|
2007
|
|
|
est? [ohar, hizkuntzaren jeinua berdin nazioaren jeinua] »972 Portugesak, espainolak, frantsesak, errege abaroaren prestigioa bazuten, humanista italiarrek (eta haien antzera apologista euskotarrek) propietate intrintsekoetan bilatu behako
|
dituzte
euren hizkuntzaren goitasunaren arrazoiak. Varchi, Martelli, Machiavelli, Lorentzo Magnifikoak aise demostratu dute, italierak ez duela parerik973 Beste hizkuntzetako apologistek, denek italiarrengandik plagiatzen edo ikasten dute, baina laster frantsesa izanen da paregabea (Du Bellay), edo espainola (J. de Valdés); italiera ez da, esango du H. Estienne k, ideia platoniko bat airean besterik; frantsesak, aldiz, estatuaren autoritatea eta bere erregearen faborea dauzka sendo bere atzetik, egiazko hizkuntza bat da.
|
|
2009
|
|
|
Ondo konpondu dira hemen batak bestearen hizkuntza menderatu ez arren: " multilinguismoa praktikatu dugu; komunikatzen gara, ulertu ez hainbeste, baina..." esan digute lasarteoriatarrek.Edu Galardik azaldu digu beraien herrialdean
|
badutela
euren hizkuntza, baina eskolan frantsesa erabiltzen dutela eta etxean horrela hitz egiteko esaten diola aitak. " Euren hizkuntza galbidean dute, hala ere elizkizunetan mantentzen dute".
|
|
2012
|
|
|
Eta horrek esan nahi du bereziki euskarazko adierazpen kulturalak babestubehar direla; hain zuzen ere, euskal kulturaren gutxiagotasun edota mendekotasunegoera gainditu beharra dagoelako. Zentzu horretan, gaztelaniaz, frantsesez edobeste hizkuntza batzuetan ari diren komunitate linguistiko eta kulturalek onartu eginbehar
|
dute
euren hizkuntza eta kulturek badutela munduan zehar nork babestueta indarra eman; euskarak, ordea, Euskal Herrian bakarrik dauka sortzeko etabirsortzeko aukera. Euskara da herri honetako berezko hizkuntza, eta beronengarapenaren aldeko ahalegina egitea dagokio balizko Euskal Estatu bati.
|
|
2013
|
|
|
Munduko 525 hizkuntzetako informatzaileen bidez eginiko ikerketa batean nabarmen ondorioztatu ahal izan zen hizkuntza komunitate guztiek edo ia guztiek nahi
|
dutela
euren hizkuntza eta kultura hezkuntza sisteman txertatu, baita euren eskola euren kulturaren eta gizartemotaren arabera kudeatu (Mart� et al., 2005).
|
|
2014
|
|
|
Gaztelaniaren ezagutza garrantzizkotzat jotzeak jarreran badu eragin positiboa. Hala ere, gazte hauek gaztelania ez
|
dute
euren hizkuntza denik sentitzen, ezta" gure hizkuntza" denik ere. Euskara eta gaztelania inondik inora ez dituzte maila bertsuan maite eta lagunekin ez dute gaztelaniaz egiten.
|
|
2015
|
|
|
Judu sefarditarren komunitateak badira egun ere. Turkian batik bat? eta XV. mendeko gaztelania
|
dute
euren arteko hizkuntza. Nafarroako erresumatik alde egin behar izan zuten sefarditarrek eraman ote zuten euskal kutsuko hitzik diasporara?
|
|
|
Hortaz, hedabideotako albiste gehienak erdaraz idatzita egonik, situaciones efectivas de uso horietan hizkuntza gutxitua (ustez) ezgauza izanik, hizkuntza gutxitua ama hizkuntza dutenek ere (oso sektore kontzientziadunek salbu) euren hizkuntza hizkuntza iletratu modura ikusiko dute apurka apurka, idatzizko gauzak, kontu garrantzitsuak, erdaraz esaten dira-eta. Hortaz, erabilera esparruen defiziten ondorioz, ez
|
dute
euren hizkuntzan alfabetatzeko ez gogorik ez beharrik sentituko, eta faktoreon baturak motibazio hutsunea (vacío motivacional delakoa) eragingo du, hizkuntzaren ordezkatze prozesua bizkortuta (1991: 39). 20
|
|
2021
|
|
|
[...] lehenik ere ikusten dugu gurasoentzat garrantzitsua dela seme alabek beren hizkuntzari eustea" (Shershneva eta Fernández Aragón 2017, 764). Hala jarri nahi izan da fokua ikerketa honetan ere, jakiteko ea gurasoek zein jarrera
|
duten
euren hizkuntzekiko.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, euskararen aurkako diskurtsoen" borroka luzea izango da, azken aldiz bertatik zein kanpotik haizatzen direnak" (Amonarriz, 2019). " Bestalde, belaunaldi gazteek errazago aldatu izan ohi
|
dituzte
euren hizkuntzaren aldeko jarrerak, ospe handiagokoa denaren alde eginez" (Uranga, d.g.). Hernándezen (2020) ustez, gazteak hustuta daude hizkuntzen gaineko ideologiari dagokionez. Izan ere, garai bateko politizazioa ia desagertu egin da eta ez dute diskurtso sendorik.
|
|
|
Edozein delarik egoera, beti da garrantzitsua agintarien eredua, baina, hizkuntza minorizatuen kasuan, are esanahi bereziagoa du. Oro har, egoera diglosikoetan, herritarrek ez
|
dute
euren hizkuntzaren balioa aintzat hartzen eta, ondorioz, lotsatu egiten dira edo esfortzu berezirik egiteko motibaziorik ez dute, oztopo guztien gainetik euren hizkuntza erabiltzeko. Izan ere, lehen joera gehienek erabiltzen duten hizkuntza erabiltzekoa da, eta joera hori aldatzeko, arrazoi sakonak izan behar dira, ohiturak aldatu behar baitira.
|
|
2023
|
|
|
Hori dela eta, gaur egun herri indigenek argi
|
dute
euren hizkuntza eta kultura mantentzea eta indartzea garrantzitsua dela eta burujabetza politikoa eta lurraldea berreskuratzeko borrokarekin uztartu dituzte prozesu horiek azken hamarkadetan (FPCC 2018k, 27). Haien ustez, hizkuntza biziberritzeko prozesua talde lana da, eta herriek eta erakundeek elkarrekin egin behar dute lan.
|
|
|
Kolonialismoak eta asimilatze praktikek, hala nola Residential School sistemak (barnetegiek), zuzeneko eragina izan dute komunitateko kideek hizkuntzarekin duten harremanean, eta harekin lotutako trauma eragin diete. Foster care sisteman (harrera familietan) hazitako komunitateko kideek ere ez
|
dute
euren hizkuntza eta kulturarekiko lotura bereganatu; eta gaur egungo hezkuntza sistemak belaunaldi gazteenei ere eragin die identitatean eta, ondorioz, hizkuntzaren jakite mailan. Komunitateko kideek kolonizazio eta asimilazio praktiken ondorioak jasaten jarraitzen dute, eta iraganeko eta oraingo jokabide arrazistek eragindako traumak eragiten dute hizkuntzaren erabileran.
|
|
|
«Norberaren hizkuntzan bizitzea Espainiako Estatuan milioika herritarri eragozten zaigun giza eskubidea da», hasi zuten hitzaldia. Eta, segidan, esan zuten «era guztietako oztopoak»
|
dituztela
euren hizkuntzetan bizitzeko: osasun arloan, merkataritzan, administrazioan eta arlo judizialean, besteak beste.
|