|
2000
|
|
|
Orain arteko gure politikariak gehiegi nahastu izan dira elkarren arteko taldekerietan, beharrezkoena geroko bazterturik. Izan ere, herri nortasunez, zer
|
dugu
gure hizkuntza gutxitua baino baliagarriagorik. Orokorki, denok gara Europaren osagarri, hemen ez da inor sobera eta arrazoia ez dago gehiengoen edo indarraren baitan, elkar errespetatzean eta errespetaraztean baizik.
|
|
2001
|
|
|
Igarlearena egiten aritu naiz honaino, eta orain ez naiz ausartukoerratera, fenomeno berri samar honek segida izanen duen. Nolanahi ere, garbi dagogutxi batzuek baizik ez
|
dutela
gure hizkuntza mugetatik harago moduz eta maneranlehiatzeko adina kalitate, zorte edo jakitate izanen.
|
|
|
Nik, berriz, eta ez nuke" nitanoz" edo" nika" sobera ari nahi?, besterik uste dut: hazi beharrak ekarri dizkion hazi minak
|
dituela
gure hizkuntzak, haurren hazizurri eta gurentxoen gisakoak. Gainean dituen eta datozkiokeen ekaitz eta erasoei gogor egingo badie, hori baita harako gai dagoenaren indarra.
|
|
|
Eleizaldek bazekien, eta bat nator zalantzarik gabe, bi alde berezi
|
dituela
gure hizkuntza jasotzeko lanak: gizarte aldekoa eta hizkuntzarekikoa berarekikoa.
|
|
2002
|
|
|
Horretarako, trebakuntza estrategikoa eta ikas estiloak kontuan hartzeak dibertsitatearen onarpenari emangodiote bide. Hori guzti hori, jakina, hizkuntzaren ikuspegi diskurtsiboa geure eginez.Hemen argi utzi nahi dugu autonomia eta ikasten ikastea ezin direla hizkuntzariburuzko ikuspegi estruktural batekin bateragarriak izan, eta, ezinbestez, giza komunikazioa aztertzen duten teoria linguistikoek gidatu behar
|
dituztela
gure hizkuntza analisiak.
|
|
|
Hori da askatasunik gabeko herri batean ozenki esan ezin den zerbait, faxismoaren zama beldurgarria gertutik ikusi dugunok ederki ikasi dugun bezala. Garai hartan euskara nahi
|
genuen
gure hizkuntzatzat. Ordea, euskara gure hizkuntza izanik ere, orain dela zenbait urte, eguneroko bizitzan, gure hizkuntzaz ezin baliaturik bizi ginen, norabaiteratuak batzuetan, hori da kontua.
|
|
|
Entzuten den hizkerak, anitzetan, ez du ez gatzik ez piperrik, indargabea da eta ñabardurak falta zaizkio. Moteldua eta ahuldua
|
dugu
gure hizkuntza. Baina horrekin bat eginik ere, baditut beste gogoeta batzuk gai honen inguruan.
|
|
2003
|
|
|
nolako joera historikoak, halako aukerak euskararentzat. Alderantziz jokatuz gero, hau da, korrontearen kontra igeri eginez gero, itota bukatzeko arrisku handia
|
du
gure hizkuntzak.
|
|
2004
|
|
|
Begira: gure lehiaketari gipuzkoar honek azkar eta ongi egin du bere lehiaketa, eta txalogarria dugu, benetan; hitz asko esan ditu, asko, bai; izan ere, berrehun hitz
|
ditugu
gure hizkuntza zaintsu ta beneragarrian" pinpilinpauxa" esateko. Aberastasun itzela!
|
|
2005
|
|
|
Euskarari nion maitasunak eraginda idatzi nituen horiek guztiak. Iruditzen zitzaidan horixe
|
nuela
gure hizkuntzaren alde egiteko aukerarik behinena.
|
|
2007
|
|
|
Aurreko pasarte baten (parentesi artean) esan dudan moduan, geroago eta garbizaleagoa naiz kontu hauen eretzean. Aldi berean, ostera, sinesten dut ezin diegula gure osteko belaunaldiei ezer ezarri goitik behera, eta eurek ere egin behar
|
dituztela
gure hizkuntza eta kultura transmititu euren ondorengoei igarotzeko. Gure belaunaldiak nahi duen beste ezar dezake beste belaunaldien gainean, baina eurek sinesten ez badute, alferrik da, gure osteko belaunaldiek transmitituko dutelako (konturatzaka, beharbada) eurek barruan daroatena, eta eurek sinetsi behar dute hori barru barruan, bestela alferrik da. xxi. gizaldiaren hasiera honetan geure burua euskalduntzat dugunok egin dezakegun gauzarik onena da mundu zabaleko kultura handienek egiten dutena ikusi eta, ahal den neurrian eta moduan, behintzat, geurera aldatzea.
|
|
2008
|
|
|
Euskara deigarri egin zitzaiola esan zidan.
|
Bazuela
gure hizkuntzaren berri aurretik ere, ezagutzen zituela euskaraz idatzitako testuak. Irternetetik eta.
