|
2000
|
|
|
Gerra ondorengo urteetan, indarkeriarik gabeko borroka politikoaren beharrek pixkanaka hobetuz zihoan ordenagailu sare baten eratzea eragin zuten. Hedapena eta funtzioak zabaltzen joan ziren harik eta muga fisikorik ez
|
zuen
mundu mailako komunikabidea bilakatu zen arte, hots, Internet jaio zen. Komunikabide hau mende amaierako negozioa bihurtu da eta berau da egungo eta etorkizuneko negozio handienen tresna.
|
|
|
Oinarri ikaragarri hauetan, nekazaritzan eta meatzaritzan ezarritako mundukoekonomia dugu, zeinean kafea, kotoia, azukrea, kakaoa, urrea eta zilarra ustiatzeko, lan bortxatua eta produkzio esklabista erabili zituzten. Mundu mailako ustiakuntzahorretan oinarriturik, hiru gizalditan zehar, Espainiak, Frantziak, Portugalek, Britainia Handiak eta Herbehereek beren hizkuntza, kultura, erlijioa eta baloreakezarri
|
zituzten
mundu mailan. Eta hemen dugu Kapitalismoaren mendiaren magala; gaur egungo gizateria eta gaur egungo izatea baldintzatzen duten benetako oinarri ekonomiko, sozial, politiko, kultural, linguistiko, erlijioso eta etikoa.
|
|
2005
|
|
|
Hau da beste ezeren gainetik oztopatu eta deuseztatu behar dugun proiektua! Egia esan, ez dakigu oso ondo proiektua zertan datzan ezta nork bultzatua den ere, baina uste
|
dugu
mundu mailan hedatzen ari diren zerbait benetan handia dugula esku artean. Ikusi duzu zelan kontrolatzen duten zure lehengusuaren burua Internetetik.
|
|
|
Stockholmetik Rio? 92ra" isiltasunezko" 20 urte igaro ziren. Hau da, denbora horretan zehar eztabaidek ez
|
zuten
mundu mailan oihartzunik izan, ezta Brundtland Txostenean jasotako kezkak islatzen zituzten txostenek ere. Riotik Johannesburgera, berriz, 10 urte" zaratatsu" igaro dira, zeren eta goi bilera, adierazpen, araudi eta beste zenbait izan baita, ugari izan ere, arrazoi horiexen inguruan.
|
|
2007
|
|
|
Alemaniako Geozientzia Aztertzeko Zentroko ikertzaile batzuek ikusi dute VIII. eta IX. mendeetan Txinan udako montzoi euriak ohikoak baino urriagoak izan zirela, eta Mexiko inguruan ere euri gutxiago egin zuela. Susmoa
|
dute
mundu mailan gertatu zen fenomeno baten ondorioak izan zirela. Litekeena da, denbora tarte horretan, tropikoetan euria eragiten duen konbergentzia zona intertropikala hegoalderantz mugitu izatea, eta horren ondorioz izatea euri eskasia lurralde horietan.
|
|
2008
|
|
|
Harrigarria dirudi, hala nola, berrogei urteren bueltan Tolosa bezalako herrixka batean, Lehiaketa honek
|
duen
mundu mailako sona izatera nola irits daitekeen.
|
|
2009
|
|
|
Zuen aitona atzerrira joan ohi zen, sektoreak sei zazpi urtetik behin egin ohi
|
zituen
mundu mailako biltzarretara. Eta zu?
|
|
|
Zein sendotasun dute gure adituen baldintza soziolaboralek? Gure artean nor
|
dugu
mundu mailan aitortutako erreferentzia duen aditua. Ba al dugu gai hauetaz jarduteko masa kritikorik?
|
|
2010
|
|
|
Kirol arlotik begiratuta, uste
|
duzu
mundu mailan jokatzeko mailarik baduela euskal selekzioak?
