|
2000
|
|
|
Lehenik, ikus dezagun zenbat adiera
|
dituen
hitz horrek. Hiztegiak honako adiera hauek dakartza ahoskera, ebakera edo dikzioaz (azken hau latinezko dictio berbatik dator):
|
|
2001
|
|
|
Nik sekula ez dut" tolerantzia" hitza erabiltzen, diktadorea eta harroa delako. Zera esan nahi
|
du
hitz horrek: nik toleratzen dizut zuri existitzea, nik toleratzen dizut zuri horrelakoa izatea...
|
|
2003
|
|
|
horixe da hitz itsusia! Ez
|
du
hitz horrek euskarazko izen baten itxurarik ere. Eta itsusirik ez balu, bere izena baizik!
|
|
|
Eta ez dakit hitz bakarra epitafioa izan daitekeen. Eta ez dakit Urbano Malanda Balak epitafioa idazteko asmorik ote
|
zuen
hitz hori idatzi zuenean. Baina munduko epitafiorik onena iruditu zitzaidan hura niri.
|
|
|
Pena, errukia, lastima. Gorroto
|
dut
hitz hori. Gorroto dut sentimendua.
|
|
|
Horren ondorioz oratoriak izugarrizko garrantzia hartu zuen boterea lortzeko, eta oratoria irakasleak oso ezagunak eta preziatuak bihurtu ziren. Sofistek(" jakintsu" esan nahi
|
du
hitz horrek grezieraz) irakasten zuten oratoriaren teknika, eta jendearen aurrean hitz egiten erakusten zuten. Sofistek erakutsitako hizlari teknikei buruzko kritika agertzen da Sinposioa elkarrizketa honetan, Gorgias sofistaren oratoria teoriei buruz hitz egiterakoan.
|
|
2005
|
|
|
Ez dakien jaunak, galeretan zain arraunak! Eta hirugarrenari dagokionez, fraternité, inoiz ez dut jakin oso ondo zer esan nahi
|
duen
hitz horrek.
|
|
|
Patrika bakoitzean eskularru bat, aparatosoak baitira eskularru hauek. Nire amak erabili ohi
|
du
hitz hori: aparatosoa.
|
|
2008
|
|
|
Euskaraz mintzo ote da gure langileriaren ahotsa? Ala, burgesiaren antzera, erdal ahotsaren lantegian moldatutako pentsaera eta sentiera
|
ditu
hitz horrek sorkari. Erantzunaren ardura utz dezagun Rafa Diezen esku:
|
|
|
Nolanahi ere, ezin hemen aipatu gabe utzi Hiztegi> Batua.> Hiztegi> Batuan> hitz anitzen ondoan zein euskalkitakoak edo eremutakoak diren ageri da8 Erabaki horrek aldeko eta kontrako iritziak sortu ditu. Batzuek diote euskalkiaren marka jarriz gero, oro har, hitz hori bazter gelditzen dela liburuetatik, egunkarietatik edo telebistatik, jendeak uste
|
duelako
hitz hori euskalki batekoa dela eta ez euskara batukoa; bertze
|
|
|
eta, iratzarrarazle? esan nahi du eta, hain zuzen, kazetak dio euskaldunen eta bereziki euskaldun laborarien iratzarra razle eta argitzaile izan nahi zuela; bestalde, errepublikanoek biziki maite
|
zuten
hitz hori kazeten izentzat ezartzea. Ezen, euskaldunak gibelatuago omen, beste toki askotako frantsesen eretzean.
|
|
|
Egunkariaren bi orrialdeetan atal bat estreinatuko du BERRIAk: Ezarian. Pixkanaka eta ia oharkabean, esan nahi
|
du
hitz horrek, eta hala jorratuko dira bi orrialdeko erreportajeak, egunkariaren hasierako Harian atalaren ifrentzu moduan. Egunerokotasunari hain lotuta ez dauden gaiei erreparatuko zaie Ezarian atalean, astronomiaren, zientziaren eta aisialdiaren inguruko gaiei leku eginez eta irudiari lehentasuna emanez.
