|
2000
|
|
|
Euskal Herriko informazio eta zerbitzuak eskaintzen ditu gaztelaniaz. Sareko Argiak euskaraz
|
dituen
zenbait atalen gaztelaniazko bertsioetatik abiatu da Vasconia.net, munduko euskaldunei komunikazio tresna eskaintzeko.
|
|
|
Liburu honetan ziharduen lanean gogotsu eibartarrak gaixotu zenean; hala ere, Serafin Basaurik, Imanolen lagun mina zenak, testuak egokitu eta azken ukituak eman ostean, Eibarko Udalaren Euskara Batzordearen eskutik kaleratu da. Liburu hau, Laspiurrek aurretik argitaratuak
|
zituen
zenbait lanen osagarri dela esan liteke, eta autore honek Eibarko euskararekiko zuen arduraren erakusgarri da. Liburua neurri batean berezi egiten duen ezaugarrietariko bat, azalpenak eta ematerakoan eibarrera erabili izana da.
|
|
|
Gu beti egon izan gara lurralde antolaketaren alde, eta natur inguruneak babestea, lurraldea antolatzeko modu bat da. Edozein modutan,
|
badugu
zenbait kezka gai honi dagokionean. Alde batetik, eskumenen kontua dago, izan ere, orain, udaletxe askok zenbait eskumen galdu du eta Aldundiek hartu, eta hau horrela izatea kaltegarria deritzogu.
|
|
|
Iruñean bizi da eta farmazia ikasketak egin bazituen ere bere bizitza profesionala euskalduntze alfabetatzeari eskaini dio lehenbiziko gau eskoletatik hasi, AEKn jarraituz ondoren eta Ika n gaur egun. 1981etik gaurdaino Iruñeko Arturo Kanpion euskaltegian ari da. EHEko sorrera taldean izan zen Nafarroan eta politikan ere eginak
|
ditu
zenbait urrats: Iruñeko Udaleko HBko zinegotzia izana da eta baita Nafarroako Legebiltzarreko HBko parlamentaria ere.
|
|
|
Hauexek irakur zitezkeen orrialdean: " Itz ederrak", Baztarrika Danielek" askatasuna, demokrazia, beartsuak, berdintasuna, gogorkeririk eza" eta antzeko hitz borobilen esanahiaz egindako lana;" Orixe eta batua", Letamendiak izenpetzen zuen gogoeta (ikus Hemeroteka);" Batasuna behar", zehazten ez
|
zituen
zenbait pertsonen izenean Patxi Altunak izenpetzen zuen" Baionako zina" (ikus Hemeroteka)... eta irakurle azkarraren errezeloa piztuarazi zezakeen lana, Gaztañaga' k osatutako" Kezkak. Sagardotegiko afaria.
|
|
|
Euskarak
|
dituen
zenbait gaitz euskalkiak baliatuz sendatu edo, behintzat, arindu daitezkelakoan nago. Hori bai, sendagarri onenekin ere, ez da izango samurra euskararen etorkizuna.
|
|
|
Nahiz eta sailkapen hau oso baliagarria iruditzen zaigun, badira gaur egungo euskal aldizkari eta egunkarietan aurkitzen ez
|
ditugun
zenbait kritika mota: esaterako, kritika estrukturalista.
|
|
|
Eta gauza bera aurki genezake handik mendebaldera begiratzen badugu, zeren Zaraitzutik Erro ibarrean zehar Baxenabarreko euskara erabili baita, eta Baztandik Bidasoara arte Lapurdikoa. Horren lekukoak
|
ditugu
zenbait euskal idazletan ere: P. Hualde Maio erronkariarrak Zuberoakoek bezalatsu idazten zuen, Enrike Zubiri. Manezaundik?
|
|
|
Zer uler dezakegu, euskarazkoak zirela ez bada? Zeren gure mintzairak
|
baditu
zenbait ahoskera haien latinak ez zituenak. Jarraian zioen, alde horietan, vardulli horiek nazio bakarra osatzen zutela Pirinioetaraino.
|
|
|
Gainera, frantsesera itzuligabe dauden jakinarazpenak eta euskarari buruzko artikulu gutxi batzuk izan ezik, egunkari honetan euskara ez da inondik inora azaltzen. Aldiz, Sud Ouestek, edozehatzago esanda, Jean Batiste Dirassar kazetariak,
|
duela
zenbait urtetatik hona,. Bidez Bide, izeneko euskarazko humore tartea dakarkigu astero.
|
|
|
|
Duela
zenbait hilabete lagun batzuek beren asmoaren berri ematera hurbilduzitzaizkidanean, besterik gabe, baietz esan nien segidan, ezertxo ere pentsatu barik, ezezkoak berak lotsaraziko ninduen beldurrez edo. Nola ezetzik esan, gero etazorpetuago bizi nahi ez banuen, orain arteko zorra kitatzeko gaitasunik ez nuelajakinik ere?
|
|
|
Bestalde, oraindik, euskaran
|
baditugu
zenbait akronimo ospetsu baina gutxitan entzuten eta ikusten ditugunak, hala nola NBE (Nazio Batuen Erakundea), NATO etab. Kazetariak erronka handia du praktikan, laburkin hauek emekiro ezagutarazteko.
|
|
|
France Info. Dena den, atal honetan irrati eredu honekin sartu aurretik, argi utzi behar
|
ditugu
zenbait ideia.
