|
2000
|
|
|
HORREN inguruan, ezin
|
dugu
ahaztu ETA erakundeak publikoki adierazi duela bere praktika armatua alde batera uzteko prest dagoela Euskal Herriko eskubide politikoak gauzatzeko prozesu demokratikoarekiko konpromiso tinkoa baldin bada. Beraz, borroka armatua elkarlanerako arazo gaindiezina bilakatzen zaien sektore horientzat, badago eskaintza zehatzik, askotan aipatutako su eten berri bat baino eraginkorragoa, hots; ETAren borroka armatua baztertzea Euskal Herri osorako prozesu demokratikoaren truke.
|
|
|
Guztiz onartzen dut hori, baina ezin
|
dugu
ahaztu herria alderdi politiko baten izenean ordezkatzen dugula, eta badira herriaren kudeaketaren gainetik dauden baloreak. Udal akordio hauek su eten giroan sortu ziren eta legebiltzar mailako akordio bat ere bazegoen.
|
|
|
Inolako zalantzarik gabe, langileen heriotzak eta langileek jasan beharreko ondorio larriak dira lan istripuen alderdirik lazgarriena, baina, hori horrela izanik ere, ezin
|
dugu
ahaztu eragiten duten kostu ekonomikoa. Eta, lehenengo aldiz, modu ofizialean ezagutzera eman da EAEn lan istripuek 1999an eragindako kostu ekonomikoa.
|
|
|
Eta hor dira aldizkariak, esaterako. Gainera helduak ere ezin
|
ditugu
ahaztu. Horri guztiari Gabonetan heldu diogu.
|
|
|
Borgesen Babelgo liburutegiaren metafora erabiltzen badugu, liburutegi unibertsal horretan dago euskara, beste hizkuntza guztiak bezala, baita xumeena ere. Unibertsaltasun horretan ezin
|
dugu
ahaztu ingelesa ere partikularra dela. Miguel Torga idazle portugaldarrak esaten zuen:
|
|
|
Haatik, ezin
|
dugu
ahaztu euskal literaturaren inguruko kritika publikoa batik bat hamarkada honetan zabaldu eta garatu dela. Izan ere, 1990 urtean Euskaldunon Egunkaria kaleratzen hasi zenetik (VII), egunkarietan euskal literatur lan gehienen berri ematen hasi dira, ordura arte lan batzuen kaleratzea ez baitzen aipatu ere egiten.
|
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko, ezin
|
dugu
ahaztu bakoitzarenatzean edo aldean dagoen proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
|
Baina ezin
|
ditugu
ahaztu aldaketa kualitatiboak: inbertsio publikoak egitekoerabaki irizpideak edota enpresa eta zerbitzu publikoen kudeaketaren helburu estrategikoak, merkatu irizpideen bitartez zehazten hasi izan dira.
|
|
|
Irakasleak, Guizot en hitzak gogoratuz,, fonctionaries de l' Etat? bihurtzeak (ezin
|
baitugu
ahaztu Estatu espainiarreko administrazio egiturak Frantziako eredu zentralistaren arabera eratu zela242) nahitanahiez Estatuaren estrategia politikoaren esparrura eramaten gaitu eta armarik gabeko armadaren aurrean jartzen gaitu, Estatu Nazioaren xake taulan irakaslea pieza nagusia izanik, herritarrak Estatuaren proiektuaren inguruan biltzeko (Estatu nazioarekiko identifikazioaz ari gara) eta ar... –En la enseñanza primaria y en sus maestros tienen los Estados el sostén más poderoso de la defensa nacional? 244.
|
|
|
Beraz, lan honi jarraipena ematea luke. Halere, gai honetan ere ezin
|
ditugu
ahaztu goian jadanik aipaturiko aldaketak. Alde batetik, ez zait iruditzen osotasuna edo exhaustibitatearen helburua errealista denik.
|
|
2001
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu berrikuntza guzti hauek sektore deskapitalizatu batek egin behar dituela eta, beraz, kanpo finantziazioa ezinbestekoa duela. Egoera honetan diru laguntzak ez dira aski izaten.
|
|
|
Horrela, RWE talde alemaniarra kontuan hartu beharrean gara, dagoeneko Hidrocantabrico erosteko eskaintza bat egina baitu. EON enpresa ere ezin
|
dugu
ahaztu, hau ere Alemaniakoa, Endesa Iberdrolako aktiboak erosteko gogoa erakutsi zuela kontuan izanik. Belgikako Electrabel ek ere izan lezake Iberdrola bereganatzeko interesa.
|
|
|
Horretan zegoen, bederen, 1971ko martxoaren 28ko ZERUKO ARGIAren bihotza. Izan ere, ehun urte betetzen ziren orduantxe, hain zuzen, Pariseko Komuna sortu zenetik (eta suntsitu zutenetik, baina hori beranduxeago gertatu zen eta, gainera, nahiago
|
dut
ahaztu, ze demontre!).
