|
2000
|
|
|
Euskaraz argitaratzen diren apurhoriek, bestalde, beti dute zerikusi zuzena Euskal Herriarekin. Gure laginean, behinere ez dugu
|
aurkitu
euskaraz idatzitako testurik, Euskal Herriaren mugaz haragokogaia edo pertsonaia duenik. Beraz, euskaraz idatzitako albisteek lotura zuzena duteEuskal Herriarekin.
|
|
2002
|
|
|
Halaber, sarrera honetan aipatu beharra dago, euskarazko testuak eta artikuluak lehenetsi direla lan egiteko orduan, eta idatzizkoen artean, legeak, komunikatuak, emisoren aurkezpenak, eta abar?,
|
euskaraz
idatzitako testua erabili dela. Kasu horietan, jatorrian erabilitako euskara errespetatu da, Euskaltzaindiaren arauen arabera zuzendu gabe; horregatik, aipu moduan agertzen dira testuan zehar, hitzez hitz.
|
|
2003
|
|
|
Lorategioi begiratu bat egitea nahikoa da Etxenagusiak euskal literatura ondo ezagutzen ebala ohartzeko. Lorategi onak egingo bazituan,
|
euskeraz
idatzitako testu gehienak irakurri ebazan, eta, zein urtetan eginda dagozan ikusita, ezin eikean hobeto asmau.
|
|
|
Salbuespena eta anekdota dira
|
euskaraz
idatziko testuak prentsa elebidun diglosikoan. Gutxitutako hizkuntzan argitaratutako testuek ez dute euskalduna komunikaturik ahalbidetzen.
|
|
2005
|
|
|
Eta bigarrena Estatuetako organo judizialen arteko elkarlanari buruzkoa da, auzietan frogak eskuratzeko. Hemen ere
|
euskaraz
idatzitako testuek balio dute.
|
|
2008
|
|
|
Euskara deigarri egin zitzaiola esan zidan. Bazuela gure hizkuntzaren berri aurretik ere, ezagutzen zituela
|
euskaraz
idatzitako testuak. Irternetetik eta.
|
|
|
Ordu da beraz, ideologia eta ezazola bazter utzirik, Euskal Herriko gorri eta xuriek zer pentsatzen eta zer idatzi zuten, frantsesez eta euskaraz, jakin dezagun. Réveilen berean zortzi urtez
|
euskaraz
idatzitako testuen kopurua handia da. Edukiari dagokionez, alderdikaria da, noski, baina irakurri beharrekoa garai garrantzitsu hura eza gutu nahi bada, zeren, Eskualduna> batetik, eta Réveil> eta Eskual Herria> bes tetik, erdikinak baitira, elkarrekin Euskal Herriaren ikuspegia osatzen dute nak.
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, zuzentzaile horrek euskara teknologia berrietara egokitzeko moduko hizkuntza delako irudia finkatzen lagundu ez ezik, ikaragarri lagundu zuen artean estandarizatu eta arautzeko prozesuan zegoen ortografia hedatzen ere; ez dugu ahantzi behar literaturako euskara batua 60 hamarkadaren amaieran sortua zela. Gaur egun, bertsio berrituekin,
|
euskaraz
idatzitako testuetarako erreferentziazko zuzentzailea izaten segitzen du Xuxenek».
|
|
|
Oso aproposa da Ingeniaritza Informatikoa ikasten dutenentzat, baita Telematika eta Telekomunikazioko titulazio unibertsitarioetan dabiltzanentzat ere. Ertaineko irakaskuntza teknikoetan ere oso erabilgarria izango da, batez ere irakasleriaren formazioan,
|
euskaraz
idatzitako testuen eskasia kontuan harturik.
|
|
2010
|
|
|
Eta, edukia bera baino harrigarriagoa da, hala ere, latinezko idazkien ondoan ustezko hieroglifo egiptoarrak agertu direla, eta baita euskal ostraka asko ere. Hieroglifoei dagokienez, Egiptotik kanpo inon ez dago adibide garaikiderik; euskal ostrakekin lotuta esan behar da antzinako
|
euskaraz
idatzitako testuak egon daitezkeela onartuagatik, ez dela antzekorik aurkitu tradizio epigrafiko handiagoa duten indusketa euskal akitanoetan. Ondorioz, erabat bakana den testu multzoa daukagu aurrean, Inperioan beste inon eta beste inongo garaitan parekorik ez duena.
|
|
2012
|
|
|
@abasagoiti k kasu? nahita ere lukeela bere iritzia eman
|
euskaraz
idatzitako testu baten gainean. Baina zergatik isildu dira besteak?
|
|
|
Arestian genioenez, gure esparrua Koldo Mitxelenaren euskal prosan, enuntziatu parentetikoak ahalik eta modurik agortzaileenean lantzera mugatu dugu. Baina ez ditugu berak
|
euskaraz
idatzitako testu guztiak hartu aztergaitzat. Horrela jokatzeak bai baitu bidean galdu eta emaitza baliagarririk ez ateratzeko arriskua.
