|
2001
|
|
|
Herrialdeen inportatzaileek mailegu hartzaileei eta esportatzaileen parte bati ordaintzen dietela dirudi; hala ere, kanpo zorraren zerbitzuari dagokionez, esportatzaileei zuzenki moneta sormenaren bidez ordaintzen diena, Banku Zentrala da. Sormen horrek ez
|
du
eraginik truke tasan eta ez da inflaziogilea, herrialdearen kanpo irabaziaren etxeko monetizazioari baitagokio. Beste aldetik, beren zorra zerbitzatzearren zorpeko egoiliarrek ordainduriko kopurua, osoki bereganatzen du Bankuak, Altxor Publikoaren izenean.
|
|
2007
|
|
|
Oinarrizko premia horiek guztiak asebete ahal izateko, jaioberriak bereinguruko pertsonen beharra du. Pertsona horiek gizarte talde bateko kide dira, eta, horiekin
|
dituen
eragin trukeen bitartez, jaioberria talde horretako kide izaterapasatzen da. Talde horrek eskaintzen dion babesari esker lortzen du jaioberriakbizirik irautea.
|
|
|
Eskola osomikrosistema garrantzitsua da haurraren bizitzan (Lopez eta Fuentes, 1994; Barretteta Buchanan Barrow, 2002; Buchanan Barrow, 2005). Mikrosistema horretansartzeak, besteak beste, honako aldaketa ekologiko esanguratsu hauek dakartza: alde batetik, ordura arte haurrak talde txiki batean (familian)
|
zituen
eragin trukeak; eskolan, berriz, talde handi batean gertatzen dira eragin truke horiek; bestetik, adinbatzuetako haur gutxi batzuek eta helduek osaturiko talde bateko kide izatetikheldu gutxi eta adin bertsuko haur asko dituen talde batera pasatzen da; azkenik, berezko jarduerak egitetik araututa dauden jarduerak egitera igarotzen da (Bronfenbrenner, 1979).
|
|
|
Bainaoraindik ez dakigu zein diren ezagutza hori bereganatzea eta garatzea ahalbidetzenduten prozesu eta mekanismo sozialak. Horretarako, ezinbestekoa da pertsonakharen mundu sozialarekin
|
dituen
eragin trukeak aztertzea (Echeita, 1988).
|
|
|
Aurreko atalean aipatu den bezala, hasiera batean gizarte edukien ezagutzarengarapenari buruzko ikerketek gizabanakoa bakarka aztertzen zuten, baina, berehala, zenbait autorek hori zalantzan jarri zuten, argudiatuz ezagutza eragintruke sozialen bitartez garatzen dela; hain zuzen ere, gizabanakoak testuingurukultural jakin batean
|
dituen
eragin truke sozialen bitartez (Mead, 1934; Vygotsky, 1979 eta Echeita, 1988).
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka planteamendu horrek indarra hartu zuen, eta autoreasko aldezten hasi ziren edozein edukiri buruzko ezagutza eskuratzeko beharrezkoak diren prozesuak eta mekanismoak sozialak direla; hau da, gizabanakoak bestepertsonekin, taldeekin zein instituzio sozialekin
|
dituen
eragin trukeetan zeharsortutakoak direla (Shantz, 1983).
|
|
|
alde batetik, ezagutzarengarapenaren ikerketa garai hartan baztertuta egon ohi ziren gizarte edukietarazabaltzea lortu zuelako; bestetik, ikerketa eremu hori ezagutzaren garapenaren etagizarte jokabideen arteko harremanari erreparatzen diolako, horretarako hipotesibatetik abiatuz. Hipotesi horren arabera, pertsona batek gizarte mundua kontzeptualizatzeko eta mundu horren inguruan arrazoitzeko moduek zehazten dute errealitate horrekin
|
duen
eragin trukea. Gisa berean, esperientziek eta eragin trukeekeragin handia dute pertsonak gizarte munduaz dituen ikusmoldeetan eta arrazoitzeko eretan (Shantz, 1983).
|
|
|
Baldwin en (1895, 1906), Cooley ren (1902) etaMead en (1934) aburuz, berriz, Selfa gizabanakoak bestepertsonekin
|
dituen
eragin truke sinboliko eta linguistikoetatik sortzen den eraikuntza soziala da (Harter, 1998). Eraikuntza prozesu hori aztertzea zuten helburu autorehoriek, eta, liburu honen III. kapituluan ikusiko denmoduan, haien ideiek eragin handia izan dute gizarteezagutzaren garapenaren alorrean.
