|
2000
|
|
|
Bombin eta Bozas Urrutiaren idazlanetan (aurretik aipatutako iturria) irakur dezakegu, pilotaleku irekia, 1923an txikiagotu egin zela. Ezkerraldeko orrialdean agertzen den argazkian gaur egungo pilotalekua ageri da
|
duela
gutxira artekoa hobeto esan, obrak direla-eta jada ez baitago. Alboko argazkian berriz, 1914an inauguratu zen pilotalekua ikus dezakegu.
|
|
|
Funtsezko erantzukizuna du hartara, ETB, ikusleen artean ohitura sorrarazteko. Hain zuzen,
|
duela
gutxi arte film bat euskaraz bikoiztua ikustea artiziala zen, usadio ezak eta bikoizketa kaskarrek eraginda. Orain berriz, ekinaren ekinez, bikoizlari profesionalek franko hobetu dute beren jarduna.
|
|
|
Baina hori ere Estatu Batuetan gertatu izan da,
|
duela
gutxi arte, behintzat; alegia, europar jatorriko jendea, Myflower belauntzian iritsitako britainiar protestanteen ondorengoak bakarrik egiazko" estatubatuar" tzat jotzea.
|
|
|
Autoa aparkatu eta biribilunetik eskuinean aurkituko duzuen Gandia Bidetik abiatu behar duzue.
|
Duela
gutxi arte, inguru honetan Bizkaiko baserri tipikoek eta bere landazabalek osatzen duten nekazaritza paisajea nagusi bazen ere, azken urte hauetan, asteburu eta oporraldietarako etxetxo eta txaletez bete da, paisajea nabarmen degradatu delarik.
|
|
|
Irun eta Hendaiako hirien hazkundeak nabarmen txikitu duen Bidasoa ibaiaren lehengo deltaren lekuko isilen modura Galera, Santiago Aurrera eta Hiru Kanale izenez ezagunak diren limo irlak mantentzen dira.
|
Duela
gutxi arte, mareen eraginetik babesten zuten murru txiki batzuei esker, nekazaritzarako erabiltzen ziren, bi handienek (Galera eta Santiago Aurrera) gaur egun padura izaera errekuperatu dute, murruak erori baitziren. Ingurune hauek bere egoera naturalera itzultzeko duten ahalmen handiaren froga garbia bilakatu dira.
|
|
|
1998ko irailetik aurkezten du ATBko albistegia eta, aurrerantzean ere, bera izango da Goitbko eguneroko albistegiko aurpegia.
|
Duela
gutxi arte" Astebete" ere berak aurkeztu du. Euskadi Irratian ere ibilia da
|
|
|
Ustez konstituzioak, hizkuntza eskubideak aitortzen dituen entitateak, behin eta berriz ahal dituen traba gehienak ezarri ohi ditu asturlleonera duintzeko orduan.
|
Duela
gutxi arte berriz Europako hizkuntza gutxituen bulegoak Batasuneko kultur askotarikotasuna aipatzerakoan Portugal gogora ekarri ohi zuen, berau baitzeukan hizkuntza gutxiagoturik ez zeukan herrialde bakartzat. Eta hara non, kanpoko presio barik bere borondatez begirune eta errespetuzko aldarrikapena ontzat eman zuen Parlamentuak.
|
|
|
Gure etxeko oilarra zen,
|
duela
gutxi arte, etxeko kideak esnatzeaz gain auzoko denak eta herriko gehienak ere itzartzearen arduraduna.
|
|
2001
|
|
|
Galdera aunitz, ordea, erantzun zain daude. Izan ere, beste enzefalopatia batzuk aitzinetik ezagutzen genituen arren,
|
duela
gutxira arte ez genekien prionak zirenik horiek sortarazten zituztenak. Guk luzaroko garapena duten birusak zirela ikasiak gara.
|
|
|
Mantxako lurretan sortua, gaur egun Gaztela osoan egiten da eta ardi gazten artean Espainian salduena da.
|
Duela
gutxi arte erabat artisau lan, gaur egun industria indartsuek burutzen dute, eta kardabera lorea erabiltzetik laborategiko gatzagia erabiltzera igaro da.
|
|
|
Horregatik, Ibilaldiaren zirkuituaren erdia Abusuko lurretan egingo da eta beste erdia Arrigorriagan zehar, bien arteko lotura eginez, alde bakoitzean dagoen parke handi bana dagoelako. Kontuan izan behar da
|
duela
gutxi arte ikastola Arrigorriagako auzo batean zegoela, Abusu ondoan baina Arrigorriagako lurretan.
|
|
|
Bere CD eta guzti aurkezten du Gipuzkoako Foru Aldundiak
|
duela
gutxi arte Donostiako Koldo Mitxelenan aurkezten zen Concha Jerezen sormen artistikoaren erakusketaren isla den" Lekutik ezlekura. Del lugar al no lugar" liburua.
|
|
|
Ukaezina da, bestalde, Iparraldeko eragina hegoaldeko ostilamenduetannabaritzen dela; antzekotasunak pieza akitaniarrekin dira harrigarrienak, batez ere.Jakina, datu honek beste zerbait adierazten du: alde bien arteko erlazioa
|
duela
gutxira arte pentsatu izan dena baino askoz sendoagoa izan zela. Honela azaltzen diraantzekotasun etniko eta kulturalak, esate baterako, eta jakina, zalantzan jar daitekePenintsularen, bisigodoen?
