|
2000
|
|
|
Hurrengo urtean Well sortu zen, erabiltzaileen lehenengo elkargoa. ARPANET 1989an desagertu zen, baina instituzio amerikar askok jada sortuak
|
zituzten
euren artean komunikatzeko sareak. Urte horretan Tim Berners Lee suitzar ikertzaileak partekatutako hipertestu sistema baten proposamena egin zuen:
|
|
|
Xirriki xarraka eragiten zion kanpai mihi potoloari, etorkizunean Rocíorekin enroila zitekeela pentsatzeak ematen zion plazerra aprobetxatuz. Eskuek jostari bete
|
zuten
euren lana, fereka azal tentetuan zehar barreiatuz, zakilaren burua estutuz eta potroetatik gora bultzatuz Rocíoren irudiak merezi zuen hazi guztia. Hasperen ozen batek egin zion ihes, zakilaren barruak askatzen zituela sumatu zuen une berean.
|
|
|
Gero, herrira bueltan, behi, txori eta tximeletekin gurutzatzen ginen. Mendirantz egiten zuten alde, eta uste
|
genuen
eurak zirela zuhurrenak eta jakintsuenak, inori ezer esan gabe bazekitelako orain bidera, orain mendira joaten. Eta igual hirira joaten ere jakingo zutelako.
|
|
|
Eskura izatera, orrialdetxo hauetan zehar esandakoa errepikatzeko ausardia hartuko nuke beste behin ere, hauxe gogorarazteko: hiru horiek, alegia, Euskal eta Biblioteka eta Nazionalak, erro errotik bete behar
|
dute
euren tituluaren esana, eta Euskal Herriari buruzko oro bertara bildu, edozein euskarri tartean dela eta, zeresanik ez, Euskal Herriaren naziotasun hori ahaztu gabe.
|
|
|
Legeek euren eskuetan dagoen oro egiten dute ezkontzetan desbideraketa eta gaitzespenak saihesteko, horiek konponezinak baitaitezke; kontratuegileei den askatasunik zabalena ekartzen diete; kontratuari ere publizitate itzela; gurasoen adostasuna eskatzen dute, adostasun hori hartzen dutelako, gurasoen arretak moldatua eta sentimendurik hunkigarrienek ukitua, beste edozein zuhurtziaren gainetik. Neurri horiek gorabehera, legeek ez
|
badute
euren objektua betetzen, ez dira eurak salagarritzat hartu behar, gizateriaren ahulezia berezkoak baino.
|
|
|
Senideak erraz har daitezke amodio edo gorrotoaren susmagarritzat, alderdi bata nahiz bestearen aurka: joko horretan zein interes eduki eta horiek eragin bizia
|
dute
euren interesen gainean. Gutxitan gordetzen dituzte horiek, taldetxoek arinki askatzen dituzten negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen dituenak ohitura arloetan.
|
|
|
Ez gaitezen nahas; eskubide hori ez da eta ezin izan daiteke ere, oinordetza eskubidea; administrazio eta gobernurako eskubide hutsa da hori. Aberastasun pribatuetan oinordetza eskubidea ez da sekula ere izan botere publikoaren ahalmenik; bada, Tazito idazle aipatuak ondutako Agrikola izenekoaren bizitzan ikus daiteke nola, betidanik tiranotzat hartuak izan ziren Erromako enperadore haiek, hain zuzen, ezinbestekotzat agindu
|
zuten
euren buruak oinordekoak izendatzea zati batean, oinordetzaren beste zatiaren usurpatzaileak ez izatekotan. Horren bitartez, Estatua ez da oinordeko, ez dauka beste zereginik oinordetza horien ordena ezartzea baino.
|
|
|
Adimenik gabeko izakiek, zirkin edo eraspen itsu baten meneko horiek, ez
|
dituzte
euren artean topaketa ezustekoak edota aldian aldiko urreratze bakanak baino, betiere moralitate gabekoak. Gizakiengan, ostera, adimena beti korapilatu ohi da, gehiago edo gutxiago, bizitzaren egintza guztiekin; modu horretan ere, sentimendua gogoaren aldamenean dago, zuzenbideak sen soila ordezkatzen du, eta den dena handitu eta ongitu egiten da.
|
|
2001
|
|
|
Eskualde hori, uda partean, behartuta dago mendien edo bortuen erabiltzea, bere ardi eta behien alagairako, neguarentzako belarrak egiteko moduan etxaldeko eremuetan. Duela urte gutti oraino, laborari askok ardi esnea gasnatzen
|
zuten
euren ola edo artzain txaboletan. Erran gabe doa, gaur ere, diru iturri garbi bat izaiten ahal litzatekeela mozkin hori, baina, zori txarrez, Zuberoan beste tokietan bezala, jende guttiago da laborari etxetan eta ezin da egin gasna bortuetan eta belarra etxetan, denboran berean.
|
|
|
Begirada hotza dugu gauzetara heltzeko bide bakarra. Gauzak, mundu objektiboa,... ez dira egia absolutu baten irudi, egon edo gertatu egiten dira eta begirada
|
dugu
eurengana iristeko biderik egokiena. Hori dela-eta, ikuspuntu berezi honen erabileragatik," Ecole du régard" (Begiradaren eskola) deitu izan zaio mugimendu honi.
|
|
|
Baina erabiltzaileek ere
|
badute
euren erantzukizun zatia: jendeak ez ditu ezagutzen bidaiak kontratatzean kontsumitzaileak dituen eskubideak, erreklamazioak egiteko epeak eta bideak, eta bidaia prestatzeko inprobisazioa maite izateak eta prestakuntza guztia azken unerako uzteko ohiturak ere larriagotu egiten dute arazoa.
