|
2000
|
|
|
Euskalkia gora eta behera ari gara baina sakoneko arazoa ahozko euskara dela uste dut. Orain arte Euskaltzaindiak idatzizko
|
euskara
landu du, irakaskuntzan eta testugintzan ere bai, berdin hedabideetan... ETBko estilo liburua ikustea besterik ez dago:
|
|
|
Alfonso XIII.ak
|
euskara
landu eta ondorengo belaunaldiei erakusteko deia egin zuen Eusko Ikaskuntzaren lehen kongresuan.
|
|
|
Aurtengo ikastaroen eremua zabaldu egin da, ikastaro bana antolatu da Izaba eta Zizurkilen. Garrantzi berezia izango dute aurten teknologia berriek,
|
euskara
lantzen duten ikastaroek eta jorratuko diren gaien gaurkotasunak.
|
|
|
Egitasmo horren zereginik behinena Euskal Herriko umeen eta haientzat idatziriko liburuen arteko lotura sendotzea da, hain zuzen ere. Hori gogoan harturik, umeak eta liburuak elkartuko ditugu eta irakurketak
|
euskara
lantzeko eskaintzen duen aukeraz baliatuko gara.
|
|
2001
|
|
|
aise imajina dezaket atseden pixka bat noiz hartuko dabilela, motxilan daramatzan liburuei begiradatxo klandestinoa botatzeko: bizitzen aridiren tragediaren arrazoiak ulertu nahi lituzke Espainiako historian, eskolanirakatsi ez
|
zioten
euskara landu nahi luke gramatikarekin.
|
|
|
euskaldun eta euskaltzale izatea ez da aski. Baina gogodunek gauza bat bederen eska diezaiokete"
|
euskera
lantzen" ari diren gogogabeei: bakea.
|
|
|
Bestela, zorioneko
|
euskara
landu behar horrekin, hiru motatako idaz  lanak sortuko zaizkigu soil soilik: a) lan" sakonak" pour épater lâétranger; b)" A, gure Euskara ederra!"; c)" O, gure Euskara gaixoa!".
|
|
|
Gatozen mamira. Ez zen Axular"
|
euskara
lantzen" ari: besterik zeukan buruan.
|
|
|
Guztiok dakigu zein asmo ederrek eragiten dien
|
euskara
landu beharrez ari direnei. Horixe behar genuke bakarrik, inor gure hizkuntza irain  du eta itsustu nahian dabilela jakitea!
|
|
|
|
Euskara
lantzeko ere, egunoroko elkarrizketa eta elizkizun jaiegunetako kantuez kanpora, ez zegoen sorleku hautaturik. Lehen burutik hasteko, badakigu nolako hondabidean ibilia zen gure irakaskuntza eta irakaskuntza horretan, Etxeberri bezalakoren baten ahaleginak gorabehera, euskarak izan zuen sarrera eta eragin urria.
|
|
2002
|
|
|
Bada, horixe baino ez da nire asmoa, zientzi fikzioa
|
euskaraz
lantzea. Izan ere, zientzi fikzioa eta beste genero literarioak oso desberdinak dira, zientzi fikzioa lantzen dutenen helburua errealitatea aztertzea baita; munduaren arauak aldatuz, mundu berriak sortzea, gure izaera hobeto ezagutzeko.
|
|
|
Gotzon Garatek Nafarroan zehar bildu zituen Gero argitaletxearen Noski sailean plazaratu den «Nafarroako Ezkurran» agertzen diren ipuin eta pasadizoak, baina Noski sailaren helburua euskaraz literatura irakurtzen hasi nahi duten ikasleei liburu egokiak eskaintzea denez, traba eta nekerik gabe euskal literatura irakurtzen has daitezen, idazleak bere erara prestatu ditu irribarrea sortarazteko aproposak diren kontakizun hauek, euskara erraz baina bizian azalduz haien mamia. Horrez gain, liburuaren azken orrialdeetan, Gotzon Garate eta bere obra kokatu eta dakien
|
euskara
lantzeko aukera ematen zaio irakurleari. Liburu hau euskaltegietako 8 urratsetik gorako ikasleentzat eta eskoletako eredukoentzat da erabilgarri.
|
|
|
Ez zait horregatik, ideologia dominatzailearen eskutik datorren pentsamendua interesatzen, niretzat ez baita euskal pentsamendua, nahiz hemen sortua izan, ideologia dominatzaile horren sorrera gunea edo izaera ez zait euskalduna iruditzen, ez zait interesatzen halaber, eguneroko jangaia dugulako. Euskal ikuspegia interesatzen zait eta bereziki
|
euskaraz
landua.
|
|
|
«Oso zaila egin zitzaidan mundu hau uztea. Ikasketak egin bitartean Hernaniko Altzueta baserrira joaten nintzen
|
euskara
lantzera, gogo biziz; euskara ikasi berria nintzen. Kanarietan geldi nintekeela pentsatzea...