|
|
|
|
Duela
gutxi arte, esentzia olio baten analisia gauzatzea urte askotako lana zen
|
|
|
Ohebururako joera apaingarriak Irudia: Stephen Cummings Oheburukoa
|
duela
gutxi arte dekorazioa definitzeko arazo batzuk zituen eremua da. Beste garai batean, oro har, gurutze batekin, santu baten irudiarekin edo beste erlijio ikono batekin betetzen zen eremu hori.
|
|
|
Adibide bat diabetesaren tratamenduan erabiltzen den insulina da.
|
Duela
gutxi arte, txerrietatiklorturiko insulinaz tratatzen zen jendea. Lehenago tratamendurik ez zeukaten gaixotasunak sendatzeko hainbat eta hainbat medikamentu esperimentatzen ari dira, homologazio definitiboa lor dezaten.
|
|
2002
|
|
|
Administrazio batzorde berriaren eta batzorde ordezkariaren baitan, aipaturiko bi familia horietako kideen beste zenbait kontseilari ageri dira. Horien artean Emilio de Ybarra y Churruca nabarmentzen da,
|
duela
gutxi arte BBVAko lehendakari izan zena eta talde berriko lehendakariaren anaia dena. Administrazio batzordea osatzen duten gainerako kideei dagokienez, ondoko pertsona hauek ageri dira:
|
|
|
Ecuadorren dagoeneko ez dituzte espediente berriak onartzen eta Perurekin ere gauza bera egitea erabaki da duela aste pare bat. Kontuan izan behar da
|
duela
gutxi arte Peru EAEtik eskaera gehien jasotzen zituen herria zela.
|
|
|
Urteak pasa ahala familiaren kontzeptua asko aldatu da.
|
Duela
gutxira arte Euskal Herrian familia bost pertsonetik gora osatua egotea ohikoa zen. Egun, ordea, hiru pertsonatik gorakoak familia anitza gisa definitzen dira.
|
|
|
49 urte ditu, Tuteran bertan sortua da eta Euskadiko Mugimendu Komunistatik dator jatorriz eta Erriberako hiriburuan Batzarrek dituen bi zinegotzietako bat ere bada. Lanbidez, administratibo aritua da
|
duela
gutxi arte. Hainbat mugimendu sozialetan aritua, Nafarroako ezkerraren erreferentzia bat da.ilagros
|
|
|
Atal honetan,
|
duela
gutxira arte zientzialarien eta, oro har, gizartearen arretarik erakartzerik izan ez duten bi gai landuko ditugu. Biek ala biek ekonomiarekin zerikusihertsia dute, eta aspaldian garrantzi eta gaurkotasun handiko bihurtu dira.
|
|
|
Mitxelenak uste zuen moduan, abiadura azkarrak irakasle eta ikasle askoren gaitasunik ezarekin egin du topo, baita hizkuntzaren beraren garapen mailarekin ere. Unibertsitatea euskalduntzearen aldekoak beldur ziren moduan, unibertsitateko agintariek gizartearen (ikasleen, gurasoen, Eusko Jaurlaritzaren) presioaren eraginez ezarri zituzten euskal lerroak, baina
|
duela
gutxira arte, eta oraindik ez erabat, ez dute garatu ezinbestekoa denplangintza egokia, ezta euskarazko irakaskuntzak era sistematikoan eskatzendituen berariazko beharrak ase ere. Ikasleen eskaera, beraz, asetu gabe geratu da iakasu guztietan.
|
|
|
Aro Garaikidean,
|
duela
gutxi arte, Euskal Herriari ukatu egin zaio unibertsitatea, eta bereziki unibertsitate publikoa. Ukatze hori gobemuen ezetz sistematikoaren, Elizaren unibertsitate pribatuen eraginaren eta gizartearen aldarrikapenarenahultasunaren ondorioa izan da.
|
|
|
Atzera begiratuz gero, erraz antzematen da ezen Unibertsitatea Euskal Herrian kokatzeko asmoak eta ahaleginak ugari izan direla azken bi mendeotan. Izanere, Europan Unibertsitatea instituzio kultural gisa bere lozorrotik atera eta prestigioa irabazten hasi zenean, XIX. mendetik aurrera, Euskal Herria unibertsitaterikgabe zegoen, eta horrela jarraitu zuen
|
duela
gutxi arte. Euskal Herrian orain dugununibertsitaterik zaharrena Deustukoa da, 1886 urtean ireki zena, eta hurrengoaNafarroako unibertsitatea da, 1952 urtean ireki zena.
|
|
|
Duelagutxi arte, lehen hizkuntza eta bigarrena, esaterako, oso ezberdinduta zeuden, euskara ikastera hurbiltzen ziren pertsona heldu gehienak elebakarrak ziren; gauregun, hiztun asko dira elebidun goiztiar, etxetik edo eskolatik?. Horrez gain,
|
duela
gutxi arte euskara eta gaztelania ziren ohiko lehen eta bigarren hizkuntzak; gaur egun, ordea, migrazioak direla-eta, beste hainbat hizkuntza ere izan daitezkelehenak eta, beraz, ikasle taldeak geroz eta heterogeneoagoak izango dira. Errealitate hori eskoletara heltzen ari da dagoeneko eta laster helduen irakaskuntzarahelduko da.