|
|
|
Karrantzako errekastoetan, ibai karramarroak ere bizi dira. Ibai karramarro autoktonoak, arrantza eta izurri baten ondorioz atzerakada nabaria jasan zuen
|
duela
zenbait urte, eta gaur egun desagertzeko zorian dago. Afanomikosia edo karramarroen izurria kanpotik ekarritako karramarro gorriarekin batera etorri zen.
|
|
|
Adinean aitzina egin ahalean korapilatsuagoak eta nahasiagoak bilakatzen garela uste
|
dute
zenbaitek. Horiek deus guti dakite, ez nerabezaroaz, ez helduaroaz.
|
|
|
Halere, aurrera egin baino lehenago, uste
|
dut
zenbait gogoeta egin behar dugula Unamunoren jarreraz, gauzak, xehekiago begiratuz gero, beti korapilatsuagoak izaten dira eta. Hortaz, edozein giza hizkuntzak bere baitan garatzeko eta goi kulturako mintzaira bilakatzeko ahalmenak dauzkala onetsirik ere, gogoan izan behar dugu, aldi berean, hori ez dela berez lortzen.
|
|
|
Artikulu honetan liburutegi azpiegituraren eta zerbitzuen berri emango dugu eta, aldi berean, esku artean
|
ditugun
zenbait proiektu eta egitasmoren ildo nagusiak ere aipatuko ditugu.
|
|
|
Plangintza falta ohikoa eta iraunkorra bada ere, ez dira ahaztu behar
|
duela
zenbait urte, bereziki laurogeiko hamarkadan, eginiko pausoak. Bidezkoa da gestoreen lana aintzat hartzea, azken urteotan liburutegiak eta liburuzainen egoera (langileen egonkortasuna, zerbitzua irekita izateko orduak gehitzea, liburutegi barreneko lanak, etab.) pixkanaka hobetzeari lotu baitzaizkio.
|
|
|
Aldi batez zuzenago ibili zen. Kruzatu
|
zituen
zenbait kale txiki. Ikusi zuen gizaki bat.
|
|
2001
|
|
|
Batek Liburutegietako kolekzione artxibatuetan bakarrik aurki dezakeen 1960ko Euskera n agertu zen bertsioa eskuetan ez badu, ez dezakeela nehon hutsik gabeko den bertze bertsiorik aurki. Gogora dezagun, Arestiren lanari buruz
|
duela
zenbait urte egin izan den argitaratze fidagarrienean ere lau bertso (estrofa) zuzen kontrako lekuetan agertzen direla testuaren zentzua zentzugabekerian erorraraziz... Gero, nola sinets Aresti irakurtzen dela?
|
|
|
Mende luzean, Ane Olivan Zestoako gerentearen esanetan," medikuntza naturalaren onurei larregiko balioa eman zitzaien, baina egia da medikuntza konbentzionalak osatu ezin
|
zituen
zenbait gaitzentzat ur termala onuragarria zela".
|
|
|
Eta lehen jorratu dugun bezala, gaur egun sozialismoa ez da agertzen alternatiba bezala eta kapitalismoa da jaun eta jabe mundu osoan, are gehiago kapitalismoaren aurpegi lazgarriena eta gogorrena, liberalismoa. Liberalismoak
|
badu
zenbait tokitan aberastasuna sortzeko gaitasuna. Liberalismoaren helburu handi bat gizartea atalka banatzea izan da.
|
|
|
Itxura danez, ez bide dago herrian kontzientzia askorik. Baina bai kontzientzia hori esnatu behar
|
luketen
zenbait. Beraz horiek dira, hain zuzen, Eskoriatzako euskeraren egoera zuzper dezaketen pertsonak".
|
|
|
Eta batarekin edo bestearekin hitz eginez gero, elkarlanean lan egiteko gogorik ez da falta. Elkarren lanak batetik bestera pasatzeko eta testuak jasotzeko gaur egun e postak eta sareak ematen duen aukeraz baliatuz, antolatzea eta elkarrekin harremanetan izatea
|
duela
zenbait urte baino errazagoa da. Teorian bai behintzat.
|
|
|
Urruzuno lehiaketa, beraz, herri honen egoeraren isla literarioa besterik ez da. Eta horren jakitun, herri gisa kulturalki herren uzten gaituen lehiaketaren mugak gaindituz, Euskal Poeta Gazteen Eguna antolatzeari ekin zion hainbat gaztek
|
duela
zenbait urte, territorio gisa euskara hartuz, beste zehaztapen politikorik gabe. Berdin zitzaigun biltzen ginen gazteak EAEkoak, Nafarroakoak, Venezuelakoak edota Afganistangoak ginen.
|
|
|
Egungo margarinek
|
duela
zenbait urte zeudenek baino gantz gutxiago izateari esker, kaloria urriago aportatzen dute.
|
|
|
Ikasleek telebista ikusle gisa oso errotuta
|
dituzte
zenbait ezaugarri eta ohitura, eta horiek aldatzea lan zaila da. Ondo zuzendutako lan estrategiko luze batenbidez bakarrik lortuko dugu ohitura horien aldaketa.
|
|
|
Laburbiltze sintetiko hau, ordea, literaturak ematen duenaren azterketa baten ondorio bakarrik izan daiteke, kasu honetan gertatu den bezala. Horregatik, lan honetan erabiliko den eredura pasatu baino lehen, literaturakproposatzen
|
dituen
zenbait eredu eta zenbait teoriaren azalpenak egingo dira ondoko kapitulu eta azpikapituluetan.
