|
2000
|
|
|
Donibane Lohizune edo Getariako antxoa, Hondarribia edo Bermeoko legatza, Bermeo edo Lekeitioko hegaluzea, hemengo erreboiloa eta hango urraburua, halako edo bestelako ibaiko amuarraina eta abar. Horiek eta antzekoak dira azoketako arrain postuetan entzun ditzakegun erakargarriak, Kantauri itsasoko arraina Mediterraniokoa edo beste edonongoa baino hobea delako ustea
|
duen
euskal kontsumitzailea bereganatzearren. Nolanahi ere, errealitatea bestelakoa da; arrainak ez du, askotan, halako jatorririk.
|
|
|
Trantsizio garaiak bizi
|
ditu
euskal gizarteak, eremu askotan gainera, baina ezin uka denbora dela trantsizio hori behar legez burutzeko. Denbora hori kudeatzeko buru hoztasuna eta erantzukizuna izango dira balorerik preziatuenak datozen hilabeteetan
|
|
|
Errealitateari atxikitzen zitzaion, bere marrazki azkar bezain adierazgarrien bidez. Nekazal munduaren erreportaria ere bazen, apunteak ere hartzen zituelako. Garaiko beste artistek ez bezala, Arteta edo Arrue kasu, ez
|
zuen
euskal giro ergel bukolikoa idealizatzen»
|
|
|
Arazoaren muina eta giltzarria puntu amankomun bat bilatzean datza. Kontuan hartu behar
|
dugu
euskal gizartea ez dela euskal nazionalista, anitza dela, eta espainol nazionalismoa gero eta oldarkorragoa izango dela. ETAren indarkeria desagertzen joaten den neurrian espainiar oldarkotasuna haundituz joango da.
|
|
|
Ez da ohiko euskal nazionalista, baina bere diskurtsoa euskalduna da. Madrilen ezin
|
dute
euskal nortasuna duen ezer jasan ordea; otzandua ez den euskalduna ez da ongi ikusia han. Madrilen ongi hartua izateko sekretua erregionalista zintzoa izatea da.
|
|
|
Aurrera begira berriz, erakusketa ibiltaria egingo dute aurten ere, baina bakarrik bizpahiru alditan muntatuko da. Horrez gain, trikitixa irakaskuntzara hurbildu nahi
|
du
Euskal Herriko Trikitixa Elkarteak. Urtean zehar musika eskoletan eta trikitixa eskoletan emanaldiak eta hitzaldiak antolatuko dituzte horretarako.
|
|
|
EH, EA eta PNVkoak gauza askotan behintzat bat zetozen, eta orain berriz ikusten ditut nahiko sakabanatuta dabiltzala. Nik uste
|
dut
Euskal Herria bere tokira eramango baldin bada, horiek denek elkarrekin joan behar dutela. Nahiz gauza batzutan hain ondo etorri ez, uste dut elkarrengandik hurbil ibili behar dutela.
|
|
|
Prozedura ahozkoa da, eta beraz, froga eta lekuko guztiak ekartzea ezinbestekoa da. Abokatuen aburuz, justiziak poliziaren tesien arabera jujatu nahi
|
ditu
euskal militanteak. Fiskalaren asmoa, Guimmarraren hilketa Filipe Bidarteri leporatzea da.
|
|
|
Iparraldeko Pinareseko herrialdean euskal baserrien antzeko etxeak daudela dio Jose Tudelak, 1923an" La Voz de Soria" n idatzitako artikuluetan. Bertako klimak antza handia
|
du
Euskal Herrikoarekin eta ondorioz, etxeak egiteko harlandua eta egurra erabiltzen dituzte, Euskal Herrian bezala
|
|
|
Nork bere seme alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera handia
|
du
euskal gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
|
|
|
Eta erdaraz mintzo den euskaldun bakoitzaren sena pizteko adina indarrik ez badago, bitartean borrokatu egin behar da, euskaraz datorren hurrengo belaunaldia agintera heldu arte. Baina noski, nerabeen artean eredu guztiak erdal mundutik datoz, ez
|
dute
euskal erreferentziarik. Zergatik ez dago" Super pop" aldizkaria euskaraz?
|
|
|
Orain arte ez
|
genuen
Euskal Herri osoan aztarnategi bat ere Paleolitokoa, aztarna batzuk bakarrik. Orain arte Euskal Herrian tresnei bakarrik galdetzen genien garai haiei buruzko informazioa biltzeko, orain aztarnategiari ere galdetuko diogu eta aztarnategi horrek eman dezake zer nolako landaredia zegoen orduan.
|
|
|
Soziologia eta Zientzia Politikoen baitan, uztailaren 10etik 13ra" Euskal Herri@.kom?" ikastaldiak gaur egun gurean ematen den eztabaidaren mamira jotzea du helburu, alegia, komunitaterik ba ote
|
dugu
Euskal Herrian. Edo eraiki beharra ote dago?
|
|
|
Ezagutu dezagun bada. Idahon oro har, euskal jatorriko 10.000 pertsona inguru daude, halarik ere, horietako guztiek ez
|
dute
euskal nortasuna mantentzen edo ez diete haien seme alabei transmititu. Boisen, euskal jatorriko 800 bat familia dira euskal etxeko kide," Euzkaldunak Incorporated" delakoaren kide.
