|
2001
|
|
|
Usaina bera deskribatzeko, hiztegi gabezia nabarmena
|
dugu
hizkuntza guztietan, eta sarritan usainaren deskribapena baino zehatzago den usainaren jatorria edota beste ezaugarriren bat erabili ohi da horretarako; esate baterako, esne errearen usaina sukaldean. Ezin dugu errazki usaina bera deskribatu, baina nolakoa da usain hori?
|
|
2002
|
|
|
Toynbee pozik egongo litzateke aurkikuntza honekin, bere teoriei beste oinarri bat erantsiko liekeelako. Zahartzarora iristekotan, ezinbestekoa
|
dute
hizkuntza guztiek komunikazio mailako baliabideak garatzea. Euskara, ez dakit nik, gaztaroan izango genuke oraingoz.
|
|
2006
|
|
|
Konturatzen al zara? E= mc2 formulak esanahi bera
|
du
hizkuntza guztietan. Ez al da ederra?
|
|
2007
|
|
|
Hau da, zelakoa den bata, halakoa bestea, edo, euskal esaera zahar bat moldatuta, zelako zuretik halako ezpala. Zientzialari alemaniarraren aburuaren aurkakoa genuen Noam Chomski estasoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain tubatuarra, honek uste
|
baitu
hizkuntza guztiak ekar daitezkeela eskema orokor jakin batzuetara.
|
|
|
Humboldt-en mundu ikuskeraren tesian, ez deus berririk, ezpada haren hizkuntz filosofia osoaren laburbilduma bat begiets genezake. Hizkuntza bakoitzak bere mundu ikuskera duelako, edo bera izan mundu ikuskera bat delakoak, esan gura
|
du
hizkuntza guztien artean bakoitza indibiduo beregaina dela, munduaren aurrez aurre paratzeko eta mundua jasotzeko izpirituaren molde bereki bat, bakarra eta errepikaezina, bakoitza kultura oso bat, pertsonalitate bat eta karaktere bat, ez noski estatiko denboragabeki egolea («esentzialista»), baina bizi bizia, hau da, nortasun edo aiurri bat historia duena, garapen kulturalarekin, literaturarek...
|
|
|
latinak sua (ignis) bizidunen artean klasifikatu du, grekoak (pyr) bizigabeen artean; grekoak esklaboa (andrápodon) bizagabeen artean kokatu du, eta berdin latinak prostituta, lepatxuria (scortum), biak objektu salerosgarriak baitira; ilargia maskulinoa da alemanez, femininoa latinez; eguzkia maskulinoa da latinez, femininoa alemanez, neutroa errusieraz, etab.1361 «Esanahia per definitionem da hizkuntza partikularrekoa mugaketa adierazkizun posibleen artean»1362 Laburki: zenbat munduk egon behar
|
duen
hizkuntza guztietan berdin jasoa (unibertsal linguistiko hipotetikoak, formal soilak ez direnak), ez da teoria batek erantzun lezakeen galdea, a priori ezin esan daiteke. Alabaina, katramila nagusia hurrengo arazoan zentratzen da (4):
|
|
|
Eta hain zuzen Humboldt-en solaskide eta informatzaile inportanteetako bat Pariseko egunetan Domiku Garat izan da, Robespierre n Justizia Ministroa (erregeari lepoa moztu zaion tenorean), eta batez ere, guretzat orain, Rivarol en Diskurtsoaren kritiko bakan bakanetarikoa Frantziako hiriburuan. ...boa egin dio Mercure de Francen, zenbait kritika puntualekin (Rivarol ek espainolaz eta italianoaz esandakoei), baina printzipiozkoagoekin ere (frantsesarentzat errebindikatzen den «unibertsaltasunaren» esanahia ekibokoa eta nahasia dela Diskurtsoan zehar; edo frantsesaren «argitasun» famatua, hitzen ordena razionalagatik, berdin berdina dela italiano, espainol edo ingelesean, deklinaziorik ez
|
duten
hizkuntza guztietan). Gaur egun, ihardukitzen du Garat ek, frantsesez bezain argi ingelesez idazten da:
|
|
|
ezagumentu publikoa galdatzen zuen kontzientzia borrokalariak motibatzen zuen. Baldin bere sentimenduak bezala, bere bere deskubrimeduak, hizkuntza bakoitza mundu bat dela («mundu ikuspegi» propio bat), haietako bakoitzaren berekitasuna baldingabeki defendatzera bazeraman, bestetik ukiezina
|
zuen
hizkuntza guztien batasun/ berdintasuna. Hizkuntzarik kaskarrenak ere mundu osoa espresatzen du.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde, badakigu ez dela erreala ikasleen gaitasun komunikatiboa hizkuntzak ezberdinduz aztertzea. Alegia, argi
|
dugu
hizkuntza guztietan ondorioztatzen diren gaitasunen jabe dela gizaki eleanitza. Horrela, esate baterako, estrategiak erabiltzen ikasi duen hiztunak hizkuntza guztietan aprobetxatuko du abildade hori.