|
|
|
Hori bai! Argi izan behar dugu arauek ez
|
dutela
gure hizkuntza paisaia aldatuko, euskal enpresek euskararekiko duten jarrera aldatzen ez badute eta euren produktuak euskaraz iragartzeko erabakia hartzen ez badute. Nahiz eta onartu behar den, kasu askotan, euskal merkatua txikiegia dela euskarazko publizitate kanpaina erraldoiak egiteko, nire ustez, enpresek jakin behar dute euskarazko publizitatearekin euskaldunagoak eta bertokoagoak agertzen direla, eta, ondorioz, erakargarriago bihurtzen direla kontsumitzaile eta erabiltzaile euskaldunentzat.
|
|
|
Hari horri tiraka, euskaldunok izan behar dugu normalizazio prozesuaren aitzindari eta euskaldunok aldarrikatu behar
|
ditugu
gure hizkuntzaren etorkizunari dagozkion erabakiak kanpoko esku hartzerik gabe, hizkuntza burujabetzaren bidetik.
|
|
|
Gaur gaurkoz, euskaldunok, ez
|
dugu
gure hizkuntzaren etorkizuna erabakitzeko eskubiderik Euskal Herrian; hau da, euskaldunok ez gara euskarak behar duen aldaketa libreki eta inongo eskusartzerik gabe erabakitzearen jabe. Burujabetza linguistikoa behar dugu euskaldunok, ezin gara espainiar eta frantziar legedi eta erabakien, zein botere autonomikoen aldetik datozen neurrien menpe egon, modu honetan gure herriak eta hizkuntzak ez baitute etorkizunik, modu honetan euskaldunok gure herrian bigarren mailako herritarrak izaten jarraituko baitugu.
|
|
|
Zentzu horretan, euskara bigarren postuan mantentzearen alde egiten dutenen jarrera gaitzesten dugu. Oker dabiltza, euskararen lurraldea eta euskara bera bakarra izanik, honen banaketa eragin eta eremuka eskubide batzuk onartu eta beste batzuk deusezten dituztenak; horiek ez
|
dute
gure hizkuntza nazionalaren alde egiteko inolako asmorik azaltzen, are eta gehiago, neurri murriztaileak eta sakabanatzaileak bultzatzen dituztenei men egin eta beraien aurrean makurtzen dira, euskararen etorkizuna zalantzan jarriz. Argazkian," Getxon ere eskolak euskaldundu behar du" lelopean hainbat lagun elkartu ziren udaletxe aurrean, hilaren 24ko osoko bilkura hasi baino ordu erdi lehenago.
|
|
|
Bat. Euskal Herritik begiratuta estaturik gabeko unibertsitateak direnez gureak, euskararekin batera beste hizkuntza ofizial batzuk ere baditugunez eta gainera ofizialtasun hori ezberdina denez gure campusetan zehar, Bolognako prozesuan ezin gara agertu nortasun bateratu batekin, eta horrek bere ordainak
|
ditu
gure hizkuntza errotzeko eta besteekiko harremana mugatzeko beste edozein herrialdetako unibertsitateek egiten duten bezalaxe; baina orain arte ere halaxe izan da!
|
|
2009
|
|
|
" Gai mingarria, zinez, eiretarren nazio hizkuntzarena. Gai funtsezkoa, ordea, euskaldunontzat; behinola Lluis Aracil ek hemen aitortu zigunez Eire-koaren itxura
|
baitu
gure hizkuntza arazoak: " lo siento por vosotros, pero el caso vasco se parece al irlandés desde el punto de vista socio lingü� stico".
|
|
|
Kultura eta literaturako hizkuntzaz bezainbatean: espainolak izan behar
|
du
gure hizkuntza. Aurrena, euskarak balio ez duelako; bigarren (euskararen sintaxi eta lexiko ez latinoengatik baldin bada, katalanak balio ahal izan luke; baina ez) zeren eta, el castellano se ha convertido en español y hasta en hispanoamericano; es una lengua tan nuestra como de los demás españoles, tan del catalán como del gallego o del vascongado?.
|
|
|
Hizkera mitologiko batez bakarrik da, itxura guztiz. Beraz, arazoa, horretaz guztiaz gure herentzia mitologikoak zer balio duen da; edo, erabat, zer balio
|
duen
guretzat hizkuntza mitologikoak. Printzipioz edozeinentzat balio lezake?
|
|
|
Ingelesari dagokionez, bete betean uste
|
genuen
gure hizkuntza pribatua haurrenetako bat izatera ere helduko zela. Hizkuntza bat hizketan hasi aurretik ere ikasten dela sinisturik (bestela nola ikasten ote du ume txinatar batek bere lehen hitzak txineraz esaten?), asko hitz egiten genuen.
|
|
|
Artemisia adaxka bat, Lake Tahoe ko harri bat, belatz luma bat daude barruan. Ezin
|
dugu
gure hizkuntza aukeratu, gure familia aukeratu ezin dugun bezala. Kutxatila horren ildotik, hainbat objekturen eta haien jabeen zerrenda egingo dut.