|
|
|
|
Euskaraz
idatzitako testuek garapen berantiarra ezagutu dute historian zehar. Ezaguna da, izan, udalek zein foru administrazioek gaztelania erabiltzen zutela hizkuntza idatzi gisa, ahozko eredu nagusia euskara bazen ere.
|
|
|
Ez dakienarendako, Testu bazka lagundutako irakurketa bat egitean datza.
|
Euskaraz
idatzitako testu labur bat irakurtzearekin hasten da saioa, kasu honetan Irigoienena. Irakurri ondoren, saioaren gidariak proposatutako galderen bidez, guztien artean, testuari mamia, zukua, sekretuak, egitura eta beste ateratzen saiatzen dira.
|
|
|
" Bizimodu deserrotua eta moldakaitza" izan arren, idatzi zituen bertsoak" garaiko lirikaren eragina jaso zuen pertsona ikasi batek eginak dira". Amenduxen elegia
|
euskaraz
idatzitako testu zaharrenetariko bat da. Ahalpaldietan preso baten sentimenduak eta samina deskribatzen ditu.
|
|
2013
|
|
|
bazirela euskaraz zekitenak. Haatik, Frantzisko I.a Frantziako erregeren arreba Angulemako Margaritaren laguntzatik ez zen erne
|
euskaraz
idatzitako testu bakar bat ere eta norbaiten idazte egintza sustatu bazuen, ez da bakarrik galdua dela, baizik eta berririk ere ez dela geratu, galdutako beste testu batzuei buruzko albisteren bat ailegatu zaigunean.
|
|
2014
|
|
|
Oro har,
|
euskaraz
idatzitako testu zaharretara jotzen dugunean, askotan, testu erlijiosoak besterik ez dugu, eta horrelakoak ditugu goi nafarrera zaharrezidatzitako testu gehienak: sermoiak ugari, bi dotrina (hirugarren bat galdua, SantxoEltsokoarena alegia) eta meza tratatu bat.
|
|
|
Euskara, honetan ere, ez da salbuespena. Gure hizkuntzaren historia ezagutunahi badugu, beharrezkoa da
|
euskaraz
idatzitako testu zaharrak ongi ezagutzea etahorretarako edizio onak egitea eta aztertzea.
|
|
2015
|
|
|
teatro erlijiosoa Añanan (1510 ing.), komediak eta fartsak Baionan (1530), auto sakramentalak Donostian (1560) eta Bilbon (1566), Artzain gorria pastorala Donibane Garazin (1565 ing.), eta beste zenbait emanaldi Iruñean, Lesakan edo Errenterian, besteak beste. Tamalez ez da
|
euskaraz
idatziriko testu bakar baten arrastorik gelditu.
|
|
|
Korreferentzia ebazpena
|
euskaraz
idatzitako testuetan
|
|
|
Zer aurkitu duzu haietan. Filologo eta hizkuntzalariontzat, testu zaharrak arakatzea ezinbesteko lana da euskararen historia ezagutzeko. Ezin da euskararen historiaz hitz egin, ezin da euskarak izan duen bilakabidea azaldu
|
euskaraz
idatzitako testu zaharrak ezagutu gabe. Nire kasuan tesirako gai bat aukeratu behar nuela eta goi nafarrera arkaiko (1600 aurrekoa) eta zaharreko (urte bitartekoa) testuak aztertzea erabaki nuen, besteak beste, egin beharreko zerbait zelako eta gustura egin nezakeelako.
|
|
2016
|
|
|
Erdi Aroan
|
euskaraz
idatzi testurik luzeena Nafarroan
|
|
|
Nafarroan Erdi Aroan, duela 600 bat urte (1416),
|
euskaraz
idatzi testurik luzeena ikusgai izanen da apirilean Nafarroako artxiboetan. Machin de Zalba, Carlos lll.a noblearen ofizialak idatzi zuen gutuna da.
|
|
2017
|
|
|
Lan honen hasieran esan dugu bEVENT
|
euskaraz
idatzitako testuetan gertaerak eta hauen propietateakISO TimeML eskemaren arabera etiketatzeko garatu den lehenengo sistema dela. Etiketatze prozesuhau modu guztiz automatikoan egiten da Euskal TimeBank corpusa oinarritako hartzen duten ikasketaautomatikoko teknikak erabilita. bEVENT tresna, gainera, testu soiletik abiatzen da eta irteera bezalaISO TimeML formatuko fitxategiak itzultzen ditu.
|
|
|
Argitalpen honetan
|
euskaraz
idatzitako testuetan aurki daitezkeen gertaeren etiketatze automatikorakobEVENT tresna aurkezten da. Prozesua aurrera eraman ahal izateko gertaerak identifikatzeaz gainerahauei dagozkien atributu linguistikoak ere zehazten dira. bEVENT euskararako garatu den motahonetako lehenbiziko sistema da, eta oinarritako ISO TimeML izeneko anotazio eskema estandarrajarraitzen du.