|
|
2009
|
|
|
Ikusmolde horrek agerian uzten du zenbaitzuek ezin dutela ulertu euskarak, katalanak edo galegoak, biziko badira, nahitaez behar dutela" espazio publikoa", eta, beraz, hizkuntza horiei ere leku publikoa egitea ez dela gaztelaniaren aurkako borroka, baizik eta geureak
|
ditugun
hizkuntza guztien arteko bizikidetza harmoniatsua eraikitzea dela kontua. Gogora ditzagun lehentxeago jaso ditugun Tovarren hitzak:
|
|
2010
|
|
|
frantsesa, gaztelania eta euskara, eta ez bi bakarrik zenbaitek uste duen bezala. Baina gaur egun, zorionez, gure gazteek nahi
|
dituzten
hizkuntza guztiak ikasteko modua dute, nahi dutena irakurri eta ikusteko, eta entzuteko. Honetan, ingelesak, hizkuntza bezala, garrantzi handia izango du.
|
|
2012
|
|
|
%45k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak prestigio handiagoa ematen diola pertsona bati, %87k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkiola pertsona bati. %85 ingururi arazo iruditzen zaio euskara galtzea, uste
|
duelako
hizkuntza guztiek garrantzia bera dutela eta biziiraun dezaten neurriak hartu behar direla. Bestalde, uste dute euskara ez dela zama bat enpresentzat.
|
|
|
agerian geratzen da, halaber, Sarrionandiaren itzulpen asko zubi hizkuntzak eta zubi testuak erabiliz eginak direla kontuan hartzen badugu. Sarrionandiaren itzulpenen sorburu testuen artean berrogeita hamarren bat hizkuntza aurki daitezke, 136 baina gauza ezaguna da Sarrionandiak ez
|
dituela
hizkuntza horiek guztiak ulertzen eta bitarteko itzulpenak erabili behar izan dituela testu horiek euskaratzeko. Kontuan harturik Sarrionandiak, euskaraz gain, gaztelania, frantsesa, ingelesa eta portugesa ulertzen zituela itzulpen lan gehienak argitaratu zituenean, 137 pentsatzekoa da bestelako sorburu hizkuntzetan idatzitako testuak lau hizkuntza horietako zubi testuak erabiliz itzuli bide dituela (salbuespenak izan litezke katalana, galiziera eta italiera:
|
|
|
Gogoan izan behar
|
dugu
hizkuntza guztiak direla nortasun kolektibo baten adierazpen. Are gehiago, hizkuntza bakoitza kolektiboki eraikitako errealitatea da, eta komunitate horren partaide bakoitzaren tresna bihurtzen da identitatearen, kohesioaren, identifikazioaren eta adierazkortasun sortzailearen mailan.
|
|
2015
|
|
|
Horregatik derrigortu nau amak eguneroko hau idaztera, adierazpenean apur bat hobetuko naizen itxaropenean. Hala ere, gorroto dut idaztea, eta gorroto
|
ditut
hizkuntza guztiak; batez ere, ingelesa. Ez dut ulertzen zergatik ez den idazten den moduan ahoskatzen!
|
|
|
oraindik amaren sabelean nengoela, hainbat hizkuntzatan hitz egiten zidatela, nire belarriak umetokitik soinu desberdinetara ohitzen joan zitezen. Aitak eta Xabik (nire neba nagusiak) orduak igarotzen omen zituzten amaren tripa erraldoiari ahal
|
zuten
hizkuntza guztietan berba egiten. Izan ere, ez dakit aitak zein artikulutan irakurri zuen haurtxoak jaio aurretik hasten direla inguruko hizkuntzak entzuten eta ikasten, haurdunaldiaren seigarren hilabetetik aurrera, antza.
|
|
|
Windowsek interfaz bera
|
du
hizkuntza guztietarako.
|
|
2016
|
|
|
Gureari dagokionez, hizkuntza merkatuaz hitz egin zuen (Bourdieu, 1982, 1984, 2002). Bourdieuk nabarmendu nahi
|
zuen
hizkuntza guztiek eta hitz egiteko modu guztiek ez dutela inondik inora estatus eta balio bera. Hizkuntzetan ere kapitalismo antzeko zerbait dugu:
|
|
2017
|
|
|
Gaur egun 250 mintzaira ezagutzen dira Australian, europarrak ailegatu baino lehen 500 izan zirela pentsatzen bada ere. Osotara 30.000 hiztun
|
dituzte
hizkuntza horiek guztiek; gehienek, beraz, mila mintzodunetik behera dituzte. Hauen artean:
|
|
2018
|
|
|
Bertan
|
ditugun
hizkuntza guztiak, jakina denez, ez daude egoera berean, ez juridikoki ezta sozialki ere. Hizkuntzak eta haien komunitateak era egokian sailkatzea zaila baino zailagoa da, horretarako baliatu ohi diren irizpideak zalantzazkoak eta eztabaidagarriak izaten baitira.