|
|
|
Lanbidean aldizkako presentzia
|
du
gure hizkuntzak. Alde batetik, Euskal Herriko baserrien itzal luzeari esker, euskarazko terminologia aberatsa da oso, zurgintzan eta hargintzan batez ere.
|
|
|
Euskarak eta kalitateak besotik joan behar dute. Zenbat eta kalitate handiago ikusi gure hizkuntzan, zenbat eta zerbitzu hobeak eskaini, orduan eta beharrezkoago ikusiko
|
dugu
gure hizkuntza. Eta bide hau hartu dudanez gero aritaldi honetan, ozenki esan nahi nuke hemen zentzugabekeria dela, ezjakintasun hutsa ez bada, kalitatea eta euskara kontrajartzea, aurrez aurre paratzea, batzuek maizkara egiten duten gisan.
|
|
|
Bizitasunaren seinalea da hori, poza emateko modukoa, eta seinale ona. Hor ikusi nahi
|
dugu
gure hizkuntza, aurrera egin dezan. Vianako Printzea Saria jasotzerakoan, Leiren esan nuen bezala," gure hizkuntzak kezkatzen nau, euskarak, lingua navarrorum den horrek.
|
|
|
bide batetik eta herritarren gogoa bestetik joan ahal balira bezala. Geuk aurkitu behar dugu gure tokia, geuk aurkitu behar
|
dugu
gure hizkuntzarentzako tokia, ez baitigu beste inork aurkituko. Hori, ordea, ez da nolanahi egin ahal:
|
|
|
Bertso programak, literatura saioak, musika emanaldiak, artea, bidaia, teknologia berriak, elkarrizketa sakonak... badago bide bat urratu beharrekoa. Telebistak eta sareak bat egiten duten lekuan, bai, mendeak eta segundoak gurutzatzen diren leku horretan, tokia
|
du
gure hizkuntzak eta kulturak. Sareari atxikia, sarean lan eginez.
|
|
|
Europako laborarien antzera, afrikarrak orokorki jende ezjakintzat hartzen ziren, irakurtzen doi doia zekitela uste
|
genuen
gure hizkuntzen idazkeran baizik zirelarik ez trebe –nola gintezke gu banbara, swahili, wolof edo akaz ez aritzera bortxatuak bagina? –, eta geronen zuritasun handikoi zurrunaren gailurretik gutxiesten genituen, esklabotzen, baztertzen, edo hoberenera jendetasunaren mugagabetasuna ukatzen zuen paternalismo zizkolatsuaz pozoitzen. Bat batean, sortaldekoek kontzebituriko zibilizazioa nazkagarri zitzaion:
|
|
2010
|
|
|
Ezagutza mota horrek, intuizio hutsak baino emaitza sendoagoak, fidagarriagoak eta, horrexegatik, erabilgarriagoak lortzera eramango gaituelakoan. dena den, baten batek pentsa lezake intuizioak gidatuta ere erraza dela jakitea bertako komunikabideek zer nolako diskurtsoak
|
dituzten
gure hizkuntzaz, eta nahikoa dela adi egotea beren ohiko jardunari jarraituz. hori ere errealitatea ezagutzeko modu bat da, baina ez zorrotzena. aldiz, hemen proposatu den lanketa zientifikoaren —eta, hortaz, sistematiko eta zorrotzaren— bitartez badago aukera ezin hobea euskarari buruz komunikabideek duten eragin kognitiboaren gorabeherak ezagutzeko. ezagutza mota horrek, intuizio huts...
|
|
|
Finean, hizkuntzaren pedagogia, guk, hizkuntzaren bidezko hezkuntza bezala ulertzen dugu, hain zuzen, pedagogiaren berezko helburua ere ez delako hainbeste edukiak irakastea, baizik eta batez ere —eta hortaz baliatuz— pertsonen giza formazioa areagotzea. Gizakiaren hezkuntzak integrala izan behar du —haren handitze kognitibo intelektuala eta hobetze etiko morala ahalbidetu behar du—, baina horretarako hizkuntza behar du —bai ezagutza berriak eskuratzeko bai besteekin bizitzen ikasteko— Horregatik
|
du
gure hizkuntzaren pedagogiak —zeinek esplizituki helburu humanizatzailea duen— ikerketa linguistiko ezberdinetan gorderiko giza aztarnak aztertzeko beharra. Ikuspuntu horretatik eta helburu horrekin aukeratu ditugu, hain justu, idazlan honetan jorratutako hizkuntzaren zientziak, eta baita horietako bakoitzean aurkeztutako edukiak ere.
