|
2000
|
|
|
bizitzeko gogo eta indarra batetik, eta heriotzaren bildur eta tristura bestetik. Narrazioak ez
|
ditu
leku eta denborak zehazten, ilunabarrak denentzat diren bezala, haurtzaro eta nerabezaroa oso etapa konkretuak baitira gizaki guztiengan
|
|
|
TXT atala iritsi zen, hainbat orrialde, koloretan gainera, komikiei eskaintzen zien gehigarria. Corto Maltese edota Tintin klasikoez gain, bertakoek ere
|
bazuten
lekurik TXT n. Lopetegi hasi zen azala betetzen eta 88tik aurrera Mattinek beteko zuen haren tokia.
|
|
|
ez
|
dutela
lekurik. Hori oker bat izan da eta da gaur egun ere bai.
|
|
|
Bat nator Koldok eta Mirenek esandakoekin. Ahozkoa dela arazoa diozu, Koldo, baina idatzizkoan ere euskalkiek
|
badute
lekurik, bestela euskalkien prestigioak behera egiten jarraituko du, batez ere muturretako euskalkiek, arazorik handiena horiena da eta. Bestetik, ados Mirenekin ere.
|
|
|
Beste gai bat idatzizkoa dela eta, ea zuek zer pentsatzen duzuen. Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek
|
badute
lekurik idatzian ere. Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere.
|
|
|
Miren, zure artikulu batean aipatu zenuen administrazioan, irakaskuntzan eta hedabideetan euskalkiek izan behar
|
duten
lekuaz hausnarketari ekingo ziola Jagon saileko lantalde batek. Koldok ere, azken boladan, idatzi du zenbait gauza gaiaren inguruan.
|
|
|
Rock sinfonikoa deitutakoaren aitzindari izan zinen. Rock sinfonikoak
|
badu
lekurik egungo musikagintzan?
|
|
|
Oarsoaldean zinema, telebista eta publizitate lanak ekoizteko azpiegiturak bildukodituen gunea eraikiko dute denbora gutxi barru. Gaur egungo hutsunea betetzearren, ikus entzunezkoen industriari merezi
|
duen
lekua emango bide dio.
|
|
|
%5 handitu da azken bost urteetan kotxe kopurua Baionan. Bertan dauden 20.000 autoek gero eta arazo gehiago
|
dute
lekua aurkitzeko. 1.400entzat lekua duten hiru lur azpiko aparkaleku daude, eta laugarrena eraikitzen ari dira.
|
|
|
AZKEN bi urteetan Jose Luis Zumetak egin dituen lanak horien artean" Gernika" eta zaharragoak diren beste hainbat Donostiako San Martingo azokan izango dira ikusgai urriaren 21era arte. Zumetak neurri handiko margolanekin erakusketa bat zuen helburu eta aukeran
|
zituen
lekuen artean ezohiko azoka hau aukeratu zuen, dirudienez, irizpide estetikoei jarraiki. Donostia Kulturak eta Ateri Kultur Baita Elkarteak antolatu dute erakusketa, Donostiako Udalaren, Kutxaren, San Martingo Azokaren Erabiltzaileen Elkartearen eta EHNE sindikatuaren laguntzaz.
|
|
|
Elizetan sartzeekin? Manifestazio eta protesta soilekin?" Galderaz galdera, borroka baketsuki egin ahal izateko beste era asko zekartzan kontura, halako batean benetan iritsi nahi
|
zuen
lekura iristeko: " Bearrezko ote da armen indarra?
|
|
|
garai berri hauetan eta gauzak zihoazen moduan, edo autoantolatzen gara mugimendu kultural moduan bertsoaren transmisioa eta hedapena ziurtatzeko, edo bestela ez diogu etorkizunari aurre egingo. Esan liteke bertso mundua nahi
|
genuen
lekura joan dela, ez dakigu ongi edo gaizki, baina azken 15 urtetan nahi genituen pausoak eman ditugu mugimendu bezala.
|
|
|
Hortik ulertu behar dira telebistaren ulerkortasun eza bertsolariaren askatasunaren jarrerarekiko. Plazaz plaza bertsolariek gertaera politiko, erakunde, alderdi eta gainerakoez jaulkitzen zituzten iritziek ez
|
zuten
lekurik gizarteko sektore batzuetan, batez ere, alderdi politiko eta erakundeen aldetik. Bestalde, kontuan hartu Frankismoaren ondoren euskal kulturgintzako eskaintza zein urria zen.
|
|
|
90eko hamarkadan
|
zuen
lekua gehiegizkoa omen zen. Gaur asko jaitsi da.
|
|
|
Gaur asko jaitsi da. Zein da bertsolaritzak hartu behar
|
duen
lekua?