|
|
|
Nik, ordea, ez nuen piperrik ulertu eta Sarasolaren hiztegira jo nuen, baina berdintsu geratu nintzen; testuinguruak nahasturik, ziur asko. Baina Euskadi Irratiko Mezulari ko solaskideek ere zalantzak
|
zituzten
hitz horren esanahiarekin. Lasaitu ederra hartu nuen, maila horretako pertsonek ulertu ez bazuten, zer demonio ulertuko nuen nik ba!
|
|
2009
|
|
|
–Zer esan nahi
|
du
hitz horrek, aita, put??
|
|
|
Kaleko hizkuntzan bizipen txarra da trauma, baina psikologian eta psikiatrian bestelako adiera
|
du
hitz horrek: pertsonen bizitza arriskuan jartzen duten egoerak dira esperientzia traumatikoak, egoera larriak hain zuzen.
|
|
|
–Zer esan nahi
|
du
hitz horrek, aita, put...?
|
|
|
Blogera salto egin nuenean, iazko urrian, Arantzazun" torturaz penatuen terapiaz goxatzera bildu diren 70 lagunen taldean" bizitako zirrara eta bihotz dardaraz idatzi nuen. Karga handitxoa
|
baitu
hitz horrek gure belarrietatik barrena. "... Zin
|
|
2010
|
|
|
Domingorekin ere hitz egina nintzen gai hartaz: ...ta ez zidan euskararen aurkako argudio pisuzkorik eman harekin izan nuèn eztabaidan, bera esperantoaren aldeko agertu zitzaidan arren; harekin konparatuta, ordea, zu pisu pisutsu bat zinen, etxeko intelektual bakarra zinen, nik uste, ni ere intelektualtzat hartzen banaute ere sarri, baina badakizu gaur egun edonor hartzen dutela intelektualtzat, egunkarietako herriko korrespontsalak ere bai, hain
|
du
hitz horrek galdua bere izen ona?, eta kontuak guztiz beste era batean joan zitzaizkidan.
|
|
|
Zoria aipatu dut, eta zoria izan nuen eragile, ez bakarrik Meyer jauna aurkitzeko eran, zorionekoa izan baitzen kointzidentzia hura, Meyer jauna eta biok parkera bildu gintuenekoa, haren dogo alemana bitarteko?, Meyer jauna neure alde jartzeko moduan ere bai. Aitor
|
dut
hitz hori, zoria, ez dela termino erosoa, munduari esplikazio bat bilatzeko ahaleginean zientzia eta arrazoia oinarritzat hartzen dituen ni bezalako gizon batentzat, kausa eta efektuen katea zehaztasunak moldatua nahi bainuke, katebegi bat beste katebegi bati lotuta.
|
|
|
Zailtasunak hitzak gogora ekartzeko ezintasunarekin hasten dira normalean.Gaixoak zailtasun honi aurre egiteko hitz orokorrak erabiltzen ditu, edo «hau» eta«hori» bezalako hitzak erabiltzen ditu objektuei erreferentzia egin behar dienuneetan. Batzuetan, behar
|
duen
hitz horretara iritsi ahal izateko itzulinguruakegiten dituzte.
|
|
|
Domingorekin ere hitz egina nintzen gai hartaz: ...zidan euskararen aurkako argudio pisuzkorik eman harekin izan nuèn eztabaidan, bera esperantoaren aldeko agertu zitzaidan arren; harekin konparatuta, ordea, zu pisu pisutsu bat zinen —etxeko intelektual bakarra zinen, nik uste, ni ere intelektualtzat hartzen banaute ere sarri, baina badakizu gaur egun edonor hartzen dutela intelektualtzat, egunkarietako herriko korrespontsalak ere bai, hain
|
du
hitz horrek galdua bere izen ona—, eta kontuak guztiz beste era batean joan zitzaizkidan.
|
|
|
Zoria aipatu dut, eta zoria izan nuen eragile, ez bakarrik Meyer jauna aurkitzeko eran —zorionekoa izan baitzen kointzidentzia hura, Meyer jauna eta biok parkera bildu gintuenekoa, haren dogo alemana bitarteko—, Meyer jauna neure alde jartzeko moduan ere bai. Aitor
|
dut
hitz hori —zoria— ez dela termino erosoa, munduari esplikazio bat bilatzeko ahaleginean zientzia eta arrazoia oinarritzat hartzen dituen ni bezalako gizon batentzat, kausa eta efektuen katea zehaztasunak moldatua nahi bainuke, katebegi bat beste katebegi bati lotuta. Nahia, baina, ez da errealitatea, eta errealitatea den bezalakoa da, iruditzen zaiguna baino aberatsagoa beti... kateak egon badauden bezala, katebegi bat besteari lotuta, bakarka ere azal baitaitezke, katebegi bat hemen eta beste bat han, elkarrekin zerikusirik ez dutenak, balizko katetasun orotatik aske.