|
|
|
Argi dagoez zela gizabanako batzuen jarduera, talde lan baten emaitza baizik, nahiz eta ezjakin nortzuek osatuko zuten lan-talde hori. Agian, trikuharri horren inguruan biziziren artzainak edo nekazariak izango ziren, azken batean, hilerri hori behar izangozutenak; baina ez da baztertu behar, antzinako gizarteetan gertatzen zenaren antzera, lan-talde zabalagoak antolatzea horrelakoetan; adibidez,
|
duela
gutxi arte iraunduen auzolanen antzera inguruko saroietako edo auzoguneetako biztanleak bilduz.Horrek, beste hainbat gaitan gerta zitekeen bezala (taldeak osatzerakoan animaliaharrapakariak ehizatzeko antolatuko ziren uxaldietan; luberrien prestaketarako; hainbat unetan egunez edo gauez abereak piztietatik babesteko ekimenetan; etaabarretan), gizarte horretako talde ezberdinen arteko harremanak s... C. Renfrew k (1984:
|
|
|
Kristoren aurreko lehen milurtetik aurrerantz horrela izan baldin badaiteke ere, oraingoz ezin daiteke froga aurreko milurteetan horrela izan zenik.Induskariek (Aranzadi, Barandiaran eta Eguren, 1919; 1923) zioten, GorostiaranEkialde trikuharrian (Aizkorri) aurkitutako kobrezko ezten edo puntabiko okertuaeta, agian, La Cañadakoa (Urbasa), sorginkeria erritual batengatik egon zitezkeelaegoera horretan. J. M. Barandiaranek (1919) zioenez, XX. mendearen hasierakobeste ikertzaile batzuen (Dechelette, Cartailhac, etab.) iritziz eta berak bilduta zueninformazio etnografikoaren arabera, sinesmen magiko bateko jarduera izan zitekeen hildakoen objektu batzuk haustea edo okertzea(
|
duela
gutxi arte okertutakotxanponak limosna gisa botatzea edo ematea bezala). Ordutik gaur arte indusketakasko ugaritu dira, eta badirudi ohitura hori ez zegoela hain zabalduta K. a. II.milurtean.
|
|
|
Ingelesaren flexio morfologia sinplea3 dela-eta, tradizioan ez zaio kasu handirik egin ordenagailuz landutako analisi/ sintesi morfologikoari (Winograd, 1983). Programa eta ezagutza linguistikoa nahasten zituzten sistema primitiboak ohikoak ziren
|
duela
gutxi arte. Azken urteetan, aldiz, arlo honetan egindako lanak ugaritu egin dira, beste hizkuntzetarako sistema automatikoen garapenak indarra hartu baitu eta, horrez gain, corpusetan oinarritutako analisiek erraztasun handiak ekarri baitituzte.
|
|
|
Horrez gain, harrigarria da emaitzen trinkotasuna eta analisiaren abiadura. Baina
|
duela
gutxi arte eragozpen bat zegoen: lizentzia lortzea ez zen erraza.
|
|
|
Irtenbide bakarra bankuak edo kutxak klausula hori kontratuan ez sartzea da. Letrak ordaintzea
|
Duela
gutxi arte, hipoteka bat kontratatua izanez gero eta zenbait hilabetetan letren ordainketei aurre egin ezin bazitzaien, etxebizitza enkante publikoan atera zezakeen banku edo kutxaren jabetzakoa zen. Iaz 10.000 etxebizitza enkantean jarri ziren Espainian.
|
|
|
“Gertatzen dena da, bere transzendentzia dela eta, benetako gaixotasun bihurtzen dela, eta gaixotasun horrek eragiten diela gaixoari, bikotekideari, seme alabei eta inguruko guztiari. Izan ere, ez dezagun ahaztu
|
duela
gutxi arte kide horrentzat bizi garela pentsarazi digutela”, dio Arrondok. Mediku guztiek uste dute patologia horretako faktore psikologikoak eta organikoak zatiezinak direla.
|
|
|
Bestalde, gogora dezagun nekazaritzako aurrerapen gehienak mutante genetikoen garapenean oinarritzen direla, gurutzatze genetikoetan, emaitza hobeak lortzeko. Arazoa zen ezen,
|
duela
gutxi arte, modu naturalean egiten zela hori, hori bai, baina motela, itsua eta intuitiboa, aldez aurretik jakin gabe zein izan litezkeen emaitzak. Biologia berriari esker, printzipioz behintzat, planu halofiloak eta erresistenteak ez direnak bereizten dituzten oinarri genetikoak azter daitezke, eta transgenesi teknikak erabil daitezke, ohiko landare batzuk lur edo ur gazietan landu ahal izateko.
|
|
|
Gauza guztietan bezala, eta literatur espazio azpigaratu bati dagokion bezala(
|
duela
gutxira arte, bederen), fenomeno horretan ere" atzeratuta" gabiltza euskaldunok: izan ere, batik bat azken hamarkada honetako kontua dugu, inguruko literaturekiko ditxosozko" homologazio" horren erakusgarri gisa.
|
|
|
Gai korapilatsua da hau eta ez dut uste eztabaida amaitutzat eman behar dugunik.
|
Duela
gutxi arte, unibertsitate elebidunaren alde agertu naiz ni. Beti pentsatu izan dut egokitu litzaiokeen estatusa izan dezakeela euskarak unibertsitate elebidun batean.
|
|
2003
|
|
|
Giza erreakzio ulergarria da, eta are gehiago, Nafarroako indar politiko nagusien praxi edo jardunbideek ez dutenean erakusten inolako sentsibilitate berezirik gutxiengoaren hizkuntza eta kultur nortasuna babesteko. " Euskararentzat errespetuzko tratua" aldarrikatzen zuen Castejonek, baina
|
duela
gutti arte dekretuaren eta unibertsitate legearen bultzatzaile izan dira PSNkoak.
