|
2001
|
|
|
Bide politikoari begira, UPNk eta Nafarroako Gobernuak —Miguel Sanzek ederki ordezkatuak, zurituak eta bideratuak— erakutsia
|
zuten
euskal kulturari dioten higuina, ezinikusia eta gorrotoa. Denon mesederako ziren bide seinale elebidunak espainiera hutsean ager zitezen dirua xahutzeko prest dagoen politikari talde batengandik ezin espero ekintza hori asmo hutsen errebindikapena besterik ez izatea.
|
|
|
liburu baten gainean eztabaidatzen genuen, besterik ez. Ezin
|
ditugu
euskal kulturaren produkzioak betirako babesten jarraitu, haurtzaro eternal batean hormatuta egongo balira bezala. Edo alde guztietatik mehatxatuta daudenaren aitzakiarekin:
|
|
2002
|
|
|
Zaila izango zaio kulturaren munduari ere, datozen asteotan, datorren urte osoan, Ibarretxe lehendakariak mahai gainean jarritako proposamenaz ez aritzea. Dagoenekoirakurri
|
ditut
euskal kulturan" p op e" maila (zentzurik onenean, noski; lider baino gehiago gustatzen zaidalako) duten hainbaten hausnarketak, baita dozena erdi batek elkarrekin idatzitakoa ere, eta behin baino gehiagotan jorratuko den bidea izango da hori, zalantzarik gabe, itxura batean ondo jorratuta utzita ere, izango baita gauetik goizera dena lokazteko ahalmenik izango duenik ere....
|
|
2003
|
|
|
Antton Olariaga maisuak ekin zion gure artean hitzekin eta hizkuntzarekin jolas egitearen bide honi. Geroztik, ekarpen garrantzitsuak eta aberatsak
|
ditugu
euskal kulturaren esparru guztietan.
|
|
|
Esana dugu, lehenagoko denboran ere izan zuela harremana unibertsitate horrekin.27 Baina bigarren txandan euskara izango du jardungai. Beraren aurretik Jose Migel Barandiaran-ek han euskal antropologia irakatsiaz bete
|
zuen
euskal kulturaren katedraren ardura hartu zuen, baina hizkuntzaren arlotik jorratuaz. Astean hiru biderrez joaten zen euskara eskolak, edo hobeto esanda, hitzaldiak ematera.
|
|
|
Ohar gaitezkeen bezala, talentuak eta kemenak
|
baditugu
euskal kulturaren hazteko eta hedatzeko.
|
|
|
Beraz, bigarren egoera horretan daudenek" muga hesi" propioak
|
dituen
euskal kulturazko komunitate (edo azpi komunitate) bat eratu ezean, jai dute berreskuraturiko euskara erabili ahal izateaz. Eta horretan datza zonaldeerdaldunetan erabilerak pairatzen duen ezinaren gakoa, hain zuzen ere.
|
|
2004
|
|
|
Kulturaren garai bateko irudiak eta lekuak zenbateraino balio digute egungo dinamika ekonomiko honetan? Nola uztartu behar
|
ditugu
euskal kulturaren izaera minorizatua eta merkatuaren etekin logika?
|
|
|
–Inoizko astindurik handiena jasan izanaren zantzu guztiak
|
ditugu
euskal kulturarekin era batera edo bestera lotuta gauden guztiok?. 413 Halakoa lurrikara! Epelak ere hasi omen ziren berotzen egun haietan:
|
|
|
Beste horrenbeste esango nuke euskal kulturari buruzko problema honetan ere: kulturaren balio sozialak eta etikoak gogoan izanik, eta gogoan ez ezik egitezko jardunetan hezurmamitzeko ahaleginak eginez, kultura korronte nagusien plazan egon behar
|
du
euskal kulturak bere adarretan banaturik, hor egoteak dituen eskakizunak zein diren jakinda ere. Ez dezagun euskal kulturaren plazan moralaren irizpidea bakarrik baliatu, boterearen ahalmenik gabe ez daukagu-eta zer eskuraturik.
|
|
|
Baina bada zerbait, bere gisara, Euskal Erkidegoko Kultura Sailak egin ezin duena. Euskal Kulturaren Plana planteatu behar
|
dugunak
euskal kulturan dihardugun elkarteak gara, euskararen lurraldeetan, euskararen lurral deen administrazioetan; Euskal Herrian dihardugun elkarteak, bazkunak, kooperatibak, enpresak, hiritarrak. Kulturaren euskal plana euskal kulturaren plana izatera irits dadin, geuk ere erabaki egin behar dugu hogeita bost urtebarru gaur ezinbestekoa dena eginda egon dadin zein urrats eman behar dugun.
|
|
|
Aipagarria iruditzen zait Kulturaren Euskal Planaren prozesuan alor guztietatik egin zaiola EITBri lankide eta sustatzaile izateko eskaria, eskari etsia. EITBk oso sakoneko eragozpenak
|
ditu
euskal kulturaren proiekzioan urratsak ausart emateko, euskal kulturaren eragile nagusi bihurtzeko. Hori ere eskatzen dio Europako legeak eta eskaintzen dio marko berri bat:
|
|
2005
|
|
|
Nafarroan eta Iparraldean, ordea, ezinbestekoago dugu, hemen baino, oraindik, sorkuntza bultzatzea. Sorkuntzara emanak daudenak direla musikari, antzesle, idazle…\ izan behar
|
dutelako
euskal kulturari eutsi nahi dion giza-taldearen erreferente.