|
|
|
Elebitasuna gure gizarte anitzean alboraezinezko exigentzia demokratikoa da. Gaztelerak
|
duen
leku bera nahi dugu euskararendako. Hiritarrak garen aldetik legitimitate osoa dugu Administrazio eta Zerbitzu Publikoen alorrean aldarrikapen hau egiteko.
|
|
|
Kritika, erreseina edo iruzkin gutxi jaso ditu liburu honek, lehenengoaren aldean. Aipagarriena Literatur Gazetan Felipe Juaristik argitaraturiko artikulua izango genuke garatuena" Poesiaren lekua Marginalia liburuari buruz." (1988, 10 zb, 7 or.) Sarrionandiak liburu honetan poetak eta poesiak gizartean
|
duen
lekuaz dihardu eta bestalde, liburuko gaiek hartara ekarririk, modu orokorrean postmodernitateari buruzko hausnarketa luzeak egiten.
|
|
|
Idazleak berak dioen bezala," nagusiki fikzio giroa da." Hala ere, ondoren, gogoetek narrazioan
|
duten
lekua ere azpimarratzen saiatuko da:
|
|
|
Goiko taulari begirada azkar bat emanez ikusten den legez, kanal batean sendoagertzen den generoak ez
|
du
leku gehiegirik bestean; eta alderantziz. Hori, behin bainogehiagotan aipatu dugun osagarritasuna prime time aldian areagotu egin izanarenadierazgarria besterik ez da.
|
|
|
Gorakada horren atzetik, kanal bietan Informazio saioek
|
duten
lekua eta, ETBlenkasuan, Kirol erretransmisioak eta Magazinak daude.
|
|
|
Pays Basque delako Euskal Herriak, Iparraldeak alegia, ez
|
du
leku propiorik zortzi demarkazio horietan.
|
|
|
Herri bati, nazio bati, lur eremu bati kartografia bat edo beste bat aitortzean, nolalurralde horretan bertan eta horren ingurukoetan hala urrunekoetan, iruditeriakolektibo bat edo bestea sortzen laguntzen dute hedabideek, zeren ikusitako mapak// mapek kolektibitateek unibertso publikoan duten/
|
duketen
leku eta toki aitortua ezartzen baitute, eta mapa horiek sozializatzen baitute giza talde bakoitzaren lur eremuarenjabegoen nondik norakoak.
|
|
|
Egia esan, entzule askok, lan egiten edo estudiatzen edo bidaiatzen duten bitartean entzuten dute irratia. Adialdia moztua izan daiteke, adibidez, etxekoandrea irratia
|
duen
lekutik irteten denean, beste zerbait egiteko.
|
|
|
da, eta putzua,, mezu jarioa jasotzen deneko lekua?. Apika, hobe
|
genuke
leku hitzaz gain, beste hitz batzuk erabiltzea, zeren, toki fisikoa adierazteaz aparte, iturria pertsonak edo erakundeak ere izan baitaitezke. Nolanahi ere, Villafañé eta besteekin bat etorriz (1987), definizio ona da Moles ena, komunikazio prozesu bati baitagokio:
|
|
|
Beranduago, berriz, klima hotzagoa eta euritsuagoa bihurtzean (duela 4.000 bat urte), harizti eta pagadiak lehiakide gogor bihurtu ziren. Baso hostozabalek geroz eta eremu zabalagoa irabazten zuten heinean, artadiek txoko baztertu eta zailenetara mugatu beharra izan zuten; horregatik, gaur egun artadi kantauriarrak lehiakiderik ez
|
duten
lekuetan aurkitzen ditugu, eta toki askotan agertu arren, azalera txikiak estaltzen dituzte.
|
|
|
Bestalde, esan beharrik ez dago, kontzientzia nazionala ez da gizakiak berez duen zerbait, heziketaren bidez beregan pizten den zerbait baizik. Gauzak horrela, kultura eta hizkuntza atal honen ardatz nagusi ditugularik, ikus dezagun zein den nazionalismoaren unibertsoan
|
duten
lekua.
|
|
|
Adibidez, curriculum nazionalaren barruan
|
duen
leku nagusia kontuan harturik, ikus dezagun zein izan daitekeen historiak bete beharreko zeregin ideologikoa38 Breully k esaten duen moduan,, la historia proporciona identidad? 39 Zentzu honetan, historia sinbolikoaz hitz egin genuke, garrantzitsuena, erreala izan denentz alde batera utzirik, momentuko bere eraginkortasuna baita helburu modura bilatzen dena, iragana eta oraina lotuz,, nazioaren?... partaideek, nazioaren historian?
|
|
|
Eta pozten zen, zergatik ez aitortu, inoiz ez bezala bere neskalagunaren gainetik sentitzen zelako. Poz txiki horren ondoan ez
|
zuten
lekurik irainek, adarrek, gezurrek eta Eiderren" ni neu izan nahi dut" haiek. Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina askoz ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez zuena.