|
|
|
Egunotan berpiztu den mobilizazioa dela-eta.
|
Duela
gutxi arte gerla hastear zegoen urtarrila eta otsaila tartean eta munduko bazterretan ez zen kontrako mugimendurik agertzen. Hainbat lurraldeetako iritzi publikoaren gehiengo nagusia, eta ia Estatu Batuetakoa, gerlaren aurka zegoela adierazten zuten inkesten berri eduki dugu, baina ez horren adinako mobilizaziorik.
|
|
|
Diotenez, Erdi Aroan notiziak oso urri omen ziren eta horregatik, hain zuzen, oso preziatuak.
|
Duela
gutxi arte esan ohi zen informazioa izatea zela boterearen nagusi izatea, informazioak balio duelako (zuelako) baita diruak berak baino gehiago ere, hots, informazioa boterea zela. Gaur egun, ordea, informazioz asekada jasanezina ari gara nozitzen.
|
|
|
Baina dena eraman zuen haizeak bat batean. " Orain soldatak erori eta langabezia ugaltzen ikusita, oinaze garratz batek mindu du gizarte osoa,
|
duela
gutxi arte klase guztietako kontsumigai erakargarrien fabrikazioan buru belarri dedikatuta zegoen arren".
|
|
|
Sukaldean, egongelan edo pasilloan, baina bakarra. Finkoa zen
|
duela
gutxi arte telefonoa eta telefono konpainia ere bakarra, Telefonica. Orain sakelako telefonorik gabe ezin du bizi askok eta Internet erabiltzaileak urtez urtez gehiago dira.
|
|
|
|
Duela
gutxi arte, ez zen ohikoa Madrilgo Auzitegi Nazionaleko aulkian bankariak ikustea. Baina duela urte batzuetatik hona, hasiak gara batzuk ikusten.
|
|
|
Kopuru hori handia edo txikia izan daiteke, ikuspuntuaren arabera. Handia,
|
duela
gutxi arte lantegietan halako plangintza baten peko batere langilerik ez zegoelako. Kopuru txikia da, bestalde, plana horietatik kanpo gelditzen den langile andanarekin alderatuta.
|
|
|
“Zenbait azterketa epidemiologikok nabarmendu dutenez, 30etik gorako gorputz masaren indize (GMI) batek hiru aldiz handitzen du 2 motako diabetesa izateko arriskua, ia bi aldiz arteria hipertentsioa eta 1,5 aldiz dislipemia (lipidoen asaldura) izateko arriskua, arrisku kardiobaskularreko faktore nagusiak baitira”, azaldu zuen Madrilgo Endokrinologia Zerbitzuko Clotilde Vázquez doktoreak. Gizentasuna
|
Duela
gutxi arte, menopausiaren ondoren gizentasuna areagotzea bizitzaren etapa horrekin lotutako alderdi emozional eta psikologikoei lotuta zegoen, eta, ondorioz, emakumeak gehiago jaten zuen. Ildo horretatik, Vázquez doktoreak adierazi zuen menopausia obesitatea erlazioaren patogenia oraingoz zehatz mehatz ezagutzen ez den arren, epidemiologikoki egiaztatuta dagoela.
|
|
|
Armario guztiak oliozko geruza batez estaliak ziren eta askako zilotik armiarmak ateratzen ikusten ziren. Oya k oso bitxia atxemaiten
|
zuen
gutti arte bizitua izan zen eremu hori hain egoera txarrean izaitea. Bat batean atera zitzaion:
|
|
|
Erlezaina izan da gure familia.
|
Duela
gutxira arte. Joan egin ziren erleak gero.
|
|
2004
|
|
|
Hori, orain, zeharo normaltzat jotzen dugun arren,
|
duela
gutxi arte ez da horrela izan.
|
|
|
Alde biko simetria zuten izaki bizidunak agertu zirenean iritsi zen eboluzio jauzi handia, diseinu anatomiko horrek hankak, hegalak, hegatsak eta desplazamenduak egiteko beharrezkoak ziren gainerako egiturak garatzea erraztu baitzuen.
|
Duela
gutxi arte uste izan da fenomeno hori, animalien garapenean giltzarria, duela 540 eta 500 milioi urte bitartean gertatu zela, Kanbriarrean. Baina azken urteetan, fosilen eta genetikoen azterketek adierazten dute simetria aldebiko jatorria aurrekoa dela.
|
|
|
Egia esan, telebista lokalak araupetzen zituzten legeak aspaldi eman ziren, bai behintzat estatu mailan, baita Nafarroan ere. Baina lege horiek ezarri eta garatzea ahalbidetuko zuten tresna teknikoa eta borondate politikoa ez dira,
|
duela
gutxi arte behintzat, egon. Madrilgo Gobernua horretara jarri denean, ordea, egiturazko aldaketak ekarri ditu telebistagintza lokalaren itxuraketan, eta murriztu ere egin ditu erakunde autonomikoen eskuduntzak arloaren gainean.
|
|
2005
|
|
|
Villabonan (Gipuzkoa) egin zuten lehenengo emanaldia 2003ko martxoaren 15ean.
|
Duela
gutxira arte gelditu gabe antzeztu dute obra. 95.000 ikusle izan dituzte 174 emanalditan eta 150 bat herritatik igaro dira.
|
|
|
Eskutik eskura banatu zuten Ekialde aldizkariaren lehenengo zenbakia. Jone Usoz, orain, Zangozako ikastolako irakaslea da eta
|
duela
gutxi arte Erronkari eta Zaraitzuko euskara teknikaria. Maiatzean, Ekialderen lehenengo zenbakia banatzeko 1.200eko tirada egin zutela esan digu.
