|
2000
|
|
|
|
Euskararen aldeko
beste kanpaina batek," Bateginik" oraingoan, zortzi urteko geldialdiari amaiera eman zion, nahiz eta oraingoan aurkaria Ingalaterrako talde bat izan, Tottenham eta ez selekzio bat. Norgehiagoka San Mamesen jokatu zen eta 4 0eko emaitzak euskal jokalarien nagusitasuna erakutsi zuen.
|
|
|
Tokikotasuna aldarri badu ere, irla bakarti bat izateari muzin egin nahi dio Goienak,
|
euskarazko
beste hedabideekin loturak bultzatu nahian baitabil. ETBrekin kasu, balizko elkarlan baterako prest agertu dira.
|
|
|
|
Euskara
beste edozein hizkuntzaren antzera teknologiatik hurbil egon daiteke, etateknologia euskaraz ere helduko zaie euskal hiztunei. Ahoskerari buruzko gomendioargien multzo batek aparatu teknologikoen hizkuntza kalitatearen hobekuntza baino ezdu ekarriko.
|
|
|
" Geure euskera baño/ berba ederrago/ ez da gauza ain aundi/ zelebratuko". Milla euskal olerki eder, Itxaropena Arg., Zarautz, 1954, 676 or. Unamunoren
|
euskararen
beste erakusgai bat, halaber," Agur arbola bedeinkatube" artikuluan dugu, 1888.ean Eus kal Erria aldizkarian argitaratua, 299 or.
|
|
2001
|
|
|
Hori guztiaeuskararen testuinguruan, baina, printzipioz, euskal egoeraren antzeko bestelako testuinguruetan ere; horra hor beste mota bateko ikerketa proposamena. Hala ere, hori ez da lehendabiziko aldiz gertatzen, antzeko berrikuntza teorikoak sortu zituzten
|
euskarari buruzko
beste ikerketa batzuk erebadaude eta, adibidez, Sanchez Carrion Txepetx (1987), edo AlvarezEnparantza Txillardegi eta Isasi Balantzategi (1994) ikertzaileek eginikoak.
|
|
|
Ez nuke nahi
|
euskara
beste hizkuntza baten (Erdararen) errainu hits bihur dadin, eta" errainu" bitara har daitekeenez berehala argitzera noa zer esan nahi dudan. Guretzat," errainua" da guztiok itsatsirik daramaguna eta harako Peter Schlemihl hark galdu omen zuena.
|
|
2002
|
|
|
Goikom eko (Goierri Komunikazioak) arduradun Jabier Txurrukak urte asko daramatza telekomunikazioaren munduan lanean eta urte asko dira, halaber, Goierrik bere telebista izateko eta
|
euskarari
beste medio bat emateko ilusioa buruan bueltaka zuela. Goikom abian jarri zuenean, denbora gehiago eskaini zion telebistaren proiektuari.
|
|
|
Datozen hamar urteotan Europan, hizkuntzen, hiztun talde nola baita gizarteetan aldaketa esanguratsuak gertatuko dira, testuinguru horretan euskarak ez dauka bere biziraupena ziurtaturik, beraz, arian arian ari gara haren etorkizuna jokatzen eta eraikitzen. Egun euskalduntzen ari diren zein jada euskaldundu diren belaunaldien hizkuntza jokabideak (familian, lagun artean, lan munduan, e.a) etorkizun hurbilean euskararen bilakaeraren nondik norakoak utziko dizkigute agerian, hots, euskarak etorkizunik izango ote duen edo
|
euskarak
beste hizkuntza batzuen antzera museoko pitxi eder izatera iristeko bidea hartuko ote duen.
|
|
|
MIGUEL Sanz Nafarroako Gobernuko lehendakariak argi utzi du berehalakoan ekingo diotela
|
euskararen inguruko
beste dekretu bat lantzeari. 2000ko abenduaren 11n administrazioan euskararen erabilera arautzeko dekretua bertan behera utzi du Nafarroako Auzitegi Goreneko Administrazioarekiko Auzietarako Salak, forma kontuetan oinarrituta.
|
|
|
Loran dago gure Olertija. Adu oneko gure
|
euzkera
beste arduratan olerti sailean baxen jori agertu ba" daite.
|
|
|
Baina, berbalapiko horrei zein Aseguruk erantzungo deutse, kalea galtzen dan euskerearen ordez
|
euskeraz
beste berbakera modu bat sendo, indartsu ta bizi geratu daitekena. Zein aseguruk, zein jakitunek edo sasi jakitunek?
|
|
|
Horiez gain, badaude
|
euskarazko
beste liburu batzuk, baina gutxi dira gaiteknikoak sakon jorratzen dituztenak ingeniaritza arloan. Eta daudenen artean, gehienak jakintza arlo berekoak dira.
|
|
|
Bide horrek, ordea, unibertsitatearen botere maila desberdinen erdiespenari lotutako erabaki estrategikoakgaratzea eskatzen du, baita lekuan lekuko botere instantzia desberdinekin taldekohesionatu gisa negoziatu eta harremanak garatzeko gaitasuna izatea ere. Auziada, kohesio maila hori lortzeko
|
euskara
beste interes batzuen gainetik dagoenindar biltzaile bilakatu ahal den ala ez.