|
|
|
" Gizona, eta iruten...?"; eta gizonak erran zion: " Katua, eta hitz egiten...?"; eta sukaldeko burdina eskuan hartu, eta kolpe batez akabatu zuen katua; eta hura eskuan hartu, eta leihotik jaurtiki zuen; eta joan ziren senar emazteak biharamunean katuak behar
|
zukeen
lekurat, eta auzoko emazteki bat ediren zuten, haren orde, han berean zerraldo: sorgin bat omen zen, katu bihurtzen zena, oker egiteko eta gaizki obratzeko.
|
|
|
Eta osaba harri eta zur geratu zitzaion, eta baietz erran zion, sinesgogor, eta Marcok merkurioa zeukan ontzi bat ekarri zuen, eta beirazko hodi bat, mutur batean hertsirik zegoena eta bertzean zabalik. Eta bete zuen hodia merkurioz, sartu zuen hodia ontzian muturra zabalik
|
zuen
lekutik, eta merkurioa jaitsi egin zen, goian hutsezko burbuila bat uzten zuela.
|
|
|
Horiek guztiak gehi nitzakeen, eta ez nituen gehitu. Ez
|
zuten
lekurik, gisako albiste batek egunkarian behar duen asepsia koloregabean.
|
|
|
Bazen mugimendu inguruan: gazte talde bat hemen, plastikozko ontzi handi zenbaiten inguruan; bikote are gazteagoren bat han, maite lanetan; musika hotsa, ikusgai ez
|
genuen
lekutik.
|
|
|
Amak eta arreba zaharrenak senperrenak egin behar izan zituzten, aita zenak toxikomanoak bergizarteratzeko zentro batean giltzapera ez nintzan. Ttipik, berriz, bideak zekarrelaeta, gurasoei ikastaro bat eskaini zien, drogek kultura diferenteetan
|
duten
lekuaz: Jamaika, Andeetako goi lautada, Rif, Sonora, Zugarramurdi, etab. Charlyrenean aztoratu ziren gutien:
|
|
2001
|
|
|
Itsaslabar horiek soilik ebakitzen dira ibaiek beren amaieran sortzen dituzten Txingudi bezalako itsasadarretan. Itsasoko urak, lehorrak eta ibaietako urak elkar besarkartzen
|
duten
lekuetan gure latitudeetako ekosistemarik aberatsena eta anitzena agertzen da: padura.
|
|
|
Proiektu eolikoak benetan ekologikoak balira, zentralak kalte ekologiko txikiagoak sortuko lituzketen lekuetan kokatuko lirateke, haizearen abiadura txikiagoa izan arren. Abiapuntu bezala premisa hau kontserbazionista izanda, haizeak abiadura gutxiago
|
duen
lekuetan koka tzeko helburuarekin egin lukete lan enpresa eolikoek. Gaur arte, aerosorgailuetan eginiko hobekuntzak potentzia handiagoa sortzera bideratu dira soilik.
|
|
|
Irunberriko herria ere, Irati eta Zaraitzu ibaien bateratzearen inguruan kokatua, paseo bat merezi
|
duen
leku interesgarria da, bertan ondare historiko artistiko garrantzitsua gordetzen delako. Horrela, eraikin zibilen artean hegal zabala eta arkupeak dituen XVI. mendeko udaletxea azpimarra dezakegu.
|
|
|
Legeak onartzen duen egoera honetan, kaltea izan duen erabiltzaileak eskubidea du aire konpainiak txartelaren prezioa itzul diezaion, edo (nahiago badu) ahalik eta azkarren joan behar
|
duen
lekura eraman dezaten eta gainera kalte ordaina jasotzekoa, dirutan nahiz bidaia bonoetan: 25.000 pta hegaldia 3.500 km baino gutxiagokoa bada eta 50.000 pta distantzia horretatik gorakoa baldin bada.
|
|
|
Guztiok etxetik ordu berean irteten badugu eta joan behar
|
dugun
lekura joateko bide berberak erabiltzen baditugu, pilaketak sortzea da normalena.
|
|
|
Arropa gorde behar
|
duzun
lekuan ez dadila hezetasunik izan.
|
|
|
Hegaldia eten eta eskala egin beharra baldin badago, konpainia derrigortuta dago ahalik eta azkarren joan behar
|
zenuen
lekura eramatera, non eta bidaia zati horri dagokion zenbatekoa itzultzea eskatzen ez duzun.
|
|
|
Konpentsazio horiez gainera, eskubidea duzu konpainiari joan behar
|
zenuen
lekura telefono dei bat egin edo faxa bidaltzearen gastua ordaintzea eskatzeko, baita janaria eta edaria ere, itxaron behar duzun denboraren arabera eta hotela, gau bat edo gehiago eman beharra gertatzen bada.
