|
2000
|
|
|
Soldadutza amaituta, Martuteneko kartzelan sartu nindutenean, bertako funtzionario batek eskola ematen zigun. Erlijioa eta denetik ematen zigun
|
euskaraz
, baina politikarik aipatu ere ez, jakina.
|
|
|
Baina ilusio handia genuen: askatasuna zegoen eskatzeko, bilerak egiteko, Diputaziora joanda
|
euskaraz
egin zitekeen... Gainera Diputazio eta Eusko Jaurlaritzan lagunarteko tratua izan genuen bertako jendearekin eta horrek gerora asko laguntzen du.
|
|
|
Gaur egun ordea, ezin esan arriskutik kanpo gaudenik. Gure seme alabek
|
euskaraz
ikasi, pentsatu eta bizitzea posible badute ere, ingurune erdaldunetan jai dago. Urteetan nozitu erasoaren ordaina dugu hain justu.
|
|
|
. Zuzendaria Macarena Pombo madrildarra dugu;
|
euskaraz
ez dakien arren, proiektuan murgildu da. Bere ustez,
|
|
|
TMEO aldizkariak Alvarez Raboren komiki bat
|
euskaraz
argitaratu du estreinakoz. «Anal fabetoak» du izenburu eta homosexualitatearekin zerikusia duten zenbait istorio biltzen du.
|
|
|
Abertzaletasuna ez zela euskaltzaletasunaz aparte egiten ahal pentsatzen genuen. Euskal Herria behar zela salbatu euskaldunekin,
|
euskaraz
bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen. Guk taldearen «politika» abertzaleen mezua euskaldunen etxetaraino eramatea izan zen.
|
|
|
Baina horren atzean, bizi kalitate eta herri giro aparta izan ditu betidanik, nahiz eta etengabe hazten ari den. Bertaratzen den edonork, ume, gazte, heldu eta adinekoen artean euskara hitz eta pitz entzungo du, bizitza erabat
|
euskaraz
egitea posible dela ikusiz. Ez da harritzekoa beraz, mota honetako ekimena aurrera atera izana:
|
|
|
Kanpotik datozenak ere euskaldunak izan ohi dira, Azpeitia eta barnealdekoak gehienbat. Baina horrek ez du esan nahi,
|
euskaraz
ez dakien herriko norbaitek erdaraz ezin dezakeenik hitz egin, noski»
|
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi
|
euskaraz
mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra hura esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
|
Idatzizko eta ahozko hizkuntzak diferenteak direla. Gaur egun, edozein neska mutiko gai da eskolako azterketak, lanak, edozeren gainean
|
euskaraz
egiteko arazo barik. Baina neska mutiko horiek kalera ateratzen direnean erdaraz egiten dute.
|
|
|
Ados nago Koldok esandakoarekin, idatzirako eredua landu da eta ahozkoa gehiegi ez; egia da, eskolara doazen haurrek eredu formala badakite baina ez dira gai gauza bat
|
euskaraz
txukun kontatzeko erdarara jo gabe, hogeita hamar bider latigoa gaizki erabiliz... Donostian behintzat hori nabarmena da, ez dakit herri txikiagoetan horrela den.
|
|
|
Gure gazte gehienak euskaldunak dira% 50etik gora eta gehiengoa. Orduan, gazte askok ez du familian euskara hitz egin izanaren eredurik eta, beraz, berak asmatu du familian
|
euskaraz
bizitzeko eredua.
|
|
|
Horrez gain, etxean ikusten dudanaren arabera, gure kasuan adibidez, badago etxeko eredua, batzuetan Donostia ingurukoa dena eta besteetan bizkaierazkoa, baina gazteek beren euskara eskatzen dute: kalean beren artean erabiltzen dutena, telebistako ez dakit zer saiokoa, komiki batekoa... eta
|
euskaraz
inon lortzen ez dutena. 8 urtetik 18 urtera, eskolako ereduaz gain, gurasoenaren ondoan bere jerga izango dena.
|
|
|
Hori beste gauza bat da, eta hor bai, hor behar da eztabaida bat, baina ez
|
euskaraz
euskalkietan idatzi denean horretarako eredurik ez dagoelako. Beharbada, urte luzeetan beste bide batzuetatik ibili ondoren, ostera atzera begiratzerakoan ereduei begiratzen jakin ez delako edo.
|
|
|
Horrez gain, eta honetan badut erantzukizuna, alfabetatzea oso inportantea da eta hor, esaterako, herri aldizkariek ere ez dute ezer egin. Irakurtzen ez dakienak, bere herriko euskara oso hurbil jarrita ere ez du irakurriko, ez dakielako
|
euskaraz
irakurtzen.