|
|
|
Joerak berez, beharren iturri gisa, horren urruti daude balio absolutuko guragai izatetik, non izaki arrazoimendun ororen desio orokorra izan behar
|
duen
eurengandik guztiz askatzea.99
|
|
|
Gauzak honela, uste dut nirekin bat egingo duzuela esaten badut ez dela batere burubero baten burutazioa pentsatzea ezen, indio haien sinbologian behintzat, cocuyo delako honek irmoki lotuta egon behar
|
duela
euren iruditeria sexualarekin; tropikoko gauetako jaian, danborrak eta xirulak euren soinua barreiatzen dutela, tribuko gazteak landare haluzinogenoren baten eraginpean daudela, neskatxak ageri dira ileak intsektu argi emailez koroaturik, buru argi... Uste dut zeuen arteko hotzenak ere ulertuko duela zer esan nahi dudan.
|
|
2002
|
|
|
egun telebista da gehien ikusten dugun showa, eta bideoklipen abiadan doazen ikuskizunak maite ditugu gehien, irudi bat bestearen atzean moztu eta itsatsi, moztu eta itsatsita egiten diren horiek; zineman film japoniarrekin lo hartzen dugu, elkarrizketak errealistegiak direlako aukeran: bi gizon kafea hartzen ari dira pantailan, eta ikusleok oso osorik entzun behar
|
dugu
euren ordu erdiko elkarrizketa, (r) zer moduz?» agurretik hasita (r) bihar deituko dizut; zein da zure telefono zenbakia?» esaldiarekin bukatu arte. Pazientziarik gabekoak gara gaurko ikusleak, hitz gutxi eta oso beteak nahi ditugu, eta akzio batetik bestera azkar igarotzea hobe.
|
|
|
Claudia Rodriguez eta Iñaki Antolin bete betean harrapatu zituen «corralito» famatuak. Hona etortzeko etxea, altzairuak, autoa... dena saldu zuten, baina orain ezin
|
dute
euren dirurik erabili.
|
|
|
Izan ere, eskoletan burututako lanak komunitatetik bereizten saiatzea da hauen joera azken aldian. Eta gainera Loiolako eta Donostiako Herri Irratia
|
dituzte
euren eskuetan.
|
|
|
Ez zekiena egiten eta ezagutzen ez zuena ezagutzen saiatzen zen gizona zela zioen Eduardo Txillidak bere buruaz. Egiten zituen obra guztiek, bukatuta egonik ere, erantzun gabeko itaun ugari omen
|
zituzten
euren baitan.
|
|
|
Informazio igorpen masiboaren kontrol ekonomiko estu horrek kontrol politiko soziokulturala ekarri du, duda barik. Hedabideen jabetza zentralizatua iragazki garrantzitsua da, zeren jabetzaren eliteek ez
|
baitute
euren gustukoa ez den informaziorik eskainiko, baldin beren interes politikoen, ekonomikoen, erlijiosoen, kulturalen eta sozialen kontra badoa.
|
|
|
Hamar urte lehenago, 1973 urtean, israeldarrek hegazkin libiar bat bota zuten, zibila hura ere. Mendebaldeak ez zuen protesta gogorrik egin, ez zuen salaketa kanpainarik piztu; estatubatuarrek ez
|
zuten
euren aberria arriskuan ikusi eta ez zioten berrarmaketa kanpainari ekin.
|
|
|
Telebista genero desberdinek, errealak (dokumentalak), irrealak (dramatikoak), informatiboak (albistegiak)...? musika komuna
|
dute
euren erromeria jarraituan: programazio omnipresentea.
|
|
|
Kate desberdinetan sinkronikoki edo kate berean diakronikoki erakusten diren osagaiak, elementu diskurtsibo desberdinak, oso antzekoak dira kate guztietan, ez
|
dute
euren arteko diferentziarik, edo, egotekotan, txikiak dira (filmak kate batean zein bestean ikus daitezke, albisteak antzekoak dira kate desberdinetan, programazio junta gailuek funtzio bera betetzen dute han eta hemen...).
|
|
|
Gizarte komunikazioaren alorretik begiratuta, kasu askotan, erakunde politikoek informazioa modu interesatuan darabiltela esan liteke. Alderdi politikoek, sindikatuek, instituzioek eta gizarte taldeek ahalegin bereziak egin ohi
|
dituzte
eurei buruz eta euren arerioei buruz gizartean zirkula daitekeen informazioa aztertzeko eta bideratzeko. Erakunde horiek, bestalde, pribatuak nahiz publikoak izan, handiak zein txikiak izan, informazioa ttanttaka eman ohi dute hala komeni zaienean (horretarako konfiantzazko interlokutoreak bilatzen dituzte hedabideetan), informazioa ezkutatu egin diote gizarteari mesedegarri zaienean (inoiz, gezurra esaten dute, ezkorra izan dakiekeen informazioa neutralizatzeko), zabaldu nahi duten informazioa garrantzia bereziz konnnotatzeko ekimenak antolatu ohi dituzte (prentsaurrekoak, hitzaldiak, eta eszenifikazioak), eta gizarteratu gura duten informazioak argia kosta ahala kosta ikusteko, komunikazio kanpainak antolatu ohi dituzte (iragarkiak hedabideetan edo posta zuzena etxeetara).
|
|
|
Maitaleen arteko komunikazioa ez da hitz hutsetan oinarritzen: begiratuek, distantziek eta laztanek leku pertinentea
|
dute
euren arteko harremanean. Autobus geltokian gaudela, gainerako bezeroekin gordetzen dugun distantziak argiro dio guk besteez dugun jarrera (eta, barkatu adibide arrazista, distantzia bera gordetzen al dugu ijitu batekiko ala herriko ezagun batekiko?).