|
|
2007
|
|
|
EKEren egitasmoa zen" euskal lurraldeko politika kulturalaren egitura nagusia eta mugiarazlea" izatea. d’ouvrage) da aginteak zerbait eginarazten duelarik eta obralaritza (maîtrise d’oeuvre) langileak obratzen duelarik. Beraz erakundeek eta tokiko aginteek erabakiak hartzen dituztelarik, ekek parte hartu behar
|
du
euskal kultura aipagai delarik. kultura egitura publiko asko badira: Baionako eta Akitania hegoaldeko agertoki nazionala, Baionako kontserbatorioa, Biarritzeko zentro koregrafikoa, eskualdeko eta departamenduko kultura sailak eta arte bulegoak. egitura horiek diru publikoa darabilte, euskal kulturari tarte ttipia eginez.
|
|
|
Neurri handi batean, ametsek, nahiek eta desioek. Hemen azpimarratubehar izan dut egun ametsak merkatuan topatzen ditugula eta bertan ere lehiatubehar
|
duela
euskal kulturak eta horretarako ez dela nahikoa balio identitarioa (ezinbesteko eta funtsezkoa bada ere).
|
|
|
Euskal Herria omen
|
dugu
euskal kulturaren ezaugarri nagusia hizkuntza edozein izanik ere. Ederra kontua:
|
|
|
Arrazoi kontrajarriengatik, euskal Erbeste politikoak eta Erregimen frankistak ere molde berri batez begira dezakete edo behar
|
dute
euskal kulturarekikoa, nahiz eta azken xedeak, alde batean eta bestean, zinez kontrajarriak dituzten.
|
|
2008
|
|
|
Helburuaren asmoa, noski, biziki susmagarria da: erdietsi nahi dutena erdiesteko, izan ere, aski
|
baitute
euskal kulturaren iturrian erdara ere badagoela frogatzea, herri honen berezko identitate historikoa zalantzan jarri eta erdal hitza euskal hitzaren pareko bihurtzeko. Gure abertzale estimatuek euskal kulturaren erdal definizio hori zilegitzea eta onartzea lortzen badute, kito betiko herri honetako identitate arazoak:
|
|
|
Xedea lekuko ekoizpenei Erakusleiho handiago bat ematea
|
du
Euskal Kultur Erakundearen (EKE) eta Gerediaga elkartearen partaidetzak: «Orain arte Iparraldea anekdota bat beste guztien artean, orain indartzen hasi da.
|
|
|
Horretako dugu hau presentatzen», gehitu du. Fauxto karrusan zapaltze hori karrusak gaitzat
|
duen
euskal kulturari lotua da: «Culture basque hori prentsan nola erabilia zen begiratzen hasi gara.
|
|
|
Gora gizon ikusezina! Seguruenik gainera, hiru egunegatik ez
|
duela
euskal kulturan erreparatzea erabakiko zenuten askok. Ez dago gaizki pentsatua.
|
|
2009
|
|
|
Zer eskatzen dio kulturari eta zer euskal kulturari? Hemengoari begira, hemendik hartua, hemengo gaiez, hemengo tradiziotik... izan behar
|
du
euskal kulturak euskal komunitateari interesatzeko?
|
|
|
Bigarrena da Gipuzkoan euskarazko kulturgintzaren inguruan dauden dinamiken ikerketa bat. Guk
|
baditugu
euskal kulturak aurrera egingo badu ezinbestekoak diren premisa batzuk zehaztuta, eta horien arabera desafio batzuk jarri ditugu hurrengo urteei begira. Eskualde, herri eta kasu batzuk hartu ditugu, eta ikusiko dugu haiek esaten digutena ezkontzen den guk sumatzen dugunarekin.
|
|
|
Mugaz gaindiko kultura harremanak indartzen ari
|
ditu
Euskal kultur erakundeak. 2009an, hainbat ekimen alhan ezarriak izan dira, hala nola Azpeitian, euskal antzerki topaketetan, Donostiako Koldo Mitxelena kulturunean, Andoainen, eta nolaz ez, Durangoko liburu eta disko azokan.
|
|
|
Bide horretatik, nora goaz? Nola ulertzen eta azaltzen ahal
|
dugu
euskal kulturaren altxor handienetatik bat erdararen menpeko eta baldintzapeko bilaka dadin?
|
|
2010
|
|
|
1939an itzulera gertu aurreikusten zelarik, Euskal Herrian euskara eta euskal kultura berpizteko mota eta tankera guztietakoprogramak martxan jartzea izan zen 1938 eta 1940 bitarte Parisko delegazioan Jaurlaritzako Kultura Sailaren baitan lan egin zuen lan taldearenzeregina. Atzerriko kultur ekintzako jarraibidearen helburu nagusienartean
|
ditugu
euskal kultur etxea edota ministerioa osatzea, euskalgaietan espezializaturiko argitaletxea eratzea edota Europako eta Ameriketako unibertsitateetan euskara eta euskal kultura katedrak sortzea.
|
|
|
Uste dut kontrakoa dela. Fermin Etxegoienek, bilduma honetan berean argitaratu liburuan, konpaktazio kontzeptua jalgitzen du eta uste
|
dut
euskal kulturaren misio hori dela Euskal Hiria ez deno, euskararen banderapean beren burua ezagutzen dutenaren biltzea. Euskarak eskubide kolektiboak ditu, legitimitatea ere lur honetan.