|
|
|
Iragarkien sormenaren mailaz ari bagara, Euskal Herrian badugu behar den kapazitatea publizitate kreatiboa egiteko. Baina ezin
|
dugu
ahaztu honetarako dauden oztopoak: bata, hemengo iragarle handiek (inbertsio handiak egiten dituztenak) Madrilera edo Bartzelonara jotzea nahiago izatea; bestea, kanpoko bi merkatu horiek profesional onak erakartzeko duten ahalmena (kanpaina eta soldata interesanteenak han daudelako).
|
|
|
bata, hemengo iragarle handiek (inbertsio handiak egiten dituztenak) Madrilera edo Bartzelonara jotzea nahiago izatea; bestea, kanpoko bi merkatu horiek profesional onak erakartzeko duten ahalmena (kanpaina eta soldata interesanteenak han daudelako). Bestaldetik, ezin
|
dugu
ahaztu publizitate sektorea ekonomia orokorraren atzetik ohi doala, hau da, herri bateko ekonomia sendoak publizitate sektore indartsua dakarrela. Era berean, publizitatea gure enpresek duten lehiatzeko erreminta izatearren, ekonomia orokor horretarako publizitate sektorea indartsua izatea lagungarria da.
|
|
|
Nolanahi ere, ondorio horiek oso iragankorrak izango dira. Ezin
|
dugu
ahaztu, pertsona kopuru beldurgarria galdu arren, Amerikako produkzio egiturak ez duela urraturik jasan. Gainera, dio Sebastianek, Amerikako ekonomiaren politikak nahiko maniobra aukera duela, monetaren nahiz zergen arloan, eskariaren esparruan astinaldi iragankor bati aurre egiteko.
|
|
|
langileak kaleratzea. Ezin
|
dugu
ahaztu Gamesa Aeronautica bezalako hainbat enpresa oso errentagarriak izan direla I bitartean. Horrela, Grupo Gamesak, (aeronautikako saila horko partaide izaki), 127.000 milioi pezetako (5.080 milioi libera) fakturazioaren bidez, 2000 urtean, 15.216 milioi pezetako (609 milioi libera) irabazi gordinak lortu zituen, hau da, 1999 urtean baino %18 gehiago.
|
|
|
Eta irakurketa kontuez ari garenez, ezin
|
ditugu
ahaztu 100 metrok izan dituenen artean polemiko eta eztabaidatuenak izan direnak. Nobelaren beraren oinarrizko kontaketarengatik, hau da, izenburutik bertatik azpimarratzen den ihesaldiaren ehun metroen kontaketarengatik, intepretazio politikoak ugariak izan dira.
|
|
|
Alabaina, 100 metroren berritasunaz mintzo garenean, ezin
|
dugu
ahaztu nobelaren ekarpen nagusiena ez dagoela euskal nobelan ezezagunak ziren kontamoldeen erabileran. Forma eta edukia ilargi beraren bi aurpegiak direla onartuz, egileak nobelan darabiltzan baliabide teknikoek lotura hertsia dute bertan kontatzen zaigunarekin.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gida turistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz haratago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin
|
dugu
ahaztu, euskararen egoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa eta euskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausi dezakegula. Horrela ulertu nahi genituzke, ikastolen hastapenak gogorarazten dizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak, edo nobelaren zenbait kapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gidaturistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz harago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin
|
dugu
ahaztu, euskararenegoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa etaeuskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausidezakegula. Horrela ulertu nahi nituzke, ikastolen hastapenak gogoraraztendizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak edo nobelaren zenbaitkapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Orain arte perfumeei buruz egindako aipamen gehienak frantziarrak izan dira, Frantzia izan delako aitzindaria eta maisua, perfume fin finak bertan sortu direlako eta perfumegile ospetsuenak frantziarrak izan direlako. Ezin
|
dugu
ahaztu Grasse bailarak izandako eragina. Dena dela, horrek ez du esan nahi Frantziatik kanpo beste inon perfumerik sortzen ez denik
|
|
|
Baxter España multinazionaleko zuzendari nagusiak, Diego Manzanerak, Valentzian eta Madrilen hildako hamar hemodialisi gaixo tratatzeko erabili ziren dializatzaileen ekoizleak, atzo defendatu zituen analisien emaitzak, “denak negatiboak eman dituzte”, eta adierazi zuen “ikertu egin behar dela, dialisian elementu askok parte hartzen dutelako eta ezin
|
dugulako
ahaztu uraren garrantzia”. Manzanerak adierazi zuen, Valentziako Generalitateko Osasun Kontselleriako arduradunekin bildu ondoren, Baxterrek gertatutakoaren berri eman zuela “farmakozaintzako Europako gidak ezarritako epearen barruan”.