|
|
|
Beharbada fonetismora hurbildu gara, distantzia handia dagoelako 40 urtetik gorako jendearekin, horiek eskolatuta daudelako baina ez
|
euskaraz
. Herri aldizkarietan joera izan da esaten direnetara ahalik eta gehien hurbiltzea horrela errazago irakurtzen dutelako, baina hori ez da horrela.
|
|
|
Hori desagertuko da? Oso zaila,
|
euskaraz
hitz egiten jarraitzen den neurrian behintzat. Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa den nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa den.
|
|
|
Ez, barkatu, erronkariera ez da desagertu, Erronkarin
|
euskaraz
egiten dutenak desagertu dira. Euskaraz hitz egiten jarraitzen badugu eta Zuberoan ez badu inork hitz egiten, euskaldunak desagertu dira eta euskara bera.
|
|
|
Ezagutzen dudan adibide bat, pediatra batena da. Euskalkia erabiltzen den leku batera, lehen eta behin
|
euskaraz
dakien pertsona bat bidaltzen ahalegindu zaitez, eta kontuan izan ezazu euskalkia ezagutzen duen edo ez. Komunikabideetan ere berdin, askoz garrantzitsuagoa da euskalkia irrati baten erabiltzea prentsa idatzian erabiltzea baino.
|
|
|
Gauza asko egin da, baina hutsune handiak ditugu erabileraren aldetik herritarrei zerbitzuak ematerako orduan. Bestetik, oraindik ez dugu lortu euskalduna benetan
|
euskaraz
zuzentzea administrazioari; administrazioa oso errespetuzko gauzatzat dugu herritar gehienok, eta uste dugu administrazioan dagoenari erdaraz egiten badiogu ez dugula inolako arazorik izango.
|
|
|
Euskal Herriko informazio eta zerbitzuak eskaintzen ditu gaztelaniaz. Sareko Argiak
|
euskaraz
dituen zenbait atalen gaztelaniazko bertsioetatik abiatu da Vasconia.net, munduko euskaldunei komunikazio tresna eskaintzeko.
|
|
|
Euskaldunak atzerrian ibili garenean ere
|
euskaraz
ekoiztu dugula erakusteko aukera ona eskaini didate gertaerok. Europan, Ameriketan... nahi adina adibide dituzu.
|
|
|
Orain arte `cine vasco euskal zinema' zigiluaren monopolioa izan duten erdal ekoizleek urduritasun nabarmenaz erantzun diote
|
euskaraz
mustu eta euskaraz emandako lehen filmek berekin ekarri duten egoera berriari». Egoerak antzekoa izaten jarraitzen du, ez da euskarazko filmik (film laburrak salbu) egiten.
|
|
|
Orain arte `cine vasco euskal zinema' zigiluaren monopolioa izan duten erdal ekoizleek urduritasun nabarmenaz erantzun diote euskaraz mustu eta
|
euskaraz
emandako lehen filmek berekin ekarri duten egoera berriari». Egoerak antzekoa izaten jarraitzen du, ez da euskarazko filmik (film laburrak salbu) egiten.
|
|
|
Nondik sortu zen bi hizkuntzetan, ingelesez eta
|
euskaraz
, ipuinak egiteko ideia?
|
|
|
XV XVI. mendeetan euskarak hor aitzinerat jo zuela dirudi, eleaniztasunak ere bai. XV. mendeko eskutitz tekniko batean euskarazko testuak daude eta igorlea nahiz hartzailea, Iruñeko Matxin de Zalba merkataria eta Martin de San Martin, Korteko goi karguak eta aspaldiko familia aberatsekoak
|
euskaraz
aritu ziren bertan. Eleanitzak ziren, baita euskaldun peto petoak ere.
|
|
|
Euskaraz idatzi zioten elkarri. Dokumentazio osoan
|
euskaraz
agertu den gauza bakarra eta gainera tokiz kanpo zegoen.
|
|
|
Orain, gainera, gero eta gehiago,
|
euskaraz
irakurri ahal izatearen «morboa» gehitu behar diogu horri
|
|
|
Euskararen arazoarengatik ederto larrutu naute beti. Nik ez dut hitz egiten, baina euskara ulertzen dut;
|
euskaraz
ez didate ziririk sartuko. Lagunarteko espresio venezuelar bat erabili nuen, batere gogaikarria ez zena:
|
|
|
Betiko galderak ez du erantzunik. Euskaldunok izango al dugu noizbait karteldegiko filmak
|
euskaraz
bikoiztuta ikusteko aukerarik. Momentuz, ez dirudi banatzaileak prest daudenik.