|
|
|
Piaget-en ezagutzaren garapenari buruzko teoriak prozesu indibidualeierreparatzen die bereziki. Ikuspegi horren arabera, ezagutza haurrak berakeraikitzen du, ingurunearekin
|
duen
eragin trukearen bitartez jasotzen dueninformazioan oinarriturik. Horretarako, haurrak denbora pasatu ahala aldatzendiren baliabide intelektualak erabiltzen ditu, eta, horren ondorioz, ezagutzaadinarekin batera aldatu egiten da (ikus 3.2.1.4 atala).
|
|
|
Izan ere, sozializazio prozesuaren bidez bihurtzen da izaki sozial.Sozializazio prozesu horretan, imitazioa (iradokizuna zein saiatua) oso garrantzitsua da. Alde batetik, umeak, beste pertsona batzuekin
|
dituen
eragin trukeetan, portaerak, pentsamenduak eta jarrerak imitatu eta ikasten ditu, eta pertsona horiengan erreakzio bat sorrarazten du. Bestalde, pertsona horiek umearen ekintzenaurrean dituzten erreakzioak ez dira beti berdinak izaten, eta, horri esker, umeakbeste portaera batzuk garatzen ditu.
|
|
|
Adibidez, hauxe esan zuen: pertsona batek bere burua zein munduabesteekin
|
dituen
eragin trukeen ondorioz ezagutzen dituela.
|
|
|
Baina, aldiberean, testuinguruan sortzen dituen aldaketa horiek gizakia aldarazten dute. Hala, gizakia izaki aktibo bat da, eta testuinguruarekin
|
duen
eragin trukearen bidez bereburuaren garapenean parte hartzen du.
|
|
|
Gurasoek seme alabekin
|
dituzten
eragin trukeek garrantzia handia dutegizarte ezagutzaren garapenean. Alde batetik, seme alabak tratatzeko etahautemateko moduek eragina izan dezakete seme alabek beren buruaz dituztenusteetan (hau da, autokontzeptuan).
|
|
|
Oro har, adin ezberdinetako lehengusu lehengusinen arteko harremanei esker, gizabanakoak bestela gal zitzakeen hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izatenditu: (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiak, lehengusu lehengusinazaharragoekin
|
dituen
eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikas dezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lehengusu lehengusinatxikiekin dituen eragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lehengusu lehengusinei esker, zaharragoakzein gazteagoak diren haurrekin eragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002)....
|
|
|
Batetik, gurasoek gizarte ezagutza ugari irakatsdiezaiekete seme alabei, haiekin egiten dituzten jardueren bitartez. Bestetik, osolagungarriak dira, orobat, haurrek anai arrebekin, lehengusu lehengusinekin, aitona amonekin eta osaba izebekin
|
dituzten
eragin trukeak. Hori guztia kontuanhartuz, saiatu genuke seme alabekin denbora gehiago igarotzen etahaiekin ditugun eragin trukeetan transmititzen dugunarekin tentu handiz ibiltzen.Halaber, saiatu genuke familiako beste kideekiko eragin trukeak bultzatzen.
|
|
|
Hala, adin ezberdinetako lagunenarteko harremanei esker, haurrak hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izaten ditu (bestela, galdu egin zitzakeen): (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiaklagun zaharragoekin
|
dituen
eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikasdezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lagun txikiekin ditueneragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lagunei esker, zaharragoak zein gazteagoak diren haurrekineragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002).
|
|
|
Hainbat autorek (besteak beste, Baldwin, 1906; Mead, 1934) uste dute munduratzean jaioberriak ez duela bere burua beste pertsonengandik eta objektuetatikbereizten; hau da, nahiz eta beste pertsonekin zein objektuekin jarduerak egin, hasieran ez du ulertzen bere ekintzak pertsona eta objektu horietatik bereizirikdaudenik (Carpendale eta Lewis, 2006). Mead ek (1934), adibidez, aldezten zuenNia jaioberriak ingurukoekin
|
dituen
eragin trukeen ondorioz garatzen dela. Ikuspegi kognitibo estrukturalaren jarraitzaile batzuek ere zalantzan jarri zutenjaioberriak besteengandik bereizteko gaitasuna izatea (besteak beste, Piaget, 1970; Lewis eta Brooks Gunn, 1979).
|
|
2013
|
|
|
Baina, aldi berean, ingurunean sortzen dituen aldaketa horiek gizakia aldarazten dute. Hala, gizakia izaki aktibo bat da eta, ingurunearekin
|
duen
eragin trukearen bidez, bere buruaren garapenean parte hartzen du.
|