|
|
|
Arrisku kimikoak Kontsumitzaileen osasunerako arrisku gisa nabarmendu behar da kausa nagusiak mikrobiologikoak direla. Hala ere, arrisku mikrobiologikoak kontrolatu ondoren, ezin
|
ditugu
ahaztu arrisku kimikoak. Azken horiek gero eta lotura handiagoa dute intoxikazio kronikoekin, epe luzeko arazoekin eta, jakina, animalien osasunean erabiltzen diren antibiotikoekiko erresistentzia ezagunarekin.
|
|
|
Haren maitasunak zulo handia utzi dio. Jaioterriko ahaideak ere ez
|
ditu
ahaztuak. Diru nahikorik biltzen duenean ikustera joango omen da.
|
|
|
Zigarroak biltzen zituen, trebea zen tabakoa paperean biltzen, eta zigarroa prestatutakoan mahaiaren ertzean uzten zuen, honetaz edo hartaz hizketan, harik eta zigarroa prestaturik
|
zuela
ahaztu arte.
|
|
|
Haize hegoak jotzen duenean nerbio sistemaren barruan sodio eta potasiozko partikulen dantza gelditu egiten da eta horixe omen zen haize hegoarekin hainbat pertsonak sentitzen zuten ondoezaren arrazoia. Eta, zigarroa prestatua
|
zuela
ahaztuta, berriro ateratzen zuen tabako orria eta papera, eta beste zigarro bat egiten zuen, trebeziarekin, eta mahaiaren ertzean uzten zuen hori ere, eskua pospoloen bila sarturik poltsikoan.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu, bestalde, maitagogoaren jardunak moteldu egin ditzaketela gizakiaren gaixotasunek, bai soinaren eta bai psikologiarenek, eta bai bienak batera direnean. Ahuldu egiten da maitagogoa, bai gogoko zaiona nabaritzeko eta maitatzeko, baita ere sasigogoak uxatzeko.
|
|
|
104. "... baina ezin
|
dugu
ahaztu naturaren helburua gure animaliazko izaeran dautzan joerak gainditzea dela eta guri dagokigun gain mugaren hobekuntza lortzeko oztoporik nagusien direnak" K.U., 433.
|
|
|
Alabaina, saiatuagatik, Ministroak ez du sekula Borges harrapatzea lortzen. Azkenean –ez
|
dugu
ahaztu behar hasieratik esan dugula traidore bat ere izan behar dela–, ondorio samin honetara iristen da: traidore bat dago Borges harrapatu nahi duten espioien artean.
|
|
2002
|
|
|
Batzuetan kulebroi itxura hartzen dutela eta garrantzia gehiegi ematen zaiola pertsonaien intimitateari? Fikzio lanen aurrean gaudela ezin
|
dugu
ahaztu eta, gainera, eskolako liburu aspergarrietan aipatzen ziren pertsonaia aseptiko eta lehorrak humanizatzen ere lagun dezake horrek
|
|
|
Finaleko egunak holako eta halakorentzat eredu behar lukeela ere aipatu zen beroan, beharbada, domekak beste astelehen bat ekarriko zuela ahaztuz; funtsean arazo diren problemak bere horretan dirautela ahaztuz eta, bertsolaritzak horretan, metal alorreko langileek edo Gaztetxeen Koordinadorak duen ardura bera
|
duela
ahaztuz. Ez dezagun gure lepoen gainean ez dagokigun zamarik hartu eta egin dezagun ahalik eta ondoen dakiguna, harrokeria zilegi bazait, guri dagokiguna nahiko ondo egiten ari garen irudipena daukat-eta
|
|
|
Desobedientzia zibila definitzerakoan eskatu ohi ditugun baldintzak ez dira sarritan ematen historikoki gauzatu diren kanpainen ildotik, baizik eta desobedientzia zibila juridikoki justifikatu beharretik. Ezin
|
dugu
ahaztu teorizatze modu hau oso modernoa dela, desobedientzia zibilaren beraren historian eman den definizioarekin alderatzen badugu. Hau da, desobedientzia zibila definitzeko Antigonarengandik abiatzen bagara, ez zaigu halako baldintzarik agertzen, ezta Thoreauk berak idatzitakoan ere, bere izkribuetan «desobedientzia zibilaz» mintzo bazen ere.
|
|
|
Grupo Correo Prensa Españolak ezin
|
du
ahaztu Emilio Ybarra talde horretako akziodun handienetakoa dela, hango administrazioko kontseiluko kidea dela eta, gainera, haren anaia dela hango presidentea. Taldearen informazioa, funtsean, Ybarraren eta haren jirakoen bertsio ofiziala eta instituzioekin kolaboratzeko duten borondate ona ikusaraztera zuzendu dute.
|
|
|
Hori gizartea mehatxatzea eta beldurtzea da, gizarte honek irtenbiderik ez duela irudikatzeko. Epe laburrera arazo asko dauzkagu, baina ezin
|
dugu
ahaztu gure helburuak zeintzuk diren eta horri heltzen badiogu eta lana egin, lehenago edo geroago etorriko dira fruituak.