|
|
|
gizabanakoa, gizabanakoen artekoa, posiziozkoa eta ideologikoa (Doise, 1982). Bigarren mailakatze mota horrek
|
baditu
zenbait abantaila, adibidez, mailaideologikoak eta posiziozkoak duten garrantzia ulertzeko, biak oinarritzen direlako: a) artekotasunean, edo harremanetan, eta horrek suposatzen duen erlatibotasunean, eta b) artekotasuna, gehienetan asimetrikoa denez, boterearen, estatusaren etatamainaren arabera esplikatuko den ustean (Leyens eta Bourhis, 1996; Bourhis, Gagnon eta Moise, 1996). Hau guztia interesgarria izango da euskararen erabileraaztertzeko.
|
|
|
|
Duela
zenbait aste hasi ziren fresarik onenak saltzen, eta merkatuak kolore, usain eta zapore ederrekin asetzen. Eta udan ondo sartu arte jarraituko dute merkatuan, baita udazkenera arte ere, barietateren batean.
|
|
|
C (mg) Folatoak (mcg) 14 95 1,4 1,5 240 1 59,17 € 1 34 Kontsumoaren abantailak eta eragozpenak: Ezaugarri anestesikoak
|
ditu
zenbait neuralgiarentzat, hala nola ziatikarentzat, eta loa eragiten du. Horregatik, gauez letxuga plater on bat hartzea gomendatzen da.
|
|
|
Eskolako errendimendua, errendimendu fisikoa eta intelektuala. Gosaltzen ez
|
dutenek
zenbait mekanismo jartzen dituzte martxan organismoan (intsulina jaistea eta kortisola, katekolaminak gehitzea?) gluzemia maila onargarrietan mantentzeko. Aldaketa hormonal horiek portaera aldatu edo baldintzatu dezakete, eta eragin negatiboa izan dezakete errendimendu fisikoan eta eskola errendimenduan.
|
|
|
|
Duela
zenbait hamarkada, gorringo hori bizi batek adierazten zuen oiloa modu natural eta osasungarrian elikatu zela. Hori, ordea, ez da ohikoa gaur egun...
|
|
|
Kontua da zenbait elikagaik substantzia histaminoliberatzaile ugari dituztela, eta asko janda intolerantzia sortzen dutela, ez erreakzio alergikoa. Arnas alergien eragina
|
duela
zenbait hamarkada baino handiagoa da, baina elikagaiekiko alergien kasuak, hori frogatzen duen ikerketa zientifikorik ez dagoen arren, joera berari jarraitzen diola dirudi. Neurri batean, lehen osasunari buruzko beste kezka batzuk zeudelako gertatzen da hori; eta gaur egun, bizi kalitatea bilatzen da, eta elikagai batek alergia eragiten badio, medikuaren aholkuaren bila dabil.
|
|
|
Horien ekintza oso positiboa da osasunerako, Ascensión Marcos Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko Nutrizio eta Bromatologia Institutuko zuzendariak aitortzen duenez. Nutrizionista horren arabera, gomendagarria da horrelako produktuak kontsumitzea, izaera terapeutikoa
|
baitute
zenbait patologiatan, hala nola gastroenteritisean, alergietan eta hesteekin zerikusia duten zenbait tumoretan. Adituek zein kontsumitzaileek uste dute elikagai probiotikoak osasungarriak direla pertsonentzat.
|
|
|
Erdal itzulpenak sortzen ditu lehenbiziko istiluak.
|
Duela
zenbait hilabete, ez gehiegi, izan genuen eztabaida luzexkoa, ea gaztelaniazko escritor vasco nola hartu behar genukeen. Nik, gizagaixo honek (eta banituen zenbait kide), uste nuen aski zela deitura horren din bihurtzeko idazlea izatea, alde batetik, eta Euskadiko seme alaba, jaiotzez nahiz bizitzez, izatea, bestetik.
|
|
|
Duela zenbait hilabete, ez gehiegi, izan genuen eztabaida luzexkoa, ea gaztelaniazko escritor vasco nola hartu behar genukeen. Nik, gizagaixo honek (eta
|
banituen
zenbait kide), uste nuen aski zela deitura horren din bihurtzeko idazlea izatea, alde batetik, eta Euskadiko seme alaba, jaiotzez nahiz bizitzez, izatea, bestetik. Azkeneko baldintza honi, inoiz, ez hain aspaldi, euskotar izatea dei  tzen zitzaion, deitura edo deizioa orain, gehiegi esplikatzen ez diren arrazoiengatik, debekatua badago ere euskaltzale askoren artean.
|
|
|
Badakizue noski, ordea, Madalen bezperako etxefuegoa baino lehentxeago programa zertxobait aldatu behar izan zela. Gure korrikalarietarik franko, beraz (onenak, Manero gizagaixoak, ez zuen luzaroko bizirik), eta sekula korrikalari izateko usterik izan ez
|
zuten
zenbait Artikutza aldera abiatu ziren ehiztari gisa, eskopeta bizkarrean. Nafarroa aldetik zetozen erbiek, ordea, bazuten eskopetak baino arma hoberik.
|
|
|
Eta badirudi, eta izan ere horrela da, aski urri gabiltzala sail horretan:
|
duela
zenbait urte bezain urri, ez; baina aski eta gehiegi oraindik. Hona zer dioen horretaz Santamaria jaunak:
|
|
|
Erdaraz adierazi nuen. Euskaldunek, nik uste, horrelako gauzak irakurtzeko gogoa duten euskaldunek?, erdaraz badakite; irakurtzea nahi
|
nukeen
zenbait erdaldunek, berriz, ez dakite euskaraz.