|
|
|
" Oinkari dancers" dantza taldea
|
dugu
Euskal Etxeko fruituetako bat. Duela 40 urte jaioa, 50 helduk osatzen dute taldea eta erregularki emanaldiak eskaintzen dituzte EEBBetako mendebaldean.
|
|
|
Herri aldizkariekin egin bezalaxe, azti ibili dira oraingoan ere gisa honetako egitasmoa garatzeko orduan. Hain zuzen, Goitb lehen emaitza izan den arren, Goiena Komunikazio Zerbitzuak Kooperatibak, beste zenbait egitasmo biltzen du bere baitan, hala nola, bailarako egunkaria, irratia eta Internet, berandu baino lehen abiarazi nahi
|
dituztenak
Euskal Herri osora ere hedatzeko xedez.
|
|
|
Ez argudio ekonomiko eta kultural mailan diferentziak ditudalako soilik, Euskal Departamendua Euskal Herritarroken (EH) errebindikazioa bilakatu delako baizik; Arnaldo Otegiren errebindikazioa. Otegi jaunak jakin behar
|
luke
euskal frantsesei dagokigula gure etorkizunaz deliberatzea. Euskal Departamendua Espainiako Euskal Herriko abertzale erradikalen errebindikazioa den bitartean, ETAri garaipen hori ez ematea eska tzen diet nire herrikideei; ez daitezela bere jokoan sar, ez baitakigu afera nola bukatuko den.
|
|
|
Erritmo irregular gehien dagoen zonaldea Turkia da. Honekin esan nahi
|
dut
euskal musika guk egiten duguna dela. Euskal Herrian mirari bat dago, hizkuntza kontserbatu egin da.
|
|
|
Arrazoi faltan ez, antza. " Zuk irakurle bear bada usteko
|
duzu
Euskal Erriko erri txikietan beintzat, kale eta baserriak iya bat egiten duten erritxoetan, meza eta elizkizunak euskeraz izango dirala, orain arteko latiñ aspergarriaren ordez". Baita zera ere, maitea!
|
|
|
SPRIk Kuban duen bulegoa oso gune interesgarria bihurtu da Karibeko uharte honetan negozioak abian jartzea bideratzeko. Eusko Jaurlaritzaren erakunde honek abala ematen die Kuban sartu nahi
|
duten
euskal enpresei, eta horrek arindu eta biderkatu egiten ditu negozio aukerak. Aldi berean, Kubarekin zeharka lanean ari diren enpresei haiekin zuzenean aritzeko aukera eskaintzen die, eta horrek produktuak merkatu egiten ditu.
|
|
|
Unibertsitate mailan ere gertatzen da antzerakorik. Espainiari buruzko irakasgaiek balio akademiko handiagoa izan ohi
|
dute
Euskal Herriari buruzkoek baino, zergatik. Euskal Herrian bizi garen unetik ez al genuke gure Herriko jakintzetan sakondu behar besteetan egiten dugun legez?
|
|
|
" Nik uste
|
dut
euskal idazleak oraindik ez duela sinesten euskaldun eta idazle izatea posible denik".
|
|
|
Lehendik zeuden horiek idatzirik eta, argitaratzeak ez dio talentuan murrizketarik eragingo egileari. Auzia beste bat da hemen, nik uste; hain zuzen ere, idazkuntzatik bizi nahi
|
duen
euskal idazleak non eta zelan erabili behar duen bere talentua. Edo beste modu batera esanda, Canok eta bestek erakusten duten bokazio sendoak zein etorkizun duen hedabideetatik kanpo geratuz gero.
|
|
|
Hiru ataletan dator banaturik ipuin bilduma, itxura batean, bi erizpide oso ezberdineri jarraituz: kontatutako istorioaren garaia (beti ere galtzear
|
dugun
Euskal Herri sakonaren sasoia lehen" eldarnioan"; istorio garaikideagoak bigarren eta hirugarrenean) eta ipuinen luze laburra: lehen bi ataletan ipuin luze eta laburrak tartekatzen dira; hirugarrenean, berriz, ipuin labur" ustekabeko bukaeradunak" ditugu gehientsuenak.
|
|
|
Karmeldarrareninterpretazioaezaguna zen gai horretazinteresa
|
zuten
Euskal
|
|
|
Ikusi dugunez, egunkaria erosteko zaletasun handia
|
du
Euskal Herri penintsularreko populazioak. Informazio orokorrekoak izan zein kiroletan edo ekonomianzentratzen diren guztien azterketa egin dugun arren, ondoko taulan informazioorokorrekoak deituriko eguneroko kazetak agertzen dira soilik.
|
|
|
Xiberoko Botza da hiru irratihauen artean gutxien entzuten dena, %0, 2ko entzuleria tasarekin soilik. Bere aldegogorarazi behar da, Zuberoa biztanle gutxien
|
duen
Euskal Herri osoko herrialdeadela. Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskalirratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri osora zabaltzen duela entzute eremuaren azalera.