|
|
|
Egiaztatu zure curriculumak nahi
|
duzun
lekura iristen direla.
|
|
|
Aukeraketa horren bidez, arbitrarioa izan arren, komunikazioan sor daitezkeen mota askotariko egoeren ikuspegi orokor eta baliagarriaeskain tzen saiatu gara. Dena dela, egunero ager daitezkeen testu arrunt askokanpoan geratu dira, eta gure eskoletan erabil zitekeen hainbat egoerakomunikatibok ez
|
du
lekurik aurkitu erabili ditugun egitarauetan.
|
|
|
Irakurketaren pathos horretan, eta nahiz eta, gorago azaldu dugun bezala, beste mutur batetik sortutako unibertso literario bat izan, Obabakoakek eragindakoemozioak ere
|
badu
lekurik. Bi lan horiek dira euskal narratiba modernoak emandituen gailurrak.
|
|
|
Gainera, animalia jatorriko koipekiak gehiegi kontsumitzeak gaixotasun kardiobaskularren eta obesitatearen arriskua areagotzen du denborarekin. Establezimendu horietako erakusmahaiak, oro har, tartaz, izozkiz eta pastelez beteta egoten dira, eta ez
|
dute
lekurik izaten denborako frutek edo zuku naturalek, haien ordez edari karbonikoak edo azukredun gaseosoak erabiltzen baitituzte. Obesitatea, diabetea edo hortzetako txantxarra dira, besteak beste, elikagai energetikoak maiz kontsumitzearen ondorioz sortzen diren arazo ohikoenak, gantz eta azukre sinple asko dituztenak.
|
|
|
· Karbohidrato sinple (azukrea, eztia, marmelada, zukua eta fruta, edari azukretsuak, gozokiak, txokolatea eta deribatuak…) eta konplexu (arroza, pasta, ogia eta eratorriak, patatak, lekaleak) ugari dituzten elikagaien kontrolpean. Elikagai guztiek
|
dute
lekua, gutxien eta kantitate txikitan kontsumitutako lehenek, eta bigarrenek neurriz hartzen dituzte, baina eguneroko dietaren parte dira. · Mugatua da kaloria elikagai edo produktu kontzentratuetan; horietako gehienek energia eduki handia dute, eta oso elikagai gutxi ematen dituzte (edari azukretsuak, edari alkoholdunak, txipak, snack ak, etab.).).
|
|
|
Kongresuan egindako mahai inguruan, José Antonio Pavón Huelvako DO Urdaiazpikoa Arautzeko Kontseiluko kudeatzaileak eta Manuel de la Cruz Infante Huelvako Konderriko Kontseilu Erregulatzaileko lehendakariak hartu zuten parte. Juan Ramón Hidalgo moderatzaileak adierazi zuenez, DO produktuek inplizituki lotura
|
dute
leku batekin eta bi kontrolen bermea dute, elikagai guztiek nahitaez egin beharrekoa eta DO produktu bakoitzaren boluntario berariazkoa, Kontseilu Arautzaileen erregelamenduetan babestua. Horri guztiari esker, “baserritik mahaira” produktuaren bilagarritasunak aurreko fase guztiak betetzen ditu.
|
|
|
Txakolina bukatu arte. Eta gero besteekin hitzordua
|
duten
lekura abiatu dira presarik gabe eta txatka pintxo bat ordaintzea ahaztuta.
|
|
|
Ez du horren beharrik ere izan. Hobe da, eta halaxe egin du, elkarrizketaren hariari pixkanaka tira, xume xume, berak nahi
|
duen
lekura eraman arte.
|
|
|
‘Txoriek begiak guk belarriak
|
ditugun
lekuan dituzte, ’ esango zidan Goiok egun batez.
|
|
|
‘Ulisesen madarikazioa dun. Hemen bizi gaitun eta hara itzultzea dinagu beti gogoan, baina zenbat eta geroago orduan eta zailagoa
|
dun
leku hau uztea beste hartara joateko eta, itzuliz gero ere, gainera, ez gaitun gure gogoko sorterrira helduko, baizik eta beste ia ezezagun batera... ’
|
|
|
Bistan da, gainera, agertu izan dudan Barojazaletasuna ez dagoela iritzi horietan finkatua. Eta Baroja aipatuz gero, berez dator euskarak gure artean behar
|
lukeen
lekuaren auzia. Bizirik irauteko adinbat den leku opa diogu, gutienez, baina hori aitortzea ez da aski, X ek, Aita Mokoroak eta nik ipiniko genituzkeen mugak ez baitira berdinak zabal meharrean7.