|
|
|
Zeregin humanizatzailea
|
duen
gure hizkuntzaren pedagogiak, baina, bereziki kontsideratu behar ditu ere bestelako hizkuntzaren zientziak, ze horiek ez dute hizkuntzaz bakarrik hitz egiten, baizik eta —horren bitartez— baita gizakiaz ere. Linguistika eta hizkuntzaren pragmatika dira idazlan honetan lehenik aipatuko ditugunak:
|
|
2011
|
|
|
Gaztelera nonahi dago, eta horrek nagusitasuna ematen dio. Guk ez
|
dugu
gure hizkuntzarekin Irlandan gaelikoarekin gertatu dena gertatzea nahi. Gazteek badakite, eskolan ikasten dutelako, baina ia inork ez du erabiltzen.
|
|
|
Ahozko jarduna zeharo lehentasunezkoa izanik ere, idatzizkoa ez dago XXI. mendean bazter batera uzterik. Munduko eskualde modernizatuetan hiztun herriek (euskaldunok, adibidez) behar beharrezkoa
|
dugu
gure hizkuntza, hitzez ezezik, idatziz ere erabiltzen jakitea. hitzez eta lumaz jarduten jakite horrek aukera erosoa ematen digu gure arteko harreman sare" berriak", supralokalak eta birtualak, eratzeko eta probetxuz erabiltzeko. euskal eskola eta euskaltegiak beharrezkoak dira, hortaz, azken bi puntuon ildotik. hiztun herri txikion etorkizuna, ia beti, eleanitza eta kulturanitza izango...
|
|
|
inuitak gara, eta gure independentzia da gure helburuetariko bat. (?) Abestiak, liburuak eta filmak
|
baditugu
gure hizkuntzan. Kultur ekoizpen zabala dugu, herri txikia garela aintzat hartuta?.
|
|
|
–Gurasoak alsaziarrak dira, eta ni ere bai. Guk ere
|
badugu
gure hizkuntza, baina Itziarrekin, neska lagunarekin, elkartu aurretik, ez nuen alsaziera babesteko edo gure arazoei aurre egiteko kontzientziarik. Gurasoek oso ondo hitz egiten dute alsaziera; nik, ordea, ulertu bai, baina hitz egiteko zailtasun handiak ditut.
|
|
|
Sistema koloniala zer ari zitzaigun egiten guri, Kenyako umeoi? Zer ondorio
|
zituen
gure hizkuntzen eta haiek zekarten literaturaren ezabatze sistematikoak, batetik, eta ingelesaren eta hark zekarren literaturaren goratzeak bestetik? [?]
|
|
|
Gero eta gehiago sartzen da euskara eskoletan, ez bakarrik ereduan, baina ere ereduan, hor baitira eskola publikoak eta eskola pribatuak, hau da, katolikoak. Horrek bultzada polita emaiten
|
du
gure hizkuntzari. Bestalde, gertatzen da Frantzian, edo Iparraldean, gero eta gehiago jende badela euskaldun agertzen dena.
|
|
2012
|
|
|
Zer egiten dugu alta, euskara biziarazteko? Parisen beha egon behar
|
dugu
gure hizkuntza ikasi eta mintzatzeko. Uste dut aurtengoa lehen kanpaina izan dela non ez den hitzik ere erran herri hizkuntzei buruz.
|
|
|
Ori diotenak ordea, xalto batean iarri nai
|
lukete
gure izkuntza millaka gizon argi eta idazle trebeen arnas eta ukituarekin mendez mende landu eta erabilliak izan diran izkuntza aundien mallan. Baña zearo aztutzen dute izkuntza dotore oriek ere beuren asieran itzul lanaren neke ta izerdi garratzez inguraturik ari izan zirala (Ibinagabeitia 1965:
|
|
|
Egunak merezi zuen; Alkateak argi utzi bezala, euskarak ere plan estrategikoa premiazkoa du Getxon. Baina, arrastiko izarra izan behar
|
zuen
gure hizkuntza zaharrak, izar mediatikoago baten argiagatik itsutua izan zen: Juan Jose Ibarretxe Markoartu jauna.
|
|
|
" Nazio bat gara eta gure hizkuntza euskara da. Eta konplexurik lagundu behar
|
dugu
gure hizkuntza, Ingalaterran beren hizkuntza laguntzen duten moduan, edo Irlandan, edo Alemanian. Komunikabideen garrantzia gero eta handiagoa denez, euskarazko komunikabideak hizkuntz normalizazioaren arlo estrategikotzat jo behar ditu administrazioak".
|
|
|
Euskararen babesteko eta garatzeko legeaz eta Ipar Euskal Herriari egokitutako aginteaz gain, euskarari hainbesterainoko kalteak egin dizkion hezkuntza arloak ere esku hartu beharra
|
du
gure hizkuntzaren suspertzean eta sendotzean. Horretarako, nahitaezkoa da lehen mailako eta bigarren mailako irakaskuntzan euskararen lehentasunezko eredua edo murgiltze sistema indarrean jar dadin.
|
|
2013
|
|
|
Oraingo honetan ere lehenengo aldiz historian beste hizkuntzekin batera heldu gara teknologia berrietara; iritsi gara garaiz eta sendo. Adibidez, wikipedian euskara da artikulu gehien dituen 35.hizkuntza da, Twitterren erabil daitekeen 38 hizkuntzetako bat da…beraz, horrek esan nahi
|
du
gure hizkuntza komunitatea modernoa dela, teknologia berrietara egokitu dela eta erreinu horretatik ezin gara jaitsi.
