|
2000
|
|
|
–Zabaltasun? honen barnean, norbaitek pentsatu ereegin
|
zuen
euskara erabil zitekeela Mugimenduaren alde lan egiteko (Torrealdai 1989: 141).
|
|
2001
|
|
|
Hizkuntza lantzean daukagun atzerapenaren froga zuzena Iztueta da, bera baita, XIX. mende aurreratuxean, erlijioaz ez diren gaiez hitz lauz ari den lehen laikoa24 Gehi diezaiogun honi, Joan Antonio Mogel eta frai Bartolomeren gisako idazleak gaztelania hutsez ari izan zirela, dakigun heinean, Â beren eskutitz, ohar eta eztabaidetan, halako ohitura oraintsu arte iristen delarik. Ez da ere ahaztu behar Luis Eleizaldek, beste askoren antzera, ez
|
zuela
euskara erabili Landibar, bere nobela bakarra, idatzi zuenean. Jendea politikaz bereganatu nahiak bultzatu zuen horretara dudarik gabe25, ezin ukatuzko arrazoia, baina tartean bazegoen ere sendo tinkaturiko usadioaren zama.
|
|
2007
|
|
|
Nire ustez, gure artean nagusi den erabilera arauaren isla da hori: euskara bigarren hizkuntza duten haurrek –gainontzeko adin talde guztietako euskaldun berriek bezala– oso joera txikia
|
dute
euskara erabiltzeko familian eta lagunartean. Gazteen indizeari dagokionez, berriz, 1989an gazte euskaldunek atxikimendu txikia zuten euskararekiko, beste adin taldeek baino askoz txikiagoa –gazteen gaitasunaren eta erabileraren arteko indizea beste adin taldeena baino askoz txikiagoa zen–, eta urteak pasatu ahala atxikimendu horrek gora egin du, urteotan hizkuntza normalizazioaren alde egindako lanaren ondorioz.
|
|
|
2001eko neurketan 10.00025.000 biztanlekiko udalerrietan ez da adineko hiztunik behatu (5 taula). Honek, noski, ez du erran nahi adineko hiztunek ez
|
dutela
euskara erabilten udalerri horietan. Halere, emaitzen balioa erlatibizatzen du.
|
|
2008
|
|
|
Baina, pazientzia behar da. Euskaltegian euskara ikasiko dute, baina egun osoa
|
dute
euskara erabili ahal izateko.Teoriatik praktikara erraz pasatzen al dira. Bakoitzari galdeketa bat egiten diogu zein inguru duen euskararekin lagunduko diona ezagutzeko: irakurtzeko, telebista ikusteko, irratia entzuteko dituen ohiturak.
|
|
2010
|
|
|
7. " Bizitza publikoan euskararen erabilpenari arau eta legezko esparruari dagokionez, argitu nahi
|
dugu
euskara erabil daitekeela frantsesaren parean, dokumentu, zigilu eta komunikazio euskarri ofizial ezberdinetan, balio juridikoa frantsesezko bertsioek bakarrik dutelarik. (...) Sustapen lan hori, euskararen behin behineko erabilpen batentzat edo elebitasun osora heltzeko helburuarekin eraman daiteke, gisa guztiz nahitaezkoa delarik frantsesezko idazketa oso baten egitea".
|
|
2011
|
|
|
Beraz, arlo horiek berreskuratu ahala (musikaren ingurukoek, bereziki, ikusi dugu zein toki inportante duten nerabearen bizitzan) euskarak gero eta prestigio handiagoa izango du gazteen artean. Horrek, berriz, eragin zuzena
|
du
euskara erabiltzeko gazteek izango duten motibazioan.❚
|
|
2012
|
|
|
Gazteen arteko euskaldun berrien nagusitasuna argia da EAEn eta Nafarroan, eta Iparraldean ere gero eta gehiago dira. Horrek eragin zuzena
|
du
euskara erabiltzeko erraztasunean nahiz zailtasunean. Izan ere, elebidunen artean, erdal elebidunek, hau da, erdaraz euskaraz baino hobeto moldatzen direnek osatzen dute multzorik handiena EAEn eta Nafarroan, eta gero eta gehiago dira Iparraldean.