|
|
|
Batasunak jakin badaki zer nolako indar politiko eta elektorala eman dion Sinn Feini IRAren menia amaigabeak, eta zer nolakoa emango dion borroka armatua behin betiko uzteak. Horregatik ez du utziko «bere oilategian» inor sar dadin arrautza bila, eta are gutxiago «oilategiko» kontuei buruz hitza hartu nahi duena
|
duela
gutxi arte oilarren taldekoa izan bada. Altxor preziatua da ETAren amaiera ezker abertzalearentzat eta notizia ikaragarri ona denez euskal gizartearentzat eta Estatuarentzat, ezinbestekoa da bukaera horrek berarekin dakartzan abantailak norentzat izan behar duten ongi kontrolatzea.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeko helikoptero bat edo gehiago laster iristea espero da, kaltetutako eremua ikuskatzeko eta kalteak ebaluatzeko. Nias uhartea Sumatratik 125 bat kilometrora dago, mendebalderantz, eta
|
duela
gutxi arte surflarien paradisua zen. Milaka bizilagunek alde garaietara ihes egin zuten “tsunami” edo olatu erraldoiak gertatzeko beldurrez, agintariek aukera hori baztertu baitute.
|
|
|
Horixe gertatzen da aireportuetan eta hotel batzuetan, eta pasahitza aldez aurretik ordainduta lortzen da.
|
Duela
gutxi arte WEP (Wired Equivalent Privacy) izeneko zifratze sistema erabiltzen zen WiFi sareak babesteko. Transmisioak 128 biteko gako batekin zifratzen dira, eta pasahitza duten erabiltzaileak bakarrik konekta daitezke sarbide puntura.
|
|
|
Elikagaien artean, frutak eta barazkiak, besteak beste, folato iturri naturala dira, eta bitamina horren forma kimiko ugariena 5 metiltetrahidrofolatoa (5MTHF) da.
|
Duela
gutxi arte, elikagaietako folato kontzentrazioaren ebaluazioa saiakuntza mikrobiologikoen bidez egiten zen. Saiakuntza horien bidez, bitamina horien eta talde bereko beste batzuen kontzentrazioa detektatu nahi zen.
|
|
|
Ekoizpen ekologikoaren aldekoek, gainera, bermatzen dute ekoizpen ekologikoaren bidez naturaren berezko mekanismoak errespetatzen direla, laboreetako eta animalien hazkuntzako izurriteak eta gaixotasunak kontrolatzeko, eta saihestu egiten dela plagizidak, herbizidak, ongarri kimikoak, hazkuntzako hormonak eta antibiotikoak erabiltzea, baita manipulazio genetikoa ere.
|
Duela
gutxi arte, elikagai ekologikoek ohiko elikagaiek baino kostu handiagoa izan dute. Hala ere, kalitatearen eta segurtasunaren aldeko apustuak eskakizun hori bere gain hartzera bultzatzen ditu kontsumitzaileak, EBren iritziz.
|
|
|
Gainera, Atapuercako humero batek eman zuen Lezetxikiko hezurra heilbeharko gensi batekoa izan zitekeela ohartarazteko arrastoa; izan ere, ia “berdin berdinak” dira, eta Aranzadiko taldeak berretsi egin nahi du hori, aurtengo udan inguru berri batean egindako hondeaketen bidez. Izan ere, 150.000 urte inguruko geruzak aurkitu dituzte han, eta garai hartan bizi izan ziren prenandal horiek. Homo heildebigensiarekin zerikusia duten aurkikuntzez gain, Aranzadiko kideek neanderthalekin zerikusia duten beste batzuk ere aurkitu dituzte Lezetxikin; esate baterako, 70.000 eta 80.000 urte bitarteko hezur puntzoi bat, Arrizabalagak garrantzi handia eman ziona,
|
duela
gutxira arte uste baitzen giza espezie horrek ez zuela gaitasun aski hori egiteko. Lezetxikiko ikerketen zuzendariak zehaztu zuen aurkikuntza horiei eta beste aztarnategi batzuetan egindako beste batzuei esker neanderthaleko gizakien “gizateria aldarrikatu” daitekeela, eta pertsona horiek “uste baino askoz hurbilagoak” zirela.
|
|
|
Hori dela eta, desagertzeko zorian dagoen munduko felidorik mehatxatuena da.' XX. mendearen hasieran, zenbait zientzialari espainiar lehen alarma ahotsak zabaltzen hasi ziren, espezie batzuen populazioak murrizteari buruz, besteak beste, katamotza. Hala eta guztiz ere, ez zen ezer egin animalia hori gutxitzeko, eta gaur egun oso nukleo txikitan bizi da, Sierra Morenan, Toledoko eta Doñanako mendietan, eta
|
duela
gutxi arte San Pedro eta Caceres mendilerroetan, Portugalgo Algarbean eta Gredos Madrilgo eta Herriko alderdietan. Ale murrizketa horren arrazoi nagusiak hauek dira:
|
|
2006
|
|
|
Ez omen zen eta politika izan, indarrean zegoen konstituzioaren araberako gobernua arma eta indarkeriaz ezabatzea; ezta ere milaka pertsona erahil, torturatu, desagerrarazi, kontzentrazio eremuetara sartu edo bultzatu, erbesteratu; ezta ere hainbat «ama gorriri» umea kendu eta «behar bezalako familia katolikoei» ematea; ama horien alabak bortxatzea, ezta hamaika sindikalista lanik gabe utzi eta euren familiak gose latza pasa beharra. Luze joango litzateke
|
duela
gutxi arte ez zela sinestarazi diguten bidegabekeria guzti horien zerrenda. Beldurrek, gezurrek eta agintekeriek osaturiko harlosa sendo batez gaur arte estali izan da, eta oraindik ere agirian utzi nahi den bakoitzean, «tapa» hori berriz ere «bere lekura» eramatera datoz, behin eta berriz, gupidarik gabe.