|
|
|
Ezabaketaren adibidea h ren eta r ren galera izan da, baina
|
euskaraz
beste horrenbeste daude: a organikoaren galera zenbait kasutan (ama+ en > amen), bukaerako n ren galera aditzetan (egin+ ten > egiten), etab. Kasu honetan bikotearen eskuinaldean Ø karakterea azaldu ohi da (a: 0, n: 0).
|
|
|
Horrexegatik matrikulatzen dituzte euskal eskoletan. Baina kontua da, ordea, seme alaba hauek ez direla hizkuntzaren militante sutsuak eta batzuetan
|
euskara
beste edozein ikasgai bat izango balitz bezalatsu ikasten dutela, ez dakit nik hau den zure kasua, bortxaka, anitzetan beste erremediorik ez delako, ikasi behar den zerbait bezala. Nork askatuko du korapilo nahasgarri hau?
|
|
|
Era askotakoa jendea: batzuek bere euskara hobetu nahian, beste batzuek euskaldun garbiak izanik
|
euskararen
beste erregistro batzuen soinua nolakoa zen entzun nahian. Gehienak, bide batez, ongi pasatzera ere.
|
|
|
|
Euskarak
beste hizkuntza ofizialen pareko estatusa izatea izan litzateke unibertsitate sistemaren helburua. Are gehiago, euskarazkoa da epe luzean bermatubeharko den ikasketen eskaintza zabala.
|
|
|
Mitxelena jaunak ez zigun esan, ordea, ghettoaren infernuho rretan zer gerta zitekeen, nahiago zuen, begien bistakoa da, euskara gaztelania eta frantsesaren ghettoetan —handiagoak, baina ghettoak azken buru—, euskara txertatzea. Karlos Santamariaren ikuspegia, berriz, unibertsalagoa zen
|
euskara
beste edozein hizkuntzaren pare jartzen baitzuen. Historiak bakoitzari dagokion lekua damaio.
|
|
2003
|
|
|
Eta ospa dezakegu, baita ere, euskal kulturari egiten zaizkion erasoen aurka, guk beste garaipen txiki batez erantzuten jakin dugula:
|
euskarazko
beste liburu bat argitaratuz.
|
|
|
Ebakuntza gaizki egindako baten erruz apur bat gutxiendurik geratu zen. Hala ere, literatura sorkuntza ez hainbeste baina,
|
euskararen inguruko
beste esparru batzuk landuko ditu: irakaskuntza eta ikerkuntza,.
|
|
|
Eta, nire ustez, tamalgarria da hori: San Martinen zerrendok ikustean, batek baino gehiagok uste izango dau, ez dala
|
euskeraz
beste libururik egin urteotan.
|
|
|
Eta euskaraz ez idaztearren mintzaira hau kultur hizkuntzen kontzertutik kanpo geratzen ari zen(, causa honegatic guelditzen da abaturic eceyn reputacione vague eta berce nacione oroc uste dute ecin scriba dayteyela lengoage hartan nola berce oroc baitute scribatzen beryan?). Etxeparek
|
euskara
beste hizkuntzan mailan ikusi nahi zuen; euskaldunak euskaldun gisa munduaren aurrean harrotasunez ager zitezela(, heuscara ialgi adi mundura?,, heuscaldun den guiçon oroc alcha beça buruya/ Eci huyen lengoagia içanenda floria?,...). Finean, eta egungo hitzekin esanez, euskaldunentzako autoerreferentzialtasun bat sortzen ari zen, euskarazko narratiba bat hasten,, idazkerarik eta historiarik ga... Ez da euskarazko historiografiaren hasiera, baina bai euskarazko historiografia abiatzeko beharrezkoa den hizkuntza idatziaren sorburua eta norberetasun kontzientziaren abiapuntua.
|
|
|
Hori bihur zitekeen bere produkzioaren gune sozial babeslea. Berak egindako beste obra batzuetarako ere, halanola euskara latin frantses gaztelania hiztegi baterako eta latina euskaratik ikasteko metodo baterako, Lapurdiko Biltzarrera jo zuen, baina kasu guztietan arrakastarik gabe.35 (Aurreko mendean, Nafarroa Behereko Estatu Orokorretan eta Gipuzkoako Batzar Nagusietan,
|
euskarazko
beste liburu batzuk argitaratzeko gisa bereko laguntza ukapenak gertatu ziren) 36 Beñat Oiharzabalen ikerketak erakusten duenez, XVII. mendearen erdialdetik aurrera, frantsesa kultur hizkuntza gisa gero eta gehiago sartu zen Iparraldeko klase ertainen artean (Hegoaldean gaztelaniaren hegemonia bere hartan mantentzen zelarik) 37 Hortaz, euskal erakunde publikoek, Iparraldekoek zein Hegoaldekoek, ... Eta, hola, euskarazko historiografia, eta oro har euskara idatzi oro, produkzio gune sozial laiko gabe geratu zen Antzinako Erregimenean.
