|
2002
|
|
|
Haien gurasoak ere hor inguruan jaio ziren? Zeren hala ez bada, zuk ez
|
duzu
hizkuntza komunitate naturalik. Eta komunitate hau ez baduzu nekez egin daiteke Zuazok dioena.
|
|
2003
|
|
|
UNESCOren programa honen helburua da iritzi publikoa sentsibilizatzea ondare horren balioa aitor dadin, eta, hartara, gobernuak ondare hori babesteko neurri juridiko eta administratiboak hartzera bultzatzea. Aukeratutako 28 agerpen berrien artean dago, adibidez, hatzekin harean egiten diren marrazkiak
|
dituzten
hizkuntza komunitateen arteko komunikazio sistema bat, edo Hego Amerikan milaka landare erabiltzen dituzten mediku ibiltariek eskaintzen dituzten zainketak. Erakundeko zuzendari nagusiak, Koichiro Matsurrak, uste du UNESCOren ekintza berri hori ondare ez materiala babesteko presari zor zaiola, eta Estatuek konpromisoa hartu behar dutela inskribatutako maisulana sustatzeko eta babesteko plan bat abiarazteko.
|
|
2004
|
|
|
Egin beharreko horien oinarrian, konpromisoa hitza dago, gure hizkuntzaren etorkizuna arian arian irabaziko duen konpromisoa, norberarena. Askotariko konpromiso horien kariaz garatzen diren jardueren baturak, aurrera egin nahi
|
duen
hizkuntz komunitatera odola iritsi dadin ahalbidetuko duen bihotza osatuko du, gure hizkuntzak etorkizuna izatea ahalbidetuko du. Denok daukagu, beraz, inori begira egon gabe, zer eginik.
|
|
2006
|
|
|
Eta zein dira moda horiek sortzeko mekanismoak? Lider argirik ez
|
duen
hizkuntza komunitate batean, periferia samarrean dagoen hiztun talde batean, nork markatzen du bidea. Nork gainditzen ditu erresistentziak eta erabilera berriak hedatu?
|
|
|
Ez dago, beraz, abiapuntuko hizkuntzarik gabeko hiztun ideal baten ikuspuntutik, hizkuntza errazagorik edo zailagorik, konplexuagorik edo sinpleagorik. Ez dago, ondorioz, bere haurrei hizkuntza transmititzeko gainerakoek baino denbora gehiago behar
|
duen
hizkuntza komunitaterik.
|
|
2008
|
|
|
Orain arte, ikusi ahal izan dugu erakunde publiko eta pribatuetan kontrol instituzional sendoa lortu duten hizkuntza taldeek aukera gehiago dituztela beren hizkuntza kolektiboa eta kapital kulturala babesteko eta handitzeko, talde bizindarraren esparru horietan kontrol instituzionalik ez
|
duten
hizkuntza komunitateek baino. Hala ere, estatu demokratikoetan, hizkuntza gutxiengoei babes instituzionala ematen jarraitu ahal izateko, gutxiengoaren hizkuntzak hiztun nahikoa dituela legitimatu behar da.
|
|
|
Kasu horretan, hizkuntza talde horren bizindarra erdi mailako posizioan dago hiru dimentsioetan ahula den beste hizkuntza gutxiengo batekin alderatuz gero. Bizindar orokor sendoa
|
duten
hizkuntza komunitateek aukera gehiago dituzte kolektibo berezitu gisa bizirik irauteko bizindar ahula dutenek baino. Esparru eleaniztun jakin batzuen barruko hizkuntzakomunitateen bizindar erlatiboa neurtzeko, erroldan eta bestelako iturrietan, esaterako, errolda ondorengo ikerketetan, oinarritutako datu demolinguistiko eta soziografikoak erabiltzen dira (Bourhis, 2003a).