|
|
|
ez dago sinesterik, usterik ez osperik alde guztietan onartuko dutenik. Orixek ez du, bada, aurkitzen zenbait alderditan
|
duela
zenbait urte aurkitu zuen begiramen harriturik. Orixeren ondoren orpoz orpo ibiltzea bestetara jo gabe, munduaren lau bazterrak aztertu balitu bezalaxe, kaltegarria litzateke, noski.
|
|
|
Gogoko izan ditut zenbait gauza irakurri ditudanetarik; beste zenbait, berriz, ez hain gogoko. Irakurle naizen aldetik dudan eskubideaz  baliatuz, beraz, neure iritzia azaldu nahi
|
nuke
zenbait punturi buruz, Â zuzendaritzaren baimenarekin. Hona zertaz:
|
|
|
Eta ezagutuko badira, argitara eman ditu norbaitek, aurkitu ez ezik. Argi baino garbiroago erakusten baitigu aurkitzea ez dela aski gure artean topa daitekeen guztion ondasun behar
|
lukeenaren
zenbait ezkutatzaile zekenek.
|
|
|
Begira zerk harritzen duen.
|
Duela
zenbait urte, Donostiako El Diario Vascok galdera batzuk egin zizkion zenbait pertsonari, ni ere horien artean nintzelarik, euskararen etorkizunaz. Funtsez, ederki jaso du hitz bitan nik erantzun nuenaren muina, baina, ordukoak eta oraingoak elkarrekin erkatuaz, bere buruari, eta bere buruaren bitartez Euskal Herri osoari, zerbait galdatu nahi lioke Zaloñak:
|
|
|
Are  gehiago, sortu baino lehenagotik. Eleizalde zenaren izen maiteak
|
baditu
zenbait kutsu, berak ez baitzituen bere usteak, iritziak eta joerak ezkutuan gorde sekula. Nolanahi ere den, badakizu zuk nik bezain ongi ez zebilela haren muinetan zuk susmatzen dituzun jokabide makur horien aztarrenik.
|
|
|
|
Duela
zenbait urte, 1957an," Sarrera hitz batzuk" ipini nizkion, lehen aldiz ene bizian, Leturia-ren egunkari ezkutuari: adiskide dudan egilearen izenik ez dut emango, eskribau jaun ezagun bat eta bere aldizkaria are gehiago haserre ez daitezen8 Ez dut uste garai hartan igarle miresgarri nintzenik, urrutirako betaurrekorik gabe nork nahi ikus zezakeena baizik ez nuen esan, hain zen nabari.
|
|
|
Eta jende horrek, aho batez, atseginak, ederrak, eliza baten sarrerako egokiak aurkitzen zituen Oteizaren irudiak. Irudi horiek berberak dira, oroitzen bazarete, hain traketsak, baldanak eta desegokiak,
|
duela
zenbait urte, iruditzen zitzaizkigunak askotxori. Zer aldatu da geroztik hona?
|
|
|
Liburuxka honetan agertzen dira, adiskideren eskuz bilduak, urteen buruan argitara
|
ditudan
zenbait izkribu. Ez nolanahi ere, baizik eta, bat edo beste bederen, ohar ikasiz apainduak, Sibiliako Isidororenak, Idelpontxo Toledokoarenak edo De rerum naturako testuak argitara ohi diren bezala1 Aretino gaizki esaleaz oroitu naiz, idazlanak ez ezen, ia ia neure burua bera ere horrela gantzuturik eta urrindurik ikusi dudanean.
|
|
|
Lehentxeago, bai; gaur, ez dut uste.
|
Duela
zenbait urte ez baitzen gure artean beste sendabiderik baraua eta odol ateratzea baizik. Hitz hau ez da garbia:
|
|
|
Eta erantsi da era bateko baino gehiagotako kausak dabiltzala dudarik gabe jokoan, nork batzuei nork besteei (nork bere opilari ikatza) opa badio ere nagusitasuna. Hor sartzen dela esan nahi
|
nuke
zenbaitek gutxitu adina beste zenbaitek gehitu ohi duen bertako eta kanpotikako aginteen arteko ezin eramana.
|
|
|
Ez da gezurra, ordea, jardunean dabilen euskara batuho rrek
|
badituela
zenbait hutsune, eta erregist ro batzuetako hizketa berezia ez dela behar bezala landu (afektibitatea, lagunartea, jolasa, kirola, haurrekiko harremanak...). Bestalde, erdialdeko euskaldunek, gipuzkoarrek batez ere, hedabide idatzi eta ahozko gehienak berenganatu dituztenez, egiaere bada bazter euskalkietako lexiko eta esaldi aberastasunak ez dituztela beti behar bezala ezagutzen, zaintzen eta erabiltzen, eta askoren begi belarrietarako euskara batu horrek ohiko gipuzkeraren antz nabariegia duela.
|
|
|
Euskara rekin, euskalgintzarekin, hizkuntz politikarekin zerikusi zuzena
|
duten
zenbait gai ere aipatu ditugu.
|
|
|
Gutxiengoa garen aldetik, gure unibertso txikiko egunerokotasunean lan egin eta euskararenganako Nafarroako giza sektore guztien hurbilpena errazten ahal duen oro sustatu egin behar dugu.
|
Duela
zenbait urte," giza normalizazioaren" edo hiritarren" jarre ren normalizazioaren" garran tzia euskal hizkuntzaren aurrean aipatzen nuen; gaur egun ere, tamalez, ideia bera errepikatu behar dugu. Euskarari egiten dizkioten eraso sutsuak ez dira bakarrik bere erabilera murrizteko baizik eta gizarteak euskarari dion maitasuna urratzeko.°
|
|
|
Hemen, noski, atomistikak aspaldi aurkeztu zituen arazoak konpontzen dira, eta Fisika modernoak
|
dituen
zenbait arazoei aurre egiteko ere baliagarria izan daiteke Kantek hemen dioena.
