|
2001
|
|
|
Kelulé k (1861) karbonodun konposatu gisa definitu zituen konposatu organikoak, salbuespenak konposatu gisa betidanik ezagunak ziren CO2-a, karbonatoak eta bikarbonatoak izanik. Definizio on samarra izan arren, gaur egun beste
|
hau
ere erabiltzen da: konposatu organikoak karbono karbono loturak dituztenak dira, eta multzo horri karbono karbono loturarik ez duten metanoa eta azido formikoa gehitu behar dizkiogu.
|
|
2008
|
|
|
463), gasterik> zar> baize, > ta> txipirik> andi> (JMESB, 460). Bestelako hitz jokoak eta elkarrekin nolabaiteko antza edo erri ma
|
dutenak
ere badarabiltza: Ezta> > gura> ikuste> utsa> eta> utsala> (JMESB,
|
|
2014
|
|
|
Arrautza irabiatuz pintatuko dugu azala, oreak urre kolorea har dezan. Labea prestatzeko denbora pixka bat gehiago behar da; beraz, betelanak egoste denbora gehiago behar
|
duenean
ere erabili behar da (itsaskia, arraina edo haragi gordinaren zatitxoak direnean, enpanadillaren barruan prestatu nahi baditugu). Bost betegarri gozo enpanadilletarako 1 Sardinilla enpanadillak.
|
|
2016
|
|
|
Gernuan hormona bat detektatuz, emakumearen egun emankorrenak zehaztea ahalbidetzen dute. Hilekoaren zikloa erregularra dutenek baino erabilgarriagoak dira, baina baldintza hori betetzen ez
|
dutenek
ere erabil ditzakete. Ondoren, obulazio testa erabiltzea gomendatzen da, baita emankortasun handieneko egunak ezagutzeko proba mota eta metodo klasikoagoen ezaugarriak ere.
|
|
2017
|
|
|
Laukizuzen automatikoa: honekin, tamainaz automatikoki aldatzen den bista muga zehaztu dezakezu (behar izanez gero) eredua eguneratu ondoren.Aukera hau erabiltzen da bista jakin batean geometria guztia erakutsi nahi duzunean.Bista muga zehazten duen ebakidura bista baten ebakidura lerro bat lortu nahi
|
duzunean
ere erabiltzen da.
|
|
2018
|
|
|
Ingurumena babestu nahi badu, eta ez hainbeste hondakin sortu hilekoa denean, kasu honetan, bragita xurgatzaileak erabil daitezke. Barruko arropa hau eginda dago kotoizkoa eta poliesterrez eta likraz egindako nahasketa. Gainera, jantzi horietako askok diseinua zaintzen dute, eta lentzeriako pieza politak erregela
|
duenean
ere erabiltzeko. Gutxi gorabehera 30 euro. Horiek zaintzeko eta luzaroago iraun dezaten, lehenengo aldiz erabili aurretik garbigailuan sartu behar dira, horrela iragazkortasuna hobetzen baita.
|
|
2021
|
|
|
—Txertuk; zergatik ardotegian beti nire ondoan esertzen den (Iraola). Ezen partikula lagun
|
duela
ere erabili izan da forma hau, ahozkoan batez ere, zergatik{ ezen ∼ eze ∼ ze}... n aldaeretan:
|
|
|
Oihenarte); Nire buruak ere eman dit franko lan (Labaien); Bazuen oinen azpian ur franko (Axular); Haren bihotzean gaixtakeria franko atetu baita (Artxu); Haiek badute leku franko (Axular). Franko adberbioa aurreko izenak mugatzailea
|
duela
ere erabiltzen da: Bazterra franko badiat kurriturik (J.
|
|
|
Hainbat atsegin izan nuen ikustez, non uste bainuen behin ere ez nintzela geldituko haren eskua trinkatzetik (Mirande); Hainbeste lan egiten zuen, non beldur izaten bainintzen maiz, bera ere gaixotuko ez ote zen (Irigoien); Baina hainbeste mindu ziren, non esan zion batek besteari[...] (Urruzuno). Sintagmak postposizio atzizkia
|
duela
ere erabiltzen da: Hainbeste denboraz espero izan du arrakasta, non orain ezin baitio uko egin (Etxezarreta); Hainbestetan irakurri zuen Pedrok gutuna, non, azkenean, buruz ikasi baitzuen (Irigoien).