|
|
|
Erabiltzeke, eztugu
|
euskara
lantzen ahal (Gernika, 22, 1953) 635
|
|
|
1953 Erabiltzeke, eztugu
|
euskara
lantzen ahal (Gernika, 22, 1953) 635
|
|
|
Erabiltzeke, eztugu
|
euskara
lantzen ahal (Gernika, 22, 1953) 635
|
|
|
Or, Arrasaten bere gain artu zituan zeregin nekatsu eta lardaspean, ez eban betarik eta aukera siñisgarririk izan,
|
euskera
lantzen jarduteko, iñoiz orren eragiñaz gogotsu ekin eutsan arren.
|
|
|
«Ikasleriak erakustenzuen euskalduntzeko eta alfabetatzeko gogoari eta beharrari unibertsitatekoesparruan modu akademiko eta emankorrean erantzutea». Era berean, urte horietanzehar hainbat ikerketa gai
|
euskaraz
landu ziren. (Aranzadi, 1995; Pagola, 1995: 559).
|
|
|
Irakasleak euskalduntzeko bidea Irakasle Eskoletatik at abiatu zen, Hainzuzen, XX. mendearen erdialdean hezkuntza
|
euskaraz
lantzeko beharra zegoen, etaorduan normalizazioaren jardueran aritutako batzuen aipamena egin nahi nuke.
|
|
|
Ahulezia hori gogoan, euskaraz ere historia arloko azken ikerketen eta joerenberri ematea pentsatu genuen. Izatez, urte asko dira UEUren Historia Saila goi mailako ikerketak
|
euskaraz
lantzen ari dela. Oraingoan, historiaren aldi eta arlodesberdinetako hainbat espezialista bildu ditugu, guztien artean euskal historiareninguruko azken ikerketen eta berrikuntzen panoramika zabala eskain diezaguten.Historiaurretik Aro Garaikideraino, eta hiri arkeologiatik paleopatologiaraino, osohandia da bildu ditugun adituek jorratzen duten lan esparrua.
|
|
|
Eta ikusi behar da, aldi berean, etxean praktikan umearen hezkuntzaz gehien bat arduratzen denak nolako maila duen euskara kontuetan. Egun bada jende ausarki irakaskuntzan lan egiten duena eta seme alabak euskaraz hazteaz gain, bere harremanetan
|
euskara
landua erabiltzeko gai dena.
|
|
|
Zertako gainera? Erregistro berriren bat beretuko du
|
euskara
landuz. Ez dut argi ikusten hori, etxetik har baitezake erregistro hori.
|
|
|
Alderantzizkoa ere gerta liteke: etxean erabiltzen duen
|
euskara
landua eginaren eginaz mailaz beheratzea eskolako hizkerak kutsatzen duenean, hizkera hau erdara delako edo euskara izanik ere, etxekoa baino anitzez ere indargabetuagoa izan daitekeelako. Hemen ez dut nik ondorio garbirik ateratzen:
|
|
|
Koldo Zuazoren liburua oso ongi idatzia da, berehala ikusten denez:
|
euskara
landua eta aberatsa, baina arina. Erraz irakurtzen da, eta adierazi nahi duena ederki komunikatzen du, hori berehala ikusten da.
|
|
|
Geroago, Koldo Zuazok ere argitaratu du Euskararen sendabelarrak (Alberdania, 2000) izeneko lana, irakurtzeko liburua hau ere: gure euskara,
|
euskara
landu hori, sarriegi ahul eta endelua da, indarrik gabea eta motela, hitsa eta zuhaila, batasunaren izenean batu behar direnak eta ez direnak batu ditugulako, euskalkien ñabardurak eta hizkera bizien zaulitasun goxoa atzenduz. Ez dira, zernahi gisaz, Sarasola eta Zuazo ahulezia honi buruz mintzatu izan diren idazle bakarrak.
|
|
|
Emeki emeki ibili beharrean, euskara maila unibertsalera presaka eta taka taka igaro nahi izate horrek, tarrapataka, esan dudan bezala, gero eta zulo handiagoa egiten du gure eta iparraldeko gure anai arreben artean, euskara, zerbait baldin bada, hizkuntza nazionala dela atzenduz: " ministeritza"," delegaritza"," magisteritza"," arratxa"," biztanle entitate"," altak eta bajak" edo" erretxazea" dabiltza gure
|
euskara
landu eta zainduan, hitz hauen erabiltzaile asko" esne desnatatuaren sindromeak" ukituak direla, Sarasolak aipatu liburuan dioen gisa. Hizkuntza nazionala bazter batean utzi dugu.
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen inguruan ez nau horre nbestearduratzen ea zer nolakoerakundea gauzatu genukeen. Nire aspaldiko kezka, izatez, euskal unibertsitate hori hezurmamituko duenkomuni ta teada, alegia, jakintza
|
euskaraz
landuko duen giza taldea; lañoki esanez, balizkoun ibertsitate horretan arituko liratekeen ikasle irakasleak.
|
|
|
Baina, jakina, gaztelaniaz, frantsesez edo ingelesez buruturikoa baino xumeagoa eta murritzagoa litzateke.
|
Euskaraz
landu ahal diren kreditu akademikoak oinarri oinarrizkoa lirateke. Akademikoki ez dago beraz arazorik, eta, hein handi batean, EHUn lortu dugu.