|
|
|
Iazko ikasturtean 1.661 ikasle eta 75 irakasgai izan zituzten. Noski, Bergaran egoitza duen UNED ere ezin
|
dugu
ahaztu.
|
|
|
Horrela, nazioartean dagoen itsas baliabideen gehiegizko ustiaketak hor segitzen du, sektorearen etorkizun iluna areagotuz, nahiz eta hurrengo hilabeteetakoeztabaidak eta neurriak erabakigarriak izan daitezkeen aurrera begira. Hala ere,
|
ezdugu
ahaztu behar Euskal Herrian sektoreak dituen tradizioa eta esperientzia, etaetorkizun hurbilean flotaren berriztapenak izan ditzakeen ondorioak.
|
|
|
Zer nola zertzen da, bada, horrelako sare irekien baitan euskarazko aukera. Sare unibertsitarioaren euskarazkoa irakasle eta ikasle euskaldunek erabakiko dute.Ez
|
dugu
ahaztu behar, fisikari buruzko jakintzarik aurreratuenaren berri izateko, euskaldunok ezinbestekoa dugula ingelesa. Hargatik esan dut lehenago, gogokonukeen euskal saregunea, hauxe litzatekeela:
|
|
|
Horrez gain, ezin
|
dugu
ahaztu hezkuntza unibertsitarioan legeriak eta markojuridikoak duten eragin nabarmena. Espainiako eta Frantziako Konstituzioak, EAEko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Hobekuntzak, LRUk eta gainerako Lege organiko eta errege dekretuek lehendik ere mugatzen eta oztopatzendute Unibertsitate propio eta euskaldunaren eraikuntza; baina Madrilgo Gobernutik ezarri nahi zaizkigun Lege berriek ezinezkoa bihur dezakete asmo hori, ereduunibertsitario bakarra inposatuz.
|
|
|
b) Lankidetza bultzatu, espezialisten eta itzultzaileen artean. Hainbat dirahartarako erabil daitezkeen ereduak, baina ezin
|
dugu
ahaztu biek bat egitendutela espezialitateko itzulpenaren une jakin batzuetan.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu gizarte harremanetan duten garrantzia, eta, gure ustez, euskararen normalizazio prozesuan eragin handiko esparrua da. Agente eragileakizateaz gain, faktore biderkatzaileak ere izan baitaitezke.
|
|
|
Unitateak proposatzeko orduan ezin
|
dugu
ahaztu lanak ikaslearentzat egokiaizan behar duela: zentzuduna, zailtasun maila, aurretik emandako hizkuntzabaliabideak, eta abar.
|
|
|
Bertan kontzentratzen dira eskakizun eta tirabira gehienak eguneroko bizitzan ere. Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu, hiri modernoek hazkunde erritmo biziak izaten dituztela; horrek esan nahi du, hirigintza proiektu berriak egiten direla, horretarako eraikuntza teknika berri eta suntsitzaileak praktikan jarriz, eta, ondorioz, lurpeko substratu arkeologikoa ere suntsitzeko arrisku izugarrian geratzen dela.
|
|
|
Alaba horiek jasoko zituzten doteek ezkontzen bidez sortutako edo indarberritutako harremanen kalitatea islatuko zuten. Hau guztia leinuen arteko harremanak zuzentzen zituzten funtzionamendu arauen barnean ulertu behar dugu, etaez
|
dugu
ahaztu behar, emakumeek ohorea eta duintasunak transmititzeko gaiziruditela.
|
|
|
Birakulturalista hori gure artean garatzea ez da erraza izango, hemen askoz eregehiago irakurri baitugu Marx eta Lenin, Max Weber edo Emile Durkheimbaino; eta, horregatik, historia ekonomikoari eta politikoari arreta handiagoaeskaini ohi diogu, kulturak markatzen dituen baldintzei baino. Bestalde,
|
ezdugu
ahaztu behar, beste alorretako historiak garatu eta gero sortu delaEuropako eta Estatu Batuetako historia kulturala. Beraz, euskal nazionalismoaren historia politikoan hutsune handiak dauden bitartean, ulergarria etabeharrezkoa da historialariok hutsune horiek betetzen saiatzea, bestelakoikerketei heldu aurretik.
|
|
|
Haurtzaroaren ikerkuntzari buruz zerbait onuragarririk aipatzekotan, horreninguruan sortu den disziplinartekotasuna dugu. Zentzu horretan, eta mentalitateenhistoriaren interesgunetik abiatuta, ezin
|
ditugu
ahaztu Euskal Herrian tradizio zientifiko luzea duen etnografiaren ekarpen garrantzitsuak, bereziki Etniker taldeakegindako lana, zeinean jaiotza, bataioa, puerperioa, lehen haurtzaroa, gaztaroa, ezkontza eta ezkontzatik kanpo sortutako umeei buruzko adiera, ohitura eta errituak azaltzen diren (Etniker Taldea, 1998). Zer esanik ez, hor harrobi garrantzitsuaaurki dezake haurtzaroa iker objektutzat hartzen duen edonork.