|
|
|
Orain arte ikusi dugunaren arabera, egunkarien kokapen ideologiko politikoakeragin nabarmena
|
du
Euskal Herriaz eraikitzen den irudian. Oraingoan honako galderahau egin dezakegu:
|
|
|
euskara, kultura eta gizartea (argitu dezagun. Euskal Herriarekin soilik zerikusia izateak? ez duela esan nahi artikuluak Euskal Herri osoarekinzerikusia duenik, baizik eta gaiak edo gertaerak loturarik ez
|
duela
Euskal Herrizkanpoko inongo eremurekin. Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura.
|
|
|
Hots, jakin nahi duguna hauxeda: zeri buruz mintzatzean islatzen digute egunkariek Euskal Herriaren osotasuna. Edo zein izaera
|
du
Euskal Autonomia Erkidegoak. Edo, zein gaik eragiten duHegoaldea unitate esanguratsutzat hartzea?
|
|
|
Euskal Herriarekin zerikusia duten programen kopurua oso altua da (%72) etaprogramen jatorrian maila bera
|
dute
Euskal Herrikoek. Espainiaren presentzia ez daoso altua (%4), gainontzeko herrialdetakoa (%25) baino txikiagoa.
|
|
|
Nola ari da bideratzen ikus entzunezko sistemaren bilakaera? Eta ondorioz, nola baldintzatzen edomugatzen
|
dute
Euskal Herriko komunikazio esparrua. Hauexek dira atal honetanerantzuten saiatuko garen galderak.
|
|
|
Elebitasuna aukera pertsonala denez, elebitasunaren gauzapen edo erabilpena gizakiaren aukera pertsonala denez, euskaldun elebidunak berakdu giltza, erraz asko kontsumi baititzake bai euskarazko produktu mediatikoa baierdara hutsezkoa ere. Gaur gaurkoz, komunikazio enpresek ez
|
dute
euskal hiztunarenmerkatu kuota galtzeko arriskurik ikusten, erdaraz ere gustura irakurtzen baitu euskaldunak. Bestalde, zenbait kasutan, euskaldun elebiduna kontzientzia politiko argia duenpertsona denez (berdin ezkerrekoa zein eskuinekoa), sarritan sentitzen du zor moralenbat bere alderdiko prentsarekin:
|
|
|
Gauzak horretara, etxe barruko kontsumoko albisteak dira Garak ematendituenak. Euskaraz agertzen diren albisteak lotura zuzena
|
dute
Euskal Herriarekin: bihalako dira euskaraz argitaratutakoak.
|
|
|
Euskaraz argia ikusitako albiste apurrek Euskal Herria dutesorburu eta Euskal Herria helburu. Euskarak ez
|
du
Euskal Herriaren errepresentazio mugatik harago joaterik egunkari donostiarraren eskutik.
|
|
|
Ikus dezagun gure inguruko prentsak zelan ikusten duen Euskal Herria, zelanmarrazten
|
duen
Euskal Herria bere mapetan, bere eguraldi tarteetan zelan ikusten duenEuskal Herria: bai Iparraldea baita Hegoaldea ere.
|
|
|
Baina, aurrerantzean, beste bi motatako pauso kualitatiboak emanbeharra dago, egituratze instituzional berri bati begira. Alde batetik, bai historiakEuskal Herrian zehar izan dituen ondorioengatik, bai herrialde ezberdinen izaeragatik, hala nola une honetan ematen diren egoera ezberdinengatik, errealitate gordina da, herrialdeek pisu espezifiko eta berezia
|
dutela
Euskal Herrian, eta, beraz, euskal gizartearen aurrean oso ondo azaldu genuke, eraiki nahi dugunEuskal Herria herrialde ezberdinen izaera propioa errespetatu eta kontuan hartukoduen Euskal Herria dela. Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat eman beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi dugun Euskal Herria horri begira.
|
|
|
Alde batetik, bai historiakEuskal Herrian zehar izan dituen ondorioengatik, bai herrialde ezberdinen izaeragatik, hala nola une honetan ematen diren egoera ezberdinengatik, errealitate gordina da, herrialdeek pisu espezifiko eta berezia dutela Euskal Herrian, eta, beraz, euskal gizartearen aurrean oso ondo azaldu genuke, eraiki nahi dugunEuskal Herria herrialde ezberdinen izaera propioa errespetatu eta kontuan hartukoduen Euskal Herria dela. Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat eman beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi
|
dugun
Euskal Herria horri begira. Herrialdeen ahots propioa bermatu behar dugu, eta horretarako Herrialdeen Ganbera edo HerrialdeenBatzarra osatzea proposatzen dugu.
|
|
|
Euskaraz adierazi izan dugunean,, gutxiespen konplexutzat? edo itzuliizan
|
dugu
euskal hiztunaren jarrera desegile hau izendatzeko. Txillardegiren lanhauetan, ordea, ordurako begiz joa zegoen hizkuntza portaeraren azterbidean.. Hizkuntza gorrotoa?