|
|
|
Euskalgintzan, argi eta garbi, unibertsitate publikoa da erantzukizun nagusiena hartu duena, eta gaurko euskal hiztunen ko pu ruari begiratuz gero ez dago beste irtenbiderik. Oraindik, tamaina eta prestakuntza irabazi behar dugu unibertsitateko gaiak
|
euskaraz
lantzeko, euskal komunitate unibertsitario sendoa eratuz. Aurrekontuari begiratuz euskalgintzaren aldekoa bideragarriagoa eta berezkoagoa litzatekeelako gure gizartean.
|
|
|
Laburbilduz, euskal unibertsitatearen egitasmoak helburu bi landu lituzke: alde batetik, ahalik eta ikaslerik gehien kredituren batzuk
|
euskaraz
lantzera bideratzea Unibertsitateko bere jardunean. Bestetik, ekimen kualitatiboan, lerroka, lehen ziklo bietan oinarrizkoak eta hautazkoak diren ikasgaiak euskaraz burutzeko aukera bermatzea.
|
|
2003
|
|
|
Kazetaritzan, ikerketan, euskararen sustapenean eta herri kulturan lan egin duten hamasei pertsonen lana, bizitza eta pentsamoldea biltzen dituzten hamasei ale horiek lau sortatan plazaratu dituzte. 30 sortak XIX. mendean jaio eta Euskal Herritik kanpo
|
euskara
lantzen jardun ziren Jean Pierre Goytino, Juan Antonio Irazusta (Aita Bonifazio Ataun), Norbert Tauer eta Imanol Apalategiri buruzko lanak biltzen ditu. 31.enak 36ko Gerra aurretik olerkigintza eta kronika euskaraz idatzi zutenei eskainia dago.
|
|
|
Gure hizkuntzari dagokionez, emazteak garbiro aitortu digun bezala, ezkondu baino askoz lehenagotik ei zuen euskararekin harreman estua eta, hizkuntzazalea izanik,
|
euskara
lantzen ere lehenagotik ekingo ziola pentsa daiteke, Iruñera bizitzen etortzearekin indartuko den joera.
|
|
|
Hirurogeiko hamarkadaren hasiera ingurutik ekingo dio gutxi gorabehera euskal literaturgintzari. Esan dugu askoz lehenagotik euskalzaletu zela eta
|
euskara
lantzen hasi. EuskM elaberrian Txomin protagonista 1950 urtean Lizardiren Itz lauz (Euskaltzaleak 1934) eta Baionako Herria kazetaren ale bat irakurtzen azaltzen da.
|
|
|
Alde batetik, hizkera argia, herrikoia, bizi bizia, gozotasunez betea nahi izango dau; bestetik, hizkera hori, morfologia zehatz baten bidez, eta mundu zabalean nausi dabiltzan literatur teknika barrien bitartez, gorengo gailurrera jaso. Baturantzako bidea hartuko dau, baina bere Bizkaiko
|
euskerea
lantzeari itxi barik. Baekian berak bere buruaren barri, eta zer ziran bere ahaleginak:
|
|
|
bizkaitar bat (Txomin Artetxe, gaur Ibarruriko parrokoa dana) eta kiputx bi (Patxi Epelde eta Xanti Garmendia). Euren etxeko
|
euskerea
landu ta sakontzeko egin ei eben liburu hau, Gasteizko Seminarioan ikaskide zirala. Behin Manuel Lekuonari erakutsi eutsoen, beronen eretxia jakin gurean.
|
|
|
Astean eskola bat baino ez zan izaten, eta metodo jakinik ez genduan. Nire irakasleak euskaldunak ziran, euskeraz berba egiten polito ekienak, baina sekulan
|
euskerea
landu bakoak. Lehenengo urteetan gramatika gitxi emoten genduan (neure gogokoa izan ez arren, besterik ezean Nikolas Cortés Manterolarena be zerbait erabili nebala gogoan dot...).
|
|
|
Ikasleak eurak eta irakaslea, danok pozarren. Orduko nire ikasleen arteko ez gitxik gerora be
|
euskera
lantzeari eta irakasteari ekin deutsoe, eta badauke honezkero euren izena euskal kulturaren hainbat arlotan. Batzuk baino ez aitatzekotan, gogoan dodaz Mikel eta Gotzonegaz batera X. Amuriza, J.J. Puxana, L. Zugazaga, A. Arejita, J.M. Agirre, J. Agirreazkuenaga, J. Kortazar, J. Etxezarraga, J.L. Goikoetxea, J. Etxegarai, J. Eguzkitza(" Eguzki").
|
|
|
Eta zuk, zeure kontura, ezer egiten zenduan
|
euskerea
lantzeko?
|
|
|
Eta Juan Mari Lekuonak be beste horrenbeste autortu deust: kiputxak be orduantxe hasi zirala batzen eta alkarri lagunduz
|
euskerea
lantzen. " Garai hartakoak gure lehendabiziko argitalpentxoak, Egan en plazaratuak eta Don Pablo Bilbao Aristegik zirikaturik eta lagundurik.
|
|
|
Eurok esanda dakit dakidan hau: Gasteizko Seminarioan" teologo" zirala,
|
euskerea
lantzeko batzen ei ziran, eta horretarako liburu horren gaia jorratu eben kiputx biak eta gure bizkaitarrak. Don Manuel Lekuonari erakutsi ei eutsoen euren lan apala, maisu handiaren eretxia jakiteko, eta beste barik argitaratzeko agindu ei eutsen Don Manuelek...