|
|
2011
|
|
|
1. gogo onez aitortu behar dut saioa bukatu ahala entzule bat hurbildu zitzaidala, zera esateko: europako beste kultura batean hezitakoa izanik, berak ere eztabaida zibilizatuak oso faltan
|
dituela
euskal kulturan, bere herrian ohituta dagoelako eztabaida sakonak, askotan latz gertatu arren, denek gogo onez onartzeaz. estimatuta, benetan, egin zidan komentarioa!
|
|
2012
|
|
|
Taldeen funtzionamenduan pisu handia duen beste faktoreetako bat liderrarena da, zalantzarik gabe. ...tsibilizazioa duten, zer nolako erreferentzia kulturalak dituzten, zer nolako aurreiritziak (lehen aipatu dugu baten bat)... sekulako eragina du bai produktuen programazioan eta, baita, nola ez, talde barruko hizkuntza harremanetan ere. esan bezala, debako taldeek ez daukate herriaren ikuspegi orokor eta bateratu bat, helburuak adosteko eta (balia) bideak markatzeko. kultur taldeek, orokorrean, ez
|
dute
euskal kultura eta euskara bera biziberritzeko, prestigiatzeko eta balioan jartzeko daukaten potentzialitateari buruzko kontzientziarik. ez da, aipatutako taldeetan izan ezik, euskara eta euskal kultura jardueraren erdigunean jartzeari buruzko hausnarketarik egin, kontzienteki erdigunean jartzeak, premia desberdinei erantzutea baitakar. zentzu horretan garrantzitsua deritzogu taldeak euskalgintza... Ikusi dugunez, euskal hiztun komunitatearen elikagai izan daitezen, beharrezkoa dute taldeek kultura eta hiztun komunitatearekiko hausnarketa egitea. kulturgintzaren eraginaren inguruko diskurtso berriak lantzea ezinbestekoa dela esango genuke eta, bide horretan, baliagarriak izan daitezke, nik uste, ekologiak edo genero berdintasunak, parekidetasunak, eskaintzen dizkiguten euskarri eta argumentuak. kaletar, herri mugimendu, erakunde publiko zein merkatuan mugitzen diren enpresen artean diskurtso horiek zabaldu eta bere egin ditzaten saiatzea behar beharrezkoa dela iruditzen zaigu.
|
|
|
Euskal kulturaren beste ahultasun bat da euskal kulturaren inguruan sortu direnenpresak (argitaletxeak, antzerki ekoizleak, kantariak eta aktoreak ordezkatzendituzten enpresak, zinema ekoizleak...) ahulegiak eta txikiegiak direla kultur politikabat markatzeko eta euskal kultura etorkizunean ere ziurtatzeko. Are gehiago: erakundeak, azpiegiturak edota elkarteak sortu, sortu dira, baina horietarikoaskok baliabide gutxiegi
|
dituzte
euskal kulturari benetako zerbitzu bat emateko. ladenak, erakunde publikoen diru-laguntzekiko mendekotasun handiegia dute. Etagehienetan, erakunde publikoen diru-laguntzak aldakorrak edota juxtuegiak izatendira.
|
|
|
Nakiena zen bazela dudatzekoa Euskal herriko zenbait arduradunetan. Lehengo kantu xaharretan ikasia" Agur Baxenabarre" eta holakoek erakastera emanik, Baxenabarreko eta beste Euskaldun arduradun ainitzek, garai batean; beti ere naski, errezki uko egina
|
zutela
Euskal kultur biziaren alderako eginbideeri. Mozkin hobeagoak eskainiak baitzizkieten herdal herrien indartzeari jokatuak zirenen ganik.
|
|
2013
|
|
|
Idazkiak, datozen lekutik datozela, berez dirateke onuragarriak euskal kulturarako. Izan ere, abertzaleek ez eze, gainontzeko euskaldunek ere euren betebeharra
|
lukete
euskal kultura propioaren eraikuntzan, euskaldun guztiguztiok jarri behar genukeelako geure hondar alea euskal kulturaren garapenean20 Agirreren berbak bere eginez, honakoa diosku Uribitartek: –Era orretara guztijok oldoztuko ba' gendu, idazten dan ba, o geyago idatziko litzake, baita irakurten dogun ba, o geyago irakurri be? 21.
|
|
|
Aldizkari honetan argitaratutako artikulu batean (Juaristi, 2013) esaten nuen euskaldun gehienek ez
|
dituztela
euskal kultur produktuak kontsumitzen, eta, beraz, gure kulturari babes sozial txikia ematen zaiola. Euskarazko komunikabideak dira kultura kontsumitzaileen aldetik inplikazio maila baxuena eskatzen duten berbazko adierazpide kulturalak, eta gehienez jota, 100.000 euskaldun dira horien ohiko jarraitzaileak; hau da, euskaldun guztien% 15 inguru.
|
|
|
Ikus entzunezkoen arloa omen da gure harri bitxia, baina bertsolaritzak ere distira berezia
|
du
euskal kulturaren baitan. Bertsotan ikasten dabiltzan ume eta gazteei (20.000 Euskal Herria osoan), egiten diren bertso saioei (urtean 1.500 bat), lortu den erakundetze mailari (Bertsozale Elkartea, Mintzola eta Lanku), dituzten azpiegiturei (Xenpelar dokumentazio zentroa, irrati eta telebista saioak?) eta hauetan lan egiten duten liberatuei erreparatzen badiegu (69 langile), maila onean dagoen adierazpidea dela esan daiteke (Susaeta,).
