|
2001
|
|
|
Seminarioan haur hotz sartu zenetik, Joanesek
|
euskara
baizik ez zuen gogoan. Euskararen salbatzeko helburuaren lortzeko Pittunek Jesukristo zeukan eredu, honek bere bizia sakrifikatuz, Hitz bakarra zela medio, mundu bekatorosa infernuaren garren mehatxuetarik atera zuelako.
|
|
|
Baina gaur laguntza eske natorkizu, zeren, oraindik denbora luzeegi ez dela, B izeneko martetar bat etorri baitzaigu Arantzazura, martetar euskaldun bat, zeren, inoiz susmatu bezala, azkenean frogatu baita hiperespazioan
|
euskaraz
baizik ez dela mintzatzen; eta B delakoari, ikusirik bere osasun linguistikoaren egoera ezin hobea, eskatu genion gure hizkuntza salbatzeko genituzkeen baliabideez eta bitartekoez horni gintzan. Nahi genuela hizkuntza sendoa, beti bat, bere hiztun guztiak bertan eroso sentitzeko modukoa, eta beti jori, norberak bere bitxikeriak eta ezberdintasunak islaturik ikusteko modukoa; jakintza eta munduaren plegu guztiak bere baitan, ahalegin berezirik gabe hartuko zituena, zientzia bezala josteta, olgetarako ongi zorroztua, amodiorako bezala gorrotorako, bakerako bezala gerrarako, malgua eta sortzailea baina harrizkoa eta betierekoa, noranahikoa, jakintzaren hegoak igoa, muin betirakoa eta, funtsean, munduan den guztiari egokia eta zehaztua.
|
|
2002
|
|
|
|
Eskuaraz
baizik ez zekiten haiei ere malkoz bete zitzaizkien begiak Lehen Gerra amaitzean, hildakoak gogoan —mo rts pour la patrie— eta malkoz berriro ere Hitlerrent ropak Parisen ikustean, eta berriro ere malkoz liberazio egunean, Bigarren Gerra, 30 urteko aldea, baina Paris beti sinbolo. Hutsaren sinbolo, edo guztiaren sinbolo.
|
|
2003
|
|
|
Frantzia eta Espainia barne; eta mundu globalizatu honetan, mundua bera ere. Nire herria,
|
euskaraz
baizik ez dut amesten. Ez omen gaude burutik sano, Obelix.
|
|
|
Labur gelditzen direla esango nuke, aitormena egitearen garrantzia inori ukatu gabe. Baina iruditzen zait, ezaguna duzunez dagoeneko,
|
euskaraz
baizik ez dudala amesten Euskal Herria, euren izenpea eman duten horien arteko askok bezalaxe, seguru asko.
|
|
2004
|
|
|
Dudarik gabe, euskaltzale batek baino gehiagok halaxe iritziko dio. Alegia, hizkuntzaren barrutitik atera eta gehiegi aldendu dela berez
|
euskarari
baizik ez dagozkion auzi mauziak tratatzeko. Muga arriskutsuak igaro dituela sektore nazional eta politiko guztien adostasuna lukeen egitasmo bat azken burura, iskanbila larririk gabe, eramateko.
|
|
2005
|
|
|
Latinaren alde zirenek arrazoinamendu berbera zuten. Bitxi ere bada nolaz
|
euskarak
baizik ez duen hausten batasuna. Batasun horren izenean euskarak ez du behar lukeen tokirik gure elizetan, minoria batek ez dezakelakotz jasan.
|
|
2006
|
|
|
– Edo, nahiago baduzu, gauza bakar bat pasatzen zaio: oraindik
|
euskaraz
baizik ez dakiela, horra.
|
|
2008
|
|
|
42 Xede horren adierazgarritasuna are garbiagoa da ondoko mendean lapurtar idazleek beren testuak argitaratzean aitortu zituzten helburuekin konparatzen badugu. Dakigunaz, hauek, alderantziz,
|
euskara
baizik ez zekiten jende maila apalagokoentzat ari izan baitziren (Oyharçabal 1999).