|
|
2021
|
|
|
Hortaz, hasierako eginbeharra idazkera sistemak sortzea edo ikasteko errazago bihurtzea izan zen, eta iraultza ondoko bi hamarkadetan zehar lan handia egin zuten sobietar hizkuntzalariek arlo honetan. Gutxi gorabehera herrialdeko hizkuntzen erdiarentzat sortu zituzten idazkera sistema berriak, eta horrela hiztun kopuru esanguratsua
|
zuten
hizkuntza guztiek lortu zituzten forma idatziak. 1920ko hamarkadan sortutako idazkera berri guztiak latindar alfabetoan oinarritu ziren.
|
|
|
Jendeak, kalean eserita, ontziratutako elikagaiak jaten zituen. Gidariek beren artaldeak gidatzen zituzten, mikrofonoen bidez ahal
|
zuten
hizkuntza guztietan aski ahots goran. Batzuetan, jendetzak pasabidea oztopatzen zuen, pop izar baten zain fan oldeek egiten duten bezala.
|
|
|
Europako eskualde bakoitzeko biztanleok, mendi, ibai, itsaso eta hizkuntza mugak oztopo, ez genituzkeen besteen aurkikuntzak aintzat hartuko, eta gure barne mugek gehiago bakartuko gintuzketen. Ezinezkoa da denok jakitea literaturak eta jakintzak mintzabide
|
dituzten
hizkuntza guztiak, eta, zoritxarrez, uso gehienak ez dira gauza hizkuntzen dohaina hedatzeko. Baina gure aspaldiko itzultzeko ohiturak zubiak eraiki ditu, ideiak nahasi, elkarrizketa polifoniko mugagabea sortu, eta gure chauvinismo arlotearen arrisku makurrenetatik babestu gaitu, norberaren hizkuntza bat askoren arteko beste bat dela erakutsiz —eta bat baino gehiago, egia esatera—.
|
|
2022
|
|
|
Estandarra
|
duten
hizkuntza guztietako hiztunek dakite estandarra zertarako eta noiz erabili behar den, eta dialektoak zertarako eta noiz erabili behar diren. Eta ez dute horretan huts egiten:
|
|
|
Estandarra
|
duten
hizkuntza guztietako hiztunek dakite estandarra zertarako eta noiz erabili behar den, eta dialektoak zertarako eta noiz erabili behar diren. Eta ez dute horretan huts egiten:
|
|
|
Ikuspegi eleaniztunak ez ditu hizkuntzak protagonistatzat, aitzitik, hizkuntzen arteko mugak are lausoago ulertzen ditu, eleaniztuna izanik hizkuntzen artean nabigatzaile. Eleaniztunaren ezagupen linguistiko oro da hizkuntza ikaskuntzaren hauspo, komunikaziorako baliabide, eta paradigma horretan ulertzen du eleaniztuna, inola ere ez eleaniztunak ezagun
|
dituen
hizkuntza horien guztien eta bakoitzaren hiztun elebakarraren (natiboaren) mailan. Funtzio soziala jomuga, zuzentasunak hondarreko protagonismoa du; historian zehar, eleaniztuna hiztun herren gisa kontsideratua izan da, eta eredu berriak hiztun oso bezala ulertzen ditu komunikaziorako, aukera eta baliabide sorta gehiago eta zabalagoarekin.
|
|
2023
|
|
|
Hori irudi orokorra edo batez bestekoak ikusten baditugu. Taldeka aztertuta egon daitezkeen ñabardurak, ikusten dugu haurrek eta irakasleek oso modu garbian hizkuntza jarrera onak
|
dituztela
hizkuntza guztiekiko, eta gurasoen artean dago aldea. Orokortze errazegirik egin nahi gabe, argi ikusten da badagoela guraso multzo bat hizkuntza aniztasunaren alde egiten duena eta hizkuntza aniztasun horretan euskarak zubi lana egiten duela; multzo hori bloke garrantzitsu bat da, asko eta asko etxean euskaraz egiten duten gurasoak, badaude atzerritar jatorriko guraso batzuk ere, eta badaude, baina gutxiago, etxean gaztelaniaz egiten duten arabar jatorriko familia batzuk.
|