|
2007
|
|
|
Baina errealitatea oso bestelakoa da. Harrigarria bada ere, gaur arte, Repsol YPFk ez
|
du
herri indigenekin duen harremana (eta bere filialena) gidatuko duen politikarik, baizik eta ez du azken bi urteetan sortu izana aintzat hartu nahi izan”, esan du Isabel Tamaritek, GKEko sektore pribatuaren arloko arduradunak. Peruko kasua Repsolek hidrokarburoak esploratzeko zazpi petrolio lote ditu Perun.
|
|
2008
|
|
|
Aitorpen horren 8 artikuluak zera dio: estatuek ahalegina egin behar
|
dute
herri indigenen nortasun eta izaera bereizia bermatzeko eta irentsiak izan diren kasuetan ordaina emateko. Gauza bera herri horietako bakoitza bizi den lurrekin zerikusia duen auzietan edota behartutako migrazioetan.
|
|
2009
|
|
|
Nolanahi ere, herri indigenen aldeko jarrera aldatu dela antzematen da mundu mailan. Estatuen atzerri politikak aitortu behar
|
du
herri indigenek eskubide jakin batzuk dituztela. Barne politikan, berriz, deklarazioak eragina izan du estatuek garatu behar dituzten politika publikoetan.
|
|
|
Barbaran eta Daysi Zapata Aidesepeko egungo buruzagia Genevan (Suitza) izan ziren, abuztuaren 10etik 14ra; Nazio Batuek han antolatua
|
zuten
Herri Indigenen Eskubideetako Adituen Mekanismoa, eta han parte hartzera eta beren argudioak azaltzera joan ziren.
|
|
2012
|
|
|
Estatuek bermatu behar
|
dute
herri indigenen parte hartze osoa eta askea gizartearen alor guztietan, batez ere, eurei dagozkien kontuetan.Aintzat hartuta zein garrantzitsu diren herri indigenen giza eskubideak sustatzeko eta babesteko jarduerak eta jarduera horien eragina pertsona horiek zein estatutan bizi eta estatu horien egonkortasun politiko eta sozialean, estatuek, nazioarteko zuzenbidearekin bat datozen neurri positib...
|
|
|
Lurraldearekiko eskubideek hitzarmenaren beste atal garrantzitsua osatzen dute. 14 artikuluan estatuak ezin
|
dituela
herri indigenen lurrak «bereak» besterik gabe deklaratu egiten da eta herri indigenen lurren erabilera motak errespetatzeko deia egiten da. Espresuki deia egiten zaio estatuari indigena ez direnek egindako lurralde okupazioak saihesteko eta zigortzeko.
|
|
|
Laugarren Munduak autodeterminazioaren erronka eta talde eskubideen defentsa planteatuz aktore kolektibo berri baten errealitatea erakutsi dio nazioarteko erkidegoari: talde eskubide bereziak merezi
|
dituzten
herri indigenena, hain zuzen. Errealitate hori herri indigenen kasua kategoria berria eta berezia izatean datza.
|
|
|
Politika honen ondorioak larriagoak izan ziren aginte egitura bertikalak
|
zituzten
herri indigenentzat. Bat batean bizimodu politikoa, ekonomikoa, soziala eta kulturala, ekologikoa zein erlijiosoa arautzen zituzten instituzioak eta aginte irudiak desagerrarazi zituzten.
|
|
|
Las Casas ek inoiz ez zuen kristautasunak edota europar moduek inposaturiko nagusitasuna auzitan jarri, eta inoiz ez
|
zuen
herri indigenen izaera subiranoa eta honi loturiko erlijioa, kultura, hizkuntza, hezkuntza zein ekonomia garatzeko biderik egokiena hautatzeko eskubidea defendatu (Clavero, 2002; Martínez Bringas, 2003). Haren ustez, askatasunaren gainetik kristautzeko beharra baitzegoen.
|
|
|
Zeharka zein zuzenean, ikusiko ditugu herri eta nazio indigenak estatu zein nazioarteko erakundeekin harreman zuzenean. Gainera, jarrera historiko luze batekin apurtuz onartu egin zen estatu eta gizabanakoaren artean eskubide bereziak
|
dituzten
herri indigenak daudela. Nahiz eta eztabaida handiaren erdian izan, indigenek lortu egin zuten euren ahotsa eta presentzia nazioarteko politikan finkatzea.
|
|
|
Arrazoi nagusia ondokoa izanik: nazioarteko Zuzenbideak ondorio ezberdinak
|
dituela
herri indigenentzat eta gutxiengoentzat.
|
|
|
Lantaldeak ahalbidetu egin zien herri indigenei euren presentzia sentiaraztean, estatus politikoa handitzea, etxean gertatzen diren tentsio politikoetatik urrun egonik, gobernuekin kontaktu eta negoziazio zuzenean sartzea, eta nazioarteko zuzenbidearekin kontaktu zuzenean egonik eta bere moduetan bustitzea. Gainera, egoera larrian dauden herri indigenei egoera katartikoa eskaini die euren arazoa plazaratzeko eta parada eman antzeko arazoak bizi
|
dituzten
herri indigenen elkartasuna modu zuzenean sentiarazteko, euren herrietan bizi zuten isolamendua apurtzen zelarik. Baita ere, erreferente positiboak eskaini zizkien euren agenda osatu ahal izateko (Stavenhaguen, 2006:
|
|
|
Nazioarteko eremuan izandako partaidetzak, zein ekologista, akademiko eta garapen alternatiboaren aldeko aliatuekin egindako lanak lagundu egin zuen herri indigenen aktoretza politikoa eta haien kulturaren balioaren aldeko iritzia sortzen. Hamarkada honetan akademian zein nazioarteko instituzioetan jatorria
|
duen
herri indigenen aldeko literatura indartsua agertuko da. Bertan, herri indigenen kasua giza eskubideen mailan baina batez ere, euren ohiko jakinduriak ingurumenaren babeserako zuen garrantzia hasi ziren modu indartsu batean zabaltzen.
|
|
|
1989an onarturiko garrantzi handiko hitzarmen hau herri indigenen eskubideen mailan erreferentziazko dokumentua dugu. Zalantzarik gabe, une honetan NBEren sistema maila altuena
|
duen
herri indigenen aldeko aldarrikapena da. Gainera, itunek duten indar eraginkorra duen (García Romeu et al., 1998:
|
|
2022
|
|
|
Halako egoera batean, zer irtenbide
|
dute
herri indigenek?
|
|
2023
|
|
|
Ainuak, Japonia iparraldeko eskualdeetako aborigen zapalduak, ahaleginak egiten ari dira beren hizkuntza eta kultura biziberritzeko, hamarkadetan genozidio kulturala jasan eta gero. Hain zuzen, Japoniako Dietak —kongresuaren pareko instituzio bat— aho batez aitortu du komunitate hori «hizkuntza, erlijio eta kultura propioak
|
dituen
herri indigena bat» dela. Hokkaidoko Ainu Museo ireki berriak, erakusketa interaktiboen bitartez, modu liluragarrian jakinarazten du antzinako herri horren bizimoduaren, artearen eta sinesmenen berri, eta ainuen kulturaren gaineko kontzientzia eta errespetua bultzatzen ditu, baita mundu guztiko bisitariek elkarren kulturaren berri izatea ere.
|