|
2000
|
|
|
Mende anitz dira
|
euskara
sortu zenez geroz. Europako mintzaira zaharrenetakoa dela diote adituek.
|
|
|
Lan asko egiten da esparru honetan. Izan ere, lehen erdaratik itzuli behar zen, baina orain
|
euskaraz
sortzen dena ere erdarara itzuli behar da.
|
|
|
Aristoteles-ek oraindik bizirik dirauen tradizio filosofiko beneragarri baten ikuspuntuaadierazi zuen, esanez gizakiak egia bilatzeko berezko joera duela, egia hutsa, joeradesinteresatua; halatan, ikusmena lehenesten du zentzumenen artean, nahiz ezin betimozkin praktikorik lortu begiak erakusten dionetik. Euskarak ere, bide batez esanik,
|
euskara
sortu zuen herri poetak alegia, begiarekin lotu zuen egia.
|
|
|
idazteari bidea eman, saritu, gehienetan antzezten ez diren sariketetara aurkezturiko sorkuntzazko lanei antzerkigintza profesionalean leku egin eta salmenta bermatu. Finantza erakundeek, erakunde publikoek eta besteek badute eredurik
|
euskaraz
sorturiko antzerkigintza sustatzeko. Ez baita nahikoa gero eta ugariago diren sorkuntzazko antzezlanak saritzeko lehiaketak antolatu eta lan horiek guztiak ahazturik geratzea.
|
|
|
Ez da edonolakoa izan bere erronka: Axularren euskara gozoaren estiloa oinarri hartuta, gaur egun edonork inolako zailtasunik gabe ulertuko duen
|
euskara
sortzea. Otto Pette eleberrian Anjel Lertxundik denok harritu (lehertxunditu, Joxerra Garziaren eran esateko) gintuen euskara berri bat sortu zuen eran sortu ei du Irigoienek berea nobela honetan.
|
|
2001
|
|
|
kultur kreazioaren eta, partikularki, hizkuntz prekaritatean ekoitzitakoliteraturaren kontzeptuen lantzeko laborategi bilakatu da: antzinako idazmoldeak (Landart, Dirazar, Junes Casenave, Jean Louis Davant, Diharze) eta mende bukaera honi egokituagoak direnak eskuz esku dabiltza (Maiatz taldekideak), gataskatsu zenbaitetan; bizkitartean,
|
euskaraz
sortu diren ahozko mediak itsu zaizkie, ardura.
|
|
|
Gure zorionerako: pro domo esandakoetan?
|
euskararen inguruan
sortutako topikoen gainean, alegia, oso zorrotza zen Mitxelena, agian gurea bezalako hizkuntza batek ezin duelako egin inguruko hizkuntzek aise eraman eta irents dezaketen hanka sartzerik.
|
|
|
Egia da
|
euskara
sortzeko sena euskaldun askorenganagortu dela eta horietako askokMa rteko euskaraer abil tzen dutela; baina egia da ere harreman guztiz euskaldunetanmu rgildurik dauden euskaldun petoengan ez dela halakorik gertatzen; hizkuntz pobrezia hori egunerokoan erdaranagusitzen den giroetako euskaldunen (titikoen nahiz berrien) ajea da. Beste adibide bat:
|
|
|
Urte batzuen buruan datuak izango ditugu esateko oraingoa onerako ala txarrerako sukarraldia izan ei den. Hala eta guztiz ere,
|
euskararen inguruan
sortu den egoera printzipioz lagungarria ez dela onartu behar da.
|
|
|
Eta ez dira soilik ugariak izango, asko eta asko oso indartsuakere bai, bazter guztietara iristeko eta luzaro irauteko modukoak. Uholde horrekitoko ez bagaitu,
|
euskararen barrutik
sortu dugu eskaintza interesg arria, ugaria eta erakargarria. Eta horretarako, ezinbestekoa izango dugu indar guztiak norabide berean jartzea.
|
|
2002
|
|
|
Jakintza arlo askotan ez dago inongo testulibururik, ez oinarrizko, ez espezializaturik, eta ez liburu lagungarririk ere, zuzeneaninongo irakasgairi egokitzen ez zaion arren, arloko gaiekin zerikusia dutena?. Dauden liburu gehienak oinarrizko testuliburuak dira, eta horrek argi uzten du irakasle unibertsitarioak material faltarekin kezkatuta daudela, eta premia handienakestaltzen saiatu direla. Liburu gehienak, halaber,
|
euskaraz
sortutakoak dira, eta ingelesetik itzulitakoak askoz gutxiago dira. Azpimarratzekoa da egin den apurreanUdako Euskal Unibertsitatea izan dela eragile nagusia.