|
|
|
Atal hau bukatzeko, informazio irratiaz ari garenez, aipatu beharrekoa da informazioan oinarritutako kanalen hautua. Izan ere, Frantzian eta Katalunian nolabaiteko arrakasta eduki dutenak faltan
|
ditugu
Euskal Herrian; behintzat jatorria hemen daukanik ez dute sortu oraindik. Esaterako, Catalunya Informació estazioak 12.000 entzule zituen (lanegunetan, egunero 30 minutuz gutxienez) 1992an, eta 132.000 izatera pasatu zen 1998 urtean, EGM enpresaren arabera; apiriletik maiatzera arte, Dympanel ek 172.000 entzule esleitu dizkio.
|
|
|
Sexuak, esaterako, protagonismoa irabazi du gazteagoen artean. Hiriak ere presentzia handiagoa
|
du
euskal literaturan. Idazleak kaletarrak dira, laikoak, gizon eta emakumeak, unibertsitarioak, eleanizdunak, eta munduan zehar askotxo ibilitakoak.
|
|
|
Preso horien eta gure artean enfrentamendua sortzen saiatu zen etsaia, baina gaizki atera zitzaien jokaldia. Bortxatzaileak, salatariak eta giza-lakasta modu guztiak izaten dira kartzeleroen konfiantza dutenak, inolako duintasunik ez dutenak gehienetan; kartzeleroak ere ohartuko ziren horiekin ezin
|
zutela
euskal presoon aurkako gerrarik egin espetxeetan. Dena dela, preso sozialak gure aurka erabiltzeko saiakerak inoiz ez dituzte amaitutzat eman.
|
|
2001
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan ez
|
dugu
Euskal Herri osoari dagokion daturik, joan den hiruhilekoan, batez beste, garestiago gertatzen zen etxebizitza erabilia erostea berria erostea baino. Joera hori 1997 urtearen amaieran sumatzen hasi zen, eta azken urteotan finkatu egin da.
|
|
|
Kafe Antzokia, Gazte Eszena... kontzertuetarako behintzat oso interesgarriak direnak. Gisa horretako proiektu gehiago egon behar
|
lukete
Euskal Herrian.
|
|
|
Euskal komunitatea oso garrantzitsua da Argentinan, Txilen, Idahon... eta haiek gustoko
|
dituzte
Euskal Herriko irudiak eta berriak, ze guk hemen 20 kate baditugu, haiek 75 dituzte, eta nahi dutena da euren herriko telebista hori ikustea. Lehengoan, adibidez, Oiñatiri buruzko erreportajea egin genuen, eta mail pila bat jaso genuen, Oiñatitik Amerikara joandakoena.
|
|
|
Lehen esaten genuen gaur eguneko ezkerra eta orain dela 20 urteetakoa konparatuz, diferentzietako bat horixe da, gaur egun ez dakigula ondo nola definitu ezkerra. Definitu ahal
|
dugu
Euskal Herrian nazio programa bat edo gizarte arloko programa partzial bat, baina ezkerra definitzerakoan galdu egiten gara.
|
|
|
" Duela bi urte, Zelanda Berritik etorri nintzenean, Gure Txoko euskal elkartea ezagutu nuen eta tarteka bertan euskaldun batzuekin aritzen naiz euskaraz, baina gehienak bizkaitarrak dira eta beren euskalkia ulertzea zaila egiten zait". Euskararekiko maitasunak bultzatuta ikasi zuen hizkuntza, eta ahal
|
duenean
Euskal Herrira joaten da bertako jendea, musika, janaria, eta jaiak oso gustuko dituelako. Hiri eta herri dezente ezagutzen ditu eta Alkiza eta Usurbil gustatzen zaizkio batez ere.
|
|
|
Euskeraz emandako iritziak, gazteleratuak, argitzeko? (...) Ez al
|
dugu
euskal seniderik edo aurriderik Bidasoa' z bestaldean. Aiek ez al ditugu euskaldun?
|
|
|
Eta datuak eskaintzen saiatzen zen gizona, nahiz aldez aurretik ezagutu: " Emakumezko zenbat lankide diren jakiteko, ez
|
dugu
Euskal Herriaren estadistikarik. Gipuzkoako zenbait eskualdez, ordea, ba ditugu jakite zehatzak".
|
|
|
Izan ere, Trebiño euskalduntzeko bidean hazia izango da Arabako ikastolen jaialdi hau. Oraingoz, euskararen aldeko mugimendurik gehien dagoen herrira jo dute arabarrek, baina inguruan ere sortuz doa euskararen aldeko sentimendua eta konderri osoan suspertu nahi
|
dute
euskal giroa.
|
|
|
Horrela erabaki zuen 1995ean eginiko bere lehenengo kongresuan. 1973 urtean, UEUren abiaburuan, Euskal Herriko unibertsitateen egoera oso bestelakoa zen gaurko egoerarekin alderaturik, artean, unibertsitate mailako prestakuntza lortu nahi
|
zuten
Euskal Herriko unibertsitario gehien gehienek kanpoko unibertsitateetan ikasi behar zuten. Aukera ez zen oso zabala; Deustuko Unibertsitatearekin batera Nafarroako Unibertsitatea (OPUS), Industri Ingeniaritza Goi mailako Eskola eta «Bilboko Unibertsitatea» zeuden.