|
|
2014
|
|
|
Bilbaok oroitarazi du Hizkuntz Eskubideen Adierazpen Unibertsalak hizkuntzen kudeaketa dagokion komunitateari aitortzen diola. «Eskubidea
|
dugu
gure hizkuntz eredua bultzatzeko, kanpo esku hartzerik gabe». «Susmopean» dauden udalek ez dute hitzetan geratzeko asmorik; oraingoz, honako udalerri hauetan prestatu dituzte protestak:
|
|
|
Mugikor bat, edo ordenagailu txinatar edo japoniar oso merkea, jatorrian erositakoa, garaipen pikaro bat izan daiteke, gero karaktere guztiak dagozkien hizkuntzetan ateratzen badira. Fabrikatzaile handien dendetan, teklatuak izan ohi
|
dituzte
gure hizkuntzarako, eta arazorik gabe aldatzen gaituzte, Apple edo Sony en kasuan. Hala ere, denda txikietan ez dugu horrelakorik eskatzen.
|
|
|
Izan ere, Zabalganan familia asko dira euskara ezagutu eta erabiltzen direnak eta horregatik, “euskaraz bizitzeko hautuari udalak erraztasunak jarri beharko lizkioke, eta egoera honek ez
|
du
gure hizkuntza eskubidea bermatzen”, zehaztu du.
|
|
|
Besterik behar
|
du
gure hizkuntzak, normalkuntzarako erreferentzia makroa galdu nahi ez badu behintzat.
|
|
|
" Denek behar
|
dugu
gure hizkuntza ongi ahozkatu, eta bertsulari batek bietan". 62
|
|
|
Euskara ikasto laren hizkuntza izaiteaz gain, oroitu behar gira zein inportantea den ere etxean erabiltzea, familian, baita ere herrian auzoekin, lagunekin. Hola
|
dugu
gure hizkuntza biziaraziko, 365 egunez, aurtengo lemak zion bezala. Donapaleuko ikastolan," euskara ren zuhaitza" egin dugu.
|
|
|
zertan diren, nolako asmoak, nekeziak, ametsak dituzten. Denen artean, ikusi behar ginuke ondotik zer egiten ahal
|
dugun
gure hizkuntzaren dinamika azkartzeko gure eremuan. Ondotik, bixkotxatto batekin trago bat edanen dugu.
|
|
2016
|
|
|
Behin, horixe erran nuen Iruñean, eta hizkuntz eskolako irakasle bat solasean etorri eta erran zidan: " Bai, anitzetan kanbiatu behar
|
dugu
gure hizkuntzatik bertzera, baina, ordainetan, badakigu zein tabernatara joan, zein okindegitara, euskaraz solasteko". Niri izugarria iruditu zitzaidan, horrek bi komunitate sortzera eramanen baikaitu ezinbertzez.
|
|
|
Mamu berri batek zeharkatzen du Europa, eta ez da preseski komunismoarena. «Herritarrek jada ez
|
dute
gure hizkuntza ulertzen», onartu zuen atzo Manuel Valls Frantziako lehen ministroak Berlinen. Eskuin muturraren gorakadarekin, «Europa», batasunaren aurpegiek nahi zuten hura, «hil» egin daitekeela ohartarazi du.
|
|
|
hautetsien heziketa falta. «Ez
|
dugu
gure hizkuntzaren oraina eta geroa erakundeetan soilik bermatzen ahal, batez ere gure hautetsiak ez direlarik horretarako formatuak. HELEPak burujabetza emanen digu euskararen arloan, hizkuntza politikan formakuntza zabal eta jarraiki bat bermatzen laguntzen badu».
|
|
|
Arrasateko EHEko kideok euskararen aldeko aldarria zabaltzen jarraituko dugu. Paisaia linguistiko euskalduna nahi dugu, arrasatear euskaldunak eroso bizi nahi
|
dugulako
gure hizkuntzan.
|
|
2018
|
|
|
Nederlanderaz soilik bizi direnak erakartzea, ordea, ezinezkotzat dute, salbuespenak salbuespen. " Barteljek hori lortzea polita litzateke, baina oraingoz ametsa baino ez da dio Bart Kingmak, nederlanderaz baino ez dakitenek ez daukate jarrera oldarkorrik frisierarekin, baina interesik ere ez
|
dute
gure hizkuntzan".
|
|
|
Uste au, gainera, zabal dabil gure artean eta bilduma ederra egin diteke itzul lanaren aurka esan oro bilduko bagenituke. Ori dioenak, ordea, xalto batean iarri nai
|
luke
gure izkuntza millaka gizon argi eta idazle trebeen arnas eta ukituarekin mendez mende landu eta erabilliak izan diran izkuntza andien mallan. Baña zearo aztutzen dute izkuntza dotore oriek ere beuren asieran itzul lanaren neke eta izerdi garratzez inguraturik ari izan zirala».