|
|
2011
|
|
|
Ez ninan hik baino hobeto asmatuko gure artekoaren zer nolakoak azaltzen, elkarrenganako maitasuna hobeto deskribatzen; ez, ez
|
huen
hitz hori erabili, bazekinat kariñotik eta galduta nola ibili ginen gau osoan, bakanegi erabiltzen dugun beste hitz horren itzuri, neuk maitasuna zer den ere ez nekiela esan eta gero. Polita izan zunan hori hiri entzutea, baina nik une hartan alde batera nahi nuen bion egoera ere ekarri hidan gogora, lagunak, inguruaren trabak, hire mugak, nik ez bezala, garbi aski baiheukan muga horiek, gau hartan behintzat, bi ohe haien arteko tarte hotzean zeudela, nahiz hala onartu ez?, hire gogo bihotzak bestetan hituela.
|
|
|
KEVIN. (haluzinatuta) Lagunak? Hik eztakin zer esan nahi
|
duen
hitz horrek! –
|
|
|
Kodea, beraz, sinboloak egiteko lehengai gisa erabiltzen da, bestelako osagai «estetiko formalak» erabiltzen diren moduan. Hitz gutxitan, izen hura euskarazkoa dela jakiteak dakarren konnotazioak dira nagusi, berdin da zer esan nahi
|
duen
hitz horrek. Berez hori dena ez da txarra, izenen izaera da hizkuntza guztietan, baina testuinguru diglosikoan kaltea bistakoa da:
|
|
2012
|
|
|
Gotorlekura itzuli nintzenean, gertatu zitzaidan guztia eta ikusi nuen guztia kontatu nion Maxim Maximitxi; eta jakin nahi izan nuen zer pentsatzen zuen patuaz. Hasieran ez
|
zuen
hitz hori ulertu, baina ahal izan nuen moduan azaldu nion haren esanahia, eta orduan, hala esan zidan, burua modu adierazgarrian astintzen zuen bitartean:
|
|
|
esan gura
|
dut
hitz hori bezala
|
|
2013
|
|
|
Niri horrelako hitzek, normalean, nazka ematen didate. Kasu honetan, uste
|
dut
hitz horren atzean dagoen ideologia benetan lotsagarria dela. Azken finean, prekarietateari, lan baldintza kaxkarrei eta gero eta okerrago egoteari zelofan bat jartzen diote, eta karamelua balitz bezala saltzen digute berez bat dena.
|
|
|
«Gerla karrikarte» edo «gerla karrika» erabiltzea proposatu zuen. Haatik, Eskualduna n idazten zuten guztiek ez
|
zuten
hitz hori erabiltzen, gehienek «erreka» erabiltzen zuten. Funtsean, hortik interesatzen zaiguna da, euskararen aberastasunaz kezkatzen eta desagertzearen beldur zela:
|
|
|
Italiako Vulcano sumenditik hartua dago bulkanismo hitza, eta Guatemala estatuaren izenaren oinarria uhatezmala hitzetik dator. Badakizu zer esan nahi
|
duen
hitz horrek maien hizkuntzan. Sua botatzen duen mendia!
|
|
|
Hedabideek egiten dutena da informazioa, entretenimendua, fikzioa, eta beste hainbat elementu... hedatu. Komunikabide hitzari lotu nahi zaizkionek beti argudiatu ahal izango dute hedatzea ere, nolabait, komunikatzea dela, eta gainera nolabait feed-backa ere jasotzen dela. zantzu aberats eta ezin positiboagoa
|
duen
hitz hori berenganatzeko. Iñaki Segurolak fedabide deitu die inspirazio kolpe batean.
|
|
|
Arazoak
|
ditu
hitz horrekin.
|
|
2014
|
|
|
Gorroto
|
dut
hitz hori. Tamaina handiko peluxeak diseinatzen ditut.