|
|
|
Geroago ta beteago
|
zaitugu
euskera erabiltzean[...] ta ondo litzake txekeratiko beste itzulpenik idatz zenezan gure euskal aldizkarietarako. Euskal kultura urria zabalduko da, beste errien kultur ondasunak txertatzen zaizkiolarik (Mirande 1999b:
|
|
2013
|
|
|
Euskarak ez du ofizialtasunik Nafarroako Erriberan, 1985ean, Euskararen Legeak Nafarroa hiru hizkuntza eremutan banatu zuenetik. Beraz, erriberatarrek ez dute aukerarik ikastetxe publikoetan euskara ikasteko, eta Administrazioan ere ez
|
dute
euskara erabiltzeko eskubiderik.
|
|
2015
|
|
|
Hizkuntzak berak izan behar zuen, lehen lehenik, gai, erakutsi ahal izateko eta edonori edozein arlotan lege erabilgarriak eskeintzeko kapaz. Euskaldunak hitzez nahiz idatziz izan behar
|
du
euskara erabiltzeko gai. Euskaldungo alfabetatuaren zeregina arlo guztietan erabil daitekeela frogatzea da, leksiko lanetan arituz, klaseak euskaraz emanez eta euskaraz eman
|
|
|
Euskara baita gure nortasunaren zimendu harria. Euskaldun bakotxak indar handi bat egin behar
|
du
euskara erabiltzeko. Ager-ek ere bai.
|
|
|
Bizkaiari dagokionez, EITB taldeko kate euskaldunak zein Bizkaia Irratiaz aparte, irrati komunitarioek, hirugarren sektorekoek, soilik hitz egiten dute euskaraz. Udal irratiek, berriz, elebidun moduan aurkeztu arren, ia ez
|
dute
euskara erabiltzen, legeak agintzen dienari jaramon egin gabe... Horregatik behar ditugu euskarazko irratiak, eta euskarazko irratsaioak Euskal Herrian emititzen duten kate guztietan.
|
|
2016
|
|
|
Erresistentzian zebiltzan militanteek euskara ikasi behar zuten ez bazekiten, berresuskaldundu behar ziren, eta ardurenik hura erabili, eta hizkuntza arrotzak soilik erabili behar
|
zituzten
euskararik erabiltzen ez zen tokietan proselitismoa egiteko.
|
|
|
Bestalde, HLM hizkiak" halokabizitegia" izendapenaz euskaratuak izan dira. Merezimenduak
|
badituzte
euskara erabili nahizik bainan aditu bati aholku galdegin zuketen, adibidez" alokairu apaleko bizitegiak" izendapena egokiagoa izango baitzen.
|
|
2017
|
|
|
Gutxieneko baldintzak aurkeztu ditugu. Proposamena da 16 urtetik gorakoak izatea parte hartzaileak, herritarrek kontziente izan behar
|
dutelako
euskara erabili (edo erabiltzeko aukera eman) behar dutela 11 egunetan. Dena den, 16 urtetik beherakoek ekimenean parte hartzeko bideak irekiko ditugu.
|
|
|
ezinbestean, eremuko beste eragileekin jardunez). hortaz, ez du zentzurik banako hura neurketa edo ebaluazio unitate gisa hartzea ikerketa makroskopikoetan (ondoren, irakurketa psikologistak hedatzeko). bizi mundu sozialetan gutxieneko unitatea harremana da, alegia, eremu sozial batean kokatutako praktika dinamikoa eta bizitua. banakoen gaitasunak edo ezaugarriak agregatuz ez da mekanikoki harreman jakin bat sortzen: euskara erabiltzeko gaitasunak dituztenek ez
|
dute
euskara erabiliko, ez dute euren artean euskaraz egingo, ez badiote egoerari zerbait egozten. egoera hartarako definitu behar dute edo hartarako aurredefiniturik aurkitu behar dute. euskaraz egitea ez da gaitasunen zenbaketaren emaitza, egoerak definitze eta arautzearena baizik. Joko sozialak, praktika sozialak, nola definitzen eta arautzen diren da kontu minimoa. are gehiago hizkuntza anitzeko eta hizkuntza ikasleen jendarteetan. badakigu ikerketa soziolinguistikoetan kategoriak erabiltzen jarraituko dela. nekez utziko zaiola hiztunak kontatzeari eta sailkatzeari; izan ere, zenbaki eta kopuru ofizialetan, inguruari begiratu ahala lortzerik ez dugun so handi eta ziurra lortzen dugula ikasi dugu eta oso guretuta dugu irakaspena. baina gutxienez, jakitun jokatu genuke.
|
|
|
–Nik uste
|
dut
euskera erabiltzen badugu, euskarak jarraituko duela etahizkuntza handia egin ahal dela. Baina euskera ez badugu erabiltzen, euskera ezda hitz egingo, eta desagertu ahal dela.