|
|
|
Zenbait kasutan komunikazioaren profesionalek kolegiaturik egon behar dute, hots, kazetariek kazetari klubetako partaide izan behar
|
dute
euren jarduera profesionalean aritzeko. Klub horiek, zenbait kasutan, Estatuaren disziplinapean daude, eta euren kideen kontrol politikoari ekiten diote.
|
|
|
Produktu informatibo monopolistikoak eta komunikazioaren kontsumo masiboak eragina dute; eta hori politikoa ere bada. Kultura masiboaren igorle diren konpainia multinazionalek aireratzen dituztenek
|
badute
euren ondorio soziokultural argia: Estatu Batuek eta konpainia transnazionalek produktu eginak (fikzioa edota informazioa) igortzeaz gain, eredu sozial argiak transmititzen dituzte (eredu kapitalistak, kontsumistak, matxistak, anglofonoak, biolentoak...).
|
|
|
Europako estaturik gehienek monoetniko moduan definitu ohi
|
dituzte
euren izaerak; eta, administratiboki, estatu europar gehienetan batasun etnikoa eta kulturala oso da handia: estatu nazioa da ugariena gure artean.
|
|
|
Agian Tazio erregearen garaiko emakume sabiniarrek nahiago
|
zuten
euren buruak barik aitaren lurrak lantzea, eserleku garaian jarririk amandre ile gorrixtak atzamar lodiaz etengabe iruten zuenean lan nekagarria, berak ukuiluratzen zituenean alabak larreraturiko bildotsak eta berak hornitzen zuenean sua adarrez eta txikituriko egurrez.
|
|
|
Norberarentzat ere bada nolabaiteko atsegina begiko izatea: dontzeilek gogoko eta gustuko
|
dute
euren edertasuna. Goresten dutenean zabaldu egiten dizkio gizonari hegoak Junoren txoriak eta harrotu egiten da, isilik, hegaztia bere edertasunarekin.
|
|
|
Erromatarrak arinkeriaz mugitu zirela eta ez
|
zituela
euren ozarkeriarengatik sarean sartu ikusi zuenean, bere amarrua agerian jartzea alferrekoa izan zenez, kanpamendura itzuli zen Hanibal. Han ezin izan zuen egun asko geratu gari gabeziarengatik, eta bai herrialde guztietako nahaspilaz osaturiko soldadu taldeak eta baita gudalburuak berak ere egunero asmo berriak hartzen zituzten.
|
|
|
Etsaiaren garaipena zalantzarik gabekoa balitz bezalakoa izan zen zaldizkoen oinezko borroka, garaituek nahiago
|
baitzuten
euren lekuan hiltzea ihes egitea baino, eta garaileek, garaipena atzeratzen zutenekin haserre, hil egiten baitzituzten ezin itzularaz zitzaketenak. Itzularazi zituzten halere ordurako lanarekin eta zauriekin nekatuta bizirik geratzen ziren gutxi batzuk, eta orduan denak sakabanatu eta ahal zutenak iheserako zaldiak biltzen aritu ziren.
|
|
|
Batzuek erabat arbuiatu zuten proposamen hura; zergatik ez zetozen dei egiten
|
zutenak
eurak, elkartzeko modu berdin berdina izanez gero. Zalantzarik gabe tartea etsaiez beteta zegoelako eta nahiago zutelako hain arrisku handian euren bizitzak baino inorenak ipintzea.
|
|
|
Bestela esanda, ez dago euskal hiztunen komunitaterik, ezta euskararen aldeko girorikere. Ingurune erdaldun horretan, euskaldunek ez
|
dute
euren burua legitimatuta sentituko euskararen aldeko aldarrikapenik egiteko eta, beraz, euskarazko produkt u/ zerbitzuen eskaera handirik ez da egongo.
|
|
|
Zeren jokoan dagoena ez baita EU1 eredua, EUrenzentraltasuna Berrikuntza ren Euskal Sisteman baino, hau da, jakintza eta praktika sortze, hedatze eta erabiltze prozesuak ahalbidetzen duten edonolako ezagupenek, berr ikuntzek eta erakundek osatzen duten multzo konplexuan. Ezin
|
dugu
EUren egingarritasuna eta iraungikortasuna aztertu berau testuinguru horretatik isolatuz. Eta hemen irtenbideak eta erantzunak baino zalantzak areagotzen zaizkigu.
|
|
|
Arratsaldeko emanaldietan Cantinflas jaun eta jabe izaten zen garaiotan, zinemara sartzeko itxaroten, Rantxeriako biltegian erositako kakahuete poltsak eskuetan zituzten haur, gazte eta gurasoen errenkada luzeak osatzen ziren. Herriko Teatrillo tradizionala gero eta sitsak joago zegoen, eta autoridadeek ere gurago
|
zuten
euren ekitaldiak Luigiren zinemetan antolatu.
|
|
2003
|
|
|
Izan ere," Euskaldunon Egunkaria" ren itxierak, bertako langileez gain, jende ugari kaltetu du: harpidedunak eta irakurleak komunikabide hori gabe geratu dira eta herri honetako enpresa eta eragileek komunikabide bat gutxiago
|
dute
euren ekimenen berri emateko. Otamendik adierazi digunez,'" Euskaldunon Egunkaria' itxi dute, baina beste komunikabideak ere jo egin nahi izan dituzte:
|
|
|
Izan ere, txapelketak aipatzen ditugunean amateurretaz ari gara. Profesionalek ere
|
badituzte
euren txapelketak, baina gehienetan, Frantziako nahiz Espainiako telebistetan (Frantziakoan maizago) amateurren leihak eskaintzen dira. Horregatik, patinatzaileak profesional izatera pasatzeak, zalearentzat, euren arrastoa galtzea esan nahi du sarritan
|
|
|
Azoka txikia oso egoera txarrean dago. Saltoki handiek kantitate izugarriak erosten dituzte eta preziotan ezin
|
dugu
eurekin lehiatu. Gainera saltoki handietan erosketa aisialdiarekin lotzen dute, aparkalekuak eta kafetegi edo zineak jarriz.