|
|
|
Hola, eta euskal historiografiaren hurrengo epeak (1876tik honakoa) aztertzeke baditugu ere, jada aurreratu dezakegu, egungo euskarazko historiografia ez dela Iztueta edo Hiribarren modukoen jarraipenetik sortu. Aitzitik saio ahul eta kalitate eskasekoak izanik haiek, ia ezezagun izan zaizkigu egun historia
|
euskaraz
lantzen dugun gehienoi. Zelangura delarik, egungo euskaldun historialariontzat, historiografia?
|
|
|
XIX amaieratik ingurura:
|
euskara
lantzeko ekimena suspertu, saio oraindik sakabanatuak, historiografia positibista zein militantea
|
|
|
Euskal Herriak, Franko hil ondoren, bestetik, bizi zuen aldaketa giroak eta politika lanek zuten lehentasuna askorentzat eta horrek ez zuen lagundu saila trinkotzen. Ez ziren gutxi Historia
|
euskaraz
landu nahi zutenek zituzten arazoak. Horrela laburbildu zituen Jaxinto Setienek:
|
|
|
Aldi berean arreta eta ardura handiz aztertudut euskara zientifiko teknikoaren erabilera, beren arloan aitzindari lana egitendihardutenen ahalegina eskertuz. Izan ere, psikologiaren ikerkuntzako hainbateremu lehen aldiz
|
euskaraz
landu dituztelako ustearekin geratu bainaiz; baina halaere, era berean, euskara zehatz eta trinkoan eginda aurkitu ditut, ahaleginarenahaleginez egileek psikologiaren irakaskuntzaren eguneroko lanean eskarmentuhandia hartuta daukatela konturatuz. Bidea eginez egiten delakoan, beraz, hitzaurrea bukatzeko, ideia hori azpimarratu nahi nuke, aitzindarien izerdiaz eta nekeazirekitako bideak jarraipenik izango duelakoan.
|
|
|
|
Euskara
landu eta aberastu unibertsitate hizkuntza izan dadin.Irakasle eta ikasleak prestatu euskaraz lan egin ahal izan dezaten.Euskara eta euskal kulturaren alde lanean ari diren talde eta pertsona guztien topaleku izatea.
|
|
|
Ez ziren falta garaiko euskal prentsan azaldutako kritikak53 Horien artean Zabal aldikariak kaleratutakoak. Gexan Bidartek apaiz gehiegi egon zela irakasleen artean nabarmendu zuen, gai mota guztiak
|
euskaraz
lantzea ez zelako UEUren helburu bakarra, apaizek ideologia zehatza zutelako eta zabaltzen saiatzen zirelako. Bidarten ustez, Jakin taldea zen horren adibide nabarmena, marxismoari aurre egiteko bidean.
|
|
|
«ikaslegoak erakusten zuen euskalduntzeko eta alfabetatzeko gogoari eta beharrari unibertsitateko esparruan modu akademiko eta emankorrean erantzutea». Era berean, urte horietan hainbat ikerketa gai
|
euskaraz
landu ziren. 1976an Deustuko ikasleek itxialdi bat egin zuten ikasketa planean Euskal Herriko Historia ikasgaia ezartzeko eskatuz.
|
|
|
Ikusi adibide moduan, Cordobako Unibertsitatean ikasle talde batek Martin Arrizubieta apaizaren inguruan egindako lana, zientzia gaiak
|
euskaraz
lantzeko, Matematika eta Biologia bereziki. Anaitasuna 290,, unibertsitari talde berria?.
|
|
|
Erabili ez ezik, elizgizon ugarik, beti ere ebanjelizaziorako bitarteko egoki bihurtzeko?
|
euskara
landu, aztertu eta garatu izan dute: euskalki guztietako prosa idatziaren sortzaileak dira, azken finean.
|
|
|
|
Euskararen
lantzea eta herri misiolaritza biltzen dituen gune garrantzitsua dugu frantziskotarren Zarauzko Misiolari Ikastetxea(). Euskal Herrian batez ere jesuita eta frantziskotarrak aritu ziren misiotan, baina jesuitak Espainiatik egotziak izan ziren 1767tik XIX. mendearen erdialdera arte, eta bitarte horretan frantziskotarrak izan ziren nagusi.
|
|
|
Datu guztien arabera, elizgizon euskaltzale gehienek, dotrina lanak edo filologia lanak
|
euskaraz
lantzen zituztenek, elkar ezagutzen zuten eta harreman estua zuten beraien artean. Umerezek, Oñatiko parrokiakoa izanik, bertako Unibertsitatean ikasten zuten euskaltzaleekin tratua izango zuela pentsa dezakegu, horien artean Juan Jose Mogelekin.
|
|
|
eskerrik beroenak, berriz ere). Testuaren interes filologikoa garbia bada ere (Oñatiko
|
euskara
lantzen duen lehen idaz  lea baita), are interesgarriagoa da bere edukia, garaiko erreferentziaz josita baitago; ondorengo orrialdeetan aztertuko da lehenengo aldiz, eta testuinguru egokian kokatuta âespero dutâ, Umerezen idatziaren mami ideologikoa.