|
|
|
aldatzea. Gazte ikusle horiek dira beraz, orain ohitura hartzean presioa egingo dutenak noizbait zinema
|
euskaraz
ere eskain dezaten.
|
|
|
Funtsezko erantzukizuna du hartara, ETB, ikusleen artean ohitura sorrarazteko. Hain zuzen, duela gutxi arte film bat
|
euskaraz
bikoiztua ikustea artiziala zen, usadio ezak eta bikoizketa kaskarrek eraginda. Orain berriz, ekinaren ekinez, bikoizlari profesionalek franko hobetu dute beren jarduna.
|
|
|
Eta, aldi berean, jendeak ezagutzen duen gaztelerazkoa oso kontuan hartzen dute. Halaxe, «Total recall» filmari, «Desafio total» jarri zitzaion gazteleraz, eta
|
euskaraz
«Oroimena erronka». Aurki emango den «Extreme measures» filmari «Al cruzar el limite» gazteraz «Muturreko neurriak» ipini ordez, azkenean «Muga zeharkatuz gero» jarri zaio, filmaren haria hobeto adierazten duelakoan.
|
|
|
Azken gogoeta bat: zergatik ez dira fimak jatorrizko bertsioan eta
|
euskaraz
azpidatzita ematen. Hala egingo balute, aukeran film gehiago egoteaz gain, merkeago ere izango litzateke, azpitituluak baino ez dira jarri behar eta, era horretan bikoizketa gastuak saihestuz
|
|
|
Eibarko Udalak Siadeco enpresarekin batera egin duen azterketatik ateratako datuak dira horiek. Hala ere herritar guztien batez bestekoa(% 49,5ek daki
|
euskaraz
) baino altuagoa da merkatarien euskara ezagutza, eta sektore hau da euskara gehien erabiltzen duena. 650 saltoki, lokal eta bulegok dute azterketa lan honetan.
|
|
|
«programatzaile batzuen arabera, dokumentala ez da telebista, baina aldi berean, guk egindako `Euskal herritik' saioa behin eta berriz ari dira ematen. Duela gutxi, asteburuan eman zela, ETBko bi kateetan oso `share' ona eduki zuen, %20tik gora
|
euskaraz
eta %30etik gora gazteleraz; agian 6.000 lagunek baino ez dute ikusi, baina bada zerbait»
|
|
|
gure hizkuntzak ez du irainerako balio. Baina irain mordoa dago
|
euskaraz
eta erabili ere erabiltzen dira hainbat tokitan.
|
|
|
Egileen ustez bilduma hau hurbilketa soila da, esparru honetan eman den lehen urratsa. Irakasleak izaki, oinarri bat eskaini nahi diete euren ikasleei, irainak ere
|
euskaraz
botatzen ohitu ditezen. Aurkenerenaren esanetan,«
|
|
|
Bildumaren egileen ustez, gazteek euren argotean ere euskara sar dezaten tresna egokia da liburu hau. Baina lehenago ere irainka
|
euskaraz
jarduten zuenak, bere lexikoa zabaltzeko aukera izan dezake
|
|
|
Hizkuntzez gain, bere bizitzako hainbat atal bildu du Iñigo Indartek" Xabierko Frantzisko, Erresuma zaharreko jesuita euskalduna" liburuan. Lana
|
euskaraz
eta gaztelaniaz argitaratu berri da.
|
|
|
Lehiaketaren helburua neska mutilen eskuetan sormena, irakurketa eta idazketa txikitatik lantzeko tresna eraginkorra jartzea zen, hauek ezinbestekoak direlako literaturzaletasuna sortzeko. Azkenean, sormen lana eta besteekiko sentipenen adierazpena
|
euskaraz
gozatzen hasteko bide egokia zela ikusi genuen. Horretarako eskola da erakunderik eraginkorrena.
|
|
|
Lehiaketa eskolekin egiten den programa zabalaren ataletako bat da. Programarekin eskolen barruan zein kanpoan haurrak
|
euskaraz
bizi daitezen lortu nahi da. Eskolek oso ondo erantzun diote.
|
|
|
zein da aurtengo ikasturterako udal euskaltegiek erabilitako goiburua? ( (r) Zure etorkizuna
|
euskaraz
!»). Postalez edo telefonoz zuzenean deituta, parte hartzeko aukera zegoen.
|
|
|
Beste arazo bat, teknikoki, euskara bera izan da. Lan teknikoa
|
euskaraz
egin ahal izateko arauak, izen zerrendak, eta abar ez daude euskaraturik eta horrek eguneroko lanean hainbat duda eta arazo sortu dizkigu(...).