|
|
|
Azal dezadan hobeto hori. Ba  tzuentzat,
|
euskara
beste arma bat da (beste bat), beren legeak inposatzen dizkigutenen kontra, hots: oro har, Frantziaren eta Espainiaren kontra.
|
|
|
Beste era batera, Euskal Herriko gizartea ren aldaketa izan da euskalduntze alfabetatzearen ahuleziak agerian utzi dituena. Jakituriaren gizartean
|
euskarari
beste edozeinezaguera ren estatus maila bera ematen zaio. Batzuek euskaltegiak ingelesa irakasteko akademiak izango bailiran hartu nahi dituzte norbanakoaren borondatea euskararen ikaskuntzarako giltzarri bakarraizango bailitzan.
|
|
|
2003ko martxoa apirila • 135 zenbakia dugu ahaztu erkidego horretan agertzen direla euskararen aldeko dinamika eta ekimenik sendoenak, eta eremu politiko administratibo horretan sortu diren berritasun askok, ondoren,
|
euskararen
beste lurraldeetan ere oihartzuna izan dutela.
|
|
|
Alderantzizko prozesuan, hau da,
|
euskaratik
beste hizkuntzetarako itzulpenaren alorrean, University of Nevada Renon kokaturik dagoen Basque Studies Center ek eta EHU UPVk sinatu berri duten akordioa dugu. Azaldu dutenaren arabera, urtero bi nobela gutxienez eta beste zenbait lan itzuliko dira euskaratik ingelesera, euskal literaturari mundu anglosaxoniarrerako leihoa zabalduz.
|
|
|
|
Euskaratik
beste hizkuntzetara itzultzean, ordea, alderantzizkoan ez bezala, zaila da asmatzea zein izan behar den tituluak aukeratzeko irizpidea. Munduko lanak gureraerakartzerakoan hainbat lehentasun egon daitezke, zein titulu edo egile itzuli lehenago edo beranduago, baina adostasun handia egon ohi da maisulanen zerrenda osatzean, euskaraz eduki beharreko tituluak zein diren alegia.
|
|
2004
|
|
|
Guztiarekin, Campionen ekarpenik garrantzitsuena 1884ko Gramatica de los cuatro dialectos literarios de la lengua euskara dugu, Tolosan Eusebio Lopez lodosarrak inprimatu zuena. Aurretik ere,
|
euskararen inguruko
beste lanen bat publikatua zuen Campionek. «Euskara» aldizkariaren bigarren alean, 1879an beraz, Gramatica vasca entsegua hasi zen argitaratzen atalka, bere ustez Larramendi zein Lardizabalen gramatikak zaharkituegiak zeudelako.
|
|
|
Segura Irratia entzunez joan naiz Oria bailaratik barrena, Euskadi Irratia sintonizatu dut Deskarga mendatean gora, Arrate Irratia berriz Kanpazar aldean harrapatu dut eta Bizkaia Irratia Elorriotik aurrera.
|
Euskarazko
beste emisorarik hartzeko astirik ez dut izan, kotxea aparkatu eta oinez bost minutuan Landako azokan nintzen. Esatarien ahoskera desberdinekin eta musikaz gozatu ederra hartu dut.
|
|
|
Tira, bada. Mitxelenak planteatu digun ildoan, bigarren zehaztapen honetan ere, politizazioaren alde makurra
|
euskara
beste zerbaiten mirabe bihurtzean egongo litzateke, beste zer horrek euskararen beregaintasuna ukatuko balu bezala. Ez dezagun beste ezeren mirabe bihur, eta opa diezaiogun berez zor diogun autonomia eta begirunea.
|
|
|
–Azken bolada honetan hitzetik hortzera dabilen diskurtso jakin baten printzak dituzu hauek, irakurle, euskarazko hedabideetan sarri samar agertzen ari direnak: euskararen desideologizazioaren beharra aipatuko dizute batetik,
|
euskara
besteek ere bereganatu behar dutela gogorarazi hurrena, eta honako hau erantsi segidan: –Komunitate sendo bat izango bagara, hizkuntza funtzio guztiak normal beteko dituena, ezin dugu euskaltasuna ideologia bati lotu?.
|
|
|
Eta proiektu global baten barruan: ez euskararen arazoa isolatuz,
|
euskararena
beste arazoetatik aparte utziz. Alegia, proiektu sozial orokor batetan:
|
|
|
–Ingelesa sartzen duzunean zure mundu intelektualean, ingelesa lingua franca bihurtzen zaizu zientziaren eta nazioarteko kulturan ibiltzeko. Eta horren eraginez
|
euskararenganako
beste harreman bat hartzen duzu: euskara bihurtzen duzu zure hizkuntza intimoa, ingelesarekin ateratzen duzulako zure produktu intelektuala.
|
|
|
5
|
Euskara
beste euskal lurralde eta giza talde batzuen ondare den aldetik eta erakunde akademiko
|
|
|
5
|
Euskara
beste euskal lurralde eta eta kulturakoak izan ditzaten hakomunitate batzuetako ondarea ere rreman eta loturez gain, Euskadiko izanik, erakunde akademiko eta Erkidegoak lurralde eta giza talde kulturazkoek beroriekin izan ditza horiekin kulturazko harremanak keten harreman eta loturez kanpo, bideratzeko itun hitzarmenak izenEuskal Herriko Komunitate Autopetu ahal izango ditu, euskara zainnomoak e...