|
|
|
Lanera joan aurretik, agur esatera etorri zait. Forma soila erabiltzen da maizenik, baina baino eta zenbatzailea
|
dituela
ere erabil daiteke: Haur zorionekoa jaio baino hilabete batzuez aurretik ikusten zen Asisen gizontxo bat[...] (Beobide).
|
|
|
Postposizio hauek, ondotik izan ezik, aurrean eta
|
dutela
ere erabiltzen dira, tu eta ondoan gisako formak eratuz: Bapo jan eta ondoan, barneko atsegina berehala da kanpoan; Gurean egonaldi labur bat egin eta ondoren, etxera joan ziren; Borrokan luze jardun eta ondorean, menderatu zuen noizbait ere etsaia; Han egun batzuk pasatu eta ondorenean, bidean jarri zen ostera ere.
|
|
|
36.7.3j Gorago aipatu ditugun berehalako eta jadaneko adieretan ez ezik (§ 36.5.1b), balio prospektiboa edo destinatiboa
|
duela
ere erabiltzen da ne (ra) ko forma: Ura sartu dut motxilan, egarritzen naizeneko; Egik laguna ez behar duanean, baizik behar duaneko; Gela hau prestatu dugu, zure laguna etortzen denerako.
|
|
|
Uneko predikatuekin erabiltzen dira, ohi denez (sartu arte, etxea garbitu arte). ...maizenik erabiltzen den forma —aditzoina erabiltzea horren ohikoa ez bada ere, ikus arte bezalako esaldietan bederen ageri da—, baina adizki jokatuko n arte forma ere ohikoa da (Zain egon gara, laguna etorri den arte); geroari dagozkionak subjuntiboarekin ematen dira maiz (Ez zara joango, lan guztia egin dezazun arte) nahiz eta orainaldi burutugabea, burutu markatua edo, maila jasoan, ke
|
duena
ere erabil daitezkeen (egiten duzun arte, lan guztia ondo egin duzun arte, eta egin dukezun arte, hurrenez hurren).
|
|
|
36.11b Aldi izena isilpean duten erlatiboak dira horiek (herriratzen naizen [aldi] etan; joaten nintzen [aldi] ero; esaten duzun [aldi] bakoitzean...). Izena agerian
|
dutela
ere erabiltzen dira: hori gertatzen den aldietan, ikusten dudan aldiro, hori egiten duzun aldi bakoitzean...; edo batez ere zubererakoa den aldikal adberbioarekin (komuniatzen dugun aldikal).
|
|
|
Laguna agurtu zuen, eta ondoan kalera irten zen; Aurrena ikasketak amaitu, ondoren hasiko zara lanean; Aurrena lana egingo dugu, ostean etorriko da aisialdia. Gero adberbioa aurretik
|
dutela
ere erabiltzen dira: Alferrik dira gero ondoren egindako ahaleginak (Anduaga); Eskapatzerat uzten zuen, gero ondotik hobeki atzemaiteko plazerrarentzat (J.
|
|
|
Ez da hori gertatzen, ordea, ohiko erabileran bederen, moduan morfemarekin eginiko perpausetan(* zuk moduan,* lagunari moduan,* lagunekin moduan); gauza bera gertatzen da aditzondoekin (atzo bezala, baina* atzo moduan), batzuek, beste askotan moduan eta, egunero moduan gisakoak esaten badituzte ere. Izan ere, aurrean absolutibo mugagabea
|
duela
ere erabiltzen den arren, bezala morfemaren antzera (lagun leial moduan), genitiboaren ondoko postposizio gisako erabilera du ohikoena (zure moduan, lagunen moduan, atzoko moduan, baina* zure bezala,* lagunen bezala,* atzoko bezala); oinarrian izena duen sintagma gisa ere joka dezake, are adjektiboaren laguntza duela: Lanean jardun dut betiko modu aspergarrian.