|
|
2002
|
|
|
Erasotik aintzat ez hartzearen fase batera pasatu gara gero, eta orain beste hirugarren fase baten hasieran gaudela uste dut, non bakoitzak bestea onartu duen eta ditugun berdintasun eta desberdintasunei heldu. Batasunaren normalizazio proposamenak, esate batera, Bateginezekiko aldaketa koalitatiboa dakar eta guk egindako proposamenarekiko hurbiltasun garrantzitsua
|
du
zenbait puntutan. Guk, dena den, azken bileran berriz adierazi genien lehentasunezko harremana nahi genuela beraiekin, ezker abertzaleko beste erakunde batzuekin nahi dugun bezala.
|
|
|
Espainiako Senatuan entzungai izan da horietako bat. Juan Adrian Gorostiza Ezker Batua Berdeak taldeko zinegotzia da Mallorcako Arta herrian eta
|
duela
zenbait aste bere etxeari su eman zioten bere familia barruan zegoela. Sutea itzaltzea lortu zen eta ez zuen kalte pertsonalik eragin.
|
|
|
Noviruzkiak estatu sozialismotik liberalismora pasatzean sortu ziren dirudun berriak dira.
|
Duela
zenbait urte arte hitzak mafiatik lotura estua izatea adierazten zuen, eta peioratiboki baliatzen zuten errusiarrek. Baina Yeltsinek Putini tokia utzi zionez, komunista zaharrak ixilduz joan zirenez, eta txetxeniar mehatxu islamikoa irailaren hamaikatu zenez geroz, egituraketa politiko berriaren partaide bilakatuz doaz negozio ilunetan murgildutakoak.
|
|
|
Jaioterri maiteak Ameriketako emigrazioaz dihardu, era oso idealizatu batean bada ere, eta amaiera zoriontsua du honek ere. Bi eleberriek
|
badituzte
zenbait ezaugarri formal komun, hala nola ekintzen errepika eta nobelen interes puntuak txandakatzea, eta antzekotasun estilistikoak ere badituzte, esaterako pertsonaien elkarrizketen tipismoa, neologismoen eskasia eta esaldi laburrak erabiltzea (ik. Kortazar, J.:
|
|
|
Liburu ortarik euskeralduko
|
ditugu
zenbait lerro mamitsu.
|
|
|
ingurumena zaintzeko abiaraztendiren politikak eta neurriek dakartzaten onurak, oro har, ikustezinak eta ukiezinakizaten dira (eta, ondorioz, dirutan zenbatzen oso zailak); gainera, epe luzean bainoez dira gertatzen (gozatzen), eta pertsona askori eragiten diete (biztanleriari bereosotasunean, baina baita etorkizuneko belaunaldiei ere); aitzitik, politika eta neurrihorien kostua monetarioa izan ohi da, dirutan ordaindu beharrekoa, alegia; gainera, epe laburrean, momentuan bertan? pairatzen da kostu hori eta, gutxi izanik ere, botere ekonomiko handia
|
duten
zenbait agenteri eragiten die (enpresei eta kasuankasuko sektoreetako ekoizleei, hain zuzen ere).
|
|
|
eta, a? preposizioak erabiltzen saiatzen dira, frantseseraitzultzen
|
dituzte
zenbait gauza eta, azkenean,, andaluces, nola esaten deneztabaidatzen dute:
|
|
|
Irakurriko diren testuak prestatu egingo direnez, ikasleen ahozko bat bateko ekoizpenetik dezente goragoko maila daukaten testuak erabiltzeko aukera posiblea delauste dugu. Hari narratiboa
|
duten
zenbait testu erabil daitezke, ikasleen sorkuntza lanak erabiltzea ere posible litzateke... Hori ondo aztertu beharkoda, jakina, baina adineko ikasleen benetako interesa bereganatzeko mesedetan izan daitekeela uste dugu.
|
|
|
Lan horiek guk ikertutako leinuen bilakaera ulertzeko analisi eredu izan daitezke. Oso erabilgarriak gertatu zaizkigu elementu horiek ikuspuntu ezberdinetatikaztertzen
|
dituzten
zenbait autoreren lanak. Autore horien artean, euskal gizarteaaztergai dutenak eta beste gizarte batzuk aztertzen dituztenak daude.
|
|
|
Gizarte egituraren azterketaren bidean, baina asmo eta lorpen zabalagoekin? kokatu behar ditugu Luis Castells-ek eta Antonio Rivera-k elkarrekinargitaratu
|
dituzten
zenbait lan (1995, 1998). Gizarte historiaren korrontean integratuz, Berrezarkuntza garaian izandako aldaketak aztertzea da haien helburua.Era horretan, EAEra mugatutako azterketan,, masa gizartearen?
|
|
|
Balio aldaketa bultzatzeko asmoarekin jaioa den kultura politiko berri bat gizartean latente dago. Zientziak legitimazio iturri izateari uzten dio, eta ez. Harri Arora itzuli nahi
|
duten
zenbait irrazionalistaren, ondorioz, argumentatzeko eta antolatzeko gaitasuna dutenen aldetik baino.