|
|
|
babeste aldera. Horrek, ikaragarrizko ondoriosozialak
|
ditu
mundu mailan, teknologiaren jabetzaren ereduak zuzenean eragitenbaitu herrialde eta eskualdeen arteko hierarkia produktiboan eta merkatuetarairisteko lehia ahalmenean. Ikusiko dugunez, MMEk aldezten duen jabetzaereduarekin ETNen etekinak babesteko interesak gailentzen dira ezaupideak etapatenteak era zabalean barreiatzeko aukeraren kaltean.
|
|
|
Gaur eguneko industri politika gehienekin gertatzen den moduan, mundu mailako lehiakortasunaren helburua azpimarratzea ez da kasualitate hutsa. Nazioarteko merkataritza eta kapitalmugikortasunaren sendotzearekin batera, gero eta garrantzi handiagoa
|
du
mundu mailako lehiakortasunak industria sektorearen garapenean.
|
|
|
Gaur egun, gero eta garrantzi handiagoa
|
du
mundu mailako ekonomian nazioarteko merkataritzak. Herrialde guztietan, gero eta enpresa gehiago aritzen dira nazioarteko merkataritzan, inportazio eta esportazioen bitartez.
|
|
2012
|
|
|
Guk, behintzat, badakigu zertan gabiltzan, baina horrek ez du esan gura, Arratian euskararen erabilera ziurtatzeko moduan gaudenik. Ireki dugun bide horri jarraitzeko, ezinbestekoa
|
dugu
mundu mailan dauden aditu eta esperientzien berri izatea, gure errealitatearen gainean egiten dugunaz sakon eta zintzo hausnartzea eta gizartearen erronkei sormenez erantzutea.
|
|
|
...ekonomia trantsizioan duten herriek berebiziko zailtasunak dituztela oinarrizko arazo honi aurre egiteko.Horrenbestez, uste dugu ahalegin handiak eta etengabeak egin behar direla etorkizun erkidea sortzeko, guztion gizaterian eta horren aniztasun osoan oinarriturik; horrela bakarrik lortu ahal izango da mundializazioa orohartzailea eta ekitatearen araberakoa izatea.Ahalegin horiek barneratu behar
|
dute
mundu mailan politikak eta neurriak hartzea, garapen bidean dauden herrien eta trantsizioan dauden ekonomien beharrei dagozkienak, eta, orobat, halakoak egiteko eta aplikatzeko orduan, herri eta ekonomia horiek parte har dezaten modu eraginkorrean.
|
|
|
Antzekoa aurkituko dugu Amazonian XX. mendean. Kasuak beste askoren antza
|
du
mundu mailan. Lurralde erraldoi hori estatu batzuen artean banatuta dago eta 60ko hamarkadatik hona haren konkista garapenaren sinonimo bihurtu da batzuentzat; beste askorentzat, ordea, desarrollismoaren ikurra.
|
|
|
Deox motakoa (aluminio purua) Espainia, Italia eta Alemaniako altzairuzko fabrikatzaile handiendako; eta aluminio zirkonio aleazioko alanbre lodia, Uharte Arakilen dagoen Trefinasa enpresari hornidura emateko osagai teknologiko handiko materiala.Azken aleazio hori lehengai moduan erabiltzen da ahalmen handiko eta gezi baxuko kablea egiteko. Kable mota horrek gero eta eskaera handiagoa
|
du
mundu mailan dauden linea elektrikoen ahalmena handitzeko. Dagoeneko lantegia hartzen duen taldeak Europa, Egipto eta Txilera ere esportatzen du kable hori eta horretara bideratuko da ekoizpenaren zati handiena.
