|
2000
|
|
|
Euskaraz adierazi izan dugunean,, gutxiespen konplexutzat? edo itzuliizan
|
dugu
euskal hiztunaren jarrera desegile hau izendatzeko. Txillardegiren lanhauetan, ordea, ordurako begiz joa zegoen hizkuntza portaeraren azterbidean.. Hizkuntza gorrotoa?
|
|
2001
|
|
|
Gogoan dut euskaraz ez dakiten euskal herritarren hizkuntza harresia aipatu niola, besteak beste. Halaber, esan nion osasungarri litzatekeela, erdal hiztunen herritartasunarentzat bezala euskal hiztunon bertakotasunarentzat ere (euskara inoren aurka erabili baino, euskara geure buruen alde baliatu nahi
|
dugun
euskal hiztunontzat, alegia), euskal komunitate osoak gure arazo, kezken eta nahien berri izatea. Horretarako, euskal lanak âtartean eta nabarmen, Mitxelenarenarenak berarenakâ Â ezagutaraztea guztiz beharrezkotzat jotzen nuela erantsi nion.
|
|
|
Izan ere, askotan aipatzen den bezala, ezin da maitatu ezagutzen ez dena, eta erdal komunitateak ez
|
du
euskal hiztunen komunitatearen berri handirik. Benetan ezagutu beharrekoak dira hainbat ikerlanetan erdaldun batzuek gutaz adierazten dutena, harrigarria baita; ezjakintasunak eta aurreiritziek josita.
|
|
2004
|
|
|
Zeren argitan azaldu behar
|
dugu
euskal hiztunaren gaitasun komunikatiboaren, esan nahi eta ezin esana?. Zeri zor zaio euskarazko trebetasunetan komunikazioaren berbaldia behar bezala taxutzeko daukan ezina?
|
|
|
Euskal identitatearen egituran sortu den pitzadurak erditu ditu era honetako giza hiztunak: batean, hizkuntza galdua duen euskal nortasunaren kontzientzia; bestean, kontzientzia galdua
|
duen
euskal hiztunaren nora eza. Batean, nahi eta ezinaren borroka; bestean, ahal eta nahi ezaren talka.
|
|
2006
|
|
|
euskarazko hedabide bati bizkar ematen dion euskaldun alfabetatuak ez dio bizkar ematen euskarari, baizik eta hedabide horri. Asmatu behar
|
dugu
euskal hiztun horiek produktu horiei bizkarrik ez ematen. Hedabideak klabe horretan jartzea funtsezkoa da eta irtetea betiko eztabaidatik, diru laguntzak gora eta behera.
|
|
2007
|
|
|
Izan ere, euskaldun euskaldun horien artean, hizkuntza idatzia euskara ote da, euskaldun euskaldunaz ari garenez gero? Beste nolabait adierazteko, ahozko jardunean mintzaira nagusia euskara
|
duten
euskal hiztun horien kultura, informazio eta lanbide hizkuntza euskara ote da komunikazioa idatzia denean. Hori ez dakigu zehatz mehatz. Baina ez gara koitaduak ere, noski, eta badakigujardun idatzia ezinbestekoa den gizarte modernoan euskarak zer nolako erropenadaukan esparru horietako komunikazio idatzian.
|
|
2009
|
|
|
Alde horretatik begiratuta, badira bi eginkizun garrantzi betea hartzen dutenak: trinkotzea etxetik euskal hiztun diren eta egunerokoan euskara erabiltzeko aukera ugariak
|
dituzten
euskal hiztunen euskararen erabilera formal eta ez formala, batetik, eta arautzea eta finkatzea eremu publikoan bi hizkuntzen erabilera aukerak, bestetik.
|
|
|
Beraz, esan dezagun garbi: eskolak balio izan du, eta balio du, euskalduntzeko, balio
|
du
euskal hiztunak sortzeko; eta gizarteak eskolari herritar elebidunak presta ditzan eskatzen dio.
|
|
|
Lizardik nahi zuen euskara noranahikoak, lehenik eta behin, aipatu berri dudan bizi giroa eskatzen du. Hau da, euskara gutxienez modu pasiboan jasotzeko prest eta prestatuta dagoen ingurua behar
|
du
euskal hiztun berez eleaniztunak, ezin baita herritar eleaniztuna behartu aldi berean komunikatzaile eta itzultzaile izatera, harengandik komunikazio eraginkor eta normaldua espero bada bederen.