|
|
|
Hurrengo kapitulu batean jardungo dugu euskal komunitatearen nazioartekotasunaz, beste ikuspegi batetik. Gune ofizialetatik iduri
|
du
euskal kulturaren kanpo hedapenaz ari garelarik norabide jakin bati buruz aritu direla: ipar mendebaldeko unibertsitate, erakusketa eta zirkuitu jakin batzuetan euskarazko sorkuntzako egile edo produktu homologagarri batzuk kokatzeaz.
|
|
|
Adibidez, nazioarteko zinemak behar ote du euskal erakundeen diru esleipen esanguratsurik gaur gauden egoeran? Eta musika klasikoak ze lehentasun behar
|
du
euskal kulturaren apustu eta aurrekontuetan. Galdera horiei hamarraldiotan emandako erantzun faktikoaren jatorria interes taldeetan eta kultura kudeatzeko modu jakin batzuetan bilatu behar da.
|
|
2014
|
|
|
Zuria: zerikusirik ez du edo ia eskaintzarik ez
|
du
euskal kulturari dagokionez.
|
|
|
1963an atera zen, Harri> eta> Herri> 1964an?; baina bien uztarketa areago zihoan. ibilbide parekoa jarraituz, transformatze bera> era gin
|
zuten
euskal kulturaren barruan.
|
|
|
Ikus entzunezkoen arloa omen da gure harri bitxia, baina bertsolaritzak ere distira berezia
|
du
euskal kulturaren baitan. Bertsotan ikasten dabiltzan ume eta gazteei (20.000 Euskal Herria osoan), egiten diren bertso saioei (urtean 1.500 bat), lortu den erakundetze mailari (Bertsozale Elkartea, Mintzola eta Lanku), dituzten azpiegiturei (Xenpelar dokumentazio zentroa, irrati eta telebista saioak?) eta hauetan lan egiten duten liberatuei erreparatzen badiegu (69 langile), maila onean dagoen adierazpidea dela esan daiteke (Susaeta,).
|
|
|
Aldizkari honetan argitaratutako artikulu batean (Juaristi, 2013) esaten nuen euskaldun gehienek ez
|
dituztela
euskal kultur produktuak kontsumitzen, eta, beraz, gure kulturari babes sozial txikia ematen zaiola. Euskarazko komunikabideak dira kultura kontsumitzaileen aldetik inplikazio maila baxuena eskatzen duten berbazko adierazpide kulturalak, eta gehienez jota, 100.000 euskaldun dira horien ohiko jarraitzaileak; hau da, euskaldun guztien% 15 inguru.
|
|
|
Argi idazten du Enekok: nahi
|
du
euskal kultura hori kanpoan erakutsi Pupuk, Etorkiren helburua euskal kultura kanpotarrendako egitea da. Eta beraz kanpoko gustuarendako diseinatzen ditu bere ikuskizunak.
|
|
|
Beste norabait begiratzen zuten. Ospe gehiago behar
|
zuten
euskal kulturarentzat. Horren ikusteko behar zen Monzon izan.
|
|
|
dart herritar eta Euskal kultur erakundeko zuzendari-orde ohiari, ortzegunean Baionako Herriko Etxean errezebitu
|
duen
euskal kulturaren ohorezko sariarentzat. Euskaltzalez osoki bete da Herriko Etxeko gela nagusia saristatu guzien ohoratzeko.
|
|
|
Errobi herri elkargoak lehentasunetan ezarria
|
du
euskal kulturaren garapena, bereziki musikaren irakaskuntza, Musikas elkartearen bidez, eta karrikako arteen alorra, hau" Hameka" programaren baitan. Aurten 400.000 euroko diru kopurua bereizia du hortarako.
|
|
2015
|
|
|
Esan bezala, auzi klasikoa
|
dugu
euskal kulturaren baitan. Hizkuntzaz haratagoko euskal kulturaz hitz egin daiteke?
|
|
|
Orain arte bezala, garrantzi handia izango du Jakin ek beti hain ondo egin izan duen hori egiten jarraitzeak: identifikatu zeintzuk diren eztabaida interesgarrienak, zein gai garrantzitsuak, zer erronka
|
duen
euskal kulturak, edo zer eztabaida probokatu nahi ditugun; eta baita hori paperetik harago sozializatu ere.Euskal kulturak «modernoa, antidogmatikoa eta irekia» izan behar duela diozu.Nik uste dut neurri handi batean hala dela. Esango nuke euskarak zentralitatea duen kultura, zentzu zabalean, ez bakarrik kulturgintza, oro har baizik?
|
|
|
Aldizkari honetan argitaratutako artikulu batean (Juaristi, 2013) esaten nuen euskaldun gehienek ez
|
dituztela
euskal kultur produktuak kontsumitzen, eta, beraz, gure kulturari babes sozial txikia ematen zaiola. Euskarazko komunikabideak dira kultura kontsumitzaileen aldetik inplikazio maila baxuena eskatzen duten berbazko adierazpide kulturalak, eta gehienez jota, 100.000 euskaldun dira horien ohiko jarraitzaileak; hau da, euskaldun guztien% 15 inguru.