|
|
|
|
duela
gutxi arte
|
|
|
Ebaluazio prozesu hau,
|
duela
gutxira arte goian agertu ditugun alderdiakikertzera bideraturikoa, azken urteetan familien formaziora orientatuagoa egoteaproposatu da, guraso izateko gaitasunen eta aukeren balorazio soilean gelditzeabaino egokiagoa dela uste baita. Gauzak horrela, adopzioko familien formaziorakoprograma ezberdinetan, formaziorako faseetako bat hautaketa da, non etorkizuneanguraso adoptibo izango direnei berez seme alabak ezin izatearen dolua elaboratzenlagunduko zaien, bikote eta banako bezala euren burua hobeto ezagutzen, etahausnarketa sustatzen, autoselekzioa erraztuz (Rosser eta Bueno, 2001).
|
|
|
Okertzeko beldur barik baiezta dezakegu, gainera, XX. mendean gizarte mendebaldarrek eginiko ibilbidean funtsezko ideia horren indartzea ikusi dugula. Besteak beste, Mendebaldean
|
duela
gutxira arte soldatapeko lanaren eremutik eta lan merkatutik kanpo egon izan diren emakumeak ere, portaera molde horretan integratzen ari dira modu masiboan. Lanaren ideiak eta bizitza profesionala garatzeko desioak, gaurko emakumeen bizi esperientzia alderik alde zeharkatzea lortu dute.
|
|
|
Abantaila nagusia da ezen, ohiko irratian ez bezala, edozein unetan entzun daitekeela, eten egin daitekeela edo nahi den zatia errepikatu. Baita gaztelaniaz ere
|
Duela
gutxi arte, gaztelaniazko podcast programen eskasia arazo bat zen ingelesa menderatzen ez duen erabiltzailearentzat (sareko hizkuntza nagusia), baina egoera azkar ari da aldatzen. Podcast a gaztelaniaz, Podio.com eta Podcast ak gaztelaniaz podcast ak emititzen dituzten irratien adibide batzuk dira.
|
|
|
Nahiz eta eragin txikiko gaixotasuna izan (mila haurretik bat eta 65 urtetik gorakoen %1 inguru), hidrozefalia muga larriak eragiten dituen gaitza da.
|
Duela
gutxi arte sendatzeko egin zitekeen ebakuntza bakarra zela eta, gaixoak balbula bat izan behar zuen garezurrean. Orain, Malagako Carlos Haya Ospitaleko Neurokirurgia Zerbitzuak garatutako teknika aitzindari bati esker, hidrozefalia sendatu daiteke balbuletara jo gabe.
|
|
|
“Faktore birkonbinatzaile” horiek ez dira giza plasmatik sortzen eta, beraz, sor daitezkeen birus infekzioen aurrean segurtasun handiagoa eskaintzen dute. Adituek azaltzen dutenez, hemofiliaren ordezko tratamendua VIII. eta IX. faktoreen administrazioa izan da,
|
duela
gutxi arte giza plasma hutsetik zetorrena. Terapia horrek kostu handia du, eta zain barnetik ematen da; beraz, osasun kontrola behar da, Osasun Sistema Publikoko Ospitaleetako Hematologia Zerbitzuen mendeko hemofilia unitateen bidez. Tratamendu honek hemofilia duten pertsonen bizi kalitatea hobetu duen arren, iraganean gaixotasun birikoak transmititzea ekarri du, hala nola GIBa eta B eta hepatitisa.
|
|
|
Nahikoa da sartzea eta nabigatzea. GPRS baino azkarragoa
|
Duela
gutxi arte, mugikorraren bidez Internetera konektatzeko GPRS protokoloa erabili behar zen. GPRS teknologiak GSM sarearen gainean funtzionatzen du, eta datuak 54 Kb/ s ko abiaduran (kilobit segundoko) transmititzeko aukera ematen du, telefono modem baten antzeko abiaduran.
|
|
|
Erromatarrekin errukula kontsumorako biltzen zen, berreskuratu den ohitura.
|
Duela
gutxi arte belar txartzat jotzen da, eta gaur egun nazioarteko ospea du goi sukaldaritzan.
|
|
|
Kasu horretan, oilasko gordinaren poluzioa jatorrian kutsatu gabeko beste edozein elikagaitan amaitzen da, baina mikroorganismo horiek manipulatzean edo prestaketa eta/ edo kontsumo faseetan ukitzean heredatzen dira. Mikroorganismoa detektatzea
|
Duela
gutxi arte, elikagaiak kontrolatzeko erabili diren metodoak, funtsean, orain dela hamarkada batzuk funtsezko trazuetan diseinatu ziren berak izan dira. Teknika horiek denbora eta azterketak egiten dituzten langileen prestakuntza egokia eskatzen dute.