|
|
|
Batzuetan munduosoan erreferentzia diren liburuak itzultzera jo izan da, baina zenbaitetan horrekeskatu duen lana eskerga izan da, eta itzulpenak oso luze jo du. Agian etekingarriagoa izan daiteke liburu onak baino txikiagoak itzultzea, edo liburu berriak
|
euskaraz
sortzea. Dena den, EHUko irakasleek liburuen behar gorria sumatzen dutenarren, gehienek ez dute oraingoz beren burua gai ikusten behar horiei aurreegiteko, ikerketak denbora asko kentzen omen baitie.
|
|
|
Oinarrizko bibliografia modura proposatzen diren
|
euskaraz
sortutako testu-liburuak eta euskarara itzulitakoak.
|
|
|
Ametsak errealitate nola bihur daitezkeen, Udako Euskal Unibertsitateak frogatu dit urtero urtero zientzia
|
euskaraz
sortuz, zabalduz eta idatziz. Lanean jo etake.
|
|
|
E Euskal Unibertsitate Sistema Osoa eta osatua behar dugu, unibertsitate. bakoitzaren nortasuna eta autonomia errespetatuz, ikasi, ikertu eta lanaknorberaren unibertsitatean zein unibertsitateen arteko ikertaldeetan
|
euskaraz
sortzeko, unibertsitateek euskal kultura euskaraz bultzatzeko etaikertutakoa gizarteari euskaraz eskaintzeko.
|
|
|
UPV/EHUn badugu. Euskararen erabilpenaren normalizaziorako II. plana?, eta bere ezarpena abian da jadanik. Normalizazio planak onura asko ekar litzake.Esate baterako, sail eta jakintza arlo bakoitzerako euskaraz eskaintzen direnirakasgaien kopurua handitzea, agian gaztelaniazko lanpostua betetzen duenirakasleren bat euskaldundu eta irakasle elebiduna bihurtzea, ikasmaterial etatestuliburu batzuk euskaratu edo
|
euskaraz
sortzen laguntzea. Horrek guztiakegoera hobera eraman lezake euskal lerroa, zalantzarik gabe.
|
|
|
Euskal teatrogileei buruzkoinformazioaz gain, bost ataletan dituzte teatro lanok banatuta:
|
Euskaraz
sortuak, Itzulpenak, Haurrentzat, Bakarrizketak, eta Ipuinak.
|
|
|
Emanaldi horiekin batera, edo agian horiek eta
|
euskaraz
sorturiko emisora askeek bultzatuta?, irrati publikoa euskal biztanleei zuzendutako programazio propioaren beharraz jabetu zen, eta, 1975ean hasitako deszentralizazio prozesuari jarraipena emanez, Radio France delakoak Radio France Pays Basque izeneko emisora sortu zuen Baionan 1985ean, Ipar Euskal Herriari zuzenduta. Programazio elebiduna eskaintzeko asmoz sortu zen arren, praktikan frantsesa izan da nagusi emanaldietan.
|
|
|
Erdaraz sortzen dena euskarara" itzultzen" da. Aipatutako dibertsifikatzean, titulazio mapa berrietan titulazio batzuk
|
euskaraz
sor daitezke, kalitatez eskain daitezkeenak, eta gure errealitatera lotuta daudenak. Hori litzateke UPV/EHUko Euskarare n
|
|
2003
|
|
|
Horren arrazoiak UEU akademizismoan eta irakaskuntzaren mundu hutsean murgilduta egotea ziren, gizarte kezkak alde batera utzita. Ondorioz, UEU herritar askok ezagutu arren,, euskararen alde, ko erakundeekin identifikatzen zuten; izan ere, euskara trebatu eta moldatu ondoren, ez zen gai
|
euskaraz
sortzeko. Kritika batzuen gehiegikeriak alde batera utzita, oso hausnarketa interesgarria plazaratu zuen Andutz-ek, baina kritikak ez zuen izan oihartzunik,, hurrengo atalean ikusiko dugunez?
|
|
|
Albiste agentziaren erreferentzia eremu nagusia euskarazko herria izango bada, agentziaren lan hizkuntzak berak ere euskara behar du izan. Agentziaren zeregin nagusia euskarazko produkzioa euskara herriari eskaintzea baldin bada, euskaraz bizi eta
|
euskaraz
sortu behar du.
|
|
|
Hedabideetan gauza izan behar dugu
|
euskaraz
sortzeko, ekoitzi eta sozializatzeko. " Gaur egun, gizarte zientzietan ikusten da pentsamendua lokalismoan oinarritzen dela(...).