|
|
|
Ikus entzunezkoen arloa omen da gure harri bitxia, baina bertsolaritzak ere distira berezia
|
du
euskal kulturaren baitan. Bertsotan ikasten dabiltzan ume eta gazteei (20.000 Euskal Herria osoan), egiten diren bertso saioei (urtean 1.500 bat), lortu den erakundetze mailari (Bertsozale Elkartea, Mintzola eta Lanku), dituzten azpiegiturei (Xenpelar dokumentazio zentroa, irrati eta telebista saioak?) eta hauetan lan egiten duten liberatuei erreparatzen badiegu (69 langile), maila onean dagoen adierazpidea dela esan daiteke (Susaeta, 201201).
|
|
2016
|
|
|
Injustizia bizi
|
du
euskal kulturak, frantsesari lotutako guzia topikoa da, baikorra da, alegia. Argien garaiak frantses kultura den gauza guziak argitzen dituela.
|
|
|
Larzabalen garaian abertzale bihurtzeko tresna gisa sentitu zuen, ez du gehiago euskal antzerkigintza horrela ikusten. Itxaro Bordari galdetu nahi izan diogu euskal antzerkiak funtzio berezirik ba al
|
zuen
euskal kulturari begira, horrela erantzun gintuen:
|
|
|
Gizarteratze funtzioari artearekiko, sorkuntzarekiko harreman hertsia lotu behar zaio, ez baita gizartearekiko engaiamendua bakarrik aipatzen ahal, antzerki amateurrean ibiltzen dena ez da soilik militante gisa ari, ekintza militantea askotan garai mugatu batentzako ekintzak sortzen baititu. Antzerki amateurrak indar eta luzapen askoz eta handiagoa
|
badu
euskal kulturan.
|
|
|
Larzabalek historia bat kontatzen zuen, barne gogoeta eskatuz, aldarrikatuz, ekintza aberastuz. Tradizioan, ahozkotasunaren indarra ezaguna
|
dugu
euskal kulturan, horretatik uler daiteke antzerki horietan sentitzen den erakargarritasuna eta sakontasuna. Arrazoi askorengatik, antzerkiaren erroengatik, hizkuntza hurbila erabiltzen zelako, aipatzen zen mundua ezaguna zutelako, landuak ziren problematikak bizi zituztelako, gazteez eta gazteei hitz egiten zielako jarraitua zen.
|
|
|
Euskaraz landua zen literatura gutxitua zen, gutxietsia, erreferentziak frantses idazleak ziren. Hau sentimendu gisa har daiteke, erran nahi baita batzuk arte egin diren lanetatik bil daiteken sentimendu bat, baina ikusi dugu prentsaren bitartez, aztertu dugun euskal prentsaren bitartez, zein eremu mugatua
|
zuen
euskal kulturak, euskal letrak. Egia da gehiengoa euskalduna zela, baina adituen eremua, jakitatearen eremua, espazioa ez zen euskalduna, hori ikusi dugu sortu ziren elkarte eta antolakundeek zer nolako espazioetan ari ziren azaldu dugularik.
|
|
|
Piarres Larzabali esker gehiago dakigu eta idazle batzuen izenak, lan horretan agertzen baitira, ez dira galdu. Lan horri esker ohartzen gara idazle franko zeudela Ipar Euskal Herrian ere, hor
|
dugu
euskal kulturaren presentziaz froga inportante bat.
|
|
|
Lehen emaztea hil arte koadro estatikoak margotzen zituen, baina hainbeste maite zuen emakume hura galtzeak barruak mugiarazi zizkion, eta senitartekoen erretratu domestikoak egiteari utzi eta kalera atera zen margotzera, mugimenduaren bila, bere bihotza ere halaxe mugitua baitzegoen. Ez zen joan, hala ere, mendialdera ohituraz jantzitako baserritarren bila edo itsasaldeko giro txiro eta ainubeak jasotzera, ustez behin galdutako purutasun haren xerka, aurreko margolari eta orobat belaunaldi kide zituen batzuk usu egiten zuten legez; Gezalak hiria hartu baitzuen gai nagusitzat, sasoi hartako gazteriaren iritziekin bat eginez bestalde, zeintzuk uste
|
baitzuten
euskal kulturaren benetako pizkundea hirietatik etorriko zela.
|
|
|
Ziburun, ortzirale huntan, abendoak 23, aratseko 8 ak eta erdietan, Jondoni Bixintxo elizan, Herri Soinu elkartea antolatzaile, omenaldi kartsu bat eskainiko zaiote Jesus eta Angel Zubeldia bi anaieri. Biak zenduak dira Jesusek aurten ukanen zituen ehun urte bainan ezagutu dituztenek ez dituzte segur ahantziak, denek gogoan nolako sail aberatsa ereman
|
zuten
euskal kulturaren alde, dantza, kantu eta musikaren eremu baliosean. Bi anaiak Hondarribian sortuak ziren eta preseski hor izanen dira herri hortako txistulariak, Uztaritze eta Ziburukoen lagun.
|
|
|
Soka erakusketa ez da arras berria. Jaz muntatua
|
du
Euskal Kultur Erakundeak, laguntzaile askorekin eta gaitzeko dokumento bilketa eginik eskuin eta ezker. Jadanik agertua bospasei hiritan, hilabete huntan guzian Donibane Lohizunen da ikusgai Dukontenea egoitzan.