|
|
|
Hogei urte zuela egin zutenaz oroiturik (Axular); Iaz hartu zuen zuela hiru urte bidali zioten gutuna. Ohikoagoa da hiru urte lehenago bidali zioten gutuna gisakoak erabiltzea, eta
|
duela
ere erabiltzen da inoiz: Aita hila zuten, duela ordukotz hamar urte (J.
|
|
|
37.3.1b Salbuespenak baditu, hala ere, arau horrek, subjektuek erreferentzia bera
|
dutelarik
ere erabiltzen baita inoiz subjuntiboa, tzeko formaz beste. Hori gertatzen da, esate baterako, perpaus nagusiko subjektua agente ez denean:
|
|
|
Aditzaren zein formari atxikitzen diogun postposizioa (aditz partizipioari edo aditz izenari), horren arabera zentzua aldatzen da. Lehendabiziko formaren bidez kontzesio perpausak lortuko ditugu batez ere (kausazko balioa
|
duela
ere erabili izan da zenbaitetan tradizioan); bigarrenaren bidez, kausazkoak edo helburuzkoak. Bietan, a mugatzailea erabiltzen da. TUAGATIK → KONTZESIOA/ (KAUSA)
|
|
|
De Rijkek bere buruaren argazkia (Jonek, demagun, bere buruaz atera argazkia) eta bere argazkia (beste norbaitek Joni, demagun, ateratako argazkia) bereizten ditu, nahiz, gure ustez, bereizketa hori ez den hain argia. Leku postposizioetan, benetan lekuarekin zerikusik ez
|
dutenean
ere erabiltzen dira bihurkari indartsuak: bere buruaren gainean/ bere gainean (lehenbizikoak ez du tokia markatzen, baina bai bigarrenak); bere buruaren alde/ bere aldean; bere kontra/ bere buruaren kontra; bere atzean/ bere buruaren atzean eta abar10.
|
|
|
Zerbait gustatzen zait (perts.); Norbait gustatzen zait(+ perts.). Batzuetan pertsonari dagokion predikatuaren erreferentzia
|
duela
ere erabiltzen dugu: Lur baizen ez garela/ kanpotik iduri arren/ zerbait bertze garela (Tartas); Ezkongaietan zerbait banintzen/ ezkondu eta ezer ez (Iparragirre); Zerbait bazelakoan/ ta azkenean hutsa/ horrek ez dik balio/ zakurraren putza (Txirrita); Jakina!
|
|
2022
|
|
|
Zerbitzua eskatzeko, herritarrek Zarauzko udalerriko lurzoru ez urbanizagarrietan eta Zarauzko Hiri Antolamenduaren Plan Orokorreko ondorengo eremuetan erroldaturik egon dute. Herriko autobusak egiten duen ibilbidearen barruan bizi diren, baina garraiobide hori erabiltzeko zailtasuna
|
dutenek
ere erabili dute zerbitzua.
|
|
|
Horretaz gain, herriko autobusak egiten duen ibilbidearen barruan bizi diren, baina garraiobide hori erabiltzeko zailtasuna
|
dutenek
ere erabili dute zerbitzua.
|
|
|
Fabrikatuak medikuntza edo elikadura silikona, A bisfenolik gabea (BPA) eta flatorik gabe, eskuila horiek ergonomikoak dira (helduen hatzetara egokitzen dira) eta superleunak 18 hilabete bitarteko haurrentzako egokiak. Baina haurrek 3 hilabete inguru
|
dituztenetik
ere erabil daitezke. Izan ere, silikonazko titare hauek oso onak dira haurtxoaren hortzoiak hiltzeko tresnak. Hotzak izanez gero, sei hilabete baino lehen gertatzen den haurraren etapa horretako eragozpenak arinduko dira.
|
|
2023
|
|
|
EBZk ziurtatu du telefono adimendua ez dutenek ere izango dutela erabiltzeko aukera, txartelaren bitartez. Gaitasun digitalik ez
|
dutenek
ere erabiltzeko modua izan dezaten, erakunde publikoak —posta zerbitzuak eta halakoek— tresnak izango dituzte euro digitala erabiltzeko. Gauza bera bankuetan kontua ez dutenentzat edo talde zaurgarrientzat —etxerik gabekoak, asilo eskatzaileak—.
|