|
|
2009
|
|
|
Orain ere Baigura mendi gainean bere haga ezin finkatuz eta bere mintzalekua Baionan jarri nahiz dabil. (?) Hartze zituen laguntza guztiak ez ditu menturaz erdietsi,
|
euskaraz
baizik ez zuelako ari nahi; baina orain arte iraun du eta hastapeneko xedeari ez dio uko egin. Emeki emeki Iparraldeko bazter orotan sartuko da(?).
|
|
|
Elebakartasunaren txiparen adierazle ohikoenetakoa da esaldi hau: " Gurea, euskara da", horrekin esan nahi denean" gurea,
|
euskara
baizik ez da"," bestea ez da gurea". Euskaraz esanda, gaitz erdi!
|
|
2010
|
|
|
Donostiako parrokietako apezek hiriaren harresietatik kanpo bizi ziren zenbait herritar salatu zituzten beren elizetara etortzen ez zirelako. Auzian herritar hauek
|
Euskara
baizik ez zutela konprenitzen eta hiriko parrokietan erdaraz bakarrik aritzen zirela aitortu zuten eta, hori zela kausa, Santa Katalinara joaten zirela, bertan Euskaraz egiten baitzen:
|
|
|
Hamabost urte bete arte, eskolatik kanpo,
|
euskaraz
baizik ez zuela egin idatziko zuen Pedro Hilarion Sarrionandiak ia hogeita hamar urte geroago.48 Maisuak gaztelerazko letrak leitzen erakutsiko zion, gero eta arinago irakurriko zituen errengloiak. Parrokoarekin, latinezko rosa rosae eta enparauak deklamatzen ikasiko zuen.
|
|
2011
|
|
|
|
Euskaraz
baizik ez zenekiela joan zinen lehenengoz eskolara?
|
|
|
Gainera, badituzte gaitasun bereziak eta itsasoetako eta ibaietako uren gainean ibiliz batetik bestera doaz. Eta dohain horiek guztiak
|
euskarak
baizik ez dizkie eman. Izan ere, ebanjelio honen egileak dioskunez, garai hartan euskararen defentsan eta ohorean, monasterio bat eraiki zuten Izaro uhartean eta bertan Euskararen fraideak bizi ziren eta" euskaraz kantatze eta ikastearen indarraz, arin arinak bihurtu ziren, eta itsas azalaren gainetik, ito gaberik, ibil zitezkeen".
|
|
2012
|
|
|
Haren itzulpenen artean ezagunenetakoa Jesusen bihotzaren debozioa (1747) da;. Irakurleari? atalean aitortzen duenez, itzulpena
|
euskaraz
baizik ez dakitenentzat egina da, eta, beraz,, neque andiric gabe norc nai adi ditzaquean moduan, jarri ditu jatorrizkoan adituek ulertzeko moduan idatzita daudenak.
|
|
2013
|
|
|
Maulen, gehiengoak, %71ak, dio Zuberotarrari garrantzi handiena eman behar zaiola, batua ere pixka bat sartuz, gaur egun Zuberoan egiten den bezala. %17ak dio lekukoa eta batua erabili behar direla maila berdinean, eta azkenik, %13ak dio lekuko
|
euskara
baizik ez dela erabili behar irakaskuntzan. Orduan, konturatzen gara barrualdera joanez geografian, jende gehiagok lekuko euskara sartu nahi duela irakaskuntzan.
|
|
|
«Euskaldun fededun» leloaislatzen zen astekariko artikuluetan zehar. Euskaldun izatea fededun izatea zela erakusten zuten, biak lotuak ziren. apaizentzat euskara beren mezuaren zabaltzeko tresna zen, Ipar Euskal Herriko herritar gehienek oraino
|
euskara
baizik ez baitzekiten. Alderantziz, estatu laikoa nahi zutenentzat, euskara bezalako hizkuntzak trabatu behar ziren, giristinotasunaren eragina ahultzeko asmoz.