|
|
2005
|
|
|
|
Euskaratik
beste hizkuntzetarako literatur itzulpengintza sustatzeko asmoz, aurten itzulpen lantegia antolatu du Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkarteak (EIZIE) bigarrengoz. Urriaren 3tik 6ra Jokin Muñozen Hausturak narrazioa itzuliko dute alemanera (Gabi Schwab), italierara (Roberta Gozzi), katalanera (Daniel Lujan) eta polonierara (Adam Zawiszewski), elgetako Espaloia kafe antzokian.
|
|
|
Esango nuke, euskara hautatu dugun askok
|
euskarari
beste alderdi batzuk aurkitu ahal izan dizkiogulako hautatu dugula. Ez noski, inolako inperioko hizkuntza eta kultur industriak aberasteko ere eman ditzakeen aukerak... baina bai, agian, barneagotik idazteko aukerak, bai erro hizkuntza batean hitz egiten, hausnartzen eta amesten ikasi izanak; bai, agian, alor guztietan kanonizatu ez den hizkuntza batek damaigukeen askatasuna.
|
|
|
d. Hiztun kopurua euskal sorkuntzak behar duen lurra abonatzeko gauza ez den bitartean, euskal idazleak erdal lurretara iritsi behar du. Orain
|
euskaratik
beste hizkuntzetara itzuliko duten itzultzaileak behar ditugula pentsatu behar dugu. Orain, atzerriko literatur sistemak ezagutzen dituzten pertsonak behar ditugu… baina ez erdal kultura euskaratzeko, euskal kultura munduratzeko baizik.
|
|
|
Aditzetiko izenen eta adjektiboen kontua da aho lumetan dabilen gaurko
|
euskararen
beste arazo bat, testu tekniko zientifikoetan nominalizaziorako duten joera dela eta areagotuta dagoena. Batetik, euskarak onartzen duena baino harantzago doan izenen erabilera dugu, inguruko erdaren sistema kopiatzetik datorkiguna:
|
|
|
Hemen jasotako adibide hau ez da akatsez aurkitu dugun bakarra, liburu guztietan antzekoak topatu baititugu84 Arazoaren muina egileak darabilen analisi sisteman kokatzen da. Alonso-k iberieraz dauden testuen hitzen banaketa euskarazko hitzen arabera egiten du, euskara jakin gabe eta ohartu gabe
|
euskarak
beste hizkuntzen moduan, ez dituela soilik euskal hitz jatorrak, maileguak ere badituela, latinetik eta erromantzetik batez ere (ikus Mitxelenaren lanak adibidez). Hala 1998ko liburuan dagoen hiztegiaren orrialde bakoitzean, iberiarren garaian existitzen ez ziren hainbat euskal hitz daude, adib. abade, abere, bake, basea, bataioa, bortitz, boza, deitu, done, diru, garesti85.. baita latinaren eraginez, tu bukaera duten aditzak ere:
|
|
|
Teoriarik fantasiosoenak euskara, minoera, etruskoa, piktoera, sumeriera eta guantxearekin5 loturak ezartzen saiatzen dira6 Berrikiago Ruhlen en proposamenekin batez ere,
|
euskara
beste hizkuntza irlekin harremanetan jartzeko ekimenak egon dira, hizkuntza ezezagun asko biltzen dituzten superfamiliak osatuz. Ruhlen en euskal moldaketa Martinez Lizarduikoak (1998) egin du.
|
|
|
Swadesh i jarraituz %5tik beherako antzekotasun portzentajeak kasualak zirela iritziz, euskarak kaukasiar hizkuntzekin antzekotasun deigarri batzuk dituela adierazi nahi zuen. Dena den
|
euskarak
beste bi hizkuntza afrikarrekin antzekotasun portzentaia handiagoak ditu: % 10,86 euskara sus, eta% 9,07 euskara rif.
|
|
|
L. Trask hizkuntzalariak Bongo Bongo izena jarri zion (1998: 82), hau da, zenbait euskal hitz Bongo Bongo hizkuntzako beste zenbait hitzen aski antzekoak badira, orduan antzekoa den hitz sorta hori bereziki esanguratsua omen da, hainbeste ze
|
euskara
beste hizkuntza horrekin ahaidetuz bukatzen baitute. Bongo Bongoa, metodoa baino, euskara ahaidetzeko ezjakinek/ aditu zaleek darabilten jokabide estereotipatua da, ez baititu baliozko emaitzak eskaintzen, diskriminadorerik ez du, eta ordu batzurekin eta hiztegi elebidun batekin beti aurki daitezke edozein bi hizkuntzen arteko halabeharrezko antzekotasunak.
|
|
|
Euskaldunak, hau da, euskara dakitenak hain zuzen ere, euskoiberismoarekin kritikoenak dira. Baina hori ez da arrazoi politiko ideologikoengatik, edozein euskal hizkuntzalari pozik bailegoke
|
euskara
beste hizkuntzaren baten ahaide dela baieztatuko balitz, euskal hizkuntzaren barne berreraiketa bidez lor daitekeen informazioa mugatua baita. Baina euskarak duen harreman genetiko onargarri bakarra duela 2.000 urteko akitaniera da, oraingoz euskararen arbaso argiena.