|
|
|
Zenbat eta bizindar handiagoa izan hizkuntza komunitate batek, orduan eta aukera gehiago bizirik irauteko eta entitate kolektibo gisa garatzeko zenbait taldez osatutako testuinguru jakin batean. Bizindar gutxi
|
duten
hizkuntza komunitateekin, berriz, alderantziz gertatzen da: hau da, aukera gehiago dituzte zenbait taldez osatutako eremu jakin baten barruan hizkuntza talde berezitu gisa desagertzeko azkenean.
|
|
|
Euskaraz bizi den eta hala bizi nahi
|
duen
hizkuntza komunitateari erantzun behar dion gizarte komunikazioaren sektore osasuntsua eta normalizatua behar dugu guk, euskal hiztunok. Eta, horretarako, modu orekaturen bat aurkitu da euskaraz diharduten hedabide mota guztiak uztartzeko eta egungo produktuei etekin ekonomiko, sozial eta kultural handiago ateratzeko.
|
|
2009
|
|
|
Lurraldetasunaren hesi mugetatik harantzago doa hizkuntzaren joko zelaia gizarte berrian. Hizkuntzak berea du lurraldea, baina ororen gainetik berea eta beharrezkoa
|
duena
hizkuntza komunitatea da; hiztunak, irakurleak, ikus entzuleak, erabiltzaileak esan nahi da. Eta erabiltzaileek zer kontsumitua behar dute.
|
|
2010
|
|
|
Estatuak nahi duena, egin behar duena eta ahal dezakeena, bada, sakon aztertu izan da jada duela milaka urtetik hona. Estatu pentsaerak alde batera uzten —edo ebidente bezala aurresuposatzen—
|
dituen
hizkuntza komunitateen berezko eskubideak eta balioak, baina, askoz ere zehaztasun gutxiagorekin izan dira argituak. Horrela, bada, pentsaezina dirudi, egiaz, politikari arduradunek —ondorio katastrofikoko eta guk zuzenean bizi izandako— hainbat erabaki hartuko lituzketenik, baldin eta beraiek hizkuntza komunitateen bizi legeei buruzko gutxieneko irudikapena eduki izan balute.
|
|
|
Horrek zera esan nahi du: espazio naturalaren aurrebaldintza mugiezinek ez
|
dute
hizkuntza komunitateen garapenerako esparrua eta zentzua diseinatzen; alderantziz, baldintza espazialak —gizakien bizitzan zalantzarik gabe eragiten dutenak, baina aldez aurretik hizkuntza komunitatea zehazten ez dutenak— hizkuntza komunitateen bizitzan eta jardueran bertan osatzen dira. Antzeko zerbait gertatzen da bigarren baldintza naturalarekin, alegia, jatorriaren araberako atxikimenduarekin.
|
|
2011
|
|
|
ekologiaren ikuspuntua oinarri hartuta, lagundu beharreko komunitatearen hizkuntza erabili dute lehentasunez. hizkuntza iraunkortasunaren helburua da tirabirak sortzen dituzten paradigmak bateratzea eta behar bezala antolatzea. horrek esan nahi du ekitateak izan behar duela garapen sozialaren eta ekonomikoaren oinarria (gogora dezagun ekitateak ez duela esan nahi berdintasuna, baizik eta desorekatuta dagoena orekatzea). horretarako, hizkuntzapolitikaren gaietan, espazio batzuk legezkotu egin behar dira, espazio horietan euskara eta katalana lehentasunez erabil daitezen. hemen, zuen mankomunitatean, udalerri euskaldunen Mankomunitateak euskara gordetzeko beharrezkoa den habitata sor dezake. horrenbestez, kontua da ekonomia bizigaia eta bideragarria sortzea, eta hizkuntzari dagokionez, pertsonak erraztasunez jardutea. Bestela esanda, ezin
|
dugu
hizkuntza komunitate zoriontsu bat eraiki, baldin eta etengabe ahalegina egin behar bada komunitatearen hizkuntza hitz egiteko. hezkuntza politikek, gizarte politikek eta bestelako politikek bermatu egin behar dute hizkuntza egunerokoan naturaltasunez eta zoriontasunez erabili ahal izatea; hori da, hain zuzen, lortu behar duguna.