|
|
|
" Hodei berdeak". Beste beterano batek (ez dakit tropelean sartzen den jaiotza dataz edo argitalpen dataz), Edorta Jimenezek, 36ko Gerrako argazki albumik ederrenetakoa osatu du" Kilkerren hotsak" lanean, baina frankotiratzaileek bestelako lekuetan
|
dute
euren begi puntuaren xedea. Durangoko Azokaren urteroko kritikalariak azkazalak jaten ariko dira Atxagaren azkeneko nobela noiz agertuko zain.
|
|
|
Eta aurrerako perspektibak ez dira biziki atseginak: egun pezetatan kalkulatzen duten hiritarren erdiek uste
|
dute
eurotan bakarrik sekula ez dutela konturik egingo.
|
|
|
Pezetatara itzultzen segitzen dutenen lautik batek aitortzen du sekula ez
|
duela
eurotan bakarrik kalkulatuko ezer eta lau horietatik bik uste dute inoiz eurotan bakarrik pentsatuko dutela.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian, XVIII. mende amaieran frantsesezko euskal historia aristokratikoak azaldu ziren bertako nobleen zerbitzuan. Kasu bietan, euskal elite politikoek monarkia osoari (dela Espainiakoari dela Frantziakoari) zuzentzen zieten mezua, haren aurrean defendatu nahi
|
baitzituzten
euren pribilegioak, eta logikoki monarkia bakoitzeko erdara nagusian idazten zuten. Erdarazko euskal ikuspegi historiko hauek euskarazko narratibetan zeharkako isla batzuk izan zituzten arren, ez zen euskaraz ildo bereko historia lanik argitaratu XIX. mendera arte.
|
|
|
Eta zer modutan? Zer nolako ideia eta balioen markoankokatzen
|
dute
euren mobilizazioa. Zer baliabide daukate mobilizazio bigarrenmaila batetan, manifestazioak, erreferendumean parte hartzea?
|
|
|
Ez zion, gainera, datu berririk eman informanteak, Jesusak. Argi utzi zuen Jesusak, hori bai, saltzaileak ez
|
zuela
euren entziklopedian ezer sartu, goitik behera errebisatu zuela entziklopedia berak, Jesusak. Jesusaren esateko moduari erreparatuta, baina, argi geratu zitzaion Matiasi Jesusak zeozer topatu zuela entziklopedian eta ez ziola esan nahi.
|
|
|
Esan ohi denez, Egunkaria abertzaleen lerrokoa izan da. Espainiako konstituzionalistek nahiz Frantziako errepublikazaleek ez dute izan eta ez
|
dute
euren ildo ideologikoko euskarazko prentsarik. Kontua da, murrizketak murrizketa eta oztopoak oztopo, euskara hedabideetan aber  tzaleentzako eskaintza baino ez dela, antza denez.
|
|
|
Telebistak berak ere bere bidea zabaldu du sarearen bidez. Kable bidezko telebista gorpuztuta dago eta etxeko atarian plantatu digute hura garraiatzeko zuntz optikoa. Beste hainbat lekutan legez, Euskal Herria atzerriko teknologiari begira egon da gehienbat eta ez da izan aitzindaria prozesu horretan; telebista uharka globalaren baitan, gure telebistek garatzeko
|
dute
euren bidea.
|
|
|
Jakina denez, gizakiaren mundu sinboliko modernoa hedabideen esku dago, eta egongo da hurrengo hamarkadetan. Medioek, euskal medioek, kultura sortzaile eta banatzaile diren heinean, herri honen etorkizunerako proiekzioaren zati garrantzitsua
|
dute
euren eskuetan. Nortasunen ekoizle eta banatzaile nagusiak izango diren heinean, euskal medioek eginkizun estrategikoa dute euren eskuetan.
|
|
|
Medioek, euskal medioek, kultura sortzaile eta banatzaile diren heinean, herri honen etorkizunerako proiekzioaren zati garrantzitsua dute euren eskuetan. Nortasunen ekoizle eta banatzaile nagusiak izango diren heinean, euskal medioek eginkizun estrategikoa
|
dute
euren eskuetan. Herri honen egituratze eta erakundetze prozesuari begiratzen diegularik, pentsamendu publikoa eta agenda publikoa hedabideen esku dagoen heinean, iritzi publikoa hedabideei begira dago, edozein delarik eztabaidaren muina.
|
|
|
Hain zuzen ere, gaur egungo inguruabarrak oso ezberdinak direnez aurreko etapa historikoetan zeudenekin, gizabanakoek eta giza taldeek birmoldatu behar
|
dute
euren lurraldeen eta inguruabar historikoen kontsiderazio sozialari dagokionez, orain jada argudio sendoagoetan oinarrituz (sakontze kulturala), eta ez indarrean, bere agerpide guztiak barne. Arrazoimena ren indarra erabili behar dugu, giza izaeran sakonduz, eta ez indarraren arrazoia, gizakien kopuruak edo batzuen botereak erabilia beste batzuen borondatearen gainetik.