|
|
2006
|
|
|
Pisu nabarmenik ez duten informazioetarako erabili ohi da euskara edo egunkariaren ildo editorialaren arabera, garrantzia handirik ematea komeni ez den pisu handiko informazioa kaleratzeko erabiltzen da. Alegia,
|
euskara
beste helburu batzuetarako tresna bihurtzen da. Gehigarriarena ere ez da absolutizatu behar, denbora eman eta aztertu egin dugu ea bide egokia den.
|
|
|
Bilbao Song du izenburua. Ez diot
|
euskaraz
beste bertsiorik ezagutzen. Kaliforniako kabaret baten izena dugu Bilbao.
|
|
|
Euskal liburuaren definizioan al dago okerra? Batentzat euskara hutsean argitara ematen dena izan daiteke euskal liburua; beste batentzat,
|
euskaraz gainera
beste hizkuntza batean ere badagoena; hirugarren batek EAEn argitaratzen den liburu oro du euskal liburutzat. Nik neuk euskal liburutzat dauzkat euskaraz idatzita argitaratzen direnak, elebikoak barne.
|
|
2007
|
|
|
Baina hura guztia ez ezik, niretzat euskara kontua ere bada. Han ikasi nuen
|
euskara
beste molde bat, badaudela gauzak esateko beste bide batzuk. Horixe Barkoxe.
|
|
|
Badago CDtik exekutatu daitekeen
|
euskarazko
beste GNU/ Linux banaketa bat: Euskal Herriko Unibertsitatearen EHUX sistema eragilea.
|
|
|
XIX mendearen azken aldean
|
euskara
beste motibo bategatik ikasi zuten batzuk agertu ziren. " Gure hizkuntza delako eta gorde egin behar dugulako" edo horrelako zerbait erantzungo zuten orduan ikasteko motibazioaren inguruko inkesta batean Campionek edo Aranak adibidez.
|
|
|
Bide beretik, bizkaierakotzat jotzen diren zenbait arkaismo morfologian dela, lexikoan dela, erdialdeko euskalkietan ezagunak izan ez arren,
|
euskararen
beste bazterrean azaltzen dira sarritan. Hala azuri (bat. axuri) bizkaiera bazter baten ezaguna dena, ekialdean ugaria da.
|
|
|
Arrakasta gutxiago izan dute,
|
euskara
beste hizkuntza batzuekin lotu duten hipotesiek. Izan dira hizkuntzalariak, Mediterraneo inguruko lurralde osoak hizkuntza estrato bera zuela uste izan dutenak.
|
|
|
Jatorriaren kontura bihurtuta,
|
euskarari
beste inongo hizkuntzarekin senidetasunik ez zaio aurkitu. Juan Antonio Mogel idazleak orain mende bi pasatxo honako hitzokin esan zuen:
|
|
|
Gramatika egitura mailan konparatzen bada
|
euskara
beste edozein hizkuntzarekin, ez da bat bera ere aurkitu senidetasuna frogatzen duen berdintasunik. Lexiko arlotik joz gero, hitz edo erro jakin batzuetan iberierarekin bilatu zaizkio antzekotasunak izan ere hainbat ikerketa egin dira aspaldion hizkuntza biok konparatu nahian.
|
|
|
Hor dago, ordea, Internet edo amarauna, testu bilduma erraldoia, guztion eskura,
|
euskarazko
beste edozein corpusetan baino askoz testu gehiagorekin. Hori ere corpus bat da, nahiz eta linguistikoki etiketatu gabea den.
|
|
|
Hemen euskararekiko utzikeria hain nabarmena izan da navarristen aldetik, ezen" nafarrera" izeneko hiz  kuntza sortu beharrik ez baita izan han valentziera mintzaira beregain gisa asmatu zuten bezala. Baina navarristek jo eta ke segitzen dute euskara bakarrik" vascuence" deitzen," El batúa" delakoari entzutea kentzen eta Nafarroako hizkerak" euskeratik" ahalik eta gehien bereizten, erdaraz horrelaxe baiteritzo ofizialki
|
euskarari
beste euskal autonomia erkidegoan. Beste diferentzia nabarmen bat hauxe da:
|
|
|
Eta gauza bera egin dezagun itzulpenekin.
|
Euskaratik
beste hizkuntzetara itzulitako testuak ere sarigarri bihur ditzagun... edo jadanik ez du inork gogoan Mitxelenaren" Gure arbaso zaharren baratza" artikulu haren irakurketa?
|
|
2008
|
|
|
Euskaraz ez dute horrelako baliabiderik, eskolan ez baita antzekorik ikasten eta kalean ere ez baitira entzuten.
|
Euskaraz
beste horrenbeste esamolde badela jakiten dutenean txundituta gelditzen dira".