|
|
2017
|
|
|
Hala azaldu du Gerard Urrutia Berttoli elkarteko kideak. «Egia esan, lapurtarrek ezagutza txikia
|
dute
euskal kulturaren inguruan, eta nik uste dut ekitaldi honek balioko duela Urruñako herritarren interesa pizteko». Egitasmo hau egitea aurreko urtetik pentsatua zutela esan du Urrutiak.
|
|
|
Duela egun batzuk aipatu genuen hala ari zirela baita ere Villa Mariakoak. Tratua xinplea da, nahi
|
dituzte
euskal kultura barnetik ezagutzen duten gazte euskaldunak, Argentinan bizpahiru astez egon eta euskal etxeko gazteekin tailerrak antolatzeko, euskal kultura horren lekukotasuna emateko. Ez da titulurik behar, baina bai euskal kultura bizi eta maitatzea.
|
|
2018
|
|
|
Datuak badaude; inurriak ere bai. Bateko eta besteko kultura kontsumo joera eta ohitura kopuruak batuta, 200.000 laguneko kontsumitzaile eta erabiltzaile multzo bat
|
du
euskal kulturak; euskaldunak 750.000 inguru izanik, lautik batek kontsumitzen du euskal kultura. Hala islatu zuen Siadeco etxeak Elkar argitaletxearentzat oraintsu egindako ikerketa mardulak.
|
|
|
Aktibitate gehitxo. Tira, honekin esan nahi nuen Iñaki Beobidek ez
|
duela
euskal kulturan lukeen lekua. Dibulgazioko lanak publikatu eta lagundu zituen, diskoak argitaratu?
|
|
|
" Gure ametsetan pentsatu izan dugu ezinezko nahia, utopia delakoa, ekin hutsez egina dela. Ekimenak egoskorkeria esan nahi
|
baitu
euskal kultura politikoan. Esango nuke, alabaina, irakaspen sendo bat hartu behar izan duela gure belaunaldiak:
|
|
|
8 Balioztatze prozesu zabalarekin aditzera eman nahi
|
dugu
euskal kultur eremuko alderdiek berdin iraganetik berreskuraturiko erreferenteek, horien bertsio modernizatuak eta bertzek— funtzionalitatea lortu zutela euskal komunitatearengan. Hainbat mugarri izan ziren prozesu horretan eragile nagusi; bertzeak bertze, Arantzazuko basilikaren berriztatzeak sorturiko dinamika moderno euskal komunitatearen zati bat erabilgarri ez zen ondarea berreskuratzen hasia zelarik, ondare horren helduleku zen eremuaren erabilgarritasuna ere bulkatu zen.
|
|
2019
|
|
|
Baina ez dut adore nahikorik amore emateko). Hezkuntza arautuaren esparruan beti ere, ezagutzan eta komunikazio gaitasunean atzerapausoa eman da, komunitate sena galtzen ari gara, kurrikulumetan kultura zehar lerroa izan behar dela jasota dago baina ez da ezelango bitartekorik zehazten eguneroko praktikan islatuko dela bermatzeko, unibertsitatean ez
|
dugu
euskal kulturan trebatzeko ikasketarik eskaintzen, ez dugu zehazturik kultur hezkuntza zeri deritzogun, ez dugu adosturik hezkuntza arautuko ikasketa prozesua bukatzen duenerako gazte batek euskal kulturari buruzko zein eduki ezagutu behar duen, zenbat sormen esperientzia bizi behar duen, nola ernarazi behar diogun euskaraz sortzeko grina… Desadoretzekoa litzateke jardunaldietara elkartu gin... Elkargune bat adostea baino ez zaigu falta.
|
|
|
Gizarte bat autodefinitzen den eta egoera jakinen aurrean joGorka Espiau Idoiaga eta Itxaso Bengoetxea Larrinaga – Euskararen balioak katzen duen modua da. kultur faktore hau ez balitz, k hau ezean, gizarte guztiek antzera erantzungo lukete erronka berberen aurrean. Beraz, ALCek iradoki nahi
|
du
euskal kulturaren k gehitzea berrikuntzari buruzko ohiko formulazioari (I+G+B+ k), sakontasun handiagoz ulertzeko nola artikulatzen diren berrikuntzaeta aldaketa prozesuak egitura mailan.
|
|
|
Lehenengoa eta azkena, ostera, sokekin lotu ohi dira; ezinbestean autonomia eta erabakimena behar baitituzte eraginkorrak izateko. Baina Jonen mailako jokalariak zelairatu behar
|
ditu
euskal kulturak; euskal hiztun komunitate eleanitzak bere aldeko hautua, geroz eta gehiago hautu kontua baita, egin dezan.
|
|
2020
|
|
|
Hain zuzen ere, zer toki
|
du
euskal kulturak Nafarroako curriculumean?
|
|
|
Iaz, iritsi nintzenean, euskal hizkuntza ikasgaia baino ez zegoen. Baina, ikusita interesa
|
zutela
euskal kulturarekiko, Etxepare institutuarekin hitz egin nuen, eta beste bi ikasgai sartu genituen programazioan: Euskal kultura eta mintza praktikak.
|
|
|
Partaidetza eta elkartasuna oinarri dituen gizarte bat eraikitzeko aukera paregabea dugu. Guztion artean erabaki behar
|
dugu
euskal kulturak zein rol izango duenbertan».