|
|
|
Hirurogeita hamarreko urte horietan, esate baterako, kontuan hartuta 50 estatutako datuak, ikusi ahal izan da ezen munduan esportatutako telebistarako programazio ordu guztietatik %40k jatorri estatubatuarra zutela; Estatu Batuek, aldiz, euren telebista programaziorako %2 baino ez zuten inportatu, epe horretan. Argia da, beraz, jarioaren nondik norakoa;
|
duela
zenbait hamarkadatatik honako kultura hegemonia estatubatuarraren aurrean gaude.
|
|
|
Eskandaluak asko dira, ezaugarri desberdinekoak, iraunpen desberdinekoak, eduki desberdinekoak, bizitza desberdinekoak. Hala eta guztiz ere eskandalu media tikoek
|
badituzte
zenbait ezaugarri berezi. Gertakariak diren heinean, eskandaluek euren denbora eta sekuentzia egitura dituzte.
|
|
|
Zenbait sistema zahar ikusiko ditugu ondoren. Den denak dira desberdinak, baina
|
badute
zenbait ezaugarri komun: lekuan lekuko kolektibitateak transkripzio fonetiko zuzenak erabiltzen hasi aurreko sistemak dira guztiak.
|
|
|
ts, tx eta tz afrikatuek portaera bera
|
dute
zenbait fenomenotan, baina ezin dira multzoetan sartu, bertan karaktere bikote sinpleen multzoak baino ezin direlako definitu. Adibide honetan, silabaren definizio sinplifikatu bat eta mugaren definizioa ere egiten dira.
|
|
|
Sevillako ikertzaile horiek horrelako balentria bat lortu dute. Parkinsonaren aurkako borroka José López Barneo neurofisiologoa da eta,
|
duela
zenbait urtetik, bere taldearekin batera “gorputz edo glomus karotideoa” ikertzen du. Zer dago izen horren azpian?
|
|
|
Ezustekorik ez izateko, farmazietan erosten dituzten sendabelarren bidez argaltzeko terapia bat hasi behar duten guztiei gomendatzen die aditu horrek, baita profesional baten kontrolpean hartzeko ere. Gaur goizean, INFITOK egindako “Farmaziagehiegizko pisua tratatzeko dietak eta sendabelarrak” liburuaren aurkezpenean, Navarrok nabarmendu zuen zientifikoki frogatu zela zenbait sendabelarrek eraginkortasun handia
|
zutela
zenbait gaixotasun eta gehiegizko pisua tratatzeko, behar bezala hartuz gero, espezialisten aholkupean. Sendabelarrek pisua kontrolatzen laguntzen dute, baina zenbait parametro hartu behar dira kontuan, eta, horretarako, komeni da botikariarengana jotzea, hark egokiena zein den esan diezaien, Granadako Unibertsitateko Farmakologiako irakasleak ere adierazi zuen.
|
|
|
Organo berriaren immunitate erreakzioa deslotuko luketen elementu arrotzen kontzentrazioaren aurrean, beren “etxera” itzuliko balira bezala da (hortik dator “homing” terminoaren erabilera zientifikoa) hori saihesteko. LKZn FTY720
|
duten
zenbait azterlan aurkeztu dira. Horien merkaturatzea ez da espero 2006ra arte, eta hiru bertute handi adierazten dituzte.
|
|
|
Kontsumitzaileek hainbat produkturen jatorriari dagokionez elkarte bat sortzeko aukera edo arriskua nahikoa da desleialtasuna oinarritzeko. Egintza nahasien balorazioa konplexua da, eta kontuan hartu behar
|
ditu
zenbait elementu, hala nola, polemikaren xede diren zeinuen edo elementuen antzekotasuna eta ezarpen maila, eta batez besteko kontsumitzaileak imitaturiko zeinuari ematen dion arreta. Lehia desleiala eta produktuaren aurkezpena Auzitegiek lehia desleialeko kasuak izan dituzte behin baino gehiagotan, eta, besteak beste, artikulu honetan gure herrialdeko hestebete enpresa ezagun biren aurka egin zuena aipatuko dugu.
|
|
|
Etorkizunean pentsatzen Urrats bat harago doan filosofian. Domezainek nabarmendu du merkatuan
|
badituela
zenbait produktu berri, hala nola amuarrain patea eta urioarena, eta, gainera, amuarrain eta esturio krema baserritarrei. Horrekin batera, beroan ketutako amuarraina eta esturioa ekoitzi dira.
|
|
|
Gainera, errehabilitazio prozesuetan ere laguntza ematen diete, askok ezgaitasunen bat dutelako. Hala ere, badira inoiz boluntario batek egin behar
|
dituen
zenbait jarduera: etxea garbitzea, janaria egitea edo zainketa medikoak egitea.
|
|
|
Erakunde kontserbazionistak 72 talde bat Royal Bardia Parke Nazionalera eraman du, han kolonia berri bat ezartzeko. Bestalde, WWFk baieztatu du,
|
duela
zenbait mendetatik, errinozeroa ehizatu egin dutela adarra ohiko erremedioetan erabiltzeko, plastoetatik sukarra lasaitzeko edo konbultsioak lasaitzeko, isuriak buxatzeko edo infartuak saihesteko. Baina Txinako medikuntza tradizionalak ziurtatzen du erakundea, ez du, Mendebaldean zabaldutako mitoaren aurka, errinozero adar hautsa afrodisiako gisa erabiltzen.