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) ikasle, irakasle eta langile talde batek" hurrengo urtera begira apustu garbia egin dugu 68 irakasgai
|
euskaraz
lortzeko". Euren ustez, hori da unibertsitateak egin lukeen eskaintza.
|
|
|
Arnas aparatuaren arazoetatik hasi eta parasitoek eragindakoetara iritsi arte 16 atal ditu orotara bilduma honek. Erremedioak
|
euskaraz
zein gazteleraz daude emanak eta amaieran euskarazko landare izenak eta hauen gaztelerazko baliokideak jasotzen dituen aurkibide hiztegi bat erantsi dute. Ikerleak datuak nondik jaso dituen ere zehazten da, zein herritako zein etxe edo baserritan, zeini eta noiz galdetu zaion adieraziz.
|
|
|
Hurrengo emanaldiak honako hauek izango dira: estreinaldia
|
euskaraz
hilaren 31n Ordizian, apirilaren 6an Hernanin, Eibarren apirilaren 7an (euskaraz 20:00etan eta 22:00etan gazteleraz), Basaurin 8an, 14an Tolosan eta maiatzaren 5ean Elorrion. Estreinaldi ofiziala, Donostian egingo dute maiatzaren 11tik 14ra.
|
|
|
Hurrengo emanaldiak honako hauek izango dira: estreinaldia euskaraz hilaren 31n Ordizian, apirilaren 6an Hernanin, Eibarren apirilaren 7an(
|
euskaraz
20:00etan eta 22:00etan gazteleraz), Basaurin 8an, 14an Tolosan eta maiatzaren 5ean Elorrion. Estreinaldi ofiziala, Donostian egingo dute maiatzaren 11tik 14ra.
|
|
|
Itsasontzitik inoiz jaitsi ez den pianojolearen istorioa taularatzen du" Novecento, Ozeanoko pianojolea" k Tanttakaren obra berrian. Iñaki Salvador pianojole handiak aktore gisa dihardu Kike Diaz de Rada gazteleraz eta Jose Ramon Soroiz
|
euskaraz
bidaide dituela.
|
|
|
Tokian tokiko egoeraren arabera, arlo ezberdinak salatu dituzte. Zonalde euskaldunetan, esaterako, jende euskaldun asko egonik ere, administrazioarekin harremanak
|
euskaraz
izateko eskubidea ez dago inondik inora ziurtatuta. Honi jarraiki, osasun etxeak, epaitegiak eta lanbide heziketa zentroak, besteak beste, izan dira martxaren geltokiak.
|
|
|
Ez dut hiztegia asko erabili. Forense hitza, adibidez,
|
euskaraz
ez da horrela esaten. Baina horrela utzi dut nik, mediku auzitegia ez baita oso ondo geratzen
|
|
|
Gerra Zibila aurretik txotxongilo emanaldiak egiten ziren, hori da behinik behin Fernando Amezketarraren liburuska batean ageri dena. Antza, Jose Egileor eta Gregorio Beorlegi plazaz plaza ibiltzen ziren txotxongiloak
|
euskaraz
egiten.
|
|
|
Halako batean jaialdi batean aritu ginen. Eginda gero, irakasleak harrituta geratu ziren, sasoi horretan oso zaila zelako umeentzako ikuskizunak
|
euskaraz
ematea. Kixki, Mixki eta Kaxkamelon pailazoak urtebete beranduago hasi ziren, kontuak atera.
|
|
|
Normalean sexu heziketa borondatezko pertsonen eskuetan egoten da eskolan, ia militanteen eskuetan. Eta momentu honetan horrelako programa anbizioso bat edukitzea, eta gainera
|
euskaraz
, kualitatiboki garrantzitsua da. Momentu historiko batean gaudela iruditzen zait, orain arte administrazioaren aldetik inoiz ez delako horrelako programa bat egiteko asmo tinkorik egon.
|
|
|
Aurten ordea, Grimm anaien ipuinen bilduma berri bat burutu du Genaro Gomez, EHUko irakasleak. Bertan, 62 ipuin bildu ditu,
|
euskaraz
Grimm anaien ipuin gehien dituena seguruaski. Horretarako, H. Rollek ek 1837ko Grimm anaien hirugarren edizioan oinarrituz 1985ean argitaratutako alea baliatu du, bertako oharrak ere erabiliz.