|
|
|
Diru kopuruak, banatzeko moduak eta baldintzak aldatu egin dira. Kritika batzuk ere entzun dira dagoeneko, antzerkiarensekto reak nagusiki, epaimahaiak aurreko irizpide berenarabera osatuta baitaude, epaimahaikide askok ez baitakite euskaraz, eta, gainera, lanak
|
euskaraz
sortzearen balorazioa hutsaren hurrengo gelditu delako. Goiz, ordea, laguntzak banatzeko politika berrien balorazio sakonetan hasteko.
|
|
|
Kulturgintzan diru aldetik defizitarioak garen eta izango garen gure egoeran, zalantzarik gabe babestu lukete Euskal Herriko erakunde eta komunikabide publikoek
|
euskaraz
sortzen den lan oro, gutxieneko kalitatea bermatuta noski. Eta garaia litzateke FORTAn egiten diren lanez aparte (espainieraz), Kataluniako ereduari berriro ere jarraiki —laurogei film egiten dira telebistarako urtero katalanez, TV3en babespean—, gure artean ere telebistarako filmak egiten hasteko.
|
|
|
Jatorrizko eta itzulitako liburuen azterketatxo hau nobedadeen barruan egin ohi dugu. Hots, 2001ean lehen argitaraldia izan duten liburuetan zenbat diren
|
euskaraz
sortuak eta zenbat euskaratuak, hori da begiratu ohi duguna.
|
|
|
Jatorrizko liburua, hau da,
|
euskaraz
sortua, mantendu egin da. Iazko jaitsialdia frenatzea lortu du.
|
|
2004
|
|
|
Sonata segundu batean... eta piku
|
euskaraz
sortua izan den arren, gaztelerazko bertsioan ere eskainiko du T (arte) an ekoizpen etxeak. Patxo Telleriak garbi du bi hizkuntzetan lan egiteko hautua:
|
|
|
Ezagunak baino ezagunagok ditugu Victor Hugoren hitzok: ?
|
Euskaraz
sortu, euskaraz mintza, euskaraz bizi eta euskaraz hil. Euskara aberri da hemen; erlijio, esanen nuke kasik?.
|
|
|
Beraz Europako zein Euskal Herriko gai ugari aztertzeko prozedura konkretuen erreferentzia aurki daiteke proposamen honetan. Gainera, eta gorago aipatu dudan kezkari erantzunez bezala, jatorriz
|
euskaraz
sortuak diren hainbat dokumentu ere aipatzen ditu (bertsoak...). Pena da Goihenetxek ez idatzi izana gida osoago bat prozedurak modu zehatzagoan garatuz, nabari baita oso informazio zabala zuela halako gauzen inguruan.
|
|
|
Halaber ezin utzi aipatu gabe jatorriz
|
euskaraz
sortuak izan ez arren Euskal Herriaren historiarekin lotuta dauden testu eta material historiko bilketak, klasean iruzkinak egiteko primerakoak. Hor nabarmendu beharra dago batetik Koldo Larrañagaren ardurapean ateratako Euskal Herria antzinate berantiarrean eta lehen ertaroan:
|
|
|
Ba al dugu nahikoa izar euskaldunik, ba al dugu nahikoa indar euskaldunik —arginda rrik— ekoizpenean, zabalkundean, erakundeetan, unibertsitatean, prentsan, telebistan, albisteetan... eta? 5 Ez ditugu sobera, bistan denez. Beste nonbait bilatu ditu indarrak euskal zinemak,
|
euskaraz
sortu eta abian jarrita koak. Galdera beraz beste modu batean formulatu genuke: ba al dugu nahikoa talentu?
|
|
|
Euskal kulturak, kultura euskaldunak, inork baino areago bizi du euskal zinemaren premia. Euskarazko zinemaz ari naiz beraz Jakin en,
|
euskaraz
sortutakoaz eta euskaraz hedadutakoaz, jakinik euskal zinema ez dela euskarazkoa bakarrik.
|
|
|
Euskarazko zinemagintza ez da, nire ustez, gaztelaniazko euskal zinemari bizkar emanda sortuko. Honen kide izanik, berezia izango da, bereziak direlako (eta larriagoak)
|
euskaraz
sortzearen, ekoiztearen eta hedatzearenarazoak, desberdinak direlako errefe rentziak (barrukoak nahiz kanpokoak), bereziak izan dutelako merkaW Joxean Muñoz idazlea eta gidoigilea da. Marrazki bizidunetako filmak zuzendu ditu.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak 1985.etik aurrera, halaber, proiektu zinematografiko zehatz batzuk finantzatzeari ekin zion bere aldetik, hala ETBrekin lankidetzan egin ziren Zergatik panpox, Ehun metro eta Hamaseigarrenean aidanez
|
euskaraz
sortutako ordubeteko filmak nola aurrerago Ander eta Yul bezalako lan zinematografiko komertzialak.