|
|
|
Helduekin, euskara gaztelania elebitasun kasuak aztertzeaz gain,
|
euskararen
beste berezitasun batzuk ikertzen ditugu baita ere. Literatura handia dago hizkuntzen morfologiari buruz, baina aztertutako hizkuntza gehienek erro indo-europarra dute; eta euskarak, adibidez, ez du jatorri bera.
|
|
|
Euren
|
euskarari
besteen moduko doinua eman beharrak aldatu du gazteen hizkera, Bidegainen esanetan. " Guk ematen dugun euskara euskaldunentzat atzerriko hizkuntza bezain hutsa da", eta gazteen artean doinua aldatu diote besteen modukoa izan dadin.
|
|
|
Galdera da: Plateruenan ehuneko hogei egiten bada
|
euskaraz
beste tabernatan zenbat egiten da?
|
|
|
Dena den, web a corpusaren definiziorik zorrotzenei lotzen ez bazaie ere, praktikan corpustzat hartzen dugunaren ezaugarriak betetzen ditu, eta orokorrean corpustzat edo corpus iturritzat erabil daitekeela onartuta dago (Kilgarriff & Grefenstette 2003), eta horretan ari dira beste hizkuntzak. Kontuan izanda corpusetan (eta baita corpusgintzarako baliabideetan, tresnetan nahiz giza baliabide edo ekonomikoetan ere)
|
euskara
beste hizkuntza askoren atzetik doala, beharrezkoa da Interneterako joera horretan sartzea, corpus ‘kontrolatuak’ (ohiko corpusak, erreferentziazkoa, corpus espezializatuak...) alde batera utzi gabe, noski.
|
|
|
Erdararen errentagarritasunaren menpe jartzen denean euskararen errentagarritasuna, enpresaren ikurra erdarazkoa denean eta
|
euskarazkoa
beste zerbait, baina ez ikur eta ardatz, euskarazko produkzioa arriskuan da. Ez derrigor.
|
|
|
Egin dudan lan batzuk gaztelaniari dagokion garrantzia bilatzen eginik dira, baina arazo honek badu bere alderantzi, hau da,
|
euskarak
beste hizkuntzetatik hartu dituen hitzak zein bidetatik, zein denboratan, zein modutan eta abar, hizkuntzaren bihotzeraino ailegatu diren. Besteak beste:
|
|
|
(2) ko erakidetza> egiterapen> eta (4) ko lanbidedun>
|
euskarazko
beste hitz batzuetatik abiaturik eratu dira. Erdal mailegurik hartu nahi eza da horrelakoak eratzeko arrazoia.
|
|
|
Arcocha Scarciak (2005) azpimarratu bezala, testuan berean aurkitzen dugun erreferentzia bakarrak lehenbizikoen ikuspegia bermatzen du, ezen Echeparek Kontrapas> kopletan
|
euskara
beste hizkuntzen lehian bezala aurkezten duelarik, frantsesa bereziki aipatzen du, erakustera emanez horrela hizkuntza hura dela harentzat letra hizkuntza gisa gehienik kontuan hartzeko dena:
|
|
|
Hala da,
|
euskarari
beste hizkuntzen parean jartzeko behar zuen tornua> eman nahirik, Garazi, bere herriko mintzamoldeaz baliatu zen Echepare eta Etcheberri batek ondoko mendean ez bezala, 44 euskararen barne antolamendua indarka gehiegi erabili gabe idatzi zituen bere koplak, Mitxelenak (1960,
|
|
|
Schuchardti orientazio eske idatzitako gutunean hizkuntzalaritza obra on batzuen erreferentziak nahi zituen, egunean jartzeko.
|
Euskara
beste hizkuntza batzuekin erlazionatzen zuten zenbait teorien inguruko iritzia ere eskatzen zion Schuchardti. Halaber eskuartean zituen proiektuen berri ematen zion:
|
|
|
Bertan Felipe Arrese Beitiak euskaraz idatzitako olerkiak aurki daitezke. Baina egia esan Arrese Beitiak olerki sail bakarra atera zuen aldizkari horretan (aldiz gehiago EuskalErrian edo Revista Euskaran), eta Revista de Vizcayak iraun zuen lau urteetan ez zen bertan
|
euskaraz
beste ezertxo ere argitaratu, Hego Euskal Herrian publikatu ziren lau kultur aldizkarietatik erdaldunena Bilbokoa izanik. Inoiz euskarari buruzko artikuluak azaldu ziren, baina gaztelaniaz, hala nola Unamuno, Sabino Arana eta beste batzuen arteko lehen polemikak.
|
|
|
Hau da, istorioak kontatzea jolas jarduera baino gehiago du normaltze jarduera:
|
euskarak
beste hizkuntzak aurkezten dituzten testu tipoak izatea, euskarazko adierazpen literarioak beste hizkuntzetakoak erakusten duten aniztasun berbera agertzea197.
|
|
|
Ikusten denez Azkuek
|
euskara
beste edozein hizkuntza bezala ikas zitekeela defendatzen zuen, eta horretan saiatu zen bere katedratik. Nolanahi ere Azkuek berak baino arrakasta handiagoa izan zuen Bustintzak euskara irakasten.