|
|
|
Portugaleteko Astileku ikastolak azken hiru urtetan autobus bat du Castrorako bidea egiten duena. Ruper Ormaza zuzendari gerentearen hitzetan," ikusi genuen urtero joaten zela ikasleren bat Castrora bizitzera eta autobusa jarri genuen haiek
|
euskaraz
ikasten jarrai zezaten, nahiz eta bidean horrenbeste denbora galdu". Rufino Diaz Helguera Castroko alkatearekin bildu ziren autobusa jartzeko erabakia hartu zutenean eta honek erabakiari ongi iritzi omen zion.
|
|
|
Jatorri anitzetako hamaika produktu dago Euskal Herriko saltokietan. Hemen egon arren, nahiago izaten dute beste edozein hizkuntza erabili, osagaiak eta argibideak
|
euskaraz
adieraztea baino. Produktuen salmenta mugatzen omen du euskarak sarritan.
|
|
|
Barbie panpina egiten dutenek ez dituzte bere ezaugarriak kaxa eta etiketetan
|
euskaraz
adierazten. Neurri batean, ulergarria da, kanpotik baitator eta izena bera ere amerikarra baitu ilehoriak.
|
|
|
Esaterako, Cafes Aitonak gaztelaniaz bakarrik aipatzen du Donostian duen helbidea eta bere iraungitze data. Donostian eta Oiartzunen egiten den La Casa del Cafek berriz, helbideak eta
|
euskaraz
adierazten ditu. Iurretako Cafes Baque k euskara baliatzen du, baina soilik testu publizitarioa idazteko, non bere Kafe Eskolaren iragarpena egiten duen.
|
|
|
Iñaki Etxeberria, Donostiako Garbera merkatal zentruko Eroskiko gerentearen iritziz, egun etiketetan euskara erabiltzea produktuaren salmenta mugatzea da: " %60 egiten du
|
euskaraz
Gipuzkoan; etiketa gaztelaniaz idazten bada, %100era iristen da. Euskaraz baldin badago, %40 inguruk ez du ulertzen eta ez du erosiko".
|
|
|
Badirudi ordea, ekonomikoki ez duela esfortzurik eskatzen: " Fagor bezalako enpresa batentzat argibideak
|
euskaraz
idazteak bakarrik fotolito bat gehiago egitea esan nahiko luke. Besteetan, etiketa bat diseinatzeak, euskaraz edo gaztelaniaz, berdin balio du".
|
|
|
" Fagor bezalako enpresa batentzat argibideak euskaraz idazteak bakarrik fotolito bat gehiago egitea esan nahiko luke. Besteetan, etiketa bat diseinatzeak,
|
euskaraz
edo gaztelaniaz, berdin balio du". Gainera etiketen leku mugatuari eta euskaraz irakurtzeko ohitura eskasari egotzi dio etiketetan euskarak duen presentzia txikia.
|
|
|
Besteetan, etiketa bat diseinatzeak, euskaraz edo gaztelaniaz, berdin balio du". Gainera etiketen leku mugatuari eta
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura eskasari egotzi dio etiketetan euskarak duen presentzia txikia.
|
|
|
Consumer en antzera, honelako konpromisoak hartzen hasi diren beste enpresa batzuk ere badira: adibidez, Euskaltelen Alcatel telefono mobilak argibideak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz bakarrik ditu. Gure Eztiak, Getarian eginiko eztiak ere gaztelania, euskara eta katalana baliatzen ditu.
|
|
|
Gure Eztiak, Getarian eginiko eztiak ere gaztelania, euskara eta katalana baliatzen ditu. Eta Jakion markako kontserbak ere
|
euskaraz
eta gaztelaniaz agertzen dira. Oliba oliotan dauden San Jeronimo patata frijitu bereziek ere euskaraz, gaztelaniaz, alemanieraz eta ingelesez azaltzen dituzte osagaiak.