|
|
|
Zintzoki eta baikorki, Euskal Herri osoarentzat lan egin nahi dugu. Zentzu eraikikorra landu nahi
|
dugu
Euskal Herriarentzat, eta gaur batzuentzat ez baldin bada mementoa, guk uste dugu.
|
|
|
Hemen, autonomien estatu delako horrek bere erara administrazio bat egokitu nahi du. Aldi berean, bere burua nazio bezala
|
duen
Euskal Herriak estatu eredurik gabekoa bide bat egin nahi du. Bide horren abiapuntua da Estatutua, bideak zabalik omen zituena bere gehigarri guztiekin.
|
|
|
Agian, udako eguzkiaren argitan itxura alaiagoz ikusi duzu Euskal Herria. Behar bada pentsatua
|
duzu
Euskal Herria hondartza bat dela, osatua eta penarik gabea. Baina aski duzu hondartzatik bi pausoz aldaratzea, Euskal Herriaren aurpegi gaizto eta egoera tristeaz jabetzeko.
|
|
|
Easo Ederra, Ozeanoko Perla, Inguru Paregabea... Ukaezina dena zera da, Donostia
|
dugula
Euskal Herriko hiririk ederrena (Miarritzeri Igeldo faltako litzaioke, besteak beste), eta baita Europako politenetakoa ere. Hiria bera edozeinekin konparatzeko modukoa bada, zer esan badiarekin taiutzen duen osotasunaz, edota Igeldoko bista zoragarrietaz...
|
|
|
SENIDEAK eta Gureak elkarteek bat egin dute eta aurrerantzean Etxerat deituko da euskal preso politikoen senitartekoak biltzen dituen erakundea. Erakunde berriaren ordezkarien esanetan, Etxeratek ez
|
du
Euskal Herrian bizi den egoera politikoaren diagnosi bakar bat, erakundeak pentsamendu desberdinetako jendea biltzen duelako; dena den, gatazkaren irtenbidea elkarrizketan dagoela azpimarratu zuten eta ez bide polizialetan. Karmen Galdeano abokatua izango da erakundearen lehendakari berria.
|
|
|
Besterik ez dago. Euskal kulturak indarra eduki behar
|
du
euskal hiri horretan.
|
|
|
Ze umea!». Marrazki bat egin dezakegu, nahi
|
genukeen
Euskal Herria koloreztatzeko, baina etorkizunaz ari garenean serio, hankak lurrean jarri behar dira. 2050 urtean, euskal kulturak lortzen badu auzo bat izatea hiri horretan, benetan, arrakasta izango da, eta ahalegin bat, munduaren historian oso gutxitan eman dena.
|
|
|
Baina bere melankolia, Victoriak diagnostikatzen duen bezala, euskaldunen melankolia da, derrotaren estetika maite omen dugun euskaldunona (119). Juan Martinek maite
|
ditu
euskal paisaiak, euskal lekuak, eta hauen kontenplazio edo oroimenarekin bakarrik sentitzen da salbu. Melankonia honen adibide literario deigarriena,, Eugeniarengandik ihesi doanean Retiroko parkean sumatzen duen babesean legoke (210), euskaldun askok bisitatzen zuten Alcalá hotela han dagoela jakiteak, edo Barojatarrak ere inguruan bizi zirela sentitzeak babestu egiten baitute aditu gastronomiko euskaldun hau.
|
|
|
Erantzun horrek ere eman liguke zer pentsatua. Izan ere, badirudi oso programazioestereotipatua eta pobrea
|
duela
Euskal Telebistak, interes mota eta zaletasun espektro zabal bateko ikus entzuleak erakarri ahal izateko.
|
|
|
Hogeita zortzi ikasleetatik hemezortzik ez
|
dute
Euskal Telebista ia inoizikusten; telebista aurrean emandako denbora guztiaren ehuneko hamar bainogutxiago, preseski. Azpimarratzekoa da, baita ere, ikasle gutxi batzuek (bostek) Euskal Telebistari dioten atxikimendu eta aprezioa, euskara oso ondo ez menperatuagatik erdietan baino gehiagotan kate hori sintonizatzen baitute.
|
|
|
Lehen kristautasunaren inguruko kondairak
|
baditugu
Euskal Herrian26 Gureohitura herrikoi batzuek apostoluak dituzte protagonistatzat. Tradizioaren arabera, Jaun Done Paulo Nafarroako Bianan prediku egiten egon omen zen, tontor batengainean Jaun Done Mikelen ermita eraikitzeko parada izanez ere.
|
|
|
Ni nago euskaltzalenazionalisten eta ez nazionalisten fedea eta pazientzia frogatzeko daukagulaeuskara souvenir soiltzat hartzen duen nazionalista klase hori. Berek jakingobalute nolako kaltea egiten dioten defendatu uste
|
duten
euskal munduari!
|
|
|
idaztea da. Eta sinetsitanago guretako ere, euskal idazle esportagaitzendako, kanpoko merkaturik nekezaurkituko
|
duen
euskal literaturarako, lekua badela hemen.