|
|
|
Zientzialariek uste
|
dute
zenbait itsas hegaztiren populazioek Antartikan izandako gainbehera, batez ere pinguino enperatzaileena eta Adeliarena eta elur petrelena, klima aldaketa globalak eragindako izotz estalkiaren aldaketekin lotuta dagoela. Gaur egun, sinetsita daude ekosistema antartikoak direla ingurumen asaldura globalekiko sentikorrenak, eta horrek, egungo klima aldaketaren egoeran, kontinente zuriko fauna basatiaren biziraupenerako mehatxu bat adierazten du.
|
|
|
Elikagaietarako interesa
|
duten
zenbait animalia talde, klonazio tekniken bidez lortuak, prest egon daitezke urtebete pasatxo barru merkaturatzeko. The Washington Post egunkariak Amerikako Zientzia Akademiaren ikerketa bat argitaratu berri du.
|
|
|
Aizpuruak, Aldundiko teknikariak, espezie aloktonoen hedapenaren adibide gisa, akazia faltsua aipatzen du robinia pseudoakazia, gero eta mendietako txoko gehiago hartzen baititu. Gainera, adierazi du
|
duela
zenbait urtetik detektatu dela kostatik gertuen dauden zelaietako belar tradizionala paspaluminioa desplazatzen ari dela, soropil lodi bat osatzen duen Hego Amerikako graminea. Arazoa hegoaldeko eta Balearretako komunitateetan carpobrutusarekin hauteman denaren antzekoa izango litzateke.
|
|
|
Landatu programa soropilaren ordezko natural gisa Espainia bezalako herrialde bateko belardi handien kolore berdeari eusteko metodo tradizionalak magnitude horiek ureztatzeko sistema bat eskatzen du, baina ez da jasangarria ingurumenaren arloan. Hori dela eta, adituek muturreko tenperaturekiko erresistentzia handiagoa duten eta ur gutxiago behar
|
duten
zenbait soropil espezie aurkitu dituzte. Hosto fineko grama barietateek itxura atsegina dute, eta zapalekiko eta muturreko tenperaturekiko erresistentzia handia aprobetxatzen dute.
|
|
|
Orain arte, dermatitis atopikoa kortikosteroideekin tratatu izan da batez ere, eta horrek zenbait albo ondorio zituen inplizituki, hala nola azala aldatzea eta ildaskak agertzea. Hala ere,
|
duela
zenbait astetik, Espainiako merkatuan botika berri bat dago, esteroiderik gabe egoteagatik ondorio horiek ezabatzen dituena. “Lehenengo astean, pazienteek arintze garrantzitsua dute, agerraldi gutxiago agertzen dira eta askoz hobeto egonkortzen du gaixotasuna”, dio Ángel Vera dermatologo pediatrikoak.
|
|
|
Zenbat eta hazkunde demografiko txikiagoa, orduan eta garapen ekonomiko eta sozial handiagoa. Ekuazioa sinplea da, eta
|
duela
zenbait hamarkadatatik hona egiaztatu diren emaitzak, Nazio Batuen arabera. Herrialde pobreetako jaiotza tasa mugatzearen alde egiten du, eta emakumearen menpekotasuna desagerraraztearen alde, haren ekonomiak garatzen laguntzeko eta gizarte garapenean hamarkadetako atzerapena berreskuratzeko.
|
|
|
Erakunde hau hizkuntzaren araugintzaz, normatibizazioaz alegia, arduratzen da, eta ez normalizazioaz. Hala arduratzen da Eusko Legebiltzarrean onartutako goi mailako lege batek hala arduratzeko eskatzen diolako, batzuen batzuk
|
hau
zenbaitetan atzentzen baldin badute ere. Euskaltzaindiak hizkuntza arauak eman behar ditu, eta gobernuak neurri politikoak hartu euskara bultzatzeko.
|
|
|
Ez naiz batere purista sentitzen hizkuntza kontuetan, baina aitortu behar
|
dut
zenbaitetan ikusten ditudan testuek, irakasleek berek eskuz idatziek nahiz liburuetan aurkitzen ditudanek, biziki kezkaturik uzten nautela. Kontua ez da ortografiarena edo morfologiarena, zerbait anitzez ere sakonagoa baizik.
|
|
|
Sinboloen kontua izango da beharbada. Eta ez ditut hona ekarriko ordenagailuko web orriko giltza zanpatu eta euskara hainbeste maite
|
duten
zenbait elkarte edo fundaziok ematen dituzten lotune argigarriak, sobera luzatuko bainintzateke eta beharbada argiegi mintzatuko, guztiok behar dugun egokitasun politiko zuzena hautsiz. Barka:
|
|
|
Poesiaz parentesi bat baino ez dut txertatu, eta ez oso serioa, gainera. Literatur erdigune geografikoez eta Iparraldeko literaturaren deribaz
|
badut
zenbait ideia lauso, baina nahiago dut gehiago dakien nor edo nori uztea gaia. Egungo nobela historikoaren naturaz, ugaltzeaz eta gure artean izan duen gorpuzteaz zer edo zer idatzi nahiko nuke, aurrerago agian.
|
|
|
• Euskarak gero eta presentzia publiko handiagoa
|
du
zenbait esparru eta lurraldetan. Erreferentzia sozial euskaldunak gero eta gehiago dira.
|
|
|
Funtsean, trinkotu samartuta
|
ditugun
zenbait eredu eta pentsamolde aldatu ditugu. Erantzukizuna, lehia, malgutasuna, ebaluazioa, emaitzen araberako trataera, horiexek izango dira etorkizuneko" hitz gakoak".