|
|
|
Izatez, euskal irakurlegoa bultzatzearren, Primo de Riveraren diktadurak eta bestelako zentsura uneek Euzkadiko euskal atala eta
|
euskarazko
beste publikazio sabindar batzuk galarazi zituztenean (19231926, 1934..), Azkue agintariekin negoziatzeko prest egon zen publikazio horiek berrabiarazteko. Izan ere, bilbotar apaizarentzat euskara eredu literario jakin bat bultzatzeak baino garrantzia handiagoa zuen euskal irakurlegoa aktibo mantentzeak.
|
|
|
«Niretzat eta Iruñerritik hegoaldera bizi garenontzat, euskara ez da Euskal Herri berde eta atlantikoa. Guretzat
|
euskarak
beste kolore batzuk ditu. Berdea apirilean eta maiatzean da, baina urtearen gainontzeko sasoietan horia, marroia eta gorrixka da.
|
|
|
Nafarroan badira
|
euskararen inguruko
beste hainbat elkarte. Zein dira EKEren xedeak?
|
|
|
«Unibertsitatearena izan arren, ikastaroak antolatzen dituena fundazio bat da, eta dituen ezaugarriak ditu. Gainera, udako ikastaroen alorrean bada
|
euskarazko
beste eskaintza bat, eta gu ezin gara inorekin lehian sartu. Elkar errespetatzen dugu».
|
|
|
Arratsaldean, euskal postuko inaugurazioan zer edo zer jan ondoren, abiatu ziren Miren Azkarate, Jorge Gimenez, Jokin Munoz, Anjel Lertxundi eta Aingeru Epaltza Translators Centrera (Itzultzaileen zentrura). Bertan, Bridge Languages as Language Bridges aurkeztu zuten, eta Jokinek bere liburuaren italierazko itzultzaile Roberta Gozzirekin batera publikoari azaldu zion
|
euskaratik
beste hizkuntzetara itzultzeak zer nolako zailtasunak eta xarmak dituen. Idazleak berak azpimarratu zuenez, bere azken obraren itzulpenerako bilerak egiterakoan ohartu zen zenbatekoa zen itzultzaileek egin behar zuten lan, kreatiboa edo sortzailearena?.
|
|
|
Ordea, euskaraz denean... Ez
|
euskara
beste hizkuntzak baino zailagoa delako. Ez dun hori kontua.
|
|
|
lagun bati, senide bati, bihotzeko azukre koxkorrari... edo, zergatik ez, norbere buruari. Liburutegian jasotako txartelarekin, %25eko deskontua izanen dugu liburu dendan
|
euskarazko
beste edozein liburu erosterakoan, (%50ekoa Euskara Elkarteko kidea izanez gero). Iaz bezala, egitasmoak bere webgune propioa dauka aurten ere.
|
|
|
Bat. Euskal Herritik begiratuta estaturik gabeko unibertsitateak direnez gureak,
|
euskararekin batera
beste hizkuntza ofizial batzuk ere baditugunez eta gainera ofizialtasun hori ezberdina denez gure campusetan zehar, Bolognako prozesuan ezin gara agertu nortasun bateratu batekin, eta horrek bere ordainak ditu gure hizkuntza errotzeko eta besteekiko harremana mugatzeko beste edozein herrialdetako unibertsitateek egiten duten bezalaxe; baina orain arte ere halaxe izan da!
|
|
|
2 Maila batean diot, zeren eta eraztuna ezagutu dutenentzako
|
euskara
beste gauza askorekin ere lotzen delako: eguneroko bizitzako hizkuntza baitzen euskara.
|
|
2009
|
|
|
Une horietan gogoa etorri zitzaidan euskara sakonago bizitzeko. Gerora, euskara irakasle bilakatu naiz, beti ukan baitut kuriositatea eta gogoa
|
euskara
besteei ere irakasteko.
|
|
|
Hara, dendari euskaldun gutxi dago Leioan, zaila da hemen edonon lehenengo hitza euskaraz egitea, nik agurtu beti euskaraz, gero askotan erdarara aldatzen gara, ama hizkuntzara. Gainera lotsatu egiten naiz, iruditzen zait nire
|
euskara
beste jendeari txarra irudituko zaiola. Lagunekin ez, haiek zuzendu egiten naute eta gustura, baina ezezagunen artean...
|
|
|
Azkenik, liburu oparitu da. Liburutegian jasotako txartelarekin% 25eko deskontua izango da liburu dendan
|
euskarazko
beste edozein liburu erosterakoan, edo% 50ekoa euskara elkarteko kidea izanez gero.
|
|
|
Hizkuntzaren prozesamenduan dauden joerez eta
|
euskarak
beste hizkuntzekin alderatuta dituen berezitasunez hitz egiteko elkartu ditugu aditu batzuk. EHUko IXA taldeko Kepa Sarasola, I aki Alegria eta Eneko Agirre informatikariekin izan gara.
|
|
|
Nola dago
|
euskara
beste hizkuntzekin konparatuta? (Ez dakit hizkuntza berezia den berez ahoskeraren ikuspuntutik).