|
|
|
Hamaika Pausok bere baitan
|
ditu
euskal literaturan nekez aurki daitezkeenemoziozko uneak, gorago R. Barthes ek zinezko unetzat hartzen zituenak:
|
|
|
hedatuz joan denliteratura pentsatzeko modu berri bati baino. Literaturaz kanpokoak diren printzipioetatik aske idatzinahi
|
duten
euskal idazleak izendatzen dira esapide honen bitartez.
|
|
|
XX. mende hasieran euskarak egoera sozial zaila bizi
|
zuen
Euskal Herrian.Desartikulazio politiko, sozial, ekonomiko eta kulturala zegoen. Batetik, euskallurraldeak ez zeuden beren artean elkarturik eta, bestetik, instituzio espainiar etafrantsesekiko menpekotasun egoeran zeuden.
|
|
|
Taularen beste muturrean daude Gaztela Mantxa (12,3), Extremadura (14,0), Galizia (14,6) eta Gaztela eta Leon (16,0). Hala ere, Interneteko erabiltzaileak eskualdeka gehitzeari dagokionez, Asturiasek% 12 egin du gora azken urtean, eta atzetik
|
ditu
Euskal Autonomia Erkidegoa (11,1), Murtzia (10,5) eta Kantabria (9,8). Aitzitik, Nafarroa %3, 5 besterik ez zen hazi, eta atzetik Gaztela Mantxa (5) eta Aragoi (5,9) zeuden.
|
|
|
" Sugaar"," sugoi" eta" kulebroren" kontuak gure gurasoen aho mihietan sarri entzun zitezkeen. Herensugeak, berriz, toki oso zabala eta beldurgarria
|
du
euskal mitologian eta antzinateko ipuinetan.
|
|
|
Euskal literatura diogunean, ikaragarrizko nahas mahas bat datorkigu gogora. Aski
|
duzue
euskal  literaturaren kondairaren bat, esan nahi dut mardul eta lodi horietakoren bat, hartzea, eta orain baditugu bizpahiru, eta hor aurkituko dituzue urteak eta tituluak eta gainerakoak. Euskal literatura nik ezagutzen dudan edozein erdal literatura baino nahasiago agertzen da berez literaturarekin zer ikusirik ez duten gauzekin.
|
|
|
Gogoan dut euskaraz ez dakiten euskal herritarren hizkuntza harresia aipatu niola, besteak beste. Halaber, esan nion osasungarri litzatekeela, erdal hiztunen herritartasunarentzat bezala euskal hiztunon bertakotasunarentzat ere (euskara inoren aurka erabili baino, euskara geure buruen alde baliatu nahi
|
dugun
euskal hiztunontzat, alegia), euskal komunitate osoak gure arazo, kezken eta nahien berri izatea. Horretarako, euskal lanak âtartean eta nabarmen, Mitxelenarenarenak berarenakâ Â ezagutaraztea guztiz beharrezkotzat jotzen nuela erantsi nion.
|
|
|
Gorago ere jo da, gorengo mailaraino. "
|
Badugu
Euskal Unibertsitatea!" oihu egin du oraintsu Anaitasuna aldizkariak, 323 324garrengoan, Uztaritzeko azken udaldiko irakastaldiaren ondoan. Beheraxeago, egia esan, aitortzen ere du, nahiz oraindik ez izan, izateko bidean gaudela bederen:
|
|
|
" Nere Aitaren etxean egoitza asko dira", Aita Iraizozek itzuliaren arabera. Guk ere, geure izan behar
|
lukeen
euskal etxe honetan ez ote diegu karlistei txokoren bat opa behar, goiko ganbaran bederen?
|
|
|
Sartu zen azkenik, baita Eganen ere, ea zenbait lerro (1951, 3) argitarako ote zizkioten eske. Orduan eta geroxeago ikusi nuenez, Artetxek
|
zuen
euskal lanen ardura eta, beste aldetik eta beste mailan, Aingeru Irigaraik.
|
|
|
Nabarmenago oraindik: euskal adimenarentzat ez bada ere âeta ez dakit horrelako entelekiarik inon aurki ote daitekeenâ, hots atseginagoa
|
duela
euskal belarriarentzat  Axularren prosak Altubek eredutzat hautetsi dizkigun zenbait zatirenak baino. Ez da dena irabazia izan, beharbada, azken urteotan.
|
|
|
nagusitu zena. Euskal Herria ere irauli du, baina, iraulia izan arren, ez
|
du
Euskal Herriak, herri den aldetik, artean beregana. Zertaz ari gerokoez?
|
|
|
Ez naiz ni nor auzi hori erabakitzeko, baina Oteizaren iritzia, gure kondairaren eta kondaira aurrekoen azalpena den aldetik, mito gisako zerbait iruditzen zait teoria hazia eta heldua baino gehiago. Maite
|
ditut
euskal mendietako mairu eta jentil baratzeak, baina ez dut uste, ametsetan ere, Parthenon baten pareko direnik. Ezta, horretara behartzen banaute, urtez kidetsu diren zenbait Andaluzia aldeko trikuharriren mailara iristen direnik ere.