|
|
|
Eta Jakion markako kontserbak ere euskaraz eta gaztelaniaz agertzen dira. Oliba oliotan dauden San Jeronimo patata frijitu bereziek ere
|
euskaraz
, gaztelaniaz, alemanieraz eta ingelesez azaltzen dituzte osagaiak. Saltokian ordea, Ruffles eta Lays patatetatik berezita, bazter bateko apalean kokatuta daude
|
|
|
Hain zuzen, milurte berriaren atarian giza jarduera eta ohiturei buruzko ikerketek ez dute oraindik argitu zergatik gizona edo emakumea bikotean bizitzen ahalegintzen den, bere egoera naturala askatasuna denean. Bartzelonan katalanez estreinatu ondoren, Tentazioak hartu du komedia intimo eta intimista hau
|
euskaraz
eta gazteleraz taularatzearen ardura. Intimoa, desamodioaz ari delako, hain gai pertsonala eta, halabeharrez, unibertsala.
|
|
|
Hurrengo emanaldiak Euskal Herrian honako hauek izango dira: Zornotzan ekainaren 1ean
|
euskaraz
eta 2an gazteleraz; Elorrion ekainaren 3an eta Durangon 4an euskaraz.
|
|
|
Hurrengo emanaldiak Euskal Herrian honako hauek izango dira: Zornotzan ekainaren 1ean euskaraz eta 2an gazteleraz; Elorrion ekainaren 3an eta Durangon 4an
|
euskaraz
.
|
|
|
" Ez da hain erraza" baina, momentuan gozatu ez ezik, gogoeta ere piztea lortzen duen horietakoa dugu. Komertziala (zentzu onean) izango da
|
euskaraz
ere. Amodioa zabu batean kulunkan egotea bezalakoa dela dio Kike protagonistak, hasierako zirrara gehiegi luzatuz gero, zorabioa eta goragalea sortzen duela; hiru hilabeteko liluraldia baino ez dela, eta munduan laranja erdi asko dagoela.
|
|
|
UZTAILAREN 12tik 15era burutuko da Donostian III. Antzerki Feria. Guztira, hogei lanetik gora ikusi ahal izango dira egun hauetan, %45a
|
euskaraz
eskainiko delarik. Euskarazko lan hauek kalean egingo dira gehienbat.
|
|
|
informatika, ingelesa, txistua, gitarra, mekanografia nahiz euskara ikasteko klaseak. Aurten ikastolako berrogeita hamabost gurasok dihardute euskara ikasten ikastolan, beraien seme alabekin
|
euskaraz
egiteko asmoz.
|
|
|
Berbetan euskara elkartea 1995ean sortu zen Balmasedan, herriko euskaldunak batzearren. Izan ere, Balmasedan
|
euskaraz
bizitzea zaila zen, euskaldunak sakabanaturik zeudelako, eta girotze lana egin beharra zegoela ohartu ziren. Hirurogei bazkidek osatzen dute elkartea eta laster bazkidetza kanpaina bat jarriko dute martxan, kopuru hau handitzeko asmoz.
|
|
|
Euskararen erabilera bultzatzearren egin beharreko jauzia duela bi urte egin zuten, euskara hutsean emititzea erabaki zutenean, lekeitiarrez batez ere. 8.000 inguru biztanle dituen Lekeition gutxi dira
|
euskaraz
ez dakitenak. Dena den, saioren bat egiteko prest legokeen norbaitek euskaraz ez jakitea ez litzateke arazo izango, euskaldun baten laguntza edukiko luke-eta.
|
|
|
8.000 inguru biztanle dituen Lekeition gutxi dira euskaraz ez dakitenak. Dena den, saioren bat egiteko prest legokeen norbaitek
|
euskaraz
ez jakitea ez litzateke arazo izango, euskaldun baten laguntza edukiko luke-eta.
|
|
|
Begi bistakoa da gizartearen sekularizazioak mugatu eta urritu egin duela elizak beregan duen eragina, noraino eta
|
euskaraz
alfabetatu diren askok, etxeko euskaraz berbetarako gai izanda ere, idatzirako edo hizkera formalerako unean (bertsotan aipatu kasuan adibidez) batuan bakarrik topatu dutela erreferentzia. Baina urte luzez idatzitako eredu hori, ingurune zehatz batzutan bakarrik eutsi zaiona, bizkaiera batuaren ernamuina izango da ziur aski.
|
|
|
Begi bistakoa da gizartearen sekularizazioak mugatu eta urritu egin duela elizak beregan duen eragina, noraino eta euskaraz alfabetatu diren askok, etxeko
|
euskaraz
berbetarako gai izanda ere, idatzirako edo hizkera formalerako unean (bertsotan aipatu kasuan adibidez) batuan bakarrik topatu dutela erreferentzia. Baina urte luzez idatzitako eredu hori, ingurune zehatz batzutan bakarrik eutsi zaiona, bizkaiera batuaren ernamuina izango da ziur aski.