|
|
2013
|
|
|
Paul Krugmanek ere badu blog bat ingelesez The New York Times en. Estatubatuar honek posizio ekonomiko progresibo liberala
|
du
mundu mailako finantza merkatuan eta ekonomia politiketan. Ekonomialari behatzaileak ahotsa eman dio José Carlos Díezi, Intermoney Espainiako brankerreko ekonomialari nagusiari.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, izan zuen oihartzunaren harira, Meadows Txostena ez zen kritiketatik salbu egon. Alor metodologikoan, kritikak zuzendu ziren datuen oinarri kaskarrera eta ereduaren gehiegizko agregazio mailara (adibidez, ez
|
du
mundu mailako eskualdeen artean ezberdintasunik egiten). Baina nabarmentzekoa da «alor ekonomikoan» kritika latzak jaso zituela, batik bat molde neoklasikoko autoreen aldetik eta edonola ere ortodoxoak direnen aldetik; horien artean, Solow eta Nordhaus.
|
|
2016
|
|
|
Atxagarentzat, euskal kulturaren berritzeak ezinbestean egon behar
|
zuen
mundu mailan egiten ziren ekarpenei loturik. Antzerkiaren berritzearen bi zutabeetako batek horri egiten zion erreferentzia hain justu, eta hori zen euskal antzerkiaren atzerapenaren bi kausa nagusietako bat:
|
|
|
Turismo Valencia Convention Bureau k, Valentzia hiriko turismoa kudeatzen duen organoak, kudeaketa turistiko onenagatiko «Ulises» medaila jaso zuen, Europako beste ezein hirik ez
|
duen
mundu mailako aintzatespena.
|
|
|
Agian azken aukera
|
du
mundu mailako titulu bat irabazteko,
|
|
2017
|
|
|
Mundu mailan, klima aldaketak tenperatura epelagoak eragiten ditu, eta, ondorioz, itsasoaren maila handitu egiten da eta ekaitzak gogorragoak dira. Baina aldaketa horiek ondorio kaltegarriak eta negatiboak
|
dituzte
mundu mailan eta nazio mailan, baita tokian tokikoak ere. Hona hemen gure ingurunean izan daitezkeen ondorioetako batzuk:
|
|
|
Baitezpada behar dira esnegileak lekuan lekukoak, baina itotzen ari
|
ditu
mundu mailako merkatuak. Behi esne egileak greban dira.
|
|
2018
|
|
|
Duela hiru urte egin zuten Bilbon, azkenekoz, proba. Hamargarren urteurrena bete
|
du
mundu mailako lehiaketak. Joan den ekainaren 2an hasi zuten aurtengo lehia, Texasen (AEB).
|
|
2020
|
|
|
Prestigioa
|
dugu
mundu mailan?
|
|
|
Horrek guztiak informazioa trukatzeko plataformak garatzea erraztu du [5]. Global Biodiversity Information Facility (GBIF)
|
dugu
mundu mailako plataformarik ezagunena, zeinak 1 biliotik gorako espezieren erregistro bateratu eta estandarizatuak jarri dituen online kontsultatzeko.
|
|
|
Ez da erraza, XX. mende hasieratik bizi gabe
|
genuen
mundu mailako pandemia baten aurrean nola jokatu daitekeen asmatzea; eta mundu zabaleko gobernuak nahaspila horretan murgilduta daudela dirudi.
|
|
2022
|
|
|
OECDren arabera, Adimen Artifizialaren garapenak 2050erako errutinazko jarduerekin zerikusi zuzena
|
duten
mundu mailako lanpostuen% 20 gutxienez desagertzea eragingo du; Massachusettseko Teknologia Institutuak, ordea, zifra hori% 60ra igo daitekeela aurreikusten du (Leon, 2018). Reciorentzat, aldiz," lanaren amaieraz" hitz egiteak" diziplinamendu sozialaren efektua" sustatzeko nahia adierazten du.
|
|
2023
|
|
|
Erokeria gaur egungo egoera duk. Gero eta premiazkoagoa
|
duk
mundu mailako erabakiak hartzea, baina estatu bakoitzaren norabidea estatu horren interesen arabera erabakitzen jarraitzen diagu, edo, zehatzago esateko, estatu bakoitzeko unean uneko agintarien interesen arabera, gero eta epe laburragoko interesen arabera gainera, eta hori guztia botere ekonomikoen kontrol gero eta handiagoaren mende. Amildegirako bidean gaudek.
|