|
|
|
Egitasmo horretan liburu dendak ere sartu nahi izan dira, liburu dendak baitira krisi honen hasierarik erabat itxita daudenak: «Ohiko dinamikan liburuak saltzen dituzuen horien sustapenerako ere balio dezakeen ekinbidea izatea nahiko genuke, uste
|
baitugu
euskal kulturarentzat oso garrantzitsua dela bihar ere Euskal Herriko herri eta auzoetan liburu dendak izatea; eta, gainera, gure herri eta auzoetako kaleak bizirik nahi ditugulako».
|
|
|
Egileak modernotasun keinutzat justifikatu zuen despliege handi hura, eta irudiaren kulturan geundela aipatu zuen arrazoitzat; baina banago zerbait anbiziotsuagoa zela apustua: prentsa edo telebista irudien babesik gabe, elkarren berri apenas
|
zuen
euskal kulturari gorputza harrarazi zion estrategia hark, eta altxatu egin zuen gure begien aurrean eraikin ezezagun hartako maketa bizia.
|
|
|
Zer gertatzen da, orduan? Bada, nik uste, hinki hankarik gabe esanda, inguruotako jendeak ez
|
duela
euskal kulturarako gogorik, horretan datzala frakasoaren arrazoia.
|
|
|
—Hori ezinezkoa da —erantzun nion— Euskaldunen ebaluazio txosten intimoan balio handia
|
du
euskal kulturak!
|
|
|
Edukiak hautatzeko irizpideetan ere ezin ditugu begiak itxi gaurko gizarteerrealitatearen aurrean, jakinda, esate baterako, globalizazioaren ondorioz homogeneizazio prozesuak gero eta nabarmenagoak direla. Beraz, egoera horri aurre egin nahi badiogu, eta aldarri bezala uler dezagun datorrena, beharrezkoa
|
dugu
euskal kulturaren garapena sendotzea. Hitz gardenekin adierazten da kezka bera HEZIBERRI 2020 dokumentuan (Eusko Jaurlaritza, 2014:
|
|
2021
|
|
|
" Euskal Kulturaren Transmisioa" talde hortan tresna berri batzuk sortu nahi
|
ditugu
euskal kulturak leku gehiago ukan deV*
|
|
|
Batasun batzuk eskubaloiari eman diote lehentasuna. Ikertu behar litekeena ere da, nolako lotura izan edo
|
duten
euskal kulturarekin, hala nola antzerkiarekin edo dantza taldeekin. Bikarioak ziren lekuetan lan frango egin baita.
|
|
|
Tolosarraren motibazioek ez zuten, noski, inolako zerikusirik frankismoak euskarari opa zionarekin, baina bere egitasmoa bai egokitzen zitzaion hark proiektatu nahi zuen kultur politikarekin. Alegia, frankismoak ez
|
zuen
euskal kultura jasoa onartzen, eta Zavala herri kultura xumeenaren mailan ari zen lanean; frankismoak euskararen normalizazioa galarazi nahi zuen, eta fraideak euskara arautua ez zuen maite; eta tolosarrak bere bildumari hartzen zion museo etnografiko kutsua ere ondo egokitzen zitzaion garaiko agintarien planteamenduei.
|
|
|
Zer ikuspegi
|
dute
euskal kulturaz?
|
|
|
Elkarteak egituratzeko lan handia egina du. Euskal Kultur Erakundea da, horrela bataiatua izan zen, baina, ikusiz 24 urtez egin duguna, nik uste
|
dut
Euskal Kultur Eragilea garela.
|
|
|
frantses estatua, eskualdea, departamendua, Hirigune Elkargoa, Eusko Jaurlaritza eta Nafarroako Gobernua. Eta gainean ditugun botere publiko horiek dute finkatu behar zer politika publiko nahi
|
duten
euskal kulturaren alde, eta gurekin batean hori landu. Guk ez dugu eskumenik politika publiko horien finkatzeko.
|
|
2022
|
|
|
O.I: Nik eskertu behar
|
dut
euskal kulturan oholtza eta amatasuna uztartu izan dituzten emakumeek izan duten ausardia, kontatzeko dituen argi eta ilunak. Batzuetan publikoki, eta beste batzuk zuzenean zuri kontatuta, baina asko eskertzen den gauza bat da.
|
|
|
Hori guztia nahikoa izan zen nire arreta pizteko. Tradizio ederrak
|
ditu
euskal kulturak.
|
|
|
Hamaika kulturgilek egin dute bat Durangoko Azokan gaur, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Hezkuntza Legearen zirriborroaren «irakurketa kritikoa» plazaratzeko. Haien ustez, kultur transmisioa eta ezagutza bermatzeko «ezinbestekoa» behar
|
luke
euskal kulturak Hezkuntza Lege berrian zein ikastetxeetako curriculumean. Baina legearen zirriborroa irakurrita, ez dute kultura «zehar lerro» izango den bermerik ikusi.
|
|
|
Ez dago euskal kulturari espresuki uztartutako helbururik ere. Eta, azkenik, irakurketa kritikoaren arabera, zirriborroak ez
|
du
euskal kulturaren transmisioa eta ezagutza bermatuko duen erakunde, organo edo funtzio iraunkorrik aurreikusten.
|
|
|
Eta lau: aurreproiektuak ez
|
du
euskal kulturaren transmisioa eta ezagutza bermatuko duen erakunde, edo funtzio iraunkorrik zehazten.