|
|
|
Erabaki horiek, eta geldi bedi hau argi eta garbi, hartu egin baitziren, eta Euskaltzaindiaren erabaki gisa hartu, gainera. Aita Akesolok ere orain" franko tiratzaile" antzera ibili beharrean orduan behar
|
zukeen
lekuan mintzatu izan balitz, balekike zergatik ez zen izan" Azaroan Oiñatiko Unibersidadean Euskaltzaindiaren urre eztaiak ospatzeko izango diran" jaialdirik. Nik behintzat gogoan daukat nola izan ginen han Oñatiko alkatearekin, zer esan zigun eta zertan gelditu ginen.
|
|
|
Ezta behar ere. Irakurle euskaldunak ez du liburu hau ireki besterik, nahi
|
duen
lekuan. Zenbat ere euskaldunago, eramangaitzago eta gogaikarriago izango zaio irakurtzen duena.
|
|
|
Bide politikoarenak ere bai. UPN PPko politikariek ez baitute kontuan hartzen nagusigoa
|
duten
lekuetako —Nafarroa eta Gasteiz, batez ere— biztanleen nahia, eskola matrikulazioan, kulturaren kontsumoan eta euskaraz egiteko erabakian argi eta garbi erakutsia. Kasu honetan are larriagoa da, UPNk parlamentuan erabateko nagusitasuna ez izanik, isilik geratu diren beste alderdi batzuen onespena izan duelako.
|
|
|
Nazio handietako Konstituzioetan ez dakit hizkuntzaren ulerpen identitario hau nola agertzen den, agertzen bada. Baina ez dut zalantzarik, eta mila aipamen bil daitezke, hizkuntzak herri baten moldapenean eta autoulerpenean
|
duen
leku eta egiteko identifikatzailea azpimarratzen dituztenak.
|
|
|
Normalizazio soziolinguistikoak, aldiz, hizkuntzak gizartean
|
duen
leku eta funtzioari egiten dio erreferentzia, estatusari. Hau da, zein den hizkuntzaren egoera eta erabilera gizarte bizitzako alor desberdinetan, familian eta laguna rtean bezala lanean, komunikabideetan edo administrazioarekiko harremanetan.
|
|
|
Batez ere, aberats eta pobreen arteko zuloari eta gizarte klase bakoitzak bete behar
|
zuen
lekuari buruz ariko dira teoria hauek, eta gehienak hiri estatuaren eta Greziaren urrezko aroko gizarte eredua berreskuratzen (hura berrituz edo antzinako ereduetara itzuliz) saiatuko dira. Hemen koka ditzakegu Platonen hiri estatu ideala (Atenasi bere antzinako loria itzuli nahi diona, sofisten ideia berriak arbuiatuz), Aristotelesek konstituzio ezberdinen gainean eginiko hausnarketa (Platonekin batera demokraziaren etsai sutsua izango da Aristoteles), edo Isokratesen panhelenismoa.
|
|
|
Zu, rapsoda eta aktore zaren hori, erdikoa; poeta bera delarik lehendabizikoa. Eta jainkotasunak horien guztien bitartez gizakien arimak nahi
|
duen
lekura erakartzen ditu, arima horien indarrak elkarren beharrean egon daitezela eraginez. Eta koreuta, maisu, nahiz bigarren mailako maisuen ilara anitzean bata bestearen eraginpean daudelarik, harri famatu hurarekiko moduan, eraztun batzuk zeharkako eraginpean daude Musaren menpe.
|
|
|
Gure gogapen, hitz eta eginetan eta ez egiteetan, beti, maitatu ala ez maitatu da arazoa. Legeak ez
|
du
lekurik funtsezko etikan.
|
|
2002
|
|
|
Erantzuna beti da bera: gutxien espero
|
duzun
lekuan. Balkoi batetik irtengo da orain, ikusle artetik gero.
|
|
|
Landareek neguan hazkuntzan etenaldia izaten dute, eta eraztuna atseden horren seinale da. Baina beste lurralde batzuetan ez da gauza bera gertatzen, uda oso lehorra
|
duten
lekuetan, adibidez, enborretan bi eraztun azaltzen direlako, eta oihan tropikaletan bat ere ez, bertako landareen hazkundea etengabea delako.
|
|
|
(...) Esku bateko hatzamarrez zenbatzen dira espainiar merkatura ausartu direnak, eta, ondorioz, hemen dabiltzan gehienek bezero bakarra daukate, dela ETB, telebistaren kasuan, edo Kultura Saila, zinemarenean. (...) ETBk berezko politika dauka, eta politika horretan ez
|
dute
lekurik izan, azken urte luzeotan, euskal merkatuaren oinarriak ezar litzaketen erabakiek(...). Eta gidoilariok, zertan gabiltza bien bitartean?