|
|
|
Galdetegi horren arabera, ageri da barnealdeko jendeak Eskualduna irakurtzen zuela,
|
euskara
baizik ez zekielako. Halaber, apaiz gehienek zehaztu zuten laborariek Eskualduna irakurtzen zutela edo, astekari hori irakurtzen zuten gehienak laborariak zirela, nahiz eta laborari ez zirenek ere irakurtzen zuten, Kanbon adibidez.
|
|
2014
|
|
|
Trinketak txaloka ihardetsi dio apez gaztearen erranei.
|
Euskaraz
baizik ez zekiten haiek frantsesen artera eramanik galdu zirela azaldu du segidan: " Haien berezko independentziak eta halako tratua ez zutela merezi uste izateak eraman ditu, nehoiztik behin, intsumiso egiterat, ez ordea desertore.
|
|
2015
|
|
|
Pena da.
|
Euskaraz
baizik ez badugu, publiko oso batek ez du liburua erabiltzen ahal. Bi hizkuntzetan delarik, hautua bada".
|
|
|
Oraino ere Baigura mendi gainean bere haga ezin finkatuz eta bere mintzalekua Baionan jarri nahiz dabil. (...) Hartze zituen laguntza guztiak ez ditu menturaz erdietsi,
|
euskaraz
baizik ez zuelako ari nahi; baina orain arte iraun du eta hastapeneko xedeari ez dio uko egin. Emeki emeki Iparraldeko bazter orotan sartuko da(...).
|
|
|
Ez dezagun ahantz ez gutik prestigioagatik egiten dutela: haur denboran
|
euskara
baizik ez zekiten egungo hiztun elebidun hauek ederki menperatzen dute orain frantsesa eta hori erakustea, oharkabean baizik ez bada ere, onuragarri zaie, psikologikoki osasungarri.
|
|
|
Dena dela, pentsa dezakegu bazegoela nolabaiteko alfabetizazio maila, eta aspalditik baliatzen zela euskara idatzia Lapurdiko gizartean, euskara izanik lapurtar gehienek horretarako erabil zezaketen mintzaira bakarra. Horren froga lirateke, bestalde, bai Materrek eta bai Axularrek damaizkiguten lekukotasunak, bi biok baitiote bazirela XVII. mendearen lehen partean Lapurdin
|
euskara
baizik ez zekiten irakurleak. Halaxe jaso ditu Oihartzabalek Materrek Dotrina christiana liburuaren bigarren argitalpenean (1623) eginiko aitzin solaseko hitz hauek:
|
|
|
Joera horren adibide alagalakotzat du Beñat Oihartzabalek Donaixti Ibarreko Lopez erretorea, zeinak 1782an argitaratu baitzuen Alfonso Rodriguezen Prdctica de la peifeccion cristiana (1609) obraren euskarazko moldapen bat. Izatez, frantsesezko bertsio batetik itzulita dago, eta
|
euskara
baizik ez dakitenendako egina da, izenburuak net argi adierazten duenez: Alphonsa Rodriguez Jesusen Compagnhaco Aitaren Guiristhinho perfeccioniaren praticaren pparte bat Heuzcarala itçulia, Heuzcara becic eztakitenen daco.
|
|
2016
|
|
|
Bazegoen, bestetik, nigan milurteko berriaren bezperaraino halako gerla linguistiko bat: publikoki
|
euskaraz
baizik ez nintzen mintzatzen, itzulpenik gabe, batzuek uste zutela frantsesik ez nekiela. Ez nuen harreman berdina gaztelerarekin, arazo etiko gutxiago neukala honekin elkarrizketak egiten zizkidatenean.