|
|
|
Bada, hori zela medio, hauxe esan nuen: bertso gisa horrek aitzindari guti
|
duela
euskal literaturan, batere baldin badu. Eta inprentan zegoela, hona non ikusten dudan Auñamendiren Literaturan (I, 362)," Euscaldúnac" derizten ber  tsoak Ovidioren itxurara moldatuak Bonaparteren eskuz:
|
|
|
Trantsizioaren hasieratik beretik, EAE eta Nafarroako hedabideen informazio politikoko leku gorena bete
|
du
euskal gatazkak. Eta gai honek oso garrantzi handia hartu du, halaber, beren hedatze esparrua estatu osoa edo, bestela, soil soilik Euskal Herritik kanpoko Autonomia Erkidegoak hartzen dituzten hedabideetan ere.
|
|
|
Bide politikoari begira, UPNk eta Nafarroako Gobernuak —Miguel Sanzek ederki ordezkatuak, zurituak eta bideratuak— erakutsia
|
zuten
euskal kulturari dioten higuina, ezinikusia eta gorrotoa. Denon mesederako ziren bide seinale elebidunak espainiera hutsean ager zitezen dirua xahutzeko prest dagoen politikari talde batengandik ezin espero ekintza hori asmo hutsen errebindikapena besterik ez izatea.
|
|
|
liburu baten gainean eztabaidatzen genuen, besterik ez. Ezin
|
ditugu
euskal kulturaren produkzioak betirako babesten jarraitu, haurtzaro eternal batean hormatuta egongo balira bezala. Edo alde guztietatik mehatxatuta daudenaren aitzakiarekin:
|
|
|
Izan ere, askotan aipatzen den bezala, ezin da maitatu ezagutzen ez dena, eta erdal komunitateak ez
|
du
euskal hiztunen komunitatearen berri handirik. Benetan ezagutu beharrekoak dira hainbat ikerlanetan erdaldun batzuek gutaz adierazten dutena, harrigarria baita; ezjakintasunak eta aurreiritziek josita.
|
|
|
Aurelio Artetaren ustez, Estatu mailako hizkuntz politika guztiak gehiegikeriak izanik ere, are helduleku gutxiago
|
du
Euskal Herrikoak, Kataluniakoarekin alderatuta, adibidez.
|
|
|
Jarrera tinkoa eta aldi berean malgua nola uztartu. Erasoaldi honetan irmo nola erantzun eta ber denboran, mesfidati, aldenduta edo aurka
|
dugun
euskal herritarra erakarri. Euskalgintzaren alde positiboak nola gizarteratu, hau da, zabaltzen ari den irudi negatibo sasikoari nola kontrajarrieuskalgintzaren egiazko irudia (anitza eta aberatsa), mediatikoki gauden bezain ahul egonda.
|
|
|
Ala nahiago dugu pentsatzea halako hitzarmenunibertsala dagoela gure hizkuntzaren kontra? Nik behintzat ondo gogoan
|
dut
euskal burgesia handiak eta ertainak (multzo moduan harturik, salbuespen eta guzti) nola ukatu dion euskarari, luzaroan, babes ñimiñoena ere. Eta horrekin bizitzen ohitu ginen, harik eta norbait (norbait kolektibo hori arerio ideologikoari bizitza ukatzeraino iritsi direnengandik ez urruti dagoelarik) euskaltzale eta euskal herr itar kontzeptuak nahastera zaletu zen arte.
|
|
|
Egoera honetan, euskalgintzak batasunean egin behar du lan, bat eginik eta elkarlanean bakarrik lortuko dugu kontra bilakatu nahi
|
duten
euskal gizartearen euskararen aldeko jarrera ez aldatzea. Euskararen aldeko jarreraareagotu eta berreuskalduntzean urrats berriak egitea da gure erronka eta, eraso giroan ere, aurrera egin dezakegula argi izatea da aurrera egiteko dugun akuilurik indartsuena.
|
|
|
Bi hamarkadaren buruan, egiazko omenaldiaren garaia jin zitzaion. Euskaltzaindia, Euskaltzaleen Biltzarra, Euskararen Kontseilua, Euskal Konfederazioa, Euskara Zerbitzuak, denak oro bildu ziren Balantsunek merezi
|
zuen
Euskal ekitaldi erraldoiaren euskaldunki antolatzeko, noizbehinka euskaraz, partehartzailearen arabera. Ospetsuak, nor bere ordezkariaren bidez, Balantsunen bost haurretarik herrian gasna egiten geratu azken semearekin juntatu ziren, ekitaldiaren harat honatak finkatzearren.
|
|
2002
|
|
|
Ardatza behar
|
du
Euskal Herriak. Azken hogeita bost urteotako politikagintzak edo herrigintzak ez diote euskaldunon herriari bizkarrezurrik osatu, eta une honetantxe zaila gertatzen zaigu euskaldun hitzari pausalekua eskaintzen politikan, hizkuntzen eremuan edota, besterik gabe, geografian.
|
|
|
Akordioa eta adostasuna bilatu behar ditugu atsedenik gabe, beti Euskal Herria ardatz hartuta; ezin
|
dugu
euskal gizartea denbora gehiagoz espainiar eta frantziar estatuen inguruko meteorito zatikatu izatera kondenatu, era horretan euskaldunon galera etorriko baita luza gabe. Oraingo egoeratik ez dute luzerako irabazpiderik izango, ez eta probintzia bakanetako administratzaile direnak, haraino ere helduko baitira zentroko agintariak leku hartzera.