|
|
|
–Madame Mystére Errusiatik etorri zaigu, jarraitu zuen Girardon andreak?, eta ez
|
du
gure hizkuntza oso ondo menderatzen; hala ere, gaurko saioaren nondik norakoak azaldu dizkit, gainetik besterik ez bada. Atlantidako tenplu bateko sazerdotesa izan bide zen aurreko bizitza batean, eta handik datorkio zenduei hots egiteko gaitasuna.
|
|
|
Horren lekuko da Battis Toberaren zatian ageri den hizkera aldaketa, propio pertsonaiak eskatzen ziona bere mozorro festarako. Bide batez esana, zer ondo eta zer egoki iraintzen duten liburu honetako pertsonaiek, irainik ez zegoela esaten
|
zuten
gure hizkuntza zaharrean.
|
|
2019
|
|
|
Ez dut inor kritikatu nahi, baina begiratzen dugu gure inguruan, nire lanean, eta maila eskasa dute gazteek. Masa kritiko baten beharra dugu, diotenez, arnas-guneak behar
|
ditugu
gure hizkuntzan bizitzeko, masa kritiko hiztun hori ez dugu erdietsi oraino, eta halaber, hiztun onak behar ditugu, euskaraz aritzeko eta erakusteko irakasleen maila duten hiztunak. Momentu honetan egoera kritikoan gaude, gauza batzuk irabazi dira eta beste batzuk galdu.
|
|
|
gaztelania, frantsesa eta ingelesa. Gu baino askoz ere indartsuagoak diren hizkuntzez inguratuta gaude, eta guk ez
|
dugu
gure hizkuntza bakarrik hitz egiten den lurralderik edo estaturik. Desagertze arriskua oso gertu sentitu izan du gure hizkuntza komunitateak, eta oso barneratua du sentimendu hori.
|
|
|
Ez dakit dudatan zaudeten talde bat egin edo ez, gitarra hartu edo ez, nobela bat idatzi ala ez, dantza talde bat sortu ala ez. Entzule aktiboak behar
|
ditu
gure hizkuntzak. Bihar entsaio!
|
|
|
Zuk ere, irakurle, osa zenezake zure genealogia linguistikoa, ondoren, ingurukoekin erkatu eta partekatzeko. Izan ere, horrelako ariketak ezinbestekoak
|
baititugu
gure hizkuntza komunitatearen historia osatzeko eta gure iruditeria aberasteko, Diego Pallés Lapuentek Berrian dioen bezala:
|
|
|
Euskara, beraz, munduko hizkuntzen artean 400 posizioen artean koka daiteke, hizkuntza gutxituen artean horrenbeste hiztun berri dituenik ia ez baitago. Honek esan nahi
|
du
gure hizkuntza, zalantza izpirik gabe, hiztun gehien dituzten munduko hizkuntzen %10aren barruan dagoela! Hots, 0 eta 10 arteko eskala batean, euskara 9tik gora dago hiztun kopuruari dagokionez.
|
|
|
Galdera honi erantzuteko badugu garbi dagoen irizpide bat: ahal izenak ez
|
duela
gure hizkuntzan bertze funtziorik; ke hizkiak, aldiz, bai.
|
|
2020
|
|
|
Ildo horretan, Nafarroan, beharrik, artxibo askotxo eta historialari asko samar ere baditugu, eta horietako bat Peio J. Monteano da. Lehenago Nafarroako erresumaren konkistaz bezala, azken bi urtean Nafarroako hizkuntzak jo ditu begiz, guztien gainetik dokumentu idatzietan apenas arrastorik utzi ez
|
duen
gure hizkuntza ikus edo irakurrezina, eta euskarak XV. mendetik XVIII.era bitartean Nafarroako gizartean izan duen presentziaz bi liburu atera ditu oso izenburu esanguratsudunak: El iceberg navarro eta La lengua invisible.
|
|
|
Besteak beste, euskaraz mota guztietako edukiak sortzeko beharra defendatzen du: «Entzule aktiboak behar
|
ditu
gure hizkuntzak eta horretarako denetarik behar dugu: ertza eta ertza ez dena».
|
|
|
Bai gure herrietara bizitzera edo bisitan datozenekin eta gure hizkuntza ohiturak ezagutzen ez dituztenekin, eta bai gu geu herritik kanpora ateratzen garenean ere, lanera, ikastera edo erosketak egitera. Horrek guztiak eragin handia
|
duenez
gure hizkuntza ohituretan, ezinbestekoa da kontzientziazio lana, eta Euskaraldia ekimen aparta da horretarako.
|
|
|
Ez da alarmismoa, 2020 bezpera da. Entzule aktiboak behar
|
ditu
gure hizkuntzak eta horretarako denetik behar dugu: ertza eta ertza ez dena.
|
|
2021
|
|
|
Eskola publikoetan eta giristinoetan ere murgiltzea lizeoraino gara daiteke. Denen beharra
|
dugu
gure hizkuntzaren atxikitzeko, gauden baikor!