|
|
|
" enfadado del pesar/ arrojo tintero y pluma". Harrez geroz,
|
euskaraz
baizik ez zuen idatziko, gure pozerako, nahiz arras gutxi izan largatu ziguna, 238 bertso inguru alegia, ezagun dugunaren arabera behintzat:
|
|
|
Bat batean, euskal mundutik, gaskoi eskualde frantsestura desterratuak izan ginen. Aitak eta nik
|
euskara
baizik ez genekien. Amak hainbeste maite zuen Ameztoia sortetxea bortxaz utzi behar izan zuen, amatxik haizaturik.
|
|
2017
|
|
|
Egun batez, konpainia on batean, euskaldunik baizik ez zen lekuan nengoela, ekarri zuen solasak, izan zen perpausa ez zuela deusek ere hainbat kalte egiten arimarako eta ez gorputzerako ere nola egitekoak geroko uzteak, egunetik egunera, biharretik biharrera luzatzeak; eta on zatekeela gauza honetaz liburu bat, euskaraz, guztiz ere
|
euskararik
baizik ez zekitenentzat, egitea; eta hartan," gero" dioenak" bego" dioela erakustea.
|
|
|
Jakina denez, kolonizatuaren estatusak pertsona menderatua giza dimentsio guztietan birrintzen du; asimilazioak, aldiz, ez du, adibidez, maila sozioekonomikoan nahitaez diskriminatzen, nazio identitateari dagozkion arloetan baizik. Dena esate aldera,
|
euskara
baizik ez zekiten gure arbasoen historia segregazio sozialaren historia izan da, isekaren eta sufrikarioaren historia296, eta haiek larrutik jasandako egoera kolonialismotik hurbilago zegoen asimilaziotik baino297.
|
|
|
—Norbaitek erran daut bi mutikoek
|
euskara
baizik ez dakitela. Hori egia balin bada, handitzean ez deus batzuk bilakatuko dira.
|
|
|
Baldin ez baditu batek, entzunez edo irakurtuz euskeraren mamia eta erroak bilatzen. Guzien buruan, irakurgai asko eta onak irakurtzen ez dituenak, bere etxeko
|
euskara
baizik ez dakienak, euskaraz aski al daki?".
|
|
2018
|
|
|
Baionako antzokiak ez zituen ahantzi gerlan hil zirenak ere. "
|
Euskara
baizik ez zekiten haiek... Morts pour la Patrie..." ahapaldia anitz ekarri da gogora azken urteetan.
|
|
|
" Ba/' onnette au canon, chargez!..." (1) izan ziren erdaraz entzun zituen lehen hitzak. Soldadu xumeenek ere,
|
euskaraz
baizik ez zekiten heiek, bazekiten hitz horiek zer erran nahi zuten. (2)
|
|
|
Ikastaldia urtarrilaren 20ra arte luzatuko da. Aurtengo lehenengo barnetegia da Hego Ameriketan; izan ere, urtean zehar internetez eta urruneko irakasleekin ikasten dute euskara ikasle hauek, fisikoki batere giro euskaldunik gabe inguruan, pantailako irakaslea baizik, eta urtean bitan, barnetegiak egiten dituzte, beste ikasleekin bizi eta egun horietan zinez
|
euskaraz
baizik ez mintzatzeko. Aurten, xedeetarik batto, helduden urtean HABEk Diasporan eginen dituen etsaminak gainditzea da, eta lau urteko programaren ondotik heien euskal etxeetan euskara irakasle bilakatu ahal izatea.
|
|
|
Gerran ere ibilia zen frankisten aldean ezinbertzez, Irun hartu zuten armadan zegoen. Hango inguruko baserri batera iritsi zirelarik, bertako etxekoandreak
|
Euskaraz
baizik ez zuen eta bera omen zen euskaldun bakarra soldaduen artean. Sargentoak itzultzaile lana egitea eskatu zion baina etxekoandrea asto beltzarenak erranka ari zen frankisten kontra.
|
|
|
Gutxienez 6.000 euskaldun hil ziren. Estatuak derrigortuta ez eze, Eskualduna astekariko apaizek eta euren ingurukoek hauspotuta joan ziren
|
eskuara
baizik ez zekiten haiek. Euskaraz arrazoitzen zuten apaizek bizia Frantziaren alde eman beharra.