|
|
|
Desobedientzia zibilak ba al
|
du
lekurik edo garatu al daiteke mendebaldeko demokrazian, orain arte aipatu dituzuen terminoetan?
|
|
|
Jesuitek adibidez, Loiolan dute zerbitzu hori EAE eta Nafarroa guztirako. Eta dagoeneko ia ez
|
du
lekurik. Gurutzeko Alabek beren aldetik Irunen hartzen dituzte Espainia guztiko gaixoak.
|
|
|
San Inaziok «ejerzito» bat sortzeko asmoa zuen, borroka gogorrena zen lekuetara eskoadroiak bidali nahi zituen. Hau da, jendeak gehien behar
|
zuen
lekuetara jesuitak bidali. Horregatik, leku bakoitzeko kleriko zintzoak bezala jantzi zitezela esaten zuen.
|
|
|
Hizkuntza normalkuntzaren benetako martxa ezagutzeko hauxe proposatuko nuke: sortzen diren talde berrietan euskarak eta erdarak
|
duten
lekua aztertzea; erdarak gehiago balu, atzerapausoaren seinale litzateke.
|
|
|
Nomada izatea ez da inongoa ez izatea, leku askotakoa baizik. Badakit ezin
|
duzula
leku guztietakoa izan, baina zoazen tokietara arreta handiz begiratzea badago. Hartara, hobe ulertzen duzu bertakoek bertakoari dioten atxikimendua»
|
|
|
Haurren %76ak ezagutzen zuen euskara 1996an, eta gazteen %60ak. SEIk kaleraturiko txostenean irakur daitekeenez," euskararen ezagutza nolabait gaztetzen ari da, eta tradizionalki zaharrek bete
|
duten
lekua, gazteenek hartu dute orain. Hori, makina bat urtetan irakaskuntzaren arloan eginiko lanari esker lortu ahal izan da".
|
|
|
Batek jota bat eskaini Artaxonako txikitoari, besteak akordeoia hartu, garai hartan kartzelan ziren intsumisoen gogoratzea... Festa auzolanean antolatu zen, eta, denek
|
zuten
lekurik mahai hartan. Hitzaldi inprobisatuen txandan, testu honetan, hitzez, ageri ez diren Euskara, Nafarroa eta Euskal Herria nagusi.
|
|
|
Kultura guztietan existitzen du denbora zeruan idatzita zegoeneko sentsazioak, sarritan mitologietan islatu dena. Alegia, zerua dela Jainkoen lekua, perfekzioarena, erritmo konstanteak
|
dituen
lekua, Lurrean gertatzen diren gauzen erritmo inperfektuarekin kontrastean.
|
|
|
Haur eta gazte literaturan egiten diren gauza asko formulako literaturaren forma batzuk dituzte, helburu zehatz batzuk dauzkate, publiko zehatz eta markatu batekin konektatu behar dute, eta, beraz, idazleak maneiatzen dituen elementuak findu egiten ditu estilo bateko edo besteko literatura egiteko. Niretzat literatura estilo horrek
|
badu
lekua, eta akaso, pena da toki zabalago bat ez izatea. Nahiago nuke liburu batek 5.000 ale saldu beharrean horrelako lau aldiz salduko balu, ona litzateke, batez ere sortzailearentzako, halaber, argitaletxeetan ere arazo gutxiago egongo litzateke apustu arriskutsuagoak egiteko.
|
|
|
Gai hauxe izango dugu hizpide, hain justu, ondoko lerro hauetan: arestian aipatu diren bi kritika motek gurean
|
duten
lekua eta azken hamarkada honetan indartuz joan diren joerak. Ikusiko dugunez, bi kritika arloetan eman da bilakaera nabarmena, baina euskal kritikagintzaren statusa bera oraindik ez da gure literatur sisteman behar bezala bermatu.
|
|
|
Alabaina, gure ikerketa honetan hori guztia aztertzeko lekurik ez dagoenez, eskura dauzkagun zenbait informazio iturriz soilik baliatuko gara narratzaileek gaurko euskal literatur sisteman
|
duten
leku hegemonikoa zehazteko. Hauen artean gurean egin diren zenbait inkesta soziologiko erabiliko dugu, garaiko euskal literaturaren kanona iradoki dezaketen heinean.
|
|
|
Lasagabasterrek zioskunez, Koldo Mitxelenaren Historia de la Literatura Vasca ezagunaz gain, ordura arteko euskal literaturaren historia gehienetan autoreak eta obrak elkarren ondoan pilatzen ziren, inongo irizpide literariorik gabe antolatuta. Alegia, bizitza literarioak euskal gizartean
|
zuen
lekua ez zen inondik ere aztertzen. Nire ustez, eskasia horiek (dela monografiei dagokiena, dela literaturaren historiei dagokiena) azken urte hauetan nolabait konponduz joan dira.