|
|
|
|
Euskarazko
beste egunkari nazional bat sortzea nahikoa ez zela eta testuinguru hura euskarazko komunikazio eremuak zituen azpiegituraren oinarriak jartzeko ere baliatu behar zela iritzita, beraz, bi oinarri horien gainean eraiki zuten EKT.
|
|
|
Berriak ez ezik,
|
euskarazko
beste kazeta beterano bik ere jardun betean jarraitzen dute gaur egun: Herriari buruz hitz egin dugu dagoeneko liburu honetako 4 atalean; Argia, berriz, hustu antzean geratu zen Euskaldunon Egunkaria sortu eta gero, egunerokora igaro baitziren astekarian trebaturiko kazetari gehienak.
|
|
|
Euskarazko web gune ugari daude, jakina. Hizkuntzen erabilerei dagokienez, elebidunak edo eleaniztunak?
|
euskara
beste aukera batzuen artean dutenak, eta euskara hutsekoak bereiziko ditugu.
|
|
|
94 Haren orrialde kopuruari erreparatuta (prentsa elebiduneko
|
euskarazko
beste ezein gehigarrik baino dezentez gehiago), Gaur 8 ere (Gara egunkariaren larunbatetako euskara hutsezko gehigarria: http://www.gaur8.info) zaku horretan sar genezakeen, baina ez dugu hori egin Gaur 8 ez delako kazeta autonomoa, egunkari baten eranskina baizik.
|
|
|
1990eko apirilaren 4an Jose Ramon Belokiren taldea aurkeztu zuen Eusko Jaurlaritzak, hau da,
|
euskarazko
beste egunkari baten ardura hartuko zuen taldea. Zurrunbiloa, beraz, sortuta zegoen.
|
|
|
Zorion perfektua, berriz, azkenean Pausokak ekoitzi zuen, pantaila handirako, eta ez dago Bihotz biri buruzko berririk. TVEk, hori bai,
|
euskarazko
beste zenbait film luze lagundu ditu gerora, hala nola laster aipatuko ditugun Sukalde kontuak edota Dragoi ehiztaria. (EITB ere babesleen artean ageri da bi lan horietan)
|
|
|
Aipaturiko aldizkari eta kazetok XIX. mendean zabalduriko bideak eredu izan ziren ondorengo urteetan (Espainiako Gerra Zibilera bitartean) Euskal Herrian jaio ziren
|
euskarazko
beste hainbat ekimenentzat. Ailegatzear ziren hamarkadak benetan emankor izango ziren euskal prentsarentzat; are gehiago, emankor?
|
|
|
Salbuespenen artean, jada izendatua dugun Herria da nagusi. Izan dira
|
euskarazko
beste saio batzuk ere, bizitza laburrekoak guztiak (1945eko Oiarzuna. Eskualdun Emazten kazeta, 1950eko Pottolo.
|
|
|
Lehenago esan dugunez,
|
euskarak
beste aditz hizkuntzen antzera jokatzen du Moduari dagokionez (gaztelaniaren antzera, adibidez). Beraz, espero izatekoa da ingelesez ematen den Moduari buruzko informazio asko galdu egingo dela euskarazko itzulpenean, edota Bideari buruzko aditz batez ordezkatuko dela.
|
|
|
Gurasoek arropa denda bat zeukaten San Frantzisko kalean eta Elgoibar Ikastolako ikaslea izan zen euskaraz ederto egiten duen Yihao Li.
|
Euskaraz gain
beste hiru hizkuntzatan berba egiteko gai ere bada. Yihaok aspaldi, oraindik Elgoibarren bizi zenean, grabatu zituen telebista saio honetarako irudiak.
|
|
|
Izan ere, gaur etengo ditu emanaldiak Ttipi Ttapak.
|
Euskarazko
beste hedabideak kezkatuta daude, Nafarroako Gobernuak %96 txikitu ditu-eta haiendako diru laguntzak: 9.567 euro banatuko ditu.
|
|
|
Gomezen erabakia ezagutu zuenean izugarrizko amorrua sentitu zuela dio Castillok. BERRIA ez erosteko erabakia
|
euskararen aurkako
beste eraso bat iruditu zitzaidan. Hala, albistea ezagutu eta egun batzuk arazoari irtenbide bat aurkitzen hausnartzen igaro eta gero, Irene Goñi adiskidearekin jarri zen harremanetan.
|
|
|
Kontua da, Iban Ugartek aurretik beste gutun bat atera zuela publikora (gaztelaniaz hemen eta
|
euskaraz
beste egunkari batean, oso oker ez banabil), esanez probintziako PPri, joka zezala euskararen alde, bai; baina gezur mezurrik gabe, sin mentirijillas?, Congreso Provincial horretan irakurriko den testuetako bat (sic, bat) euskaraz izango omen delako kariaz. Eta, arestian aipatu egunean, Borja Semperrek erantzuten dio hitz jario arin ironikoan, besteak beste,, el euskera no necesita de defensores, que se defiende bien solito?.
|
|
|
Dirua mintzagai hartuta, Amigoren iritziz oso zaila izango da etorkizunean horrelako
|
euskarazko
beste film bat egitea, krisi ekonomikoak gogor astindu baitu zinemagintza. Krisiaren eragina ikusita, da errepikatu.
|