|
|
|
Argitaratu gabeko lanen artean, sermoi sorta ugari daude, guztiak gaztelaniaz, euskaraz dagoen bat izan ezik (nahiko irakurgaitzak denak ere). Izan ere, Palacios ez zen izan
|
euskara
landu zuen horietakoa, bere misio gehienak euskaraz baziren ere.
|
|
|
Elizari. Kleroa izan zen, gainera,
|
euskara
landu eta erabiltzeaz gain, kultura erdaldunaren eta euskaldunaren artean interprete eta zubi lana egin zuena.
|
|
|
A la Iglesia no le movÃa a utilizar el euskera su amor por la lengua; los motivos han sido y son mà ¡ s prosaicos y prà ¡ cticos, es decir, los que se derivan del propósito de adoctrinamiento religioso". Edonola ere, ondo bereiztu behar da, batetik, Eliza den erakunde hori âbeti gaztelania erabili zuenaâ, eta bestetik,
|
euskara
lantzearen lan mardulari ekin zion elizgizon euskaltzaleen taldea. Beraz, norbaiti errua botatzekotan, euskararen alde ezer egin ez zutenei bota litzaiekeela irizten dio J. Azurmendik (1992: 467):
|
|
|
1990," Oñatiko
|
euskara
landu zuen lehenengo idazlea", in Deia (90).
|
|
|
Diskurtsoen egokitze horretan, gauza asko sartzen da, adibidez,
|
euskararentzat
landu nahi dugun proiektua rena. Plangintzan (edozein esparru eta motatako plangintzatan) diharduenak ondo daki nora iritsi nahi den argitzea funtsezkoa dela hartaraino eman beharreko pausoak ere ondo planifikatu ahal izateko.
|
|
2004
|
|
|
Estatuko agintariena zer erranik ez.
|
Euskara
lantzea bera delitu bihurtu du Gobernu espainolak, eta hainbat euskaldun zigorra jasaten ari da, kartzelako zuloan, edo epaitegira noiz deituko zain, sos multzoa ordaindu eta behin behineko askatasunean. Dena, berezko eta funtsezko eskubide dena.
|
|
|
Hori fakultateko azken urtean izan zen. Ondoren, ikasketak amaitu eta lanean hasi behar nuen, baina nik euskaraz ikasten eta
|
euskara
lantzen jarraitu nahi nuen.
|
|
|
Eskimalen hizkuntzak ergatibo sistema du, euskarak bezala. Antzekotasunek, euskararen berezitasunak eta hizkuntza gutxituetan duen interesak eraman dute nire ustez Suzuko ere
|
euskara
lantzera.
|
|
|
Orain zertan ari zara?
|
Euskara
lantzeko hasitako bidean, zein fasetan zaude. Euskara irakasle ari omen zara.
|
|
|
Sed ubi Morcillo cognovit illum linguam vasconum colere ad munus praedicandi melius implendum ex albo abstulit eum". Hau da,
|
euskara
lantzen zuela eta predikazioan euskara erabiltzen zuela jakin bezain laster Seminarioko arduradunak izendatzeko zerrendatik erauzi egin zuela Morcillo gotzainak Eutiki Zulueta jakintsu eta trebatua. Nork igarriko eta, justu alderantzizko arrazoiengatik izan zen hain ederretsia Mikel Zarate gero Derioko Seminarioan.
|
|
|
Horrela izan da, bai, eta ez bakarrik ikasten ari ginenean. Euskaltegiaren garaia bukatutzat eman ondoren, Egunkaria gure
|
euskara
lantzeko, eta gure maila testatzeko, baliabide aproposa bihurtu zitzaigun?. 500
|
|
|
Orain, ba tik bat, hiru eginkizun izango dituzte helburu, hots: euskara irakasteko esko lak ematea, iritzi publikoan eragina izan eta euskal pentsamendua
|
euskaraz
lantzeko aldizkari bat sortzea jadanik aurreko urtean bideratua eta, azkenik, abertzaletasuna zein euskaltzaletasuna pizteko liburuak argitaratzea. Azken as mo hau betetzeko, Euzkerea aldizkariaren jabetzakoa den Pizkundea argitale txea daukate eta honek hainbat liburu kaleratzen ditu, horietako batzuk, bere garaian izan zuten arrakastarengatik berehala agortu zirelako, berralgitapenak direnak, hala nola Método gradual para aprender el Euzkera, Egutegi Euzko tarra, aldizkariak berak bizkaieraz eta gipuzkeraz prestatua, eta Aranaren Tra tado Etimológico de los Apellidos Euzkéricos, eta besterik (188).
|
|
|
Oso gazte zela euskal kulturaren alde lan egin beharra sortu zitzaiolarik, literaturari zerbait berri ekar ziezaiokeela sentitu zuelarik, bere burua sail horretan formatzetik hasi behar izan zuen. Bere kasa, literaturaz janzten eta
|
euskara
lantzen hasi zen, euskal klasikoak irakurriz, liburutegi zabal bat osatuz, hainbat idazlerekin harremanetan jarriz, eta garaiko euskal agerkari nagusiakbe re idatzien hedatzailetzat hartuz: Elga r, Jaki n, He rria, Olerti, Gure Herria, Eusko Gogoa, Gazte, Herriz Herri, Anaita suna, Jaunaren Deia, Fedegintza eta Maiatz.