|
|
2018
|
|
|
Mutilek, euren aldetik, beraiek ia ez
|
zutela
euskara erabiltzen aitortzen zuten. Bitartean, neskak ia beti euskaraz aritzen zirela zioten.
|
|
|
Garrantzia berezia
|
du
euskara erabiltzeko aukerak eta sareak izatea. Ez dira euskaldun gutxi norekin hitz egin ez dutela adierazten dutenak! Garrant zia berezia du euskararekiko hiztunak duen kontzientzia, konpromisoa, atxikimendua, eta jarrera erreaktiboa edo proaktiboa.
|
|
|
1 Garrantzia berezia
|
du
euskara erabiltzeko aukerak eta sareak izatea.
|
|
|
Gogoratu behar da, hori bazegoela lehen ere, baina, orain, halakoen kopurua nabarmenki handiagoa da. Eta argi xamar ikusten da euren bizitzetan ez
|
dutela
euskara erabiltzeko asmorik.
|
|
|
Eta argi xamar ikusten da euren bizitzetan ez
|
dutela
euskara erabiltzeko asmorik.
|
|
|
Euskara ia erabat baztertuta egon da orain arte komunikazio klinikotik eta, are gehiago, erregistro klinikoetatik. Hori dela eta, profesionalek hiztegi espezializatuaren garapen edota ezagutza eza aipatu ohi
|
dute
euskara erabiltzeko oztopo nagusi modura. Hori dela eta, estandar klinikoak euskaraz egokitu eta Euskal Osasun Sisteman erabiltzen diren sistemetan integratzeak hizkuntzaren erabileraren normalizazioari ekarpen handia egin diezaiokeela deritzogu hainbat arrazoirengatik:
|
|
|
Profesionalek hiztegi espezializatuaren garapen edota ezagutza eza aipatu ohi
|
dute
euskara erabiltzeko oztopo nagusi modura.
|
|
|
Euskarari lantokietan sarbidea eman nahi baldin badiogu, lan erakundeek igarri behar
|
dute
euskara erabiltzea errentagarria zaiela... edota euskaldunak aintzat ez hartzea zama bilakatzen zaiela.
|
|
2019
|
|
|
" zer moduz? Ondo ta zu?"," on egin"... erabiltzen dut, eta zerbait erosi nahi
|
dudanean
Euskara erabiltzen saiatzen naiz: " sardina kilo bat nahi dut...", bestelako bizipenak ere izan ditut hala ere, Donostiara joan eta espainolez hitz egiteko entzun beharra.
|
|
|
Malerowsky. Ez
|
zuen
euskararik erabiltzen gurekin eta, inork azalpenik eskatu ez bazion ere, zera esan zigun behin batean: segurtasun neurri gisa egiten zuela erdaraz; bere jatorria ezagutu ez genezan, alegia.
|
|
2020
|
|
|
Ezagutza handitzearen ondorioz euskaraz egiteko aukerak zabaldu dira eta azken aldiko hizkuntz kanpainek erabileran jarri dute indarra. Tartean aditzera emanez euskaldungoak
|
dugula
euskara erabiltzearen ardura. Gauzak baina, ez dira hain erraz.
|
|
|
Euskaraz lantzea, jakina. Eta garai hartako euskal intelligentsia ez du ikusten bide estrategiko horretan, ez
|
baitu
euskara erabiltzen gai gorenak jorratzen dituenean. Ondorioz, gai arruntekin lotuko da euskara, ezinbestean.
|
|
2021
|
|
|
Euskal Herriko joera orokorrari jarraiki, Irungo haurrek ere eskola
|
dute
euskara erabiltzeko esparru nagusi. Bertako guraso elkarteen esanetan, egoera horrek" zailtasun ugari" dakartza ikasleen jabekuntza linguistikoan.
|
|
|
Batzuk Altsasura joango dira lanera, beste batzuk Iruñera. Uste izatekoa da euskaldun horiei egunaren buruan maiz gertatuko zaiela gaztelaniaz egin beharra, eta, beharbada, bizi diren baldintza soziolinguistikoetan, askoz gehiagotan ere ezin
|
dute
euskara erabili. Eta baliteke, beharturik, erdaraz egiteko ohitura hartu izana —gurean erdaraz ondo ez dakiena, benetan errukarria da—, eta euskara gero eta atzenduago eta kamutsago izatea eta horregatik gutxiago erabiltzea.