|
|
|
Hau da, etxean eta kalean herriko
|
euskaraz
dabilen ume lekeitiarrari, bermeotarrari edo gatikarrari eskolaurretik bere ordura arteko euskaratik horren urrun dagoen batuan egin behar ote zaio. Xabier Amurizak eztabaida etxera eroaten dela dio:
|
|
|
Desberdina baita euskaltegi edo ikastolatik alfabetatuengana heltzea edo herri euskaldun batean
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura gutxi duten nagusiagoengana. Herri hizkerarako hurbilpen handiena Eibarko"... eta kitto!" herri aldizkaria dugu seguru aski, eta Gipuzkoa aldean mendebaldeko euskalkiz mintzo direnek ere sarri ekarri ohi dituzte herriko hizkeraz idatzitako artikuluak, areago herriko jendeari egindako elkarrizketetan.
|
|
|
Erabateko normalizazioa egon dadin, euskara txoko guztietan hedatu behar da. Eta erdaraz mintzo den euskaldun bakoitzaren sena pizteko adina indarrik ez badago, bitartean borrokatu egin behar da,
|
euskaraz
datorren hurrengo belaunaldia agintera heldu arte. Baina noski, nerabeen artean eredu guztiak erdal mundutik datoz, ez dute euskal erreferentziarik.
|
|
|
Baina noski, nerabeen artean eredu guztiak erdal mundutik datoz, ez dute euskal erreferentziarik. Zergatik ez dago" Super pop" aldizkaria
|
euskaraz
–Edo" Kaixo" aldizkaria?
|
|
|
Bestalde,
|
euskaraz
bikoizten diren filmak erabat sinesgaitzak egiten zaizkit, denek hain antzeko eta lehor hitz eginda. Ez dakit bikoizlariak konturatu diren, baina ingelesez dauden filmetan, erromatarren filmetan, esaterako, protagonistek mintzamolde ezberdina izaten dute, gaiztoak beti du ingeles azentua," cockney" delakoa; onak berriz, estatubatuar doinua izaten du.
|
|
|
Hartaz, zergatik ez dituzte euskalki ezberdinak erabiltzen? Bestela,
|
euskaraz
azpidatzita eman ditzatela eta kito. Euskarri horiek eduki arte hankamotz ibiliko da euskara, erdararen morroi beti.
|
|
|
Nola esaten da" minority language"
|
euskaraz
–Hizkuntza gutxitua edo eremu urriko hizkuntza?
|
|
|
Badirudi euskalduna izatea ez dela nahikoa. Hemen adibidez, zein da euskaldunagoa, jatorriz Caceresekoa den arren,
|
euskaraz
bikain ikasi duen Antonio Garcia, edota zortzi abizen euskaldunak izan arren, euskaraz kaixo eta agur baino ez dakien Xabier Etxeberria. Eta espainiarrek beste hainbeste egiten dute, nor da espainiarragoa Xabier Etxeberria, Jordi Bofill i Puig edo Antonio Garcia?
|
|
|
Badirudi euskalduna izatea ez dela nahikoa. Hemen adibidez, zein da euskaldunagoa, jatorriz Caceresekoa den arren, euskaraz bikain ikasi duen Antonio Garcia, edota zortzi abizen euskaldunak izan arren,
|
euskaraz
kaixo eta agur baino ez dakien Xabier Etxeberria. Eta espainiarrek beste hainbeste egiten dute, nor da espainiarragoa Xabier Etxeberria, Jordi Bofill i Puig edo Antonio Garcia?
|
|
|
Europan ostera, magrebiarrak bigarren gutxiengoa bilakatuko dira laster. Eta euskaldunok zintzo jokatzen badugu haiekin, etzazula dudarik eduki
|
euskaraz
ikasiko dutela.
|
|
|
Ikastola ez ezik, eliza, lantegi bat eta etxebizitzak ere eraiki zituen.Garai hartan euskara galerazia zegoen, hori dela eta, ikastolaelizaren ondoan zegoenez, bertan katekesia irakasten zela esaten zuten. Hiruzpalau urte pasatutakoan," Escuela Particular de Galmaka" izenarekin legeztatu zen, ez zuten esan
|
euskaraz
klaseak ematen zituztela," hizkuntza ofizialean" baizik eta astean euskara ordu bat. Hamabost bat ikaslez osatutako ikasgela bakarra zegoen, eta ez zegoen ordaindu beharrik han ikasteagatik.