|
|
|
Oinarritzen zen fabula denek ezagutzen zuten, Lamina kolpatua zen, baina laminen ikuspegitik irakurria. Erreferentzia egiten zion bazter guziak mundrunatu nahi zituen enpresa lokal bati, ulertzen ziren orduko diputatuaren obsesio eta populismoa ere, Intxausperenak, berak mezatik landa kantatu zuen, eskandalizaturik, erreka zola zola hunki
|
zuela
euskal kulturak edo ‘enbata zikin’en ez deuskeriak, galipot edaten eskarniatzen zutela orain, zer ahalkea!... Hark, alta, ulertzen bazuen egiteko gisan zitekeen eta sustut Zuberoa gashodiaren aferatik jalgitzen zen apenas, gure irrati guziak ketan zeuden oraino.
|
|
2023
|
|
|
SAN FRANTZISKO, KALIFORNIA. San Frantziskon, prestaketak poliki doaz urriaren 21ean, BEO (Basque Educational Organization) euskal erakundea antolatzaile
|
duen
Euskal Kultur Eguna edo' Basque Cultural Day' egun ederra izan dadin. Aurten emazteeri eskainiko zakote, emazteek euskal komunitatean egin duten lan neketsu, eskerga eta sobera alditan esker gutxikoari.
|
|
|
Izan ere, zergatik ez da galdetzen zer den kultura frantsesa, adibidez? Iztuetak azaldu bezala" kultura osoari", alegia estatu mailako kulturari, ez zaio horrelako itaunik egiten, bai, ordea," azpi kultura" kategoria
|
duen
euskal kulturari. Definizio arazoa izatekotan subalternoak dauka, bere kondizioaz jabetzen ez den menpeko subjektuak (Gramsci 2013a eta b).
|
|
|
Euskaraz badakiten ikasleen kasuan gure susmoa da ez
|
dutela
euskal kulturaren ikuspegi garbirik. Horixe ebidentziatu dugu Huhezin egindako hainbat ikerketatan (Arratibel et al., 2017; 2018a eta b; 2021).
|
|
|
Bai. Uste
|
dut
euskal kulturatik aldenduta gaudela. Praktiketan, nik ikusi dut jendea titulua lortzera etortzen dela hizkuntza eskolara; ez euskara hobetzera, edo gure kultura hobeki ezagutzera.
|
|
|
Anjeles Iztueta Hezkuntza sailburu ohiak, esaterako, proposatu du euskara «hizkuntza propiotzat» hartzea. Sormenean hezi, kulturan bizi taldeko kideek, berriz, nabarmendu dute lege proiektuak «gabeziak»
|
dituela
euskal kulturaren transmisioa bermatzeko orduan. «Kezka» adierazi dute horrengatik.
|
|
|
Eta ene aldetik, sorkuntzak egin nahi nituen, baina ildo minimalista segituz. Beti lotura bat
|
ukanez
euskal kulturarekin, baina idazkera garaikide batekin. Horretan gara oraino.
|
|
|
Sinetsarazten digute norbanakoa dela dena, talde batekoak garela ahantz dezagun, bereziki talde zapaldukoak garenean. Uste
|
duzu
euskal kulturatik datorren frantximant hori bere egiazko Ni-a erakusten ari dela. Berak hautatu duela?
|
|
|
Nolanahi ere, garai hartan hedatu ziren hitzarmen soziokultural haietan eragin handia izan zuten, bai Euskal Filologia ikasketen garapenak (euskal kultura esparruak zedarritzeko funtsezko izan zenak, batik bat euskal literaturaren eremuan), bai euskarazko irakaskuntzaren zabalkundeak eta adarkatzeak. Ikastolen sareak Euskal Herriko eremu batzuetan legeztatzeaz gain, Hego Euskal Herriko hezkuntza sare publikoaren euskarazko irakaskuntza eratzeari ekin zitzaion, eta garai hartako murgiltze ereduan jardun zuten irakasle talde gehienek
|
bazuten
euskal kulturaren sozializazioan eragile nagusi izatearen kontzientzia, testuinguru politikoak eta sozialak giro zein kokapen horretara lerratzen zituelako. Giro hartan hazitakoak eta hezitakoak gara geure belaunaldian euskaraz eskolatuak izan ginen gehienok, euskal kulturaren inguruko hitzarmen sozial batzuetan hazitakoak eta hezitakoak.
|
|
|
Lehen kolpe batean baieztapenak badu mamirik. Argi dago, kultura aurreiritziak eraldatzeko, hezkuntza testuinguruek ere indar egin behar
|
dutela
euskal kulturaren inguruko bestelako imajinarioak, praktikak eta ikuspegiak hedatzeko, baita kultura hitzarmen berriak eraikitzeko prozesuetan indar egiteko ere. Baina, antza denez, epe laburrean behintzat, kultura hitzarmen berritu horiek eta hezkuntza hitzarmen berritu horiek ez dira etorriko, ez Eusko Jaurlaritzaren eskutik, ez Nafarroako Gobernuaren eskutik, ez Frantziako hezkuntza sistemaren eskutik.
|
|
|
Deskribatzen ari garen fenomenoaz Ipar Euskal Herrian badakite zerbait. Ikur folklorikoz osatutako salgaietan oinarritzen da askorentzat basque identitatea bertan eta klasismotik ere
|
badu
euskal kulturari zuzentzen zaion begiradak, Antton Lukuren arabera. Frantses kultura baita kulturatzat har daitekeen hura, euskalduna gehiago da folklorea [45].
|