|
|
|
Bere hutsunik nabarmena: gizarte eragileen artean denek pisu espezifiko bera eta indar bera ez
|
dutela
ahaztea edo modu argian ez kontenplatzea.
|
|
|
normalizazioa oso aurreratua baita, baina ez erabatekoa. Ezin
|
dugu
ahaztu
|
|
|
Kontsumitzaileen osasuna babestea, administrazio publikoaren betebehar nagusia Kontsumitzaileen osasuna eta segurtasuna babestea Administrazio Publikoaren betebehar nagusietako bat da, bereziki kontsumoaren eta osasun publikoaren arloan eskumenak dituztenena. Araudi berrienak elikagaien segurtasunaren gaineko erantzukizun nagusia elikagaien enpresaren ustiatzaileari ematen dion arren, ezin
|
dugu
ahaztu estatu kideek eta Europar Batasunak berak erantzukizun handia dutela herritarrek kontsumitzen dituzten elikagaien kaltegabetasunari eta kontsumitzeko gaitasunari buruzko kontrol publikoari dagokionez. Herritarren eta kontsumitzaileen babesa handia izan behar da babes gabezia handiena duten kasuetan.
|
|
|
Hala ere, badirudi hormona ekintza duten molekulek dituztela arrisku gutxien pertsonen osasunerako. Substantzia horiek, besteak beste, gizonezkoen edo emakumezkoen hormona ekintzak dituztenak, animaliei eman behar zaizkie eta beren lana egin behar dute, baina ezin
|
dugu
ahaztu denboraren poderioz metabolizatu egiten direla, eta, ondorioz, haien eragin farmakologikoa galtzen dutela. Baina zein da ondorioa?
|
|
|
– Ondasunak baloratzerakoan zuhur jokatu behar da. Alde horretatik, akatsak maiz gertatzen dira, eta adituek lapurretak egiteko arrisku nabaria duten ondasunak soilik baloratzeko joerari egozten dizkiote, baliozko objektuak izan arren lapurretak egin ezin
|
dituztenak
ahaztuta. Horrela, bi arazo sortzen dira etxe aseguru bat kontratatzean:
|
|
|
Lanak izan nituen adiskidetzen. Ezin
|
zituen
ahaztu aurreneko egunean egin nizkion oihuak. Azkenean, baina, goxo goxo hitz egin eta konfiantza hartu zuen.
|
|
|
Azpeitiko Odriozolatxo baserriko Mendi II eta III ezin
|
ditut
ahaztu. Mendi II zakur zapuztu bat zen.
|
|
|
Daukagunari erreparatuta ere, ezin
|
dugu
ahaztu irakasle multzo hori ia ia gauetik goizera inprobisatu dela.
|
|
|
Dagoen zatiketa administratiboa ere ezin
|
dugu
ahaztu —EAE, Nafarroa, Iparraldea—, ezta lurralde desberdinetan dauden errealitate politiko, sozial eta indar korrelazio desberdinak ere; prozesu honetan kontuan hartu beharrekoak direnak eta sistema unibertsitario euskaldun honen garapen desberdin batera daramatenak.
|
|
|
Panoptikoaren garapenak, ondorioz, ez ditu Benthamek bilatzen zituen erreforma nahiak asetu, ez gizatasunari dagokionean, ezta delituaren prebentzioari dagokionean ere; baina ezin
|
dugu
ahaztu argudio ekonomikoei dagokienean ere ez direla bete ingelesaren postulatuak. Izan ere, espetxeak estatuentzat kostu ekonomiko altua bai baina errentagarritasunik ematen ez duten erakundeak dira.
|
|
2003
|
|
|
Arabako Itziar Ugarteren hitzetan «ez dakit zehazki zer den, baina Slutskayak badu zerbait gusttzen ez zaidana». Emakumezkoekin amaitzeko ezin
|
dugu
ahaztu iaz Naganon, Slutskaya eta Kwanen atzetik, brontzezko domina lortu zuen Fumie Suguri japoniarra. Ezta Malmon zilarra lortu zuen Elena Sokolova errusiarra ere.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu bi eremu horiek (bezeroen nahia asetzea eta langileak pozik izatea) EFQM kalitate eredu europarraren baitan lantzen diren esparruak direla. Bistan da, beraz, euskararen aldeko oraingo planteamendu hori guztiz bat datorrela enpresa aurrerakoien ikuspuntuekin; historiaren haizeekin, hain zuzen.