|
|
|
" Euskaraz bizi" proiektua ren epe luzeko eragina neurtzeko 35 urte arteko segimendua egin proiektuan egon diren eta egon ez direnDereduko bi multzo aztertuz: euskararen inguruko jarrera ohartun eta oharkabeak,
|
euskara
lantzeko saiorik egin ote duten eskola utziz geroztik, etxean zein hizkuntza erabiltzen duten, euskaltzale edo erdaltzale ote diren beren eguneroko hautuetan (egunkaria, irratia, telebista, internet, lagunartea...).
|
|
2005
|
|
|
Eremu urria bai, baina diskurritzeko aukera zabalagoa agian. Nire esperientzian, ez zait berdin euskaraz edo gazte laniaz edo ingelesez idatzi. lrakurle gutxi eduki arren, jarraituko dut
|
euskaraz
lantzen historia, itzultzaileen lanak, errespetu guztiz, sarritan gogorregiak eta ulergaitzak egiten zaizkit eta. Euskaraz idazteak bai ematen du plus berezia eta euskarazko historiografia lantzeko ahalegina hurrengo 20 urteetan erron ka handia izan luke, bestelako hizkuntzak baztertu gabe, ariketa hori premiazkoa duelako edozein ikertzailek, erregistro desberdinak erabiltzeak aberastu egiten duelako geure diskurritzeko ahalegina.
|
|
|
Areago, honelako testuak euskararen normalizazioaren alde edo aurka egiten ote duten zalantza egiteraino heldu da (Sarasola, 1997b): «.., honelako testuak laguntzen ari al dira, ala traba ari dira gertatzen
|
euskara
lantzeko, gure hizkuntza egoera normaltzeko lanean. Nik egia esan dudak ditut... > >.
|
|
|
Hortaz, euskara zientzia eta teknikaren esparruetan erabili dutenen lana ezin izan daiteke inola ere traba
|
euskara
landu edota normaltzeko: esparru
|
|
|
|
Euskaraz
landu dituzun ikasgaiak.
|
|
2006
|
|
|
Joxemartin Apalategi (Ataun, 1949) zendu da. Joxe Migel Barandiaranen laguntzaile, EHUko irakasle eta antropologia
|
euskaraz
lantzen aitzindaria izan zen. Liburu eta ikerketa lan ugari egin zuen, besteak beste, Antropologoa hirian, Bilbon (1987) eta Etnografiazko galdeketa elikapenaz (1988).
|
|
|
beraz, zer egin? Euskara utzi, ala
|
euskara
landu. Lore Jokoetako diskurtsoa dei bat da zer egin erabakira – Salamancako Errektoreak txit erabakita ekarri duena.
|
|
|
Ikasleak besteek egiten dutena egin nahi du, eta izugarri motibatzen da aukera hori emanez gero. Zenbait kasutan ustekabeko jauziak ematen dituzte, urtebete urte t’erdiren bueltan curriculuma
|
euskaraz
lantzen hasiz.
|
|
|
Orixek, bere aldetik, balizko Euskal Unibertsitateko alor guztiak
|
euskaraz
landu eta irakastea ez zuen nonbait beharrezko eta egokitzat ikusten," Anizetxe" jaunari erantzunez:
|
|
|
4 Liburua lehen tomo bezala ageri zaigu, Jakin Taldearen ardurapean argitaratua. Sarreragileak dioenez, filosofiaren historia osoa
|
euskaraz
landu eta argitaratzeko asmoa zuen Jakin Taldeak. Baina gero ez zuen jarraipenik izan.
|
|
2007
|
|
|
Gainera, ahalegin bat egiten denean jendeak eskertu egiten du. Adibidez, guk infografiak
|
euskaraz
landu ditugunean, jendeak eskertu egin du. Gutxi izango dira kontsultatu dituztenak, baina egiten dutenek eskertu egiten dute.
|
|
2008
|
|
|
|
Euskara
landua
|
|
|
Gehiago erranen nuke, interesgarria ere badela, eta, gainera, onuragarria bilakatzen ahal dela horren inguruko gogoeta.Dena den, abertzale hitzaren erranahia argitu genuke lehenbizi. Euskaltzale euskara maite duenari deitzen diogu,
|
euskara
landu, erabili eta zaintzen duenari. Abertzaleak aberria du maite, aberria du zaintzen, aberriaren kultura eta hizkuntza erabili eta lantzen ditu.
|
|
|
Orain dela 20 urte
|
euskara
lantzeko gure lehenengo proiektua itzulpen sistema bat sortzeko izan zen, bere bideragarritasuna aztertzekoa. Orduan lau irakasle baino ez ginen eta konturatu ginen gure orduko indarrekin askoz zentzuzkoagoa zela ez egitea itzulpen sistema oso mugatu bat, jostailuzko lexikoia eta gramatikak izango zituena, baizik eta gure indar guztiak oinarri sendoak eraikitzen inbertitzea.