|
|
|
Hortik aurrera, gero Ez Dok Amairu sortu zuten, Azkueren liburu batean jasotako ipuin batean —Martin errementaria— oinarrituta. Gure denon arteko lotura
|
euskaraz
sortu nahia izaten zen. Kultura eta hizkuntza mailan ezin zen gehiago itxaron baldintza hobeagoen zain.
|
|
2005
|
|
|
Gerra amaituta, foru abolizioak inpresio handia eragin bide zion Herrani. Beraz ez da harritzekoa 1877an, Nafarroan Asociacion
|
Euskara
sortzean, bertako kide egitea. Testuinguru horretan, Iruñeko Revista Euskara k eraginik, eta Madrilen hasitako bere kultur aldizkaria utziz, Revista de las Provincias Euskaras sortu zuen (cf.
|
|
|
• Gure inkestan, hurrengo nabarmentzen den telesaioaMa rtin da. Horrek ereGoenkalerako eman dugun azalpen bera dauka. taldeek har, bai gure ikerketan eta bai EHUko irakasle gindakoaren emaitzetan ikusten denez, nerabeek gogokoago gaztelaniaz esanda, bik dituzte barne produkzioko telesailak, hau da, edo
|
euskaraz
sortutakoak. Beste modu batera oiztutako saioak ez dira ikusienak.
|
|
|
Nobedade liburuen sailean kokatuta gaude, eta horren baitan ikusiko dugu zein den jatorrizko liburuareneta itzulitakoaren konportamendua. Jatorrizko liburua
|
euskaraz
sorturikoa da hemen, erdaratik jasotakoari kontrajarria.
|
|
|
Eta igoera horretan ekarpenik handiena jatorrizko liburuak egin du diferentzia handiz:
|
euskaraz
sorturiko liburua 22 puntu hazi da, 175 titulu; eta bestea, itzulitakoa, apalago hazi da, 11,6 puntu, hots, 45 titulu gehiago.
|
|
2006
|
|
|
Aspaldi esana dut, benetan euskal den unibertsitate batek ikerketa mailako aitorpena egin liekeela alorrean alorreko euskarazko eskuliburuei. Publizitate mundua erdarazko mundua da; euskaraz ez dago mundu hori deskribatzerik,
|
euskaraz
sortu egin behar da mundu hori, eta ez dago munduak sortzea bezalako ikerketarik. Tamalez, ordea, lantegi gaitz horretara animatzen den irakasle arduratsuak apenas espero dezakeen beste ordainik, bere kontzientziak emango dionaz gain.
|
|
|
Lehen argitaraldiaren baitan liburuaren hizkuntz jatorria zein den interesatzen zaigu hemen; alegia,
|
euskaraz
sortua ote den ala erdaratik ekarria. Edo hobeto esan:
|
|
2007
|
|
|
elkarren arteko harremanak, ahozkoak eta idatzizkoak, euskaraz izango dira ahal den guztietan; Kutxak bere bezeroekin dituen harremanetan euskararen presentzia ugaltzen ahaleginduko da eta horretarako neurri zehatzak hartuko ditu: langileak gai izan daitezen lan mota guztietan euskaraz jarduteko etengabeko trebakuntza eta laguntzarako tresna informatikoak izango dituzte, langile berriak elebidunak izango dira, bezeroei lehen hitza euskaraz egingo zaie, kutxazainen pantailetan azaltzen den sarrerako mezu sorta euskaraz izango da, Kutxak sortzen dituen publizitate slogan eta gisakoak
|
euskaraz
sortuko dira itzulpen soil eta kaxkarrak izan ez daitezen, besteak beste.Hitzarmenaren iraunaldia 5 urtekoa da eta denbora hau igarota beste 5 urtez luzatuko da, beti eta sinatzaileetariko batek bertan behera uztea erabakitzen duen ezean. Jarraipen Batzorde bat jarriko dute martxan hitzarmen hau eraginkorra izan dadin," aipatutako helburuak lortu eta emaitzak aztertzeko". •
|
|
|
Itsas kantak eta poemak izenburuko liburuan agertzen duena. XIX. mendean sortua bezala kokatzen duen Boga boga abesti ospetsutik hasita Koldo Izagirrek Non dago Basques' Harbour liburuan sartu zituen Portukoplak etaraino, itsasoa eta harekin lotutako bizitzaren gainean
|
euskaraz
sortu diren hamaika kantu zahar eta berri, poema eta bertsori buruz egin du gogoeta Kirmen Uribek lan honetan. Nolanahi ere, portua hartu du ondarrutarrak ardatz, Atako bandan (Itsasorantz), Herriko bandan (Porturantz), Atako bandan (berriz ere), Portukoplak eta Irla bakarti baterako liburuak deitu atalak dauzkan bilduman.