|
|
2019
|
|
|
Noski, elebakarra izanda gizakia ezeroso mugi daiteke gaur egun, tranbiaren errailetako batean soilik mugituko bazina bezala. Garai batean Euskal Herrian jende askok
|
euskaraz
baizik ez zekien hitz egiten, eta gaur egun jende askok hitz zipitzik ere ezin du esan hizkuntza horretan. Egoera zeharo aldatu da.
|
|
2021
|
|
|
" Euskararen beharra aldarrikatu eta erdaraz mintza edo (ta) irakur", bada holakorik. Ez dut erran nahi
|
euskaraz
baizik ez dela irakurri behar. Nihaurek maite ditut erdarazko liburuak, adibidez Arnaldur Idridason islandiarraren, Yasmina Khadra aljeriarraren, Tracy Chevalier britainiarraren edo Yuval Noah Harari israeldarrarenak, azkenetarik irakurriak ditudanetan.
|
|
|
Xabier, gure semea, haurra zen oraino, eskolan ez hain aspaldi abiatua, amari galde hau egin ziolarik: " bainan ama, nor mintzo da ba euskaraz?" Etxean,
|
euskara
baizik ez zuen entzuna eta ere entzuten bainan, memento haietan, bere inguruko gehienek bertze hizkuntza bat zerabilaten. Orduan Xabierren galdera zen nun ote ziren euskaraz ari zirenak, nun ote zagon Euskal Herria.
|
|
|
Pario ederra. Urtarrilaren 15ean, euskara irakasle izateko formakuntza arras aitzinatua duten hamar gazte jin dira Argentinatik gauzak ongi, hamaikagarren bat heldu den asteburuan helduko da Txiletik eta pandemia han pasatzeko ordez, Lazkaoko Maizpide Euskaltegian pasatuko dute, abantxu bi hilabetez
|
euskara
baizik ez entzunez, indarrean diren segurtasun neurri guziak harturik. Besoak gurutzaturik, ez.
|
|
2022
|
|
|
Iparraldeko zenbakiak hauexek ditugu.
|
Euskara
baizik ez zekitenak: 2.900 lagun, horietatik 2.100 Lapurdin, 500 Nafarroa Beherean eta 300 Zuberoan.
|
|
|
Bai, eta gehien bat 1914 gerlak," 14ko Gerla Handi" deituak. "
|
Eskuara
baizik ez zakiten haiek, mort pour la patrie", Gorka Knörren kantua da, ezta?, oso kantu indartsua. Hala 1914ko Gerlak, nola Bigarren Mundu Gerlak bere partea egin dute hemengo jendea frantsesteko, seguru.
|
|
|
Ez zuen luzaz iraun
|
euskaraz
baizik ez zekien amak, Josefak, Mari Pepatxu esaten zion Maria Josefaren trikimailuak, ez naiz luzatuko. Harira, zera, zer zela eta eman zioten Juan hari heriotza, izan aizkora ahoaz izan orpoaz, ama alabek elkar hartuta, hona galdera.
|
|
|
Harategian ere hilketa hari buruz ari ziren egun hartan. Gazteleraz, berak ere uler zezan, elkarrizketaren parte senti zedin,
|
euskaraz
baizik ez zekiten herri txiki hartan, nahiz eta 80 urtetik gorako bizilagun bat zegoen etxe edo baserri guztietan bera bezalako nikaraguar, hondurastar edo salvadortar bat bizi zen.
|
|
|
Mugaren alde bietan bizi baitziren etxekoak. Frantziako lehengusuengana joaten ziren uda pasatzera, Urruñara, frantsesa ikastera, eta
|
euskaraz
baizik ez zekiten haiek frantsesez tutik ere ikasi gabe bueltatzen ziren uda bukaeran. Baina zeinen ederrak ziren udak Urruñan...
|