|
|
|
Alabaina, irakurketa eta interpretazio literarioa hutsean ez geratzeko, beharrezko irizten genion euskal eleberriak egungo euskal literatur sisteman
|
duen
leku kanonikoaz zerbait esateari, edo azken urteotako igoera kuantitatiboaren oinarrian leudekeen baldintza soziologiko berriez hausnarketa egiteari. Sistema soziokultural gisara ikusten baitugu literatura, bertan parte hartzen duten protagonistek (idazle, argitaratzaile, banatzaile, kritikari, irakurle, komunikabideek...) etengabe elkarri eragiten dioten egitura gisara.
|
|
|
Liburuaren lehenengo atalak, beraz, hauxe du hizpide: egungo euskal literatur sistema eta bertan kritikak
|
duen
leku eta presentzia. Bigarren atalerako utzi ditugu eleberrigintzaren igoerak euskal literaturaren kanonean izan duen eragina eta eleberriari buruzko ikerketetan izandako isla.
|
|
|
Ikusten denez, euskal eleberriaren hurbilpen historiko literarioa egiteaz gain, gaur egungo literatur sisteman eleberrigintzak
|
duen
lekua zehazten ahalegindu gara. Honen guztiaren osagarri, azken atalean bibliografia luzea erantsi dugu, euskal egile nahiz eleberriei buruzko lan kritikoak biltzen dituen bibliografia gaurkotua.
|
|
|
Horretaz gain, azterketa horiek erakutsi zuten eragin zuzena
|
duela
leku ezberdinetako minbiziagatiko heriotzekin eta arnas aparatuarekin edo gaixotasun kardiobaskularrekin duen harremana ere garbia eta zehatza dela.
|
|
|
Euskararekikojarrera oso ezberdina da Iruñeko eta Donostiako campusetan. Lehenengoan ezdago matrikula edota edozein inprimaki euskaraz betetzeko biderik, ez da errotulueta kartelik euskaraz edo bi hizkuntzetan aurkitzerik, Unibertsitateko egunkari etaaldizkarietan euskarak ez
|
du
lekurik, salbuespen sinboliko batzuk salbu, eta abar.Donostian, ordea, euskararen tartetxoa handiagoa da.
|
|
|
Nafar Gobemuak euskarak unibertsitatean izan behar
|
duen
lekua zehaztu arte, gaur egungo errektoretza taldeak ez du beste hizkuntza plangintzarik egiteko asmorik. Unibertsitatearen autonomiaren beldur dira, eta Nafarroako legea aipatzendu te.
|
|
|
Nafar Gobemuak euskarak unibertsitatean izan behar
|
duen
lekua zehaztu arte, gaur egungo errektoretza taldeak ez du beste hizkuntza plangintzarik egiteko asmorik. Unibertsitatearen autonomiaren beldur dira, eta Nafarroako legea aipatzendu te.
|
|
|
Eta niri bezala, irakasle kontratatu asko eta askorigauza bera gertatzen zaiela esatera ausartuko nintzateke, azken finean euskaladarreko irakasleria gehienbat irakasle berria, gazte eta ez funtzionarioa delako, nibezalaxe, hain justu. Beraz, euskal irakasleok ba ote
|
dugu
lekurik Madrilgolegean?
|
|
|
Esan bezala, tesiaren helburu nagusia emakume kapareek etxearen gobernuanbetetzen
|
zuten
lekua ezagutzea da. Era berean, emakume haiek leinuen parte zirenez eta leinuen baitan ulertu behar direnez, gure ikerketak leinuen funtzionamendu orokorra hobeto ezagutzea posible egingo duela uste dugu.
|
|
|
Erlijioa eta politika nahasten ez badira, giza eta gizarte harremanetan balio absoluturik ez dago. Esfera politikoan egiak ez
|
du
lekurik, iritziaren esparrua da, eta tokian tokiko baliagarritasuna eta legitimitatea izango du (Mouffe, 1999: 34).
|
|
|
Ideologiak pertsonaren ideiak, balioak eta sinesmenak gidatzen ditu, ideologiak eguneroko bizimodua gidatzen du, ideologiak munduan
|
dugun
lekuaren irakurketa egiten du. Ez dago ideologiarik gabe.
|
|
|
Kultura bakoitzak bereak dauzka, eta kultura bakoitzak bere behar semantikoen arabera sortzen ditu era horretako keinuak. Gainera, enblema batzuk esangura bat
|
dute
leku batean eta beste bat bestean: gure artean zero edo hutsa adierazteko atzamarraz egiten dugun keinua OK izan daiteke Estatu Batuetan, obszenitate bat da Grezian, eta dirua Japonian, horra!