|
|
2018
|
|
|
Arestiren kasuan, Xabier Bovedak egindako bost argazki sartu dituzte, ezezagunak, eta «zoragarriak», Atxagaren irudiko. Bestalde, Txillardegik 1962an, ETA erakundearen barruan,
|
euskarari buruz
idatzitako testu batzuk sartu dituzte.Atxagak berak, bestalde, Maria Pilar Lasarte elkarrizketatu du. Lasarte Euskaltzaindiaren idazkaria izan zen urte luzez, eta «bertatik bertara» ezagutu zituen akademian ibilitako asko.
|
|
|
Lezamako euskararen oso lekukotasun interesgarria daukagu Gure Izarra aldizkariko zenbaki bakarrean, 1888ko urrian argitaratua. Ez du askorik balio euskaraz hitz egiten zen edo ez jakiteko, baina kontua da euskaraz idatzita dagoela, eta orain arte ez dugula Aiarako
|
euskaran
idatzitako testu askorik ezagutu. Beraz, oso baliagarria da eskualdeko euskara ikertzeko, nahiz eta gaztelaniaren eragina oso handia den autorearen euskaran (Díaz Noci, 1990).
|
|
2019
|
|
|
Azaola 1951). Zalantzarik gabe, XX. mendean
|
euskaraz
idatzitako testu garrantzitsuenetako baten aurrean gaude, bai eduki jasoaren aldetik, bai erabilitako euskara formaren aldetik, bai eta testuinguru politikoaren aldetik ere. Hain zuzen, ordurako Bizkaiko agintari politikoen jomugan zegoen euskaltzainarendako, atzera bueltarik gabeko urratsa zen hura.
|
|
|
Horri dagokionez, egiaztatzen ari gara mugaldeko eremu honetan bereziki aberatsa dela euskarazko testu zaharren corpusa, are izaera administratibokoa, lan honetan berean ikusiko denez. Bistan dena, mugaz haraindiko herriekiko harremanek (Sara, Azkaine, Lapurdiko kostaldea...) euskara baliatzera behartzen zituzten alde banatako administrazioak, baina, horretaz gain, Bortzerrietan ugariak dira, Espainiako bertze euskal lurraldeetan baino ugariagoak hain segur, herrien barne kontsumorako
|
euskaraz
idatzitako testu administratibo publiko zein pribatuak.2 Gure ustez, honetan Bortzerriek
|
|
2020
|
|
|
Burdin pusken artetik gizagaixo haien gorpuak atera zituzten. Berehalaxe, istripuaren balizko arrazoiak bilatzeari ekin zioten, autobuseko gibel aldean
|
euskaraz
idatzitako testuari inolako garrantzirik eman gabe.
|
|
2021
|
|
|
Litekeena da
|
euskaraz
idatzitako testu horiek Luzearrenak izatea, honela osatzen baitu Arzelusek Díaz Nociren informazioa: " Espetxean izeneko aldizkaria argitaratzeari ekin zioten Luzearrek eta honen kartzelakideek.
|
|
|
–
|
Euskaraz
idatzitako testuak dira euskal literaturan sartzen direnak.
|
|
|
Ordutik hara, oinarri kritiko berriak erabiltzen hasi ziren. Aldaketa nagusia, euskal literaturaren definizioan agertu zen,
|
euskaraz
idatzitako testuetara mugatua izan baita garai hartatik aurrera. Denbora berean, literaturaren historia moldatzean erabiltzen ziren oinarri historiografikoak osoki aldatu ziren.
|
|
|
Dena den, ez dezagun pentsa erabilera hau kontu berria denik. Hegoaldean, Larramendiren garaitik aurkitzen ahal dira holako adibideak
|
euskaraz
idatzitako testuetan: Elkar eraso zioten (Larramendi); Elkar juntatu diren atomoekin egina (Villasante); Bostekoa alkar emanda (Ugalde); Elkar konponduko bagina (Etxaide); Ez dira elkar ikusten (Mogel); Geron otoitzetan elkar oroitu gaitezela (J.
|
|
|
Bere audientzia naturala, errebelatu nahi duena eta oinarrian hartu nahi duen objektua, buruan duen iruditeria edo deskribatzen dituen harremanak, askotan, euskaldunak dira, nahiz eta gaztelaniaz idatzi. Alderantziz, ez dauka zertan
|
euskaraz
idatzitako testu batek Euskal Herrirako idatzita egon behar; beste hedapen bat emateko, unibertsalago izateko, edo lehenbizi euskaraz idatzi baina gero gaztelaniara itzultzea ere aukera liteke... eta hori ere zilegi da.
|
|
|
Euskararen eta euskarazko irakaskuntza ez da XX. mendean hasi, XVII. mendeaz geroztik jadanik indarrean baitzegoen, nahiz eta, garai hartan, helburu nagusia"
|
euskaraz
idatzitako testuak ulertzeko gai diren irakurleak formatzea den,(...) erlijio [kristauaren] hizkuntza bezala kontsideratua baita" (Coyos 2018: 3).
|