|
|
2015
|
|
|
Norberaren irudiaren ordez ezerezarena erakusten duen ispilua, idatzi du hiztegigileak. Aurki ohartu da, ordea, adiera bat baino gehiago
|
duela
hitz horrek, eta moldatu egin du fitxa:
|
|
|
Hitza du gaitzat bertsolariak, erabat irekia da, beraz, ariketa. Bertsolariak berak erabaki behar
|
du
hitz horri buruz zer esan, eta normalean hitza deskribatzera jotzen dute. «Altzoa» hitzetik abiatuta, Ametsek amaren altzoari kantatzen dio, amatasunarekin lotu du hitza bera.
|
|
|
" Gorroto
|
dut
hitz hori".
|
|
|
Gorroto
|
dut
hitz hori, baina hori egingo dizut, gustatu edo ez.
|
|
2016
|
|
|
Eguneroko martxa oso arrunta zen: artista bat gonbidatzen genuen astebeterako, berak egituratzen zuen aste hori, eta bitartean parte hartzaileak (nahiago
|
dut
hitz hori" ikasleak" baino) lanean ari ziren, eta artista gonbidatuak laguntzen zien, bere esperientziatik.
|
|
|
Matematikaren zer alorretan erabiltzen da? Artikuluan, zer esanahi
|
du
hitz horrek?
|
|
|
Eskerrak lagundu nauten guztiei, manera batez edo bestez, memoria isildu honen biltzen eta argitaratzen; baita bizia eman didaten aita amei, elkarrekin ezkondu zirenak, jakin gabean agot jatorrikoak zirela biak, ezta zer adierazpen
|
zuen
hitz horrek.
|
|
2017
|
|
|
–Bota! Bota barruan trabatuta
|
duzun
hitz hori! –zirikatu zuen Babak.
|
|
|
Matematikaren zer alorretan erabiltzen da? Artikuluan, zer esanahi
|
du
hitz horrek, c) Artikuluaren arabera, zein dira modak sortutako gatazkaren arrazoiak. Ados al zaudete arrazoi horiekin, d) Modaren abantailak eta desabantailak ere aipatzen dira.
|
|
|
aldi berean lotura eta bereizketa. Elkartasuna erraiten
|
du
hitz horrek eta aldi berean indibidua, nor bera. Bi kontzeptu edo adigai horiek beharrezkoak ditu elkarrizketak.
|
|
2018
|
|
|
Bai zera! Baina, baina, ba al dakik zer esan nahi
|
duen
hitz horrek?
|
|
|
«Guk infra tik begiratzen dugu mundua; azpitik. Horrelako gau berezi eta makroa, gorroto
|
dut
hitz hori, baina halako gau makroa antolatu ahal izatea bada mirari txiki bat». Taldeak bihar lortuko duen ikusgarritasuna, euskal kulturaren mesede izango den esperantza ere agertu du horregatik.
|
|
|
Atzekoan ere berdin, eta baita, halaber, bi saihetsetako ateen gainean ere. Ezaguna
|
du
hitz hori lehendik Karlosek. Atzerritarra esateko erabiltzen dute zenbaitek, gero eta gehiagok?
|
|
|
Aporia baten aurrean dago, beraz; lehengoan ikasi
|
zuen
hitz hori: kontraesanak edo ulertu eta onartzeko eragozpenak dituen baieztapena.
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, kultura zer den esatea ez da gauza erraza, elkarren artean katramilaturik dauden ehunka esanahi
|
ditu
hitz horrek. Gehienetan bi eremutan erabiltzen dugu hitza:
|
|
|
Eta portugaldarrak geu gara, eta hortik probetxu gutxi. ...aren babesera biltzera etortzeko indarrik eduki zuten guztiak, orain kolpe batez garbitu nahi dituzuen horiek beroriek, eta gu ere haiekin, ez duzuelako nahikoa izan lehen sarraskiarekin, ez zaitezte engaina, beraz, ez zaigu sekula burutik pasatu Lisboa baketsuki zuei ematea eta zuen menpe uztea, gu bertan gelditurik, eta onar ezazue inozokeria handia litzatekeela, gure aldetik, horren gutxi balio
|
duen
hitz horretaz fio izatea, benetakoa benetakoa ez denaren truke ematea, segurua zalantzazkoaren truke. Portoko apezpikuak keinu bortitza egin zuen, mairuaren jarioa etetera zihoalako plantan, baina artzapezpikuak seko moztu zuen asaldura, Egon eta entzun dezagun bukaera, azken hitza zure izango da.