|
|
|
Anje Duhaldek berriz," Eperrak" kanta herrikoia zabaldu zuen lau haizeetara. Hala ere, bertsio gehien
|
dituen
euskal talde modernoetariko bat Itoiz izan da. Juan Carlos Perezen taldeak sekulako eragina izan du gure musikagintzan.
|
|
|
Herri minez bizi ziren Argentinaraino iritsitako euskaldunok, espero zuten aurrerabiderik ez zuten aurkituko askok, beste zenbait sos batzuk eginda itzuli zen sorterrira (Hernanin bezala beste zenbait herritan diren Buenos Aires auzoetako jendeek badakite horren berri), eta denentzako ere urte eta egoera latzak bizi
|
zituen
Euskal Herritik alde egiteko ihesbide ere bazen.
|
|
|
arotzak eta etxegileak» idazlana ahalegin horri esker plazaratzera heldu den laugarren liburua da. Argazki ederrez horniturik eskaintzen zaigu Anaje Narbaizaren lanaren emaitza, zuraren langintzarekin lotuta gure aurrekoek erabili izan ohi
|
zituzten
euskal hitz eta esapideen bilketa, zurgintzaren beherakadarekin batera jada galtzear genuen altxor preziatua. Juan Martin Elexpuru eta beste askoren laguntza izan omen du egileak, Bergara inguruan belaunaldiz belaunaldi metatzen joan den ezagutza ondare ikaragarria jasotzeko orduan.
|
|
|
Ez du izenaren asmatzaileak hori gezur bilakatu izanaren errurik. Udarik gabeko udaberri laburrak bizi
|
ditu
euskal zinemagintzak. Kimuak ikus ditzaket aste honetan baina arbolarik ez dut aspaldi antzeman, eremua da orain hogeita piku urte berdetzen hasi zen alor hura.
|
|
|
Ni ez naiz euskalduna, ez naiz ere beti hemen bizi izaten, baina gustura sentitzen naiz bertan, lurralde hau maite dut. Lurralde honentzat berarentzat egitura bat nahi nuke, baina edozein izanik ere, ez dadila jendea banatzeko eta beste lurraldekiko haustura izateko; ez
|
nuke
Euskal Herria aurkarien arteko gatazka sorgune izatea. Ordea, berari dagokion lurralde baten egitura erreala ontsa ikusiko nuke, bere biztanleen desioa satisfatzeko, euskaldunak ezagutuak izan daitezen eta Ipar Euskal Herria ekonomikoki indartu dadin.
|
|
|
Jatetxearekin zer harreman
|
du
Euskal Etxeak?
|
|
|
Hiru arlo hauetan oinarritzen da laborarien geroa, eta horietan finkatu nahi
|
dugu
Euskal Herriko laborantza. Alta, bada, arazoa aipatu batzordearen eskumen faltan datza.
|
|
|
Hari beretik tira eginez, Armentia ikastolak orain arte egin duen bidean euskara eta euskal kultura beti presente egon dira, «horretarako dauden traben gainetik pasatuz eta gure bidea eginez". Antolatzaileen ustez," garbi daukagu ikastola bere osotasunean eratu behar dugula, hau da, ezartzeko falta zaigun etapa DBH ahal den modu egokienean martxan ipini behar
|
dugula
euskal irakaskuntzari gure ekarpena egiteko».
|
|
|
liburua publikatu, irakurri eta elkarri komentatzean osatzen den zirkulua. Memento honetan ibilbide handiko idazleak
|
ditugu
Euskal Herrian, ez da lehenagoko kontua. Hau da, lehendabiziko liburua argitaratzen zuen, kritikak oso txarto jartzen zuen eta idazlea desanimatzen zen.
|
|
|
Horretarako, soberanismoak gaur egungo bere alderdien esparrua eta esparru soziala berregituratu behar ditu. Soberanista sozialdemokratetatik ezker muturrekoetarako tarte zabala biltzeko gaitasuna adierazi behar
|
du
euskal soberanismoak, aurrekaririk gabeko mugimendu batean, Ezker Abertzalekoei HBren hasierako gomutak ekarriko badizkie ere baina hauteskundeetan alderdi bozkatuena izateko anbizioarekin. Bitarteko egiturak (Batasuna, EA, AB... agian baita ere ELA eta LAB sindikalgintzan) trantsiziozkoak ikusten ditut, edota instrumentalak.
|
|
|
Orioko herritarrek, azken mendeetan behintzat, esan duten" sinesten det" alde batera utzita, elizan hitzak gogorarazteko jarri duten pantailaren bidez herritarrei" sinesten dut" esanaraztea ez da egokia. Eta Atutxa jaunak, berriz, jakin behar
|
luke
euskal legebiltzarburu den aldetik, ETBrentzat ari denean, hau da Euskal Herri osorako," dot" baino" dut" egokiagoa dela. Eta hemen" det"," dot" eta" dut" hizkera oso baten adibide huts besterik ez dira.
|