|
|
|
Ondorioz, giza zientziek ekartzen dizkiguten aukerabe rrian aurrean —gizakiaren funtzionamenduaren gakoa eta herrien eta pertsonen arteko bizikidetzan gertaturikohorrenbeste gatazka historikoen zergatia aurkituz—, begi bistakoa dirudi saiatu behar dela arrazoimenari kasu egin eta lurraldea, kultura eta antolaketarako autonomia ematen ofizialki halakorik ez duten herriei. Prozesu horretan, natiboek lehentasuna izan behar
|
dute
euren lurral dearen gainean. Gizaki eta herri horien onerako baita, euren berezko lekuan.
|
|
|
Ez zumarrari garirik eska ez dakiokeelako bakarrik, ez (edo periodiko batek bere oinarrizko izatea alde batera utzi eta beste zerbaitetan bihurtu nahi dutelako); larretan arrantzarik ezin dela egin jakinarren, hala ere larretara sarea botatzea erabaki duten batzuk ikusten ditudalako debate honetan, jakinaren gainean, sareak larre sastraka gero eta nahasiago egingo duela. Eta hauen helburua zein den zehaztera ez naiz ausartuko, ez
|
baititut
euren asmoak ezagutzen, baina efektuak ordea ikus daitezke: debatea nahastea lortzen da, ETArenin guruan nahastea, jakinik nahasketa horrek sortzen duen korapiloa askatzea benetan zaila dela herri honetan.
|
|
|
Euskaratik eta euskararen kontura ondoen bizi izan direnak datozkigu abertzaleek ere badutela erruaren zati bat, patrimonializatu egin ei dutelako. Eurak ez omen nazionalista eta ez daude eroso, ez
|
dute
euren lekua topatzen honetan guztian, ez ei du euskalgintzak asmatu beste alde hori erakartzen. Dabilenari okerrak topatzen baino, ze egin duzue, bada, zuek zuen aldeko jende hori hurbiltzeko?
|
|
|
Izan ere, gure legeek ez dituzte albokoak beti baztertzen oinordetzatik —hori Zuzenbide naturalaren aurkakoa izango baitzen— ezpada aurrekoak daudenean bakarrik; horrela, indar gehiago ematen zaie aurrekoekin lotzen gaituen harremanei, albokoekin ditugun loturei baino. Hori egitean, badirudi legeok erromatar legeetan
|
dutela
euren oinarria, hain zuzen ere, albokoak baztertuz, seme alaben ondasunen gaineko senipartea gurasoei ematen dieten legeetan.
|
|
|
9 Hirugarren adibidea: Zuzenbide naturaleko araua eta lege aldaezina da, adin, prestakuntza edo esperientzia nahikorik ez izateagatik zentzutasun osoa ez dutenek ezin
|
dituztela
euren ondasun eta negozioak administratu, harik eta zentzutasun adina izan arte. Baina naturak gizaki guztiei ez die adin berean ematen negozioak eraman ahal izateko zentzutasun hori, batzuei lehenago eta beste batzuei beranduago ematen baitie; hori dela eta, nahierarako legea erabaki behar izan da, guztiontzako erregela moduan erabiltzeko.
|
|
|
Betebehar horren eretzean, subjektu pribatuei eskatzen zaie, baita premiamenduen bidez ere, txiroak euren zorigaitzaren arabera sorostea, hondamendi publikoak gertatzen direnean. Bukatzeko, norbaiti bidegabekeria gertatu bazaio eta zapalduta badago, Justizia Administrazioaren ardura
|
dutenek
euren agintaritza erabili behar dute hura babesteko.
|
|
|
Are gehiago, batzuek euren ondasunak edota bizia lagunengatik ematen dituzte; bada, adiskidetasunaren ondore horietarako ere, nolabaiteko aintza edo gozamena bilatzen dute, edo eurentzat interesgarri den beste gauza erakargarriren bat aurkitu nahi dute, gauza erakargarri hori lagunen interesarekin nahasita dagoela. Kontrara, norbaitzuek elkar maite badute, on gorenarekin lotuta egoteko espiritua dutelako, ez
|
dute
euren interes pertsonala bilatzen, baizik eta guztioi erkide zaien mesedea. Mesede horren izaera gainerako ondasun guztietatik desberdina da oso, eta, horregatik, ezin du inork bere buruarentzat gorde; alderantziz, guztiontzat berdin izatea nahi du, eta ahalegin guztiak egingo ditu besteek ere hori lor dezaten.
|
|
|
10 Pascalen Pensees famatuek
|
badute
euren euskarazko ordaina in Pascal, B.: Gogoetak (P.
|
|
|
8 Jainkoak jarri ditu gizakiak xede erkide baten edukitzarekin bat egiteko, eta, horretarako, eratu du euren artean, bi lehen lege horien espirituaren bitartez, halako batuketa, xede hartara eraman behar dituzten baliabideen erabileran. Azken legea da gizakiaren zoriontasuna, eta hori dago lehenaren erabilera egokiaren mendean, lehen horrek eratu behar
|
duelako
euren arteko gizartea.
|
|
|
Lege guztiek
|
dute
euren indarra lehen printzipioetan, gizarte antolakuntzaren oinarri direnak. Ezin, beraz, lege mota desberdinen izaera eta erabilera egoki ezagutu, ezpada eurek printzipio horiekin dituzten lotura zein gizarte antolakuntzaren bidez. Izan ere, gizartearen erregelak dira lege horiek.
|
|
|
Euren artean, batzuek besteekiko zehatz berezitako gaien artean, badira kontratuak, salmentak, trukaketak, errentamendua, maileguak, sozietatea, gordailua eta osterantzeko hitzarmenak: oinordetzak, testamentuak, legatuak, ordezpenak, frogak eta usteak; pertsonen egoera; gauzen sailkapena; legeak interpretatzeko moduak eta beste asko, horiek orok erkide
|
dutela
euren erabilera, maiztasun handiagokoak zein premiazkoagoak izatea, beste gai batzuena baino.