|
|
|
Gizarte postindustrialean, ezagutza eta informazioa dira gizartean aldaketak sor ditzaketen elementu eragileak. Bihar etziko gizartean ezagutzak eta informazioak beteko dute, gizarte industrialean lanak eta kapitalak bete
|
zuten
lekua.
|
|
|
Funtzio linguistiko honek errealtasuna bilatu gura du diskurtsoan. Funtzio denotatibo horrek ba ote
|
du
lekurik telebistaren makrodiskurtsoan?
|
|
|
Harkaitzera iristen ari ziren, bira egin behar
|
zuten
lekura heltzear ziren, eta, lehenengo postuan doala, estropada erdian garaile den Giasek oihuka egiten dio agiraka Menetes lemazainari: –Nora hoa hain eskuinetara?
|
|
|
Harrituta utzi zituen laborriz eta ustegabez zurtuta zirenak, berez izugarria izateaz gain hainbeste hondamendiren gainera zetorren zorigaitz berria zen hark, eta hortaz batzarra egiteko deia zabaldu behar zela deliberatu zutenean, hura ez zela batzarrerako gaia esan zuen Eszipion gazteak, patuak aginduta gerra horretako buru izango zenak. Hain zorigaitz handian ausardia izan eta ekin egin behar zela zioen, eta ez eztabaidetan ibili; errepublika salbu nahi zezatenak berehala armak hartu eta berarekin joateko zioen; inon ez zegoela halako eztabaidagaia
|
zuten
lekuan baino etsai kanpamendu benetakoagorik zioen.
|
|
|
Gorago aipatu dugun Latindar literaturaren hastapenak izeneko irakasgaiaren lehenengo eskola egunean, Sarrionandiaren Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburua eramaten dugu gelara. Liburu horretan latin idazleek
|
duten
lekua izan behar baitute gure ustez gure egungo kulturan: eskimalen, araukanoen, tuaregen, miskitoen lanen ondoan, Baudelaire, Pessoa edo Kavafisen aldamenean.
|
|
|
Zirenearrek nahiko atzerago zetozela ikusi zutenean, herriari kalte egitearren euren hirian zigorra jasoko zutelako beldurrez, behar baino lehenago atera zirela euren hiritik leporatu zieten kartagoarrei eta dena nahasi zuten, edozer baitzuten nahiago garaituta abiatzea baino. Betebehar zuzena izatekotan beste baldintza bat eskatu zutenean punikoek, euren herriarentzako muga eskatzen zuten lekuan han bertan ordezkariak bizirik ehorzteko aukera aurkeztu zieten greziarrek, eta gaineratu zuten bestela nahi
|
zuten
lekuraino aurreratuko zirela zirenearren ordezkariak baldintza berarekin.
|
|
|
Labea egin behar duzunean egizu aldazbeheran; nahikoa zulo egin duzunean, prestatu lekua labearentzat, ahal den sakon eta haizetik ezkutuen egon dadin. Labea egin behar
|
duzun
lekuan nahikoa altuera ez badago, egin gainaldea adreiluz edo harriz buztin orearekin, eta gainalde hori berdindu kanpotik.
|
|
|
Gero bere garaiko gizarteaz eta politikaz ere arduratzen da, batzuetan eraso zuzenaz baliatuz eta beste batzuetan parodia ironikoa erabiliz: gizartean berak
|
zuen
lekuari esker (dirua eta lagun boteretsuak), askatasunez adierazi ahal izan zuen nahi zuena. Azkenik ezkontza eta sexu harremanak ere sarri agertzen dira Luzilioren satiretan.
|
|
|
Ez da nahikoa poema bat ederra izatea; hunkigarria izan behar du eta entzulearen gogoak nahi
|
duen
lekura eraman ahal izan behar du. Giza aurpegiak barre egiten duenari bere barreaz laguntzen dion bezala, horrelaxe egiten dio negar negarrez diharduenari.
|
|
|
Zarautzek bi analisi posible
|
ditu
leku genitiboa aplikatzean: Zarautzeko (e epentetikoa gehituz:
|
|
|
Koskenniemiren eredua ikustean aipatu dugu bi mailatako erregelek formalismoan
|
duten
lekua, bai eta linguistika konputazionalari ekarri dioten aurrerakuntza ere. Baina ondoren izan dituzten kritikak ezin ahantz ditzakegu.
|
|
|
Aart: a bukaera
|
duten
leku izen berezi batzuek a organikoa ez, baina artikulua dute berekin.
|
|
|
Lexiko mailako k herskari ahoskabeak ahostun bezala azaleratu behar
|
du
lekuzko izen berezi batzuekin, eta n z bukatutako ordinalekin eta adberbioekin, Mm ren ondoren o bokal irekia badago. Baina erregelan zehaztu beharrik ez dugun beste kasu batzuetan ere gertatzen da hori, aditzekin esaterako:
|