartzea; gureak onartuak izan daitezela nahi dugun bezala.
|
|
|
Eta ez nago nire puntuzko memoria beste inoren orratzez eraikitzen uzteko prest. Izebak bakarrik
|
zuen
eskubide hori. Eta aspaldi ez dago gure artean.
|
|
2018
|
|
|
Bat aipatzearren, oinarri oinarrizkoena: langabezia saria jasotzeko eskubidea, etxeko langileak ez
|
baitu
eskubide hori.
|
|
|
Umeentzat hezkuntza sistema onena eskatzeko eskubidea dute gurasoek, baina nork bermatu behar
|
du
eskubide hori. Hezkuntza sistema aukeratzeko askatasuna aldarrikatzen dugu, sarri hori egiteko benetako aukerarik ez dagoela ahaztuta.
|
|
|
Bide batez, Trebiñuko eta Turtzioz Villaverdeko lurraldeen integrazioa EAEn, eta Nafarroa Garaiarekin eta Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoarekin egin behar diren lan komunak egiteko behar diren erakundeen sorrerak eta horien epe laburrerako helburuak ere jaso behar ditu testu berriak.2 Autodeterminazio eskubidea: Nazioa denez, Euskal Herriak nazio orori dagokion eta NBEk onartzen duen autodeterminazio eskubidea du, kolonialismoak sortutako ezinegonak, minak eta menpekotasun egoerak amaitzeko asmatutako eginbide demokratikoa; EAEko legebiltzarrak birritan (1990ean eta 2014an) onartua
|
du
eskubide hori. Beraz, Estatus Berriak autodeterminazio eskubidea jaso lukeela uste dugu, eta baita eskubide hori egikaritu ahal izateko prozedura ere.3 Euskara:
|
|
|
Rousseauk dioenez, bere burua esklabotzarako saltzen duen gizon batek bizirik iraun ahal izateko jarduten du horrela, baina, argi eta garbi, Rousseauk ez du uste irauteko berme horrek ezer ematen dionik esklaboari bere zerbitzuen truke; bizirik irautea, besterik gabe, beharrezkoa da edozein zerbitzu emateko. Ugazaba esklaboaren jabea da, eta esklaboaren gauza ororena ere bai; hortaz, Rousseauk idatzi zuen bezala,, zer eskubide izan dezake esklaboak ene aurka, duen guztia enea bada, eta haren eskubidea ere enea izanki, neure buruaren aurka
|
nukeen
eskubide hori zentzurik gabeko elea baizik ez bada??. Beraz, esklabo kontratuen eta elkarrenganako betebeharren eta trukearen inguruko edozein aipamen ilogikoa da, absurdoa, zentzugabea, esanahirik gabea zeharo.
|
|
|
Izan ere, konbentzituta gaude: etorkizuna berez etorriko da guk nahi ez badugu ere; merkatuak doituko du merkatua, ez dugu zertan esku hartzen nekatu; egunero autodeterminatzen baldin bazara, zertarako nahi
|
duzu
eskubide horren aitortza; ez dezakezu norbanakoaren askatasuna arautu, bestela ere leporaino gaude eta ezin betezko arauz (eta zergez). Kopla berdintsuak beti.
|
|
2020
|
|
|
Isilik egoteko eskubidea
|
duzu
Eskubide horri uko egiten badiozu, esaten duzun guztia Barrez jarraitzen du, begira!
|
|
2021
|
|
|
Zoritxarrez, badakigu gero eta oldarkorrago jartzen direla gure kontra, euskaraz egiteagatik, horretarako eskubidea dugun arren. Ematen du benetan ez
|
dugula
eskubide hori: esaten da euskara ofiziala dela, baina ez du ematen.
|
|
2022
|
|
|
Bilbao, berriz, langileei bainoago herritarren eskubideei erreparatzearen alde agertu da: «Herritarrek euskaraz artatuak izateko
|
duten
eskubide hori dago jokoan». Horregatik, lanpostuetan langile elebidunak jarri behar direlakoan dago:
|
|
|
Zure amak ja egin du amek egiten dutena. Eta gure gurasoek ere badaukate eskubidea beren bizitza egiteko; eduki behar
|
lukete
eskubide hori.
|
|
|
Eskubide hori ezin da partzialki zatikatu, ezin da etenkaria izan, orain bai orain ez (kultur teknikariarekin bai, kirol koordinatzailearekin ez). Administrazio publikoak bitarteakoak jarri behar
|
ditu
eskubide hori errespetatua izateko bidean.
|
|
2023
|
|
|
Kurduek irabazia dute beren nortasun propioarekin aske bizitzeko eskubidea. Europak errespetatu egin behar
|
du
eskubide hori, eta bermatu Turkiak pausoak emango dituela akordio politiko bat eta bakea lortzeko. 1998an, Ocalan Europara etorri zen, zuzeneko eta zeharkako zenbait mezu bidaliak baitzizkioten Europako estatu batzuek; mezu horietan, estatu horiek esan zioten prest zeudela kurduen auziari irtenbide demokratiko bat emateko prozesuan parte hartzeko.
|
|
|
Emakumearen Nazioarteko Eguna zela medio, Gisele Halimi abokatuaren aldeko omenaldi batean eman zuen albistea, Halimi abortatzeko eskubidearen aldeko borrokaren ikurra izan zela baliatuta. Erran zuen garrantzitsua dela «emakumeek haurdunaldia borondatez eteteko duten askatasuna» konstituzioan egotea, modu horretan inork ezinen
|
baitu
eskubide hori ukatu, «atzeraezina» izanen baita.
|
|
|
Ola tipi baten nagusi bilakatu nahi lukeen langileak baimena jaso behar
|
luke
eskubide hori arretaz emateko kargatua litzatekeen lanbide erakunde batetik: langileak erraztasunak ukanen lituzke bizpahiru makina erosteko, baina ez gehiago.
|
|
|
Eszedentzia mota hori langileen banakako eskubidea da, gizon nahiz emakumeena, eta eszedentzia horren iraunaldia zatitu ahal izango da. Hala ere, subjektu berak eraginda, enpresa bereko bi langilek edo gehiagok
|
badute
eskubide hori, enpresaburuak mugatu ahal izango du langileok aldi berean egikaritzea eskubide hori, enpresa jardunbidearen ondoriozko arrazoi oinarridun eta objektiboak direla bide, arrazoi horien gaineko zioak idatziz behar bezala emanez. Halaber, kasu horretan enpresak plan alternatiboa eskaini du, bi langileek eszedentzia izatea ziurtatu eta kontziliazio eskubideak egikaritzea ahalbidetzeko.
|
|
|
Baina ezin
|
dute
eskubide hori egikaritu indar armatuetako eta izaera militarreko erakunde armatuetako kideek. Halaber, epaileek, magistratuek eta fiskalek ezin dute sindikatuetan parte hartu, jardunean dauden bitartean.
|
|
|
Bi langile edo gehiagok
|
badute
eskubide hori kausatzaile berarengatik edo, hitzarmen kolektiboek definitutako beste egoera batzuen arabera, guraso baimena zein aldirako eskatu eta aldi horretan baimena izateak enpresaren jardunbide egokian gorabehera larriak eragiten baditu, enpresaburuak baimena ematea atzeratu ahal izango du aldi arrazoitsu batean, hori berori idatziz justifikatuz eta eskatutako baimena bezain malgua den bai...
|