|
|
2022
|
|
|
Bestalde, bizi direnetako batzuk tarteko edo testuinguru oztopatzailean bizi dira, hots, euskaraz aritzeko oztopoak dauden herrietan, nahiz eta sare euskaldun esanguratsuak dituzten eta, beste batzuk, testuinguru mesedegarrian bizi dira, hots, euskaraz aritzeko testuinguru lagungarria duten herrietan, baina sare esanguratsu batzuetan gaztelania erabiltzen dute. Azkenik, gaztelaniaz bizi direnak testuinguru guztietan daude, baina testuinguru oztopatzailean bizi diren partaideen artean ia inoiz ez
|
dute
euskara erabiltzen edo oso gutxi erabiltzen dute. Hala ere, testuinguru horietako jarrera proaktiboa duten hiztunek euskara erabiltzea lortzen dute.
|
|
|
Kaleko behaketek erakusten dute euskararen erabilera baldintzatuta dagoela. Batetik, gutxiengo izaerak baldintzatzen du, hiztun elebidun euskaldunak solaskide euskaldunak behar
|
dituelako
euskara erabili ahal izateko. Bestetik, hizkuntza gutxitu izaerak eragiten du, baldintza legal, politiko, sozial eta kulturalen arabera, hizkuntza bat ala bestea hautatzea errazago edo zailago bihurtzen baita hiztun elebidunentzat.
|
|
|
Urte gutxian aldaketa handiak gertatu dira udalerri euskaldunetan, batez ere arnasguneetan, eta, oro har, ez dira euskararen erabilerarentzat mesedegarriak izan. Hala ere, alde handiz, udalerri horiek
|
dute
euskara erabiltzeko egokierarik onena, eta horietan erabiltzen da gehien. Euskara indarberritzeko prozesuan ezinbesteko heldulekua dira, hortaz.
|
|
|
Batzuk Altsasura joango dira lanera, beste batzuk Iruñera. Uste izatekoa da euskaldun horiei egunaren buruan maiz gertatuko zaiela gaztelaniaz egin beharra, eta, beharbada, bizi diren baldintza soziolinguistikoetan, askoz gehiagotan ere ezin
|
dute
euskara erabili. Eta baliteke, beharturik, erdaraz egiteko ohitura hartu izana gurean erdaraz ondo ez dakiena, benetan errukarria da, eta euskara gero eta atzenduago eta kamutsago izatea eta horregatik gutxiago erabiltzea.
|
|
|
Emakumeok* erasoak jasaten ditugunean, horri lotutako zerbitzu publikoetan ez
|
dugu
euskara erabiltzeko eskubidea behar bezala bermatua, horrek gure integritatean ere izan dezakeen kaltea kontuan hartzen ez delarik.
|
|
2023
|
|
|
Huts egingo genuke eskolan, irakatsi beharreko hizkuntza guztiak maila berean kokatuko bagenitu. Gurea bezalako hizkuntza gutxituen eremuan, eskolak funtsezko eginkizuna
|
du
euskara erabiltzeko komunikazio behar errealak sortzen. Euskaraz aritzeko eta euskara erabiltzeko ahalik eta aukera gehien eman behar dizkio ikasleari, harentzat esanguratsu, gozagarri eta erakargarri izango zaizkion egoerak diseinatuz.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko paisaia linguistikoa hain da frantsestua non eta aisialdia euskaraz jasotzeko bertaraturiko haurrek ez
|
duten
euskara erabiltzeko ohitura edo maila bistan da, salbuespenak salbuespen, Miarritzeko egoera ez delako Itsasukoa, demagun. Arazo hori eskolaren eremuan ere badago, sail elebidunean frantsesa dute nagusi eskolako patioan eta ikastolak ere ez dira errealitate horretatik aparte bizi.
|
|
|
Jendeak esaten du: «Beldurra
|
dut
euskara erabiltzeko halako prozesutan». Beldurra du ez dakielako ondo epaileak nola interpretatuko dituen bere hitzak; ez direlako bereak, baizik eta interprete batek jarritakoak.
|
|
|
“Haur eta gazteen ahozko gaitasuna erdigunean jarri behar dugu; hezkuntzako ibilbide osoan landu behar da”, erran du Ramosek, eta garbi du gazteek tresnak ere behar
|
dituztela
euskara erabiltzen dutenean senti dezaketen ezerosotasuna kudeatzeko. “Gune seguruak behar ditugu erabiltzeko eta ikasteko”, berretsi du.
|