|
|
|
Orain dela 20 urte
|
euskara
lantzeko gure lehenengo proiektua itzulpen sistema bat sortzeko izan zen, bere bideragarritasuna aztertzekoa. Orduan lau irakasle baino ez ginen eta konturatu ginen gure orduko indarrekin askoz zentzuzkoagoa zela ez egitea itzulpen sistema oso mugatu bat, jostailuzko lexikoia eta gramatikak izango zituena, baizik eta gure indar guztiak oinarri sendoak eraikitzen inbertitzea.
|
|
|
6 SpeechDat proiektua (http://www.speechdat.org/[]), Europar Batasunak finantzatua. Telezerbitzuak eta ahots bidezko interfazeak garatzeko hainbat hizkuntzatako datu baseak eratzea du helburu, eta euskara da hizkuntzetariko bat; ELDA bitartez bakarrik jakin daiteke berorren berri, baina hala ere oso positibotzat hartu behar da
|
euskara
landu izana.
|
|
|
Gainera, etxetik bizkaiera dakiena da bere
|
euskara
lantzean etxekoaren eta eskolakoaren artean zubi egiten duena, baita euskaldun zahar eta berrien artean ere bitartekotza egiten dakiena. Har itzazu adibiderako idazlan bi euskara batuan, bata bizkaieran alfabetatuarena, bestea etxekoa saihesturik batuan ikasia.
|
|
|
Ezaguna da Frantziako lehen Pizkundeko olerkariek ondokoek baino hizkuntza soilagoa eta artezagoa erabili zutela, eta, alderdi horretarik, Echeparek ere horrelako joera erakutsi zuela zalantzarik ez da, nahiz garaiko euskarazko erreferentziarik gabe, edo hain urriarekin, neke den mailakatze egokirik egitea euskal koplagintzaren barnean. Gogoan eduki, bestalde, garai hartan
|
euskara
landuak izan zezakeen gizarte oinarria kontuan harturik (baita neurri batean behintzat hizkuntzaren beraren bereizgarriak ere), euskal kopla egileek nahitaez mugatu behar izan zituztela beren koplagintzako jokoak, edukiaren eta erranbidearen arteko uztarduraren egokitasunari emanez lehentasuna.45 Artifizioak> (orduko hitzaren hartzeko) eskain zezakeen baliabiderik gabe, monotoniaren eta ne... Reicher (1958), Mitxelena (1968), Sarasola (1976), Altuna (1979).
|
|
|
1910etik, 1925arte, egonaldi luzeak egin ditu Euskal Herrian eta, mundu ko lehen gerla aintzin baita ere ondotik, zenbait urtez, Hernanin eta Hondarribian bizi izan da, Jesuiten ikastetxeetan klaseak ematen.
|
Euskara
landu zuen urte haietan eta funtsezko idazlanak ondu zituen. Besteak beste, aipa dezagun oraindik erabiltzen den. Lhande?
|
|
|
ezizena aurrenekoz hartuz484 Aldizkari hau, esan beharrik ez dago, gaztelaniaz zegoen idatzita ia osorik, baina bazuen euskarazko atal bat, Bustintzaren ardurapean hain zuzen. Bertan, beraz Bustintzak kazetaritza arloa sabindar
|
euskaraz
landu zuen hainbat urtez. 1913an Bizkaitarra, Gipuzkoarra eta Arabarra astekari jeltzaleak desagertu eta haien lekuan Euzkadi izeneko egunkaria sortu zen.
|
|
|
aldizkariak berea zeukan (Campionen gramatikaren ildokoa), Baionako Eskualdunak beste bat, askok erdararen ildoko grafia zerabilten, hainbat proposamen teoriko zeuden, Azkuek Izkindean berea erabili zuen, etab. Edonola ere, Izkindeko ortografia laster birplanteatu zuen Azkuek, 1896 urtean proposamen berria nahiko modu irekian aurkeztuz: Proyecto, de, ortografía:, sometido? á, la, censura, de, los, que, se, dedican? á, cultivar, el, euskera52 Liburu horren hitzaurrean bere obra
|
euskara
lantzen zutenek aztertu beharrekoa zela zioen, Akademia faltak eragiten zuen hutsunea modu horretara betez: «Ya que hasta ahora no se ha podido constituir la Academia de nuestra gran lengua, suplan los bascófilos dispersos la falta de su congregación.» Inplizituki, bada, Akademia baten beharra aipatzen ari zen, horren gabeziagatik bestelako koordinazio ortografiko saioak inprobisatu behar bazituen ere.
|
|
|
Bilbotar irakasleak argi zekusan apaizgaiak euskara idatzian trebatzea interes handienekoa zela. Izan ere, apaizgoak,
|
euskara
landu eta prestigiatu zezakeen kolektiboa osatzen zuen, eta arrazoi pastoral praktikoagoak ere hor zeuden (eliztarrekin beren hizkuntzan ganoraz aritzea). Azkue gutxienez 1896 urtetik, Gasteizko seminarioan katedra ezartzeko gestiotan zebilen.
|
|
|
Aipagarria da orobat Eusko Ikaskuntzak 1922an Gernikan antolatu zuen kongresuan bi hizlarik gai zientifiko bana
|
euskaraz
landu izana: Seber Altubek eta Azkuek.