|
|
|
1 Zuzenbide zibilaren gai guztiek
|
badute
euren artean halako ordena, erraza eta berezkoa. Gorputz batera bildu eta hark denak batera ikustea ahalbidetzen du eta berehala igar daiteke, begi kolpe batez, zein zatitan duen bakoitzak bere lekua.
|
|
|
Egurra ximinoari. Ikusi nahi
|
nituzke
eurak hanka hutsik eta banana bati helduta. Presidenteak, lehendakariak eta politikariak denak.
|
|
2004
|
|
|
Pentsatzeko ekintza, behar bat gehiago da. Horretara bakarrik bizi direnek jakin behar
|
lukete
euren ezagutzak konpartitzen. Horretarako, grazia handiagorekin egin behar lukete, asperdura gutxiagoz eta gizakiekiko enpatia gehiagorekin.
|
|
|
Abusun, inguruko bizilagun guztientzat ateak zabalik daude. Dena den, proiektuaren arduradunek nahiago
|
dute
euren indarra, osaturik dagoen taldea egonkortzera bideratzea, partaide berriak lortzera baino.
|
|
|
Europan berriz, bi arteztarau onartu dira orain arte, merkataritza elektronikoari buruzkoa bata (2000\. urtean) eta informazioaren gizarteko egile eskubideei buruzkoa bestea (2001\. urtean). Orain Europako herrialdeek aipatu arteztarau horietara egokitu behar
|
dituzte
euren legeak. Frantzian Jabetza Intelektualaren Legea jada onartua dago.
|
|
|
Batez ere hiri handietan, baina baita herri txikiagoetan ere. " Ez dugu ahaztu behar guraso gehienek nahiago
|
zutela
euren seme alabek erdaraz ikastea, hura baitzen ospea zeukan hizkuntza", ohartarazi du Davilak. Bestetik, ezin dugu garai hura gaurko irizpideen arabera aztertu.
|
|
|
Merkatu arautuan larrialdiak eta matxura abisuak banatzaileak artatuko ditu, baina merkatu liberalizatuan etxe komertzilizatzaileek ziurtatu behar
|
dute
euren bezeroen arazoei arreta egiten zaiela, izan ere kontratua etxe komertzializatzailearekin izenpetu du erabiltzaileak eta ez banatzailearekin.
|
|
|
Ez da onartu adituen ezespena, horien irizpena alderdiek ekarri badute; kasu horretan, adituek narrioa bakarrik jasan dezakete. Edonola ere, aditu guztiek zin egin edo hitz eman behar
|
dute
euron jardunean objektiboak eta inpartzialak izango direla. Gainera, legeak xedapenak ezarri ditu adituek euren irizpenak aurkakotasun osoarekin azal, argi eta osa ditzaten.
|
|
|
Alderdiek demanda edo erantzunarekin batera ezin badituzte ekarri eurek izendatu adituek egindako irizpenak, haztuko
|
dituzte
eurek kasuan kasuan ba orduan demandan edo erantzunean zeliatu nahi dituzten irizpenak. Irizpenok lortu bezain laster ekarri behar dituzte, aurkako alderdiari helarazteko, betiere epaiketa arrunta baino lehenagoko entzunaldia hasi baino lehen edo hitzezko epaiketako ikustaldiaren aurretik.
|
|
|
Edozein motatako prozesuetan parte hartzen dutenek onusteari buruzko erregelak bete behar
|
dituzte
euren jardunean.
|
|
|
Hamargarrena. Itsasontziko kapitainak uste
|
badu
euren kontura bizigaiak dituztenei agintzeko beharra duela bizigai horiek ontzian dauden guztien kontsumorako emateko, eta, bizigaion ugazabek uste badute ez dagoela halako beharrizanik edo kapitainak bizigai horien trukean eskainitako prezioarekin ados ez badaude, batak zein besteek, egitateak jaso daitezen, informazio judiziala sustatu ahal izango dute porturatzen diren lehenengo lekuan....
|
|
|
Gizartearen labekoa. Bizitza materialaren ibaiari darion isurkia baita, goi espiritu metafisikoen hegaletan aurkeztuta ere.695 Metafisikaren opilek, gizakiaren eskuz oratuak dauden neurrian, bizitzaren osotasuna
|
dute
euren izatearen arrazoi. Euskal kulturak, eremu urriko kultura menderatua den heinean, kultura gizarteratu batek ez dauzkan arriskuak dauzka bere izana itxuragabetzeko.
|
|
|
Eskakizun haietan Chaim Weizmann enpresari aberatsak presio handia egin zuen. Hasiera batean, Britainia Handiak ez zuen argi ikusten sionisten planteamendua, Palestina inguruan ezarri nahi
|
baitzuten
euren aberri berria. Beraz, erabakia atzeratzen saiatu zen.
|
|
|
Auzi honen muinean, bi printzipio azaltzendira jokoan, itxuraz modu kontrajarrian. Batetik, kooperatibetan ohikoaden autoeraketa printzipioa, zeinen arabera, enpresek, edo hobeki enpresetako langileek ahalmena izan behar
|
duten
eurei dagozkien gaietan erabakitzeko. Bestetik, kontrolaren eskubidea; eskubide horren arabera, EtxeNagusiak proiektua martxan jartzeko egin duen ahalegina kontuan hartuz, bere eragina nabaritzeko ahalmena islatu litzateke.
|
|
|
Aurrekopuntuan azaldu dugunaren ondorio zuzena: langileek ez
|
dute
euren buruaenpresari jabe sentitzen, praxian kooperatibaren kudeaketan ez dutelakoparte hartzen, eta, nabarmenki, helburu ekonomikoen menpe daudelako.Jabetza integrala ezin dutenez eskuratu (jabetza juridikoa eta lanpostuarengaineko jabetza), ezin dute enpresaren helburuekin bat egin.