|
|
|
Produktuak Euskal Herrian zein kanpoan, Iberiar Penintsulan, saltzen ziren, baina merkeak ez zirela ezin
|
dugu
ahaztu. Gasteiztarrek produktuak egitean kanpotik honako produktuez baliatzen ziren:
|
|
|
Euskal Herrian Antzinatetik sagardoa izan da euskaldunen edaria. Ardoaren garrantzia ezin
|
dugu
ahaztu erromatartutako eta gero kristaututako lekuetan, ohi denez. Azkenik, limonada bizkaitar jai eta erromerietan ere edaten da tradizionalki.
|
|
|
indigenak, nekazariak, emakumeak edo beste talde batzuk, ekologistak, elkartasun internazionalistak, antimilitaristak eta abar, beste perspektibabatetik, subjektu berri bat eraikitzera. Hala eta guztiz ere, ezin
|
dugu
ahaztu langile sindikatuak, hor daudela, Porto Alegren ikusi dugunez. Zein da mugimenduberriaren eta sindikatuen arteko lotura?
|
|
|
Horien jatorria dieta errepikakorra eta gutxi dibertsifikatuan datza, zereal gutxi batzuetan oinarritzen diren dietak edota okela, esneki eta barazki gabeziak dituztendietak. Elikadura gai horien gabeziek ikusmenean, sistema inmunitarioan, adimen garapenean eta ahalegina egiteko gaitasunean eragiten dute, hurrenez hurren; ondorio kaltegarri nabarmenak dituzte pertsonen bizi baldintza eta garapen pertsonalean, ekarpen ekonomikoan
|
dutena
ahazteke.
|
|
|
Nahiz etadermio hibrido horrek esanahi ugari izan guri burura ekartzen digu behin eta berrizhemengo indar globalizatzaileen jokabideak. Ezin
|
dugu
ahaztu non bizi garen etanola. Gure enpresa energetikoak, kasu honetan, munduko indartsuenetarikoak diraeta globalizazioaren eta liberalizazioaren garaian berton eta atzerrian ari dira haienetekinak ahalik gorenera eramaten.
|
|
|
euskarazko liburu produkzioaren hazkundea, euskal prentsaren garapena, euskalduntzeko eta alfabetzatzeko prozesuek hartutako indarra eta ikastoletan matrikulatutako haur kopuruaren igoera. Frankismoak eskaintzen zituen zirrikitu gero eta handiagoek ahalbidetu zuten aldaketa hori, baina ezin
|
dugu
ahaztu, besteak beste, utzitako oinordetza. Estatuaren ustez, kultura arloko edozein eskakizunen atzean politika ezkutatzen zen, eta, ondorioz, ahal zen neurrian, baztertu egin behar zen.
|
|
|
Ez al ninduzuen, bada, denok" empollona" deitzen? Beno, gauza gehiago ere bai, baina hori ere ez
|
dut
ahaztuta.
|
|
|
2003ko martxoa apirila • 135 zenbakia
|
dugu
ahaztu erkidego horretan agertzen direla euskararen aldeko dinamika eta ekimenik sendoenak, eta eremu politiko administratibo horretan sortu diren berritasun askok, ondoren, euskararen beste lurraldeetan ere oihartzuna izan dutela.
|
|
|
Fede oneko gizona, txoritxo errugabea, eta diplomatikoa gainera. Alabetako bat euskaldun batekin, orain Ertzaintzaren burua den horrexekin ezkondurik
|
zuela
ahaztu barik. Hemendik legez ihes egiten utzi zitzaion, fede onean.
|
|
|
eta inoiz ez
|
duzu
ahaztuko
|
|
2004
|
|
|
inprenta batetik ateratzen den paper orri edo liburuarekin. Baina ezin
|
dugu
ahaztu teknologia berriek berebiziko iraultza eragin dutela komunikazioaren alorrean. Ingurune multimediatiko batean gaude guztiok, eta belaunaldi gazteenek, bereziki, naturaltasun osoz bizi dute errealitate berri hau.
|
|
|
Tortura badagoela adierazten digun beste zantzu nabarmena bada: ezin
|
dugu
ahaztu GAL ez zela banda autonomo bat izan, kalean libre zabilena. GAL hizkiekin azaleratu zen une jakin batean Estatuaren egitura organiko, jerarkiko, instituzional eta konstituzional osoa.
|
|
|
26 Eñaut Etxamendi: . Lau urte nituenean erdal eskola batera eraman ninduten eta geroztik ezin
|
dut
ahaztu gorrotoak, negarrak eta errak zintzurrean jarri zidaten korapilo hura. Hori da herri honi egin dioten indarkeritza izugarria eta beste indarkeria guztiak horren ondorio baizik ez dira.
|
|
|
Hobe
|
duzu
ahaztu;
|
|
|
Ai! Zaborra atera behar
|
duzu
ahaztu gabe!
|
|
|
Igerilekura gonbidatu nahi
|
nuela
ahaztu ez zait, ba.