|
|
|
Baina oker gaude; izan ere, hizkuntzez gainera, beste elementu garrantzitsu bat dago: ...k beti daude testuinguru jakin batean; testuinguruak espezie jakin baten alde egingo du. hortaz, espezieen arteko lehia aztertzen dugunean, espezieak beren testuinguruan aztertu behar ditugu. esate baterako, azter dezagun hizkuntza berdintasunaren gaia katalunian eta euskal herrian, legelarien ikuspuntutik. hasteko, hizkuntza komunitate horien hizkuntza berdintasunak aztertzean, kontuan izan behar
|
dugu
hizkuntza komunitate horietako batek besteak baino hiztun gutxiago dituela. Bi hizkuntzak ez daude egoera berdinean. hori dela eta, egoera hori konpentsatuko duen testuingurua sortu behar dugu.
|
|
|
Gehienetan galdetegiak bete
|
dituztenak
hizkuntza komunitateko bertako kideak izan dira, baina ugari dira, baita ere, hizkuntza komunitatekoak izan gabe hizkuntza horien gainean ikertzen jardun eta galdetegiak bete dituztenak. Askotariko informazio soziolinguistikoa bildu da galdetegiei esker:
|
|
2013
|
|
|
Egitura sakona den hizkuntza komunitatearen ibilbide luzean, estatua uneko zirkunstantzia da, koiunturala. Izaeratik gehiago
|
du
hizkuntza komunitateak, egoeratik gehiago estatuak.
|
|
|
Oharkabean gehienek esan gabe diote erakunde autonomikoek
|
dutela
hizkuntza komunitatearen gidaritza. Nolabait, EAEko lehendakaria izango litzateke hizkuntzaren garabidearen gidari edo azken erreferente.
|
|
|
Hegemonia erabatekoa ziurtatua
|
duten
hizkuntza komunitate hedatuetan, jasangarria da eleaniztasuna, multikulturalismoa, kulturartekotasuna eta horrelako teorizazioak produzitzen uztea talde akademikoei. Horretarako daude akademikoak, argitaratzeko, kongresuak egiteko, eta gizarteaz gauzak esateko.
|
|
2015
|
|
|
–En estos momentos, el peligro más importante con el que se enfrenta el español es la situación de bilingüismo que se da en muchos lugares, ya que puede llegar a ser dominado por la otra lengua.? Eta 400 milioi hiztun
|
dituen
hizkuntza komunitate bateko kideak zioen hori.31
|
|
|
–(...) Esan behar da, gainera, euskararen arazoa ez dela kopuru arazoa. Izan ere, [euskal hizkuntz komunitatea] Euskal Herriko lurraldeetan (kanpoan daudenak kontatu barik) 15 urtetik gorako 546.500 hiztun
|
dituen
Hizkuntz Komunitatea izanik(...) badu bere biziraupena ziurtatzeko behar hainbat hiztun eta gehiago. Kontua da Hizkuntz Komunitate hori hizkuntzaren funtzioen arabera artikulatzea eta konpaktatzea.
|
|
2016
|
|
|
Alegia, euskaraz jakin eta noizbehinka erabili arren, ez dago zertan hizkuntza komunitate horretako kide sentitu. Litekeena da egunerokoan gehienbat baliatzen den hizkuntzaren komunitatearekin identifikatzea, eta komunitateko kide izatearen kontzientziak pisu handia
|
du
hizkuntza komunitatea osatzerakoan:
|
|
2017
|
|
|
Protokoloak balio berezia al
|
du
hizkuntza komunitate oso txikientzat?