|
|
2011
|
|
|
Jarraipeniturri izan liteke, kontrakorik frogatzen ez den artean, diglosia berri hori. Jarraipen hori, berriz, lehentasun bizia
|
du
euskal hiztun elkarteak XXI. mendean bizirik aterako bada. euskara jaun eta jabe sentituko den ingurumen trinkoak, menderik mendeko mintzamoldeari eusten diotelarik inork xaxatu eta aztoratuko ez dituenak (nahiz eta, arnasgunetik kanpora bereziki, hainbat jardun gune eta harreman saretan erdaraz jardungo den) ez da a priori baztertzea komeni. Surtan jartzean jakiten da, honetan ere, nolakoa den eltzea. horrek ez du, aurrerago azalduko denez, arnasguneetatik kanpora besoak tolestaturik egon behar denik esan nahi.
|
|
2012
|
|
|
6 Horri gagozkiola, Tokikom ek. Zein egitura komunikatibo behar
|
du
euskal hiztun komunitateak?, izenburupean antolaturiko jardunaldian (Arrasate, 2012ko ekainaren 15), kazetaritza profesionala eta hiritar kazetaritza uztartzen dituen eredu interesgarria aurkeztu zuen Bart Bijnens Limburg-eko (Flandria) Het Belang egunkariko kideak.
|
|
|
Hedabideok helburu baino, tresna gisa ulertuta, funtsezko galdera bati erantzun nahi dio sozietate eratu berriak: Zer nolako egitura komunikatiboa behar
|
du
euskal hiztun komunitateak mundu globalean komunitate gisa bizirauteko? Ez da galdera erraza. Hala, sortu berri den enpresaren lehen agerraldietakoa galdera horren inguruko jardunaldiak antolatzea izango da.
|
|
2013
|
|
|
Konplexuak
|
dituen
euskal hiztun asko dago?
|
|
|
Aukera ugari izan zituzten eskura Euskararen Legea egin eta adostasun zabalean onartu zutenek. Aukera bat
|
zuten
euskal hiztunak unibertso bereizi moduan hartu eta soilik euskal hiztun zirenei hizkuntza eskubide batzuk aitortzea, euskal hiztunen komunitatea gutxiengo izaten jarraitzera kondenatuz betiko. Beste aukera zuten, ofizialtasun maila ezberdinak eta hizkuntza eskubideen aitormen ezberdinak egitea lurraldez lurralde edo zonaldez zonalde (Nafarroako moduan, adibidez).
|
|
|
Badirudi erabilitako aldaerak, tokian tokikoa edo batua izan, eragin handia
|
duela
euskal hiztun berri askoren hizkuntzarekiko autopertzepzioan.
|
|
|
Horien artean, ordea, bi talde bereizi dira ikasketa adinaren eta motaren arabera: a) Gaur egun 35 urte baino gehiago
|
duten
euskal hiztun berriak. Oro har, euskaraz hitz egiten helduaroan ikasi dute, euskaltegietan gehien bat, haurtzaroan euskara ikasteko ia aukerarik ez baitute izan.
|
|
|
Gaur egun 35 urte baino gehiago
|
duten
euskal hiztun berriak.
|
|
|
Badirudi erabilitako aldaerak, tokian tokikoa edo batua izan, eragin handia
|
duela
euskal hiztun berri askoren hizkuntzarekiko auto pertzepzioan. Horietako askok inbidia sentitzen dutela aitortzen dute euskalkiaz hitz egiten dutenengatik.
|
|
|
Uniformetasun itxura hobesten denean benetakotasunaren gainetik, integritate gutxi dago, eta gezur eta beldur asko. Taldeak ez
|
bagaitu
euskal hiztun gisa estimatzen, orduan hobe taldez aldatzea, garena ezkutatzen aritzea baino. Erdal elebakarraren papera jokatuta, benetako iritziak eta gogoa gorde egiten dira, zeren uste baita taldeak ez duela estimatuko norbera den moduan agertzea.