|
|
2020
|
|
|
Izan ere, bilbotar bete betekoa bazara, gogotik kostatuko zaizu lau silabako bilbaína edota bilbaíno idaztea, hiribilduko bizilagunek silaba berean ahoskatzen baititugu gaztelaniazko gure jentilizioaren hurrenez hurreneko bi bokalak. Eta, erabilerak egiten badu hizkuntza, zilegitasun osoa
|
luke
hitz horretan hiatorik ezak.
|
|
|
Nolanahi ere, arima hitzak barrenak adi adi jarri zizkidan. Nire begia eta kamera bereiziezinak bilakatzen hasiak ziren jada, eta hitz horrek, naturaz gaindiko oihartzunak
|
zituen
hitz horrek, irudiak ikusezinarekin zuen lotura iradokitzen zuen.
|
|
2021
|
|
|
Aldiz, haritz izen arruntak sail bat osatzen duten zuhaitz batzuei egiten die erreferentzia, eta, alde horretatik, klase horretako izaki guztiek, zuhaitz guztiek, propietate eta ezaugarri komun asko dituzte, hain zuzen ere, izen horrek bildu nahi dituen guztiak.
|
Badu
hitz horrek berezko erreferentzia, ezaugarri horiek guztiek ematen diotena. Hortik, ezaugarri multzo horretatik, ateratzen da haritz hitza.
|
|
|
Horrela, deklinabideko kasuak aipatzen dira. Gramatika honetan, hala ere, ez
|
dugu
hitz hori erabiliko, ez baita egokia, gure ustez, euskararen kasuan termino horretaz baliatzea. Azken batean, nola gaztelaniak edo frantsesak preposizioak dituzten, dagokien izenaren aurrean jartzen direnak, euskarak preposizioak izan beharrean postposizioak dituela esatearekin aski da, kasu markak ere, azken buruan, postposizioak baitira:
|
|
|
Gerra zibileko" paisaiaren arkeologia" ikertzen ari zara zure doktore tesian. Zer esan nahi
|
du
hitz horrek?
|
|
|
poema batek «ezin» duela gezurrik esan, batetik, eta poesia idaztea beti bilaketa bat dela, bestetik. «Munduak, gaurko egunak falta
|
duen
hitz horren bila dabil etengabe poeta; hitz horren beharra du bizitza, mundua, poema nolabait osatzeko. Uste dut hitz hori ezin aurkituzkoa dela, misterio bat, baina hori aurkitu beharra da poetaren langintza, haren lanak zentzurik izango badu».
|
|
|
«Munduak, gaurko egunak falta duen hitz horren bila dabil etengabe poeta; hitz horren beharra du bizitza, mundua, poema nolabait osatzeko. Uste
|
dut
hitz hori ezin aurkituzkoa dela, misterio bat, baina hori aurkitu beharra da poetaren langintza, haren lanak zentzurik izango badu».
|
|
|
Ahaldundu egiten gaitu. Ez
|
dut
hitz hori gehiegi maite, baina badakizue zer esan nahi dudan, boteretsu egiten gaitu. Hegan egin dezakegula frogatzen digu, Euskaltzaindiaren ateetatik haratago ez dagoela guk ulertu ezin dezakegun ezer esaten digu, geure gaitasun guztien jabe garela esaten digu, hizkuntzaren berezko harremanaren jabetza guztia geuri dagokigula baieztatzen du, eta hizkuntza deitzen dugun sistema linbiko, organiko eta teluriko hau osasuntsuago bilakatzen du.
|
|
|
–Ostia, ohola! Aspaldi ez
|
nuela
hitz hori aditzen, tio –esan du Oihanak.
|
|
2022
|
|
|
Bainan nun zer barreiatu da hor gaindi? Eta guk hain xuxen arras berezia emaiten
|
duen
hitz hori nola itzul euskarara. Azen ontzeko, egitura berria untsa bitxiki agertu da, erdi gordeka bezala!