|
|
|
langileak ordezkatzen dituztenorganoenganako mesfidantza (Kasmir 1996). Kooperatibetako bazkideak, langileak direnez, ordezkariak behar
|
dituzte
euren egoera hobetu eta lanbaldintzak bermatzeko. Ikerketa soziologiko batzuek azaldu dutenarenarabera, (lan honetan aipatu dugun Culturas de Fagor bezalako azterketaantropologikoa, esate baterako), langileek, euren ordezkapen organoenganako mesfidantza jarrera azaltzen dute:
|
|
|
Hala ere, gogorarazi du, Kode Zibileko 7 artikuluko 1 zenbakian jasota dagoen bezala, eskubideak fede onaren eskakizunen arabera erabili direla. Horrek esan nahi
|
du
eurotako billeteak ordaindu beharreko zerbitzuaren zenbatekoaren arabera erabili liratekeela, “baina ezin izango da inola ere aldez aurretik ukatu zor bat ordaintzeko izendapen jakin batzuk erabiltzea”. Bestalde, Espainiako Bankuak adierazi du badagoela ordainketa batean onar daitezkeen txanpon kopuru maximoa.
|
|
|
Gezurra esaterakoan hizkuntzaren funtsezko helburuari bizkarra ematen zaio eta besteak hitz makinak bezala erabiltzen dira, ez komunikatzeko gai diren pertsonak bezala. Lapur talde bateko kideek ere egiaz jokatu behar
|
dute
euren helburua lortu bitartean. Eta zergak ordaintzen ez dituenak beste denek ordainduditzatela nahi du noski, berak lortzen duen abantaila hori sistema guztiak funtzionatzen duen neurrian soilik lor baitezake.
|
|
|
Baina erraz eror bagaitezke erru horretan (nire baitan dauden ideiak kanpoan dauden gauzen antzekoak direla edo eurei dagozkiela) eta arrazoi oso sinpleek eraman bagaitzakete ondorio horretara, neurri bereko sinpletasun eta maila intuitiboko argudio indartsuak izango dira Descartesek bueltan eskainiko dituenak korapilo horretatik irteten laguntzeko. Alde batetik, ez dago hain garbi onartu beharra daukadanik ideiak kanpotik datozkidala, bestela onartu nukeelako, era berean, ametsek ere jatorri bera dutela, hau da, kanpotik sentimenen bidez nireganatzen ditudala; eta badirudi ametsetako irudiek ez
|
dutela
euren jatorria, inondik ere, mundu sentigarrian. Baina, bestalde, ideia horiek kanpotik datozkidala onartuta ere, ez dago arrazoirik pentsatzeko kanpoko gaien antza izan behar dutenik.
|
|
|
Egia izango da, bestalde, lurra 29.800 m/ s ko abiaduran higitzen dela espazioan, baina ez dugu horren susmorik ere sentimenen bidez. Geldirik dagoena higitzen dela iruditzen zaigu eta higitzen dena geldirik dagoelako uste sendoa dugu. Honetaz gain, badira zenbait ezagupen geureganatuta
|
ditugunak
eurei buruz sentimenezko harremanik izan gabe. Era honetakoa da lege fisikoei buruz dugun ezagupena.
|
|
2005
|
|
|
Trinquetea Lapurdirentzat da, Baiona edo Senpereko trinkete ederrak gogoan. Zuberoako ia herri guztiek
|
dute
euren erreboteko frontoia eta beraz, plaza librea egokitu zaio Zuberoari. Azkenik, Arabari elizako pareta egokitu zaio, kontrafuerteen eraginez jokoa bizi eta ezusteko bihurtzen duena.
|
|
|
Hego Euskal Herrira ere hedatu nahi
|
dute
euren kantatzeko modu berezi hori; izan ere, Hegoaldean ere, xiberotar sustraiak dituen abestia entzuteko publikoa badutelakoan dira eta euren kanta zaharrak mugaren bestaldera eramateko beldurrik ez dutela azpimarratu digu. Hala ere, askok, oraindik ere, museoko pieza gisa hartzen duela iruditzen zaio eta gehiago erabiltzen dutela zerbait egiteko materia bezala, adibidez musikatzeko.
|
|
|
gazteak, ikasketa maila handikoak, ezkongabeak, seme alabarik gabeak... Batzuek ez
|
dute
euren rol maskulinoa zalantzan jartzen, beste batzuek onartzen dute emakumeek funtzio maskulinoak hartzea, baina ez alderantziz. Beste gutxi batzuek beraien rola zalantzan jartzen dute.
|
|
|
Eta beste batzuk, gero eta gehiago, neska lagunaren lagun pasiboak dira eta iniziatiba emakumeengan uzten dute, modu horretan gizonek ez dute ia jokaera «maskulino»rik hartzen. Hauetako askok profeministatzat
|
dute
euren burua, nahiz eta gehiago diren ideien alorrean praktikan baino.
|
|
|
Frantziako Antzinako historia hobeto ezagutzen dutenentzat, pertsonaia erreala izan zen eta Vercingetorix zuen izena. Dirudienez, biak hilehoriak ziren, bibote luzea zuten eta lumak eraman ohi
|
zituzten
euren kaskoetan; biek eraman zuten Julio Zesarren legioa porrotera; baina Uderzo eta Goscinnyren istorio umoretsuen parean, Vercingetorixen benetako istorioa tragikoa izan zen.