|
|
|
Ohiko giz.a eskubide horiei (gizabanako eta gizarteari dagozkienei) hirugarren belaunaldiko eskubideak, hau da, benetako informazioari buruzko eskubideak, gehitu behar dizkiegu. Gainera, gai honetaz
|
ezdugu
ahaztu behar eskubide horiek unibertsaltasunaren ezaugarria dutela.
|
|
|
Hain zuzen, OMEk berriki egindako txosten batean ohartarazi du obesitateak herrialde garatuetako osasun kostu guztien %7 eragiten duela. «Nahiz eta egunero 30 minutuko ariketa fisikoa egitea arazo horren konponbide eraginkorra izan», ohartarazi du Farookik, «ezin
|
dugu
ahaztu paziente askok, gainera, esku hartze farmakologikoa dutela». Gosearen seinaleak Leptinari buruz orain argitaratu den ikerketa esparru askoz zabalago batean sartzen da, eta horren helburua da, aspalditik, obesitatea zuzentzen duten mekanismoak eta gosearen seinaleak zehazten dituztenak ulertzen lagunduko duten gako fisiologikoak aurkitzea.
|
|
|
“Agure batek jausi bat duenean edo erasoren bat jasaten duenean —gaineratu du—, oso litekeena da telealarmaren botoiari ezin eman izatea, dela konorterik gabe geratu delako, dela ezintasun fisikoren batengatik ezin duelako egin. Gainera, halako batean, nerbio tentsioak telealarma
|
duzula
ahaztea eragin dezake”. Ingemako adituek metatutako esperientziak erakutsi digunez, egungo telealarma ere ez da eraginkorra zahartzaroko dementzia kasuetan, ezta eramaileari gailua aktibatzea “mozten” zaionean ere.
|
|
|
Patogenoak eta higienea Egia esan, higiene orokorra ondo ikasita dago gure herrialdean. Ezin
|
dugu
ahaztu Espainia dela garbiketan eta desinfekzioan erabiltzen diren produktuen Europako kontsumitzaile handiena. Hala ere, elikagaien inguruko garbiketa edo desinfekzio kontzeptu horiek lotu nahi ditugunean, gauzak nabarmen aldatzen dira.
|
|
|
–Ez
|
dut
ahaztu. Baina errazagoa da urrun zaudela esatea.
|
|
|
Bat lehenengo, eta bestea ondoren. Ezin
|
du
ahaztu ehun metro haietan Martinari esaten zion hitz bakoitza buru barnean ehun aldiz errepikatutako hitza zela, eta Martina" agur, bihar arte" azkar bat bota ondoren atarian sartzen zela. Egunero.
|
|
|
Hain gustuko duen musika etorri zaio burura erritmo hura entzutean, eta diskotekan elkar ezagutu zuten eguna gogoratu du. Lagun baten kotxe horitik jaisten ikusi zuen Antonio, eta ezin
|
du
ahaztu diskotekara sartu baino lehen hark egin zion irribarrea.
|
|
|
Haren estetika erromantikoa ez beste guztia baita, klasikoa –edo klasizista behinik behin– izan gabe horregatik. Idaztearen eskulangile soil bat kontsideratzen du gaur berak bere burua, eta gurago
|
ditu
ahaztu, behiala kezkalarritu izan duten beste komeria guztiak. Teoriarik ez du nahi.
|
|
|
Xabier Gereño
|
dut
ahaztu ezinezko beste pertsonaia bat. Beti euskal kutsuko gaiak bultzatzen zebilen, horreningu ruan ezagutu dut beti.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu idazkera alfabetikoari esker Grezian, K.a. 800 urtea ren inguruan, eman zela pentsamenduarenlehenengoetariko iraultza. Horri esker, pentsalariak, ahozko kulturaz harago, idatzizko kulturan murgildu ziren batik bat, eta hor testuak gailentasun gorena irabazi zuen.
|
|
|
Gaur egun aipaturiko hurbiltasun hori postestrukt uralisten artean —postnietzschearrak, postmodernoak, neopragmatistak, filosofian modan dago etiketa arranditsuakjartzea— ikusten da ongi. Literaturarekiko hurbiltasuna eta, ezin
|
dugu
ahaztu, zientziaren espiritu berarekin jard uten duen filosofiarekiko mesprezua. Deleuzek fabulazioen erabilpena filosofian oso begi onez ikusten zuela azpimarratu zuen, edo Derridak erretorika eta argudiaketa ren arteko mugak ex pro fessoezabatu oraindik (Derrida 1987).
|
|
2005
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu, Atzerritarren Legea garatzen duen araudia PPren eta PSOEren artean hitzartutako lege haren jarraipena besterik ez dela, antisoziala eta demokraziaren aurkako legea. Beraz, oraindik, araudiak ere eskubideak ukatu egiten dizkie Europako Batasunaren mugetatik at sortu eta hona iritsi diren milaka pertsonari.