|
|
|
Hirutan sinplifikatuz, arrazoibidearen inguruko baliabideak, sentimenaren inguruko baliabideak eta corpusaren inguruko baliabideak behar
|
ditu
euskal hiztunak, dugun eta datorkigun egoeran.
|
|
2014
|
|
|
Beste herriko errealitatearekin alderatuz, dagoeneko desberdintasunak nabari dira. Begi bistako aldaketak
|
ditugu
euskal hiztunen paisaia linguistikoa zehazteko orduan.
|
|
|
Gure ikuspegia, berriz, gertuago dago hizkuntza osagaien antolamendua, elkarrizketen osaera... azterkizun duten beste lan hauetatik (Torres (1999, 2001,2003); Mayans (2000, 2002a, 2002b); Blanco Rodriguez (2002); Borreguero (2002); Lopez Quero (2003, 2010); Noguera (2006); Cassany, Sala eta Hernandez (2010). eta, jakina, Crystal (2001, 2004, 2008, 2011)) arestiko ikuspegi soziolinguistikotikbaino. Alegia, agerira ekarri nahi
|
dugu
euskal hiztun txatgileek zein komunikazioeta hizkuntza estrategia erabiltzen dituzten bere artean komunikatzeko.
|
|
2015
|
|
|
Eskolan gai hauek lantzekotan, hiztun berriekin bezainbeste etxetik euskaldun datozenekin egin litzateke. Oso erdaldun diren inguru askotan euskararen hiztun berriek euskaraz jarduteko egiten duten indarra eta euskarari dioten atxikimendua eredugarri jo behar
|
luke
euskal hiztunen komunitateak, eta bereziki ingurune euskaldunetan bizi diren eta etxetik euskal (ki) dun diren hiztunek.
|
|
|
Uste
|
dut
euskal hiztunok geu garena izanez euskararen erabileraesparruak irabaztea lor dezakegula.
|
|
|
Uste
|
dut
euskal hiztunok geu garena izanez euskararen erabilera esparruak irabaztea lor dezakegula. Gehiegi pentsatu gabe geure benetakotasun hori agertzea da gakoa, eta konplexurik gabe guk geurea defendatzea, naturaltasun guztiarekin.
|
|
|
81. " Aipatzen dira testuan komunikabideak, eta esaten da alderdien ahalmenen arabera antolatuak ditugula euskarazko medio asko. Ados nago, etapentsatzen
|
dut
euskal hiztunen logika eta kriterioarekin antolatu liratekeela. Uste dut komunikabideotan dihardugunok jakin behar dugula zein den gure rola eta zein den gure papera komunikabide euskaltzale garen neurrian.
|
|
2016
|
|
|
«Lehendabiziko urratsa da behar adinako komunikazio gaitasuna duten hiztunak sortzea. Eskolaren bidezko transmisioak ezin
|
du
euskal hiztun gaiturik sortu, ez du euskara erdararen pare erabiltzeko erraztasunik bermatzen». Hori lortzeko «transmisio naturala» indartu beharra dagoela ohartarazi du; herri euskaldunetan denboraldi bat pasatu lukete eskolan euskaldundutako gazteek, Odriozolaren esanetan.
|
|
2017
|
|
|
hots, erdal elebidunaren hizkuntza nagusia hizkuntza hegemonikoa da, eta euskal elebidunaren hizkuntza nagusia hizkuntza minorizatu etnikoa da. Hizkuntzaren estatus errealak hiztunaren gaitasun komunikatiboan daukan eragina aintzat hartzen badugu, erraz jabetuko gara euskal elebidunaren hizkuntzak, erdal elebidunaren kasuan ez bezala, ezin
|
duela
euskal hiztuna erabat osatu: izan ere, euskararen funtzio defizitak ez dio aukerarik ematen hartarako.
|
|
|
Euskal hiztunen argi ilunak aztertzerakoan, bada besterik ere. Gaur nagusi den euskalduntasunak ondorio suntsigarriak
|
ditu
euskal hiztunen oreka psikologikoan eta praxi linguistikoan. Euskararen minorizazio egoerari darion makurkeria tarteko, euskal hiztunaren mentalitatea erdi kolonizatua dago, osorik ez dagoenean290 Estatus sozial eta politiko etnikoan katigatua dagoen euskarak hiztun hauskorrak sortzen ditu psikologikoki.