|
|
|
(...) Lehen eta Bigarren Hezkuntzan euskara batua da eredua, baina ikasleekiko harreman kolokiala eta gela barruko azalpen guztiak bergaratarrez egiten saiatzen dira irakasleak eta programaren barruan astean ordubete dute herriko
|
euskara
lantzeko (Ibidem).
|
|
|
3.4 Hizkuntza erregistroa hautatzerakoan, kazetariek eta erabakiko dute zein ataletan, non eta noiz erabili
|
euskara
landua (batua nahiz euskalkia) eta zeinetan, non eta noiz lagunartekoa.
|
|
|
...iko Patronatuak kudeatzen duen webgunea, euskararen mundu zabal eta aberatsean gertatzen denaren berri zabala eskaintzen digutelako; Benito Fiz zoriondu nahi dut, bizitasunez eta eraginkortasunez kudeatzen duen Karrajua gatik, Helduen Euskalduntze Alfabetatzean dihardugunon familia osoari bizia eta martxa eskainiz; Hemen aldizkaria zoriondu nahi dut, erlijioaren gaia horren modu txukun eta irekian
|
euskaraz
lantzeagatik; Pello Urzelai, Imanol Murua, Xabier Aierdi zoriondu nahi ditut, gure herrian dugun egoera korapilatsuari argi pixka bat ematen saiatzen direlako beren gogoeten bidez; BERRIAren lan taldea zoriondu nahi dut, Pekineko Olinpiar Jokoak horren hurbiletik euskaraz bizi izateko aukera eman zigulako... Eta beste asko ere zoriondu nahiko nuke, baina ezin denak hemen aipatu.
|
|
2009
|
|
|
" Zergatik Goihenetxe eta Intxausti bezalako historialari euskaldunak ez dira Euskal Herriko unibertsitateetako historia sailen erdigunean kokatu? Nola eragin dio horrek bertan garatu diren ikerketa proiektuei, historia
|
euskaraz
lantzeko aukerei?".
|
|
|
Donostiako Deustuko Unibertsitateko" Filosofia eta Letrak" titulazioan urte asko eman genituen irakasle moduan garai berean. Ondoren, Euskal Herriko Unibertsitateko" Filosofia eta Hezkuntzen Zientziak" titulazioan zu Pedagogia Fakultatean eta ni Psikologian kokatu ginen, horietan ere soziolinguistika, psikolinguistika, hizkuntzaren jabekuntza eta aprendizaia, eta antzeko ikasgaietan, beti ere, tartean
|
euskara
landuz.
|
|
|
Eta ildo horietatik" eginkizun praktikuak" ipini zituen: — nork bere aldetik
|
euskara
landu, euskal klasikoak ikasiz; —" ba dauden eskolak tajutu, alkartu ta eratu"; — euskaltzaleen elkarrekiko ezagutza" biziagotu"; — egon dauden euskal aldizkariak eta erakundeak indartu; — euskal jaiak antolatu eta antzerkia suspertu.
|
|
|
Horrek suposatu du buelta: baxoa pasatzea, ikasketa batzu hastea, espainola eta
|
euskara
landuz Bordalen baina, ez naiz batere damutzen.Gero Bordalen dantzatu dut pixka bat, baina guti.Azkenean ohartu nintzen interpretatzeko ez nintzela egina, gehiago koreografoa izateko: hori gustatzen zait askoz gehiago eta muntatu dutelarik konpainia, erabaki dut nik ez dantzatzea, zeren eta gustatzen zaidana taldea kudeatzea baita, hasieratik daukazun ideia gauzatzea.
|
|
|
(HGB, 179). Euskararen alde borrokatzeak eta
|
euskara
lantzeak, Gandiagarengan, bere lurra, bere Natura, identitatea, defendatzearen eta lantzearen aiurria du.
|
|
|
1934ko irailaren lehenean sortu eta Elgoibarko jostun baten hamaika seme alaben artean gazteena zenak obra oparoa utzi du literaturaren hainbat alor jorratuta. Saiakerarekin hasi zen, pil pilean zeuden gai soziopolitikoak
|
euskaraz
landuz: Marxen marxismoa (1971), Marx eta nazioa (1972) eta beste.
|
|
|
1886 urtean Durangon ospatu ziren Euskal Jaietan Euskal Akademiaren asmoa aurkeztu zuen zehatz mehatz. Akademia horrek
|
euskara
lantzea eta zabaltzea izango lituzke helburutzat, baina baita ere Euskal Herriari buruzko historia lanak. Xedeak bakarrik ez, arautegia ere eman zuen Artiñanok.
|
|
|
1 Lau Probintzietako Diputazioen tradizioa Kontseilu Nagusiak bere gain hartzen duelarik eta Estatuak Euskaltzaindia eta honen helburu eta funtzioak onartzen dituela ikusirik, Gorporazio agurgarri hau Euskal Herri mailan organo ofizialtzat hartzea erabakitzen du
|
euskara
landu, zehaztu eta batzeko arazoetarako; bidenabar, Kontseiluak Euskaltzaindiari laguntza eskatzen dio bere zereginak ahal denik ondoena betetzeko.
|