|
|
|
Bertzetik, euskaraz egin ditaizken zenbat bilkura ez dira ororen buru erdaraz izaiten? Hori ikusiz, zerek akulatuko
|
ditu
gure hizkuntza menperatzen ez duten frantses elebakarrak elebidun bilakatzera?
|
|
|
herri etimologiak (263 or.), esamolde jakinei buruzko gogoetak(" Hi eta biok": kuriosoa
|
duk
gure hizkuntza, hi eta biok hiru gaituk-eta", 358 or.), garbizaletasunari buruzkoak (408 or.);" h" aren erabileraren auziarekin lotutakoak (426 or.)...
|
|
|
B. Elizanburu). b) Mendebaldeko euskalkietan bera erabiltzeko joera handiagoa dago, erakusleak seinalatzen duen hirugarren pertsona jadanik aipatua bada: Eleizaldek bazekien[...] bi alde berezi
|
dituela
gure hizkuntza jasotzeko lanak[...]. Berak 1918an Oinatin egin zuen hitzaldi ezagunean (Mitxelena); Ez da zalantzarik Lizardigan[...] Alferrik bilatuko duzue beragan Europa eta mundu guztia dardarazten hasia zen lur-ikararen berririk (Mitxelena).
|
|
|
Horrez gain, hizkuntzaren egoeraren ezagutzeak euskalduntzen laguntzen du. Gogoan atxiki behar
|
dugu
gure hizkuntzak haur eta gazteen hezkuntzaren mamia egiten duela.
|
|
|
«Nafarroako Gobernuak arnasguneek duten garrantzia azpimarratzea eta euskal komunitatea indartzea du xede. Neurri batean, denok
|
baitugu
gure hizkuntza jokaera aztertzeko eta dugun jokabideaz kontziente izateko beharra».
|
|
|
Adierazpenaren lehenengo atalean oinarrituta, bigarren puntuan honako aldarri hau egiten dute: «Hizkuntza araudi horrek ahalbidetu behar
|
du
gure hizkuntzetako bakoitzean eta gaztelanian gaitasun oso eta berdina izatea». Eskatzea ondo dago, baina izan gaitezen errealistak.
|
|
|
Besteak beste, aipatu didate zein polita izan zen gure arteko agur eta zoriontzea euskaraz izatea. Itzuliak nazioartean duen isla kontuan hartuta, horrek balio
|
badu
gure hizkuntza beste leku batzuetara iristeko, guretzat pozgarria da.
|
|
|
¿ Qué significa tu nombre? galdetzen duen erdaldunak, ez
|
du
gure hizkuntzarekiko interesik erakusten, hala balitz egunerokoan erabiltzen ditugun hitzak euskaraz nola erraten diren galdetuko bailuke, eta ez hizkuntza guztietarako balio duen izen propio bat nola erraten den. Ez baitu zentzurik sortzetik paratzen diguten izenak, –gerora aldatzeko aukerarekin– munduko txoko guztietarako balio duenak, bertze hizkuntza batean (zapaltzailean) nola den galdetzeak.
|
|
|
Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetarako kontseilari Ana Ollok azaldu duenez, “Nafarroako Gobernuak arnasguneek duten garrantzia azpimarratzea eta euskal komunitatea indartzea du xede. Neurri batean, denok
|
baitugu
gure hizkuntza jokaera aztertzeko eta dugun jokabideaz kontziente egiteko beharra”. “Udalerri euskaldunetan modu naturalean transmititzen da euskara, belaunaldi batetik bestera, herri honen aniztasunari eta kulturari ekarpen garrantzitsua eginez.
|
|
|
Euskararen batasunaren hasierak ziren eta eztabaida ugari zegoen bazterretan. Hala ere, argi
|
genuen
gure hizkuntzak aurrera egitekotan ezinbestekoa genuela euskara jantzia eta era berean ulergarria izatea. Lankide izateaz gainera, adiskide egin ginen.
|
|
|
Euskal kulturaren alor anitzetan lanean ari garen neurrian sentipen berezia
|
dugu
gure hizkuntza eta kulturarekiko, eta garbi ikusten dugu adierazpen honen beharra. Izan ere, Iruñeko hilketak eta euskarak ez dute inola ere elkarrekin deus ikustekorik.
|
|
2022
|
|
|
" Euskal Errepublika behar dugu gizarte justuagoa eta demokratikoagoa eskuratzeko. Eta Euskal Errepublika behar
|
dugu
gure hizkuntzari, gure kulturari eta gure identitate kolektiboari eusteko, eta herri bezala bizirik irauteko frantziar eta espainiar asmo asimilazionista aseezinen aurrean". Hortaz, maiatzaren 7an hitzordua jarri dute Azpeitian, herrien autodeterminazioaren aldeko katea ez dela eten adierazteko.
|
|
|
Pintorea zen. Euskaraz bazekien, artikulu bakan batzuk eginak
|
zituen
gure hizkuntzan. Bertsolariak ikusi eta entzun zituela, erran gabe doa.