|
|
|
Euskalduntasunaren ahultasunaz eta mintzo garenean, gogoan izan behar
|
genuke
euskal hiztunak euskalduntasunaren izaeran galdu duena erdalduntasunean irabazi duela. Hizkuntza boteretsuak hizkuntza ahularen lepotik irabazten du bere izena eta izana.
|
|
|
Ni-aren eraikuntzan hizkuntzaren egitekoa azpimarratu nahi digu hemen Txepetxek. Kontua da hizkuntza minorizatu baten funtzioak oso murriztuak daudenez, euskara bezalako hizkuntza batek ezin
|
duela
euskal hiztunaren ni a partez baizik osatu. Izan ere, ni aren adierazpide osoa izateko, funtzio joko osoaren jabe izan luke euskarak.
|
|
2018
|
|
|
Orain, hazkunde jarraitu horri iraunkortasuna eman behar diogu. Jakina, egoera ez da uniformea, euskarak EAEn duen egoera edo Nafarroan eta Iparraldean duena ez dira bat eta bera, baina EAEk %85eko pisua
|
duenez
euskal hiztunetan, trakzio lana egitea dagokio. Geroan zer gertatuko den ikuskizun dago.
|
|
|
Bi rol zehaztu dituzte: batetik, ahobizi, ahal den guztietan euskaraz egiteko konpromisoa
|
duen
euskal hiztuna; bestetik, belarriprest, euskaraz ulertu behintzat egiten duen herritarra, eta konpromisoa hartzen duena euskaraz egiten dion hiztunari oztoporik ez jartzeko.
|
|
2020
|
|
|
despopulatzeaz, prekaritateaz, etxe hutsen arazoaz, langabeziaz, turismoaren arriskuez... Alduden, Ezkerraldean, Arabar Errioxan, Amikuzen, Irunberrin edo Erriberan bizi duten errealitate soziopolitikoa aldatu nahi
|
duten
euskal hiztun gazteak dira.
|
|
2021
|
|
|
%48k guraso biak
|
dituzte
euskal hiztun, %35ek gurasoetako bakarra; eta gainontzeko %17ren kasuan gurasoek ez dute euskara ezagutzen. Proiektuak bereziki jarri du begirada Lehen Hezkuntzako azken urteetan (11 urte) eta Derrigorrezko Bigarren Hizkuntzako lehenengo zikloan (12 urte), burututako" Bergarako nerabeen hizkuntza erabilera formala eta informala" ikerketak erakutsi duenaren arabera (Soziolinguistika Klusterra, 2014), horiek direlako, hizkuntza ohituretan lagun artean gaztelania erabiltzeko joera erakusten duten adin taldeak.
|
|
2022
|
|
|
Bagera euskara elkartean ikusten zuten jende mordoa ari zela euskaltegietan ikasten, baina handik ateratakoan hizkuntza praktikatzeko aukerak ez zirela hainbestekoak. Askok inguruan ez
|
zuten
euskal hiztunik. Kezka horretatik abiatuta sortu zuen Mintzalagun egitasmoa Donostiako elkarteak.
|
|
|
Beraz, metodo horrek ikusmen urritasuna
|
duten
euskal hiztunei alfabetatzea eta irakurketa idazketa ikastea errazten die, metodo sekuentziatu, eguneratu eta testuinguru inklusiboetan, eta, azken batean, hezkuntza inklusioaren beste urrats garrantzitsu bat da.
|
|
2023
|
|
|
Hori da inkestaren beste ondorio bat. Baina delako inkestak ez digu esaten gizarte egitura eta indar sozial hegemoniko guztiak kontra dauzkan euskararen egoerak ezin
|
dituela
euskal hiztunak ahaldundu eta praktika antidiglosikoetan hezi eta zaildu. Euskararen egitura soziolinguistikoaren mekanismoak ez dira soilik hizkuntza minorizatu bati dagozkion estatus eta funtzio objektiboak, euskal hiztunen mekanismo subjektibo, ideologiko eta psikologikoak ere minorizazioak jota daude.
|