|
|
|
Herri batek mugakide duen alboko herria alboerria dela esan ohi da hizkera batzuetan, eta bat baino gehiago direnean herriok, alboerriak. Alberri aldaera ere ezaguna
|
du
hitz horrek; eta erdialdeko hizkeretan auzoerria ere bai.
|
|
|
Zauskada hitz horrek atentzioa eman digu. Zer
|
dugu
hitz hori?
|
|
|
Euskaraz
|
badugu
hitz horren mailegua, arrastoa, hori bera adierazten due na, lorratza, zantzua, aztarna, aztarrena edo oinatza izen sinonimoak ditugun be zala. Aldaera ezagun bi ditu arrasto izenak:
|
|
|
Egun hori eta hurrengoak sorginduta bezala igaro nituen. Gogoan
|
dut
hitz hori nerabilela buruan," sorginduta nago". Esan dut lehen ere kobre koloreko adats gorri eta harroa erortzen zitzaiola bizkarrean behera eta azala hain zuela zuria eta esnekara, non ukituz gero orbanen bat egingo zeniola pentsa zitekeen.
|
|
|
Ez
|
dut
hitz hori entzun surfean aritzen nintzenetik.
|
|
2023
|
|
|
Rukularen hirugarren albuma da Traganarru. Zer esan nahi
|
du
hitz horrek?
|
|
|
Ez uste izan jakintsu handi nahi dudala agertu hitz hori erabiltzean. Irulegiko gainetatik itzultzean, Iruñeko jatetxe batean dugu bazkaldu, eta gure taldeko batek
|
du
hitz hori mahai gainera bota, gure solasen menuan ezarriz. Beste mahaikideek ezagutzen ez ginuen hitza.
|
|
|
Baina emankizuna baino oren bat lehenago, gobernuak ORTFeko zuzendaritzari emankizuna ezeztatzea manatu zion (biharamunean, ORTFeko langileak zentsura hori kondenatu zuten eta greba handi bat hasi zuten). Telebista publikoak ez baitzuen estudianteeri hitza eman nahi, irrati pribatuek
|
zuten
hitz hori emanen. RTL ek eztabaida bat antolatu zuen, gaueko 10etan, Alain Geismar eta Pariseko errektore-ordearen artean.
|
|
|
Adituekin kontsultatu zutenean Alex eta Inmak, Adeleren arazoa arazo hura hain zuzen eskizofrenia dei zitekeela esan zieten batek baino gehiagoak esan baitzien. Baina inoiz ez
|
zuten
hitz hori erabili Alexek eta Inmak, halako etiketa izugarriak neskatila adoptatu batek berez nozituko zuen bazterkeria erruz areagotu zezakeela sinesten baitzuten. Adelen portaera bitxiek atsekaberen bat eragiten zieten bakoitzean eskizofrenia hitza ez zuten sekula aipatzen eta, haien ereduari jarraituz, Larak ezta ere.
|
|
|
jende arrunta, baita zenbait ikertzaile ere, pertsona nahas dezaketen inguruneko kinadez ari da estresaz mintzo denean. " Stress" hitza fisikatik hartu zuen Selye k; objektu batean eragiten den indarra adierazi nahi
|
du
hitz horrek. Estresak eragindako aldaketak adierazteko," strain" hitza erabiltzen da.
|
|
|
Ibarrola alkatea ere «hunkituta» azaldu zen: «Une magikoa izan da niretzat; txupinazoa balkoian bertatik bertara ikusi ahal izatea hain da ohore handia, ez
|
baitut
hitzik hori deskribatzeko. Ez dut inoiz ahaztuko».
|
|
|
" Arrakasta ez da nik nire burua, nire lorpenak, nire bidea aztertzerakoan erabiltzen dudan kontzeptu bat. Sentsazioa
|
dut
hitz hori beti ateratzen dela kanpokoen ahotik, haien irudipenetik. Norbaitek beste baten lana, lorpenak, bidea edo bizitza" arrakastatsua" dela esaten duenean, nik beti pentsatzen dut arrakasta mota horrek ez duela zerikusirik etiketa hori jaso duen pertsonak bere arrakasta propioari, benetakoari buruz duen ideiarekin.
|
|
|
Noizbait entzuna
|
du
hitz hori. Paquita anderearen ohe alboan, egin zion azken bisitaldian.
|
|
|
Talia, inoiz ez
|
zaitut
hitz hori esaten entzun.
|