|
|
|
ordenagailuetarako sistema eragile bat sortzea, 1989, Matsushita enpresaren BTRON pc rekin. Hau ordenagailua
|
duela
gutxi arte berritzaileak ziren gaitasunak. Nork:
|
|
|
gauza bera gertatzen zaio Adobe ri Photoshop, ImageReady edo Acrobat, eta beste enpresa batzuei beren zerbitzuekin ordaintzekoa. Baina ez da izan
|
duela
gutxi arte, eragindako konpainiek baino gehiago luzapena eragozten duten tresnak kontratatzea erabaki dute" kopia pirata" direlakoena. Ezagunena (edo ezezaguna, Ikus daitekeenez, kopiaren kontrako programa horietatik DRM (digitala) da Rights Manager) edo ‘eskubide digitalen kudeatzailea’ Egia esan, fitxategi jakin batzuk kanpoan kopiatzeko giltzarrapo digitala bilatzen du zein euskarritan jarri zituen enpresak banatu egiten du. iTunes denda Apple k DRM erabiltzen du, eta, beraz, haren abestiak bakarrik erabil daitezke iPod batean eta bakar batean entzutea.
|
|
|
Ikastaroak egiten ditugu, solasaldiak… Denetarik pittat.
|
Duela
gutti arte josten erakusten zen eta aurten brikolaje ikastaroa egin dugu, beti gizonen ondotik ez ibiltzeko.
|
|
2007
|
|
|
Duela mende erdi baino gutxiagora arte, nekazaritza oso garrantzizkoa zen Euskal Herri osoan. Lehen sektorea,
|
duela
gutxi arte, euskal ekonomiaren oinarri zen. XX. mende erdialdera, lehen sektorea Euskal Herriko barrualdeko lau probintzietan nagusi zen.
|
|
|
Orduan nabarmen geratuko da geopolitika zela kontua, ez erlijio bereizketa. Gainerakoan, ez fede aldetik daude hain ezberdintasun handiak eta ez elkarbizitzan egon da urte luzez halako ezinegon handirik...
|
duela
gutxi arte.
|
|
|
Gauza garbirik ez zion erantzun. Ander txirrindulari profesionala izan da
|
duela
gutxi arte. Ez diogu galdetu profesional izan den garaiaz, aurreko urteez baizik.
|
|
|
Produkzio arazoengatik, banaketa eskasa izan zuen. Esanguratsua da, esate baterako,
|
duela
gutxira arte bideoan egon ez izana, El Pais egunkariak bilduma batean DVDa kaleratu zuen arte, hain justu. Eskuz esku pasa diren kopia piratez aparte, aukera gutxi izan da Arrebato ikusteko.
|
|
|
I. A.: Frantzian zelula amekin ikertzeko aukera dute, eta, hala ere,
|
duela
gutxi arte, oso proiektu gutxi egin dituzte. Gizartean kontrako jarrera zegoela ikusita, zientzialariek berek atzera egiten zuten.
|
|
|
|
Duela
gutxi arte, oso hegazkintza amateurra izan da ultrarinena. Arpingstone
|
|
|
Eta hala zen, bai. Trianoko eta Galdamesko mendietan burdina ugari ateratzen zen, eta haren inguruan
|
duela
gutxira arte bizirik iraun duen industria kate indartsua sortu zuen. Euskal Herrian beste inon ez bezalako garrantzia izan zuen meatzaritzak Nerbioi ibaiaren ezkerreko alde horretan.
|
|
|
Metamaterialak naturan existitzen ez diren portaera elektromagnetikoak dituzten egitura artifizialak dira. Gaur egun badira horrelakoak, baina,
|
duela
gutxi arte, aspaldiko kontzeptu teoriko bat besterik ez ziren. John Pendry britainiarrak material horiek nola egin zitezkeen proposatu zuen 2000n.
|
|
|
|
Duela
gutxi arte, zarpa zaharrak eta buruko zimak zintzilik nituela joaten nintzen klasera, amak tapaki artetik arrastaka atera ondoren. Begietako makarrak ere bidean kentzen nituen begiak ireki ahala.
|
|
|
Vignemonteko Frederique (Bron, Frantzia) eta Tania Singer (Zurich) espektrometriako teknikez baliatu dira emozioek garunean duten eragina neurtzeko, eta hizketan ari den pertsona batek adierazitako emozioek entzuten duenaren emozioari nola eragiten dioten neurtzeko. Horrela neurtu ahal izan dute, halaber,
|
duela
gutxi arte balio sozialaren sentsazioa besterik ez zena: enpatia.
|
|
|
Elgorria, errubeola eta paperak Espainian
|
duela
gutxi arte bazterturik zeuden eritasun batzuen antzekoak ziren, txerto hirukoitz birikoa aplikatzeari esker. Hala ere, azken urteetan infekzio horien agerraldiak izan dira gure herrialdean, eta, horren ondorioz, kolokan jarri da herritar guztiek eta medikuek beren gain hartu duten ideia hori.
|
|
|
Izan ere, abuztuan, 2008ko Olinpiadak ospatzen direnean, Txinako hiriburuan euria egitea da ohikoena.
|
Duela
gutxi arte, Txinako Gobernuak euria egitea nahi zuen, eta, horretarako, lainoak bonbardatu zituen zilarrezko ioduroarekin —arrakasta gutxirekin, noski—, orain kontrakoa egin nahi du. Horretarako, diatomita izeneko mineral bat erabiliko luke.
|
|
|
500.000 kilometro inguru.
|
Duela
gutxi arte, gasoliozko motorrek gasolinazkoak baino erresistenteagoak zirela zioten, eta merkeagoa zen haien mantentze lana, matxura gutxiago izaten zituztelako. 20.000 kilometrotik gorako diesela amortizatuko duzu:
|
|
|
Nor uste duk haizela?