|
|
|
Itzulpenaren funtzio bat da hori, gero eta neurri handiagoan gainera. Hizkuntza literario bat sortzen ari bagara, jatorriz ingelesez, frantsesez edo gaztelaniaz idatzitako lan on batek
|
euskaraz
zein tratamendu jaso duen eta nola geratzen den ikusteak pistak ematen ditu. Eta itzulpenetatik nolabaiteko tendentziak sortzen direla esango nuke.
|
|
|
kanpotik idazten zuen. Nik New York en bizi,
|
euskaraz
idatzi eta hemengo historiari buruz idazteko aukera banu, jakinda gainera nire liburua mundu guztian argitaratuko zidatela, beste modu batera idatziko nuke.
|
|
|
Baina hori, seguruenik, garai batean nabarmenagoa zen. Igorrek eta nik ez dugu egundoko operazio mentala egin behar izan gazteleraz edo
|
euskaraz
idaztea erabakitzeko orduan. Modu naturalean gertatu da.
|
|
|
Baina hori beste kontu bat da. Eta Saizarbitoriak esaten duena hala izango da, baina garai batean
|
euskaraz
egiteko erabakia hartuta, konturatu gabe hizkuntza horretan trebatzen zara. Gogoan dut, nire ikasle garaietan," Oh, Euzkadi" literatur aldizkaria ezagutu eta harrituta geratu nintzela guztia euskaraz ikustean.
|
|
|
Eta Saizarbitoriak esaten duena hala izango da, baina garai batean euskaraz egiteko erabakia hartuta, konturatu gabe hizkuntza horretan trebatzen zara. Gogoan dut, nire ikasle garaietan," Oh, Euzkadi" literatur aldizkaria ezagutu eta harrituta geratu nintzela guztia
|
euskaraz
ikustean. Han zebiltzan, Saizarbitoria, Koldo Izagirre...
|
|
|
Han zebiltzan, Saizarbitoria, Koldo Izagirre... Gero, momentu batetik aurrera, zure txokoa egin duzu eta
|
euskaraz
jarraitzen duzu.
|
|
|
Baina, batzuetan, irakurle kontsideratzen dugu soilik gure liburua irakurri duena, gure literatura kontsumitzen duena edo Jon Alonsoren azken itzulpena daukana. Irakurleak, egunero
|
euskaraz
irakurtzen dutenak, milaka dira Euskal Herrian," Euskaldunon Egunkaria" edo ARGIA irakurtzen dutenetatik hasi eta etxean duten liburu zaharra irakurtzen duteneraino.
|
|
|
Har ezazu" Gara" eta begira ezazu zenbat euskal liburu aipatzen diren eta zenbat erdarazkoak. Niri iruditzen zait, euskaldunek,
|
euskaraz
irakurtzen dakitenek ere, erdaraz irakurtzen dutela.
|
|
|
Izenburutik beretik ageri denez, begi onez ikusten gaitu Mark Kurlanskyk. Euskaldunak
|
euskaraz
ez dakien euskaldunak egin lezakeen moduan idatzi digu liburua. Ez da debaldekoa liburuaren izenburutarako Gabriel Arestiren" Nire aitaren etxea" erabili nahi izatea, eta Iratzederren poemak ere ingelesera itzultzen jardutea, nahiz azkenean bestelako izenburua erabaki.
|
|
|
ARGIAko hau baino lehen, berriz," Ostiela" k ere jaso zuen liburuaren berria. Ingelesez dugu liburua baina gaztelaniaz eta
|
euskaraz
izango dugu udazkenean, okerrik ez bada. Orduan euskaldun gehiagok irakurri ahal izango du gu barrutik ikusi gaituen amerikarraren liburua.
|
|
|
17 urte nituen Dublingo pub batean lehenengoz sartu nintzenean. Ingelesa ikastera joan eta, bueltan,
|
euskaraz
lehen baino hobeto mintzatzen nintzela ikusi nuen, hara joaten diren beste gaztetxo guztiak bezala. Ez dakit zein izan ote zen lehenengo pub hura, baina gogoan ditut Dublingo O' Donogues' s edota Dun Laoghaireko The Purty Kitchen.
|
|
|
Euskarazko harreman sarea ezarri dute Elgoibarren, Gurean Bai hitzarmenaren baitan. Hala, 20 elkartek eta Udaleko 7 departamentuk euren arteko harremanak (ahozkoak eta idatzizkoak)
|
euskaraz
izateko konpromisoa hartu dute. Bestalde, Gurean Bai hitzarmena sinatu zuten beste 28 entitateek euskarazko sarean parte hartzeko aukera izango dute.
|