|
|
|
Maialen eta biok ez dugu sekula hain ongi kantatu. Egun hartan ze bertso bota
|
genituen
ahaztuko zaigu, baina norekin eta nola aritu ginen kantuan, nekez. Bidenabar, estatistikarekin adiskidetu nintzen:
|
|
|
Feminista batzuek ere feminismo berbaren esangura ez ote
|
dute
ahaztu?
|
|
|
Genero hau aukeratu izanaren atzean ikusi behar
|
dugu
ahazterik ez daukagun arrazoi bat. Liburua idatzi bitartean Francoren diktadura indarrean zegoen.
|
|
|
Era berean, ezin
|
dugu
ahaztu erregimenaren izaera autoritarioa bere horretan mantentzen zela, neurri pseudo liberal batzuk onartu ziren arren, hala nola, Prentsa Legea (1966) edo Estatuaren Lege Organikoa (1966). Salbuespen egoeraren (1969) urteak eta ikasle intelektualen eta langileen kontra burututako errepresio latzaren urteak izan ziren.
|
|
|
Frankismoaren testuinguruan emakumearen bizimodua nolakoa izan zen aztertzerakoan, Sección Femenina de Falange y de las JONSek betetako papera ezin
|
dugu
ahaztu. 1934an sortu zen erakunde hori, baina Francoren diktadura finkatu arte ez zuen benetako garrantzirik izan.
|
|
|
Memento horretan, Alberto Buen-ek bitartekaritza lanetan diharduen talde baten existentzia baieztatzen du. Ordenantza bertanbehera dagoela
|
ezin
dugu ahaztu. Borja Jauregik, bere aldetik, helegiterik ez duelaaurkeztuko argi uzten du.
|
|
|
Segura eta J. A. Moreno, 2004) lanean ikusten den bezala, esan daiteke 1990etik aurrera zientzia kognitiboen aurkikuntza berrien ondorioei esker, besteak beste, egungo zientziarenepistemologiaren ezinbesteko jomuga bat diziplinartekotasuna dela... Dena den,
|
ezdugu
ahaztu behar, aspaldikoak direla zientzia ezberdinen ikerketen arteko loturabeharraren defentsariak, besteak beste 1935ean Jean Piaget-en kezketariko bathorixe izan zen, bere 1974ko Ou va l, education lanean irakur dezakegun bezala.1980ko hamarkadan, ordea, ofizialki, oraindik ere, zientziaren iparra fisikarenteoria bateratzailean aurkitzen zen, Stephen Harwking en Denboraren historiaizeneko lana... Baina, laurogeita hamarraz geroztik, fisikanuklearretik at, gizakiaren genetika eta neurofisiologiaren inguruko aurkikuntzaparegabeek. ADN eta burmuinari buruzkoak, batik bat?
|
|
|
itzuliko zela zin egin zion alaba gajoari, arratsaldero margotuko zuela gorriz Marrakex, eta bere ondoan egongo zela beti eta inoiz ez
|
zuela
ahaztuko.
|
|
|
Arrasateko ingurumen zinegotzi Joseba Ugaldek, herri koordinatzaile Ander Rodriguezek eta batzarkide eta liburuaren argitaratzaile Patxi Koirak. Errausketaren gaia gure herritik urrun ikus dezakegu arrasatearrok, esan zuen Ander Rodriguezek, baina ezin
|
dugu
ahaztu Donostiak ezetz esan diola erraustegiari, eta Aldundiak proiektu horrekin aurrera egitea erabakitzen badu gure eskualdea kokapen posible bat izatera bueltatu dala, gustatu edo ez.
|
|
|
Espainiarraren aurpegia lasaitu egin da eta irribarre zabala marraztu. Gero pentsakor geratu da une batez, esan behar
|
zuena
ahaztu izan balitzaio bezala.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu Europako herrialdeetan ezarri duen menpekotasuna ekonomia jardueran eta kultura hizkuntza azturetan.
|
|
|
Horregatik hil zituzten Ellakuria eta bere lagunak El Salvadorren. Ezin
|
dugu
ahaztu sortu zuen erlijioan maitasuna dela nagusi. Hori behin eta berriz, nekatu gabe esan zigun.
|
|
|
Niretzat, egia esan, Euskadi baino Euskal Herria esatea egokiagoa da. Baina ezin
|
dugu
ahaztu Euskadi hitzaren inguruan zenbat lan eder eta zenbat odol isuria izan den. Abertzaletasuna Euskadi izenarekin sortu zen.
|
|
|
Bilakaera honi garrantzia ematearekin batera, ordea, ezin
|
dugu
ahaztu bilakaera hau Haur eta Lehen Hezkuntzan eman dela batik bat orain arte. DBHn, Batxilergoan eta batez ere Lanbide Heziketan bilakaera eta egoera oso bestelakoak dira.
|