|
|
|
Egoera horretara ailegatu ondoren jatorrizko hizkuntza baztertu egiten da, ez baitu" balio" ez eta nortasuna mantentzeko ere. Gizarte hori berriz ere elebakarra da, baina orain bera irentsi eta desnaturaldu
|
duen
hizkuntz komunitatearen partaide gisa. Euskaldunak desagertuz gero onenean vascos/ basques mantenduko lirateke, espainol eta frantses hizkuntz komunitateen partaide gisa.
|
|
2019
|
|
|
Sailkapen horren arabera munduko hizkuntzen artean soilik %17 desagertuta daude, eta %20a arriskuan (6b kategoria); beraz, geratzen den %63a osatzen duten hizkuntzak egoera onean daude, ziur asko goAndras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala rabeherekin (zenbaki hauek Simons gF, Lewis mp, 2013, erreferentziatik hartuak dira). datu horiek ohiko adieran zuzenak izan badaiteke ere (tradiziozko bizindar linguistikoa), gure ikerketaren aurkikuntza nagusiak ezeztatzen ditu, hizkuntzen gehiengo zabalak (%95etik gora) igoera digitala lortzeko ahalmena galdua baitu. azken hiztuna hil ondoren ere datu digital (izatu) ek irauten dutenez gero, ezin dugu lotu, besterik gabe, datu digitalen gabezia eta igoera digitalarekiko ezintasuna. horregatik bereiziko dugu alde batetik ondare digital egoera (digital heritage), (L1) ikerketarako eta dokumentaziorako material digitala egon arren, bertako hiztunek komunikazio digitalerako erabiltzen ez duten kasuetarako; eta moteltasun digital egoera (digital still), inolako agerpen digitalik ez dagoen kasuetarako, ezta atzerriko (L2) erabiltzaileek sortua ere. garrantzitsua da, zalantzarik gabe, hizkuntzak egoera moteletik ondare egoerara igarotzea, eta, zentzu horretan, ekimen anitz ari dira burutzen hizkuntza horiei dagozkien datuak eta metadatuak online jartzeko, eta baliabide lexikalak eta oinarrizko testuak atzigarri jartzeko web bidez (ikus Materialak atala). emaitzen atalean ikusiko dugu nola ekimen horiek goraipatzekoak izanda ere, ekarpen txikia egiten dioten galzorian dauden hizkuntzen indartze digitalari. Bere hezurdura gordetzeak edota museotan bere fosilak gordetzeak dodoaren desagerpena moteltzen ez duen moduan, tribuetako adinekoen herri poesiaren errezitazioko ahots fitxategiak online jartzeak ez du hizkuntza jakin horren igoera digitala suspertuko; motel zein ondare egoerako hizkuntzak digitalki hilda daudela esan daiteke, ez
|
baitute
hizkuntza komunitatearen komunikazio beharretarako balio.
|
|
|
harvey ek (2012) landu duen kontzeptua hona ekarriz," konfigurazio kultural errentagarri" gisa uler genezake Euskal herria... Eta erabilera mailan neurtzen den errentagarritasuna ez galtzeko, hizkuntz komunitateen merkatuan lehiatu da euskaraz bizi nahi
|
duen
hizkuntz komunitatea. Enpresa txikia da gurean euskara.
|
|
2022
|
|
|
Orduko kezkez eta hausnarketez, zera zioen: «Ordura arte
|
genuen
hizkuntza komunitatea trinkotzearen aldeko apustua egin genuen. Eta horrek zer esan nahi du?
|
|
|
Baina garai post postmodernoetan, egituratu nahi
|
duen
hizkuntza komunitate bat osatzen duten hiztunek ere, modernitatea gainditutzat eman arren, garatzeko aukerak emango dizkieten proiektuak, estrategiak, markoak edo utopiak behar dituzte. Mesfidati begiratu arren, eta etengabeko berrikuspena, are zalantza, behar izan arren, halakoak ezinbestekoak ditugu.
|