|
|
|
Begira ezan, Santxa, errango dinat Babilonia hitzak zer erran nahi
|
duen
gure hizkuntzan" Urbitarte", ur biren arteko saila alegia. Babilonia eta Urbitarte lotzen baditun, beti gogoan izanen ditun, bai bata eta bai bertzea.
|
|
|
Euskal Errepublika behar dugu gizarte justuagoa eta demokratikoagoa eskuratzeko. Eta Euskal Errepublika behar
|
dugu
gure hizkuntzari, gure kulturari eta gure identitate kolektiboari eusteko, eta Herri bezala bizirik irauteko frantziar eta espainiar asmo asimilazionista aseezinen aurrean. Txillardegik zioenez, «estatu batekin, agian, euskara ez da salbatuko; gabe, ziur ezetz».
|
|
|
Hizkuntza batetik besterako itzulpenik apenas behar dugun gizakiok. Benetan behar
|
duguna
gure hizkuntzatik gure hizkuntzarako itzulpena da. Izan ere, nik ez dakit jende batek zer ulertzen duen abiadura handiko trena irakurtzen duenean, edo Miren Larrion entzuten duenean, edo Athletic ikustera doanean, edo feminismoaz hitz egiten diogunean, edo Ukrainako gerraz ari garenean, edo Euskaraldiaren beharrak esan nahi duena esplikatzen zaionean, edo gizonek egun bat zergatik ez daukaten milagarren aldiz esaten zaionean.
|
|
|
Eta pentsatu dut itzulpenak egiten hasi behar
|
dugula
gure hizkuntzatik gure hizkuntzara, kontzeptuz kontzeptu, ulertzeko prest gaudenok gauza bera ulertu arte.
|
|
|
Nahiz eta oraindik ez dituzten herriko kale guztien izenak euskaratu, Pellejerok esan du «oso garrantzitsua» dela ekintza horiek bultzatzea: «Gure herrikideek jakin behar
|
dute
gure hizkuntza euskara dela eta hori errespetatu behar dutela».
|
|
|
Kanpotarrek gure bazterrak miresten, baina euskaraz hitz egiten zutenak ez entzun nahi. Gure artean ez
|
genuen
gure hizkuntza erabiltzen ahal, ez zekitenek debekatzen bai ziguten ama hizkuntza baliatzea. Euskara gutxietsia galbidean zen, haurrek ez zuten gehiago etxean ikasten eta eskoletan ez zen erakatsia.
|
|
2023
|
|
|
Ahoskatzean, euts aga euskara tankerakoak dira eta uste dut
|
baduela
gure hizkuntzak eutsagaren premia galanta.
|
|
|
%20ko hori ez da zenbaki erreala. Hiztun horien erdiak bakarrik sentitzen badira gai euskaraz aritzeko, erran nahi
|
du
gure hizkuntza eri dela, gure hiztunak eri direla», deitoratu du. «Hizkuntza batek hiztun osoak behar ditu bizitzeko, ez soilik hizkuntzan moldatzen diren hiztunak.
|
|
|
«Erreforma hori gure hizkuntzak lizeoetatik desagerrarazten ari da. Zure laguntza behar
|
dugu
gure hizkuntzak aitortzeko prozesuan, haien garapenerako beharrezkoak diren bitartekoak lortzeko». Hizkuntza gutxituak aintzat hartzeko eskatu dute, atzerriko hizkuntzekin lehian ezarri gabe.
|
|
|
Zenbait teorialariren arabera, harreman estua dago bion artean. Izan ere, atzerrian egonda, nekez sentituko gara «etxean bezala» ezin
|
badugu
gure hizkuntza (edo gure hizkuntzetako bat) erabili, ezin baditugu produktu jakin batzuk erosi eta kontsumitu, edota ez baditugu bertako kode sozialak ezagutzen, ezta espazio publikoko sinbologiaren esanahia ulertzen ere. Halaber, ez gara etxean sentituko ez baditugu ezagutzen herrialde horretako geografia, historia, musika, telesaioak, gastronomia eta bestelako erreferentzia kulturalak.
|
|
|
Merezi duen herria
|
du
gure hizkuntzak
|
|
|
Bada indarra eta ilusioa. Merezi duen herria
|
du
gure hizkuntzak
|
|
|
Hirurogeiko hamarkadatik, berriemaileak Zaldibia utzi zuenetik, gizartea eta, aldi berean, hizkuntza ingurumaria arras aldatu dira alde askotatik. Niri bederik, iruditzen zait aurreko gurasoek guk baino errazago egiten dutela euskaraz, jario gehiago eta adierazkortasun handiagoa
|
dutela
gure hizkuntzan. Ez dira eskolatuak eta, bestalde, ez dute euskaraz leitzen eta idazten ikasteko aukerarik izan, baina, halarik ere, gai dira jakitera eman beharrekoa euskaraz (aise) azaleratzeko edo euskarara ekartzeko, nola gainera!
|