|
Duela
gutxi arte kaleko lokatzetan zikintzen huen ipurdia!
|
|
|
Bueno, egia esan orain aukera duzu:
|
duela
gutxi arte nire alboko pisuan alargun bat bizi zen, baina orain hutsik dago, eta uste dut oso txukun utzi duela. Tira, etxe osoan gutxienez lau etxebizitzetan ez da inor bizi.
|
|
2008
|
|
|
15 bat hizkuntza kontuan hartzen ditu (baina ez konbinazio guztiak). Oso hedatuta dago enpresa handitan eta administrazioan, eta
|
duela
gutxi arte Googlek ere erabiltzen zuen. Aipatutako webgunean egin daitezke probak.
|
|
|
Halaber,
|
duela
gutxira arte, nazioarteko legeek atentzio gutxi jartzen zieten lurpeko urei eta mugez gaindiko akuifero sistemei. Egin kontu:
|
|
|
Euskara bera da horren adibide ezin garbiagoa:
|
duela
gutxi arte, euskarak bizirik irautea lortu badu, estatuak edota bertzenazko egitura politikoak gorabehera izan da, haiek arren hala esaterik balego, ez inolako estatu bati esker (dela nafar, dela frantziar, dela espainiar). Euskararen historia, estatuen historiaren gainetik edo azpitik edo bazterrean garatu da, estatu nahiaren kontra ere bai askotan.
|
|
|
Gure arbasoak euskaldunak ziren, euskaraz bizi zirelako. Bizitza euskaldunarekin zerikusirik ez duen abertzaletasunak errituetan oinarritutako aberria asmatu izan du; balizko herriaren ikur sinbolikoek ordezkatzen dute
|
duela
gutxi arte izandako herri euskaldunaren izaera. Iñaki Segurola datorkigu itxuraldatze horren hainbat zertzelada egitera:
|
|
|
Zio horren esku egongo baita herritarrek eta herriek hartuko duten bidea. Euskaldun izatea, ondo dakigunez, baserritar edo herritar arlotearekin bat zetorren eredua izan da
|
duela
gutxi arte, eta euskaldunaren bizitzaren zentzuak auzoko hizkuntzan eta kultura ereduan aurkitu du euskaldungoan idoro ez duena.
|
|
|
–Badakizu gure herrian ez dugula beltzik ikusi
|
duela
gutxi arte?
|
|
|
Zientzialarien artean, ostera, olaturik handienak hamabost metro ez zituela gainditzen uste izan da
|
duela
gutxi arte. Nahiz eta itsasgizonek bestelakoak esan.
|
|
|
Baina zalantzak iraun egin du
|
duela
gutxi arte.
|
|
|
Bitxia da hegaztion historia;
|
duela
gutxi arte ez ziren gure baserri, lorategi eta herrietara gerturatzen.
|
|
|
–Nik puntu horretaz emana baitut neure ikuspuntua eta, bestalde, eztabaida antzua iruditzen baitzait, ohar batzuk eginaz emango diot bukaera gaurkoari?.
|
Duela
gutxi arte ez zen horrela. Bere Kritika literarioaren lehen saioak (1926) liburuan honela idatzi zuen:
|
|
|
|
Duela
gutxi arte, haurtzaroa eta nerabezaroa soilik landu direla.
|
|
|
|
Duela
gutxi arte Linuxi leporatzen zitzaion hutsune handiena interfaze grafikoena zen. Horren faltan, adituek, hackerrek edo Unix zaleek, bakarrik erabil zezaketen.
|
|
|
Egoera horretan, gripe mota guztien aurkako txertoa, txerto unibertsala, aukera ezin hobea da, baina, sor daiteke horrelako txertorik?
|
Duela
gutxi arte, gehiengoaren erantzuna ezezkoa izan zen. Orain ez dago hain argi.
|
|
|
Giza sistema immunearen erantzuna estimulatzeko gai den birusaren zatia berehala aldatzen da; beraz, txertoa urtero aldatu behar da.
|
Duela
gutxi arte, gripearen txerto unibertsal bat utopia bat baino ez zen. Arrazoia birusaren izaeran bertan dago, «dibertsitate oso handia eragiten duena», azaltzen du Amelia Nietok, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) Bioteknologia Zentro Nazionaleko birus horretan aditua denak.
|
|
|
Duela urte batzuk, erantzuna baiezkoa izango zen, baina gaur egun" ez" biribila da. Izan ere,
|
duela
gutxi arte, banketxe bat aukeratzeko orduan, arazo praktikoak izaten ziren (adibidez, bizilekutik hurbilen zegoen erakundea), fidagarritasun arazoak (bankuaren beraren ibilbideagatik) edo tradizio jakinak, ezer baino gehiago, erabiltzailearen familiaren aldez aurreko hauteskundeengatik. Faktore horiek oraindik eragina dute onurak eta desabantailak ebaluatzeko orduan, baina, egia esan, elementu gehiago daude jokoan, galdera bakar (eta berri) batean bil daitezkeenak:
|
|
|
Bai, ez du gaizki entzun, eta ez, ez gara alderantzizko hipotekaz ari.
|
Duela
gutxi arte, pertsona batek hirurogei urteko muga gainditzea nahikoa arrazoi zen aseguruek eta bankuek bezeroen artean egoteko interesik ez zutela pentsa zezaten. Egoera aldatu egin da, eta produktu espezifiko ugari daude adin tarte horretarako (txartelak, klubak, pentsioaren helbideratzea…).
|