|
|
|
Elkarrizketatu ditugun hiru artisauek etxea
|
dute
euren lanaren erakusgarri, eta lantokia etxe. Irazuk kontatzen duenez:
|
|
|
Lagun izango ditugu antxeta hanka horiak. Ogoñoko horman
|
dituzte
euren habiak eta, benetan, guztiak batera txio txioka hasten direnean beldurra ere ematen dute. Hitchcock-ek ez zuelako Ogoño ezagutu, bestela The Birds (txoriak) filmak beste itxura bat izango luke.
|
|
|
Horregatik, euskarri egokia ahalbidetzen zuten generoetara jotzen zuten, olerkigintzara eta ipuingintzara alegia. Ipuina
|
genuke
euren lanetan nabaritzen ziren joera espresionista eta dadaistei bidea emateko lirikatik hurbilen dagoen genero narratiboa. Beraz, Pottekoek, euren asmo literarioak betetzearren, genero kuttunak zituzten biak, bai olerkigintza bai ipuingintza.
|
|
|
Kontsumitzaileen eskubideak babesteko, ezinbestekoa da lege onak sortzea, kontrol neurri egokiak bultzatzea eta kontsumitzaileen aldeko elkarte eraginkorrak izatea, baina hauek guztiak ezer gutxirako balio
|
dute
euren eskubideetaz kontziente diren kontsumitzaileak ez badaude; hau da, kontsumitzaile arduratsuak ez badaude. Arestian esan bezala, alferrik da erakundeei kontsumitzaileen aldeko arauak, legeak eta neurriak eskatzea, gero horiek behar bezala erabiltzeko gai ez bagara.
|
|
|
Funtzionario horiek jatorrizko espedientea jaso eta hurrengo hamabost egunetan bidali behar
|
dute
euren txostena.
|
|
|
Gobernu errekurtsoak eragiteko idazkietan paper judizial tinbreduna erabili behar da, salbu eta espedientea notario eskuesleak, estatuaren abokatuak edo dohaineko laguntza judizialaren pareko onura duen erakundeak hasi duenean; halakoetan, paper arrunta erabiliko da. Erregistratzaileek eta gainerako funtzionario zeinliko
|
dute
euren txostenak egiteko. erakundeek paper mota berbera erabi
|
|
|
Seihileko bakoitzaren azken egunean, erregistratzaileek ziurtagiri bikoiztua bidali behar diote euren lurraldeko audientziaren presidenteari; ziurtagiri horretan, euren erantzukizunpean agerrarazi behar
|
dute
euren erregistroaren egoera, Erregelamenduak zehaztutako datuekin eta moduan.
|
|
|
Erregistratzaileek aurkibideetan agerrazi behar
|
dituzte
euren iritziz bertako datuak ukitzen dituzten aldaketak, horiek titulu inskribatuen, Erregistroko datuen edo bestelako datu sinesgarrien ondoriozkoak izan.
|
|
|
Erregistratzaileek Erregistroaren hiriburuan izan behar
|
dute
euren egoitza, eta lanegunetan, bulego orduetan kanpora irteteko, hauxe izan behar dute: Zuzendaritzak emandako lizentzia, Justizia ministroak onartutako luzapena edota legeak nahiz erregelamendu honek baimendutako beste agindu zein eransketaren bat betetzeko izendapena.
|
|
|
Ulertzen da Erregistratzaileen Elkargoko Gobernu batzako kideek zerbitzu eginkizunak
|
dituztela
euren agintaldiak dirauen bitartean, eta aldian aldiko erregistratzailea izendatu behar da, bai aldi baterako, bai betiko.
|
|
|
Bulegoak behin behinean lekualda daitezke, inguruabar bereziak direla-eta erregistratzaileek ezin
|
dituztenean
euren eginkizunak bete, edota horiek betetzeko, zuzenbidearen araberakoak ez diren agintariek ezarritako egintza, funtzionario edo agiriak onartu behar dituztenean, zuzenbidearen araberakoak izango balira bezala. Kasuan kasuko presa eta inguruabarrak kontuan hartuta, erregistratzaileek zuzendaritzata egiteko moduaren berri, bai eta Erre zentroari eman behar diote lekualdakegistroa nora lekualdatu eta toki horren berri ere; erregistratzaileok zuzendaritza zentroaren jarraibideak bete behar dituzte, horiek ez badatoz bat behin behinean hartutako neurriekin.
|
|
|
Eskatzaileek esanbidez eta xehetasunez adierazi behar
|
dute
euren eskaera orrietan, artikulu honen laugarren lerrokadako betekizun guztiak dituztela eskaera orriak aurkezteko epea agortzeko unean.
|
|
|
16.34 Koalek eukalipto hostoak jaten dituzte; toxinak dauzkate eta astunak dira egosteko. Dieta honekin irauteko, beraz, lo egitea
|
dute
euren kirol nazionala. Bazkalostekoa egiten daudela ematen du, baina oso digestio astuna daukatelako gertatzen zaie.
|
|
|
k azaldu zigunez, interesgarria da munduko beste artzain batzuen lana eta esperientziak ezagutzea. Munduko artzain guztiek maite
|
dute
euren lurra, eta lurrari oso atxikita daude.
|
|
|
Zuzendaritza Taldeen formazioa beharrezkoa da gaur egungo egoera ikusirik. Zuzendariak, ikasketaburuak eta idazkariak prestakuntza behar
|
dute
euren lanei aurre egiteko. Baina, talde hauen formazio modua diseinatu baino lehen, jakin behar dugu zeintzuk direnberen nahiak eta interesak.
|
|
|
Gameto biak gutxi gorabehera berdinak badira eta ez
|
badute
euren sexua bereiztea baimentzen, orduan isogamia delakoaz mintzatzen da, eta gametoei isogameto esaten zaie. Baina era horretako ugalketa protozooetan besterik ez da aurkitu.
|