|
|
|
Euskal Unibertsitatea sortzeko inoiz aipatu den asmobideraga rri (nire ustez) bakarra Joxerra Etxebarriari entzun nion,
|
duela
zenbait urte, hitzaldi batean. Esaten zigun orduan bidea ikastetxe berri bat sortzea zela, txikia hasieran, poliki poliki garatuko zena.
|
|
|
Ghettizazio arriskua aipatzen dute batzuek, bai eta gaur egungo unibertsitate irakaskuntza hizkuntza bakar batean baino gehiagotan garatu behar dela ere. Azken hori egia ukaezina da, baina aurrekoa bezain egia da ustezko eleaniztasun horren atzean erdaren nagusitasuna bermatzeko eta mozorrotzeko trikimailua aurkitu nahi
|
duela
zenbaitek. Gure ikasleek hizkuntza bat baino gehiago jakin dute, jakintza zientifiko modernoaren iturritik bitartekaririk gabe edango badute; baina hori ezin da aitzakia izan gure hizkuntzaren menpetasun egoera betikotzeko.
|
|
|
AEK, HABE, Elhuyar, Labayru, Oinarriak, EHE eta abar bezalako taldeak lirateke hor; eta, noski, Ikastolak etaDereduko irakaskuntza eta, oro har, euskara normalizatzeko eta eraberritzeko literatur sorkuntzan, hedabideetan, administrazioan... burutzen diren lan eta kreazio guztiak. Eta lantzen duten sailetakoek beraiek ez bestek, hedabideetan azaltzen direnetan edo izan ezik, ezagutzen ez
|
ditugun
zenbait talde fin eta zintzo askok egiten duten lana.
|
|
|
Eta ekimen honen harira, filosofia garaikidean eztabaidagai zentral bihurtu den testu klasiko hau argitara emateko beharra eta aukera ikusi genuen. Liburua editatzeko orduan, zuzenbidearen soziologiaren ikuspegitik eta Larraitz Ugarteren eskutik, Panoptikoak utzitako itzalaren aztarnak jarraitu nahi izan ditugu, idazlanari sarrera emateaz gain kartzelaz gehiago jakin nahi
|
duenari
zenbait argibide emanez. Testuaren itzulpena egiteko originalaren bila genbiltzala, hitzaurrean Bentham Project eko kide den Catherine Pease Watkin ek azaltzen duen autore nahasketarekin egin genuen topo.
|
|
2003
|
|
|
Horiek ikastola ondora ekarriko dituzte, han proiektatuta daukaten hiru solairuko eraikinera. Era berean, ikastolako instalakuntzak berritu eta azken teknologietara egokitu nahi
|
dituzte
zenbait ikasgela: laborategia, ikus entzunezkoen gela, liburutegia, teknologia gela eta abar.
|
|
|
Eta kirol hezitzaileak? Ez ote
|
dugu
zenbaitetan kirola osasunerako arrisku bihurtzen?
|
|
|
Zenbaiten arabera, armeniar identitatearen atalik garrantzizkoena ez da kultura, baina politika: injustizia nozitu duelako konbentzimendua
|
du
zenbait jendek, genozidioa jasan duen jendea, Ama Lurretik erbestera bidalitakoa... eta, oraindik, ez da ezer egin kalte handi hori konpontzeko. Horien ustez, oraindik inork ez dio armeniar herriari barkazioa eskatu, inork ez du ezagutu nahi genozidioan lagundu zuela, are gehiago, ukatu egin dute.
|
|
|
Modu bertsuan, Fiskaltzak proposa dezake entzunaldi egintzan gizabanako jakin batzuek edo erakunde publiko nahiz pribatuko ordezkariek parte hartzea, horiek prozesura ekarri ahal
|
badituzte
zenbait elementu, eta elementu horien bitartez adingabearen interesa eta eskatutako neurrien egokitasuna edo egokitasunik eza balioetsi ahal badira.
|
|
|
Eta hona non Joxe Azurmendi datorkigun liburu batekin, guhaur ere gaztetan barna inarrosi gintuena eta
|
duela
zenbait aste oraino, den bezala erraiteko, ilobaso gazteago batek, Itxaro Bordak berak goraipatzen zidana: L, enracinement 4 edo. Erroak eginez?
|
|
|
Batzuen eta besteen arteko eztabaida ez zen ordea azalekoa, barne barnekoa baizik, zinez etikoa. Hala nola, helburuak ez duela nehoiz edozein helbide zuzenesten eta gainera, baliabide gaizto batek kutsatzen duela helburu zuzena dioten printzipio nagusiak laster ahantziak
|
zituzten
zenbaitek, apezgaitegitik atera orduko. Sartreganik ikasten zuketen ordea nola ihardets beren aitzineko maisu agurgarriei:
|
|
|
Euskaldun Fededun, Jainkoak daki zenbat aldiz entzun ahal den, orobat frantsesen. Catholiques et Français? famatuari zor genion euskal herritarrek erramolde hori, eta ez naiz baitezpada esaldi hori berpiztu beharrez ariko, baina iduritzen zait hausnarketa hauek bururatzean, hitzaldiño hau ere,
|
duela
zenbait urte prestatu nuena, Donostiar apezlagun batek eskaturik, hemen berriz ager nezakeela, ene barneko berri jakin gura duenari emaiteko baizik ez balitz ere.
|
|
|
Badu engoitik mende laurdena gogoeta horietan murgildurik gabiltzala eta geroztik anitz gauza gertatu dira: Jean Delumeau jauna, adibidez, Deustuko Unibertsitateak. Doctor Honoris Causa?, bere Ohorezko Irakasle izendatu du
|
duela
zenbait urte.
|