|
|
|
Bizipen positibotatik nahi dugu euskarara erakarri. Harreman sare berriak
|
euskaraz
sor daitezela nahi dugu. Horregatik antolatzen ditugu kultur emanaldiak, ikastaroak, haur eta gazteentzako programak, mendi irteerak eta jaiak, eta horregatik ekoizten ditugu euskarazko komunikabideak.
|
|
|
BaionaAngelu Biarritz (BAB) eskualdean bataz beste %12 dira ama hizkuntza euskara dutena, bakarrik edo frantsesarekin batera. Aipatu 3 adin taldeetan %15, %12, %5 Lapurdi barnealdean bataz beste %32 eta adinarteka %47, %21, %16 Nafarroa Beherea eta zuberoan bataz beste %67 eta adinarteka %82, %64, %37 16 urtez goragoko jentetza kontuan hartuz Iparraldean 65.000 herritar
|
euskararekin
sortu gara. Aipatu adin taldeka 22.000, 15.000, 4.000 eta eskualdeka 12.000, 31.000, 22.000 Laburbilduz jatorrizko euskaldunak (eta elebidunak) gero eta gutiago dira adinarte
|
|
|
Eskolan eta eguneroko bizitzan euskarazko, gaztelaniazko, frantseseko eta munduko beste kultura askotako erreferenteak ditugu. Zergatik aukeratu luke inork euskaraz bizitzea, euskal kultura hartzea,
|
euskaraz
sortzea?
|
|
|
Baina beste pertsona batzuei ere eskerrak ematea behar beharrezkoa iruditzen zait. Eskuliburu honen lehen liburukia gaztelaniaz eta
|
euskaraz
sortu da aldi berean, eta ni egilea naizen arren, bi pertsonarekin elkarlanean aritu naiz, eta egindako lanarengatik modu berezian eskerrak eman nahi dizkiet: batetik, Arantza Etxebarria Iturrate gure terminologoa, testuaren euskarazko lehen bertsioan, elkarrekin zuzendu dugun horretan, modu zoragarrian lan egin duena, eta bestetik, Andrés M.ª Urrutia Badiola Deustuko Unibertsitatearen barruan eta kanpoan euskara juridikoarekin zerikusia duen guztiaren benetako suspertzailea, euskarazko testua gainbegiratu duena.
|
|
|
Eta
|
euskararena
sortu zen, ostera, benetan kezkatuta geundelako gure irudia, euskarari zegokionez, baserri kutsuko estereotipo bati lotuta izatearekin. Hori hautsiegin behar genuela pentsatu genuen eta erradikalak izan behar genuela horretan.
|
|
|
Gainerako euskal hiztunen, hortaz, iaeuskaldun gehien gehienen? identitate hizkuntza ez da euskara, erdara baizik, erdaratako batean sozializatzen baitute barne eta kanpo bizitzaren mundu soziala.Gainerako euskaldun guztiak ez dira gai euskaraz beren mundu mikroa eraikitzeko,
|
euskaraz
sor dezaketen bizitza erdarazkoaren baitan eratutakoa eta mugatutakoadelako. Haren esaneko, eta haren mendeko, autonomiarik gabeko hizkuntza delakoeuskara halako euskal hiztunen jardun komunikatiboan.
|
|
|
1) hileroko agerkari txiki bat sortzea(" Jakintxo"), aldizkaria arintzeko hizkuntzaren inguruko eztabaidak hara bideratuz; 2) garbi ala mordoilo eztabaida irtenbiderik gabeko zaku kalea gertatzen ari baitzen, hurrengo bilerak beste gai batzuen inguruan antolatzea(" urtean barrena pentsatuko dugu nola eta noiz billera ori egin"); 3) inkesta bat egitea irakurleen iritzi bila, besteren artean galdera hau ere egiten zela: " teknika eta kultura itzak
|
euskeraz
sortu bear ditugu, edo kanpokoak ere onartu?". Anekdota gisa gomuta daiteke, joera berriaren etsai amorratuenak (kalean, ez jakinlarien artean), beti ez eleganteak, EAJ PNVko edo inguruko jendea izan dela.
|
|
|
Nire ustez, ain egoki ta jatorki sortu ditzazkegunak oso gutxi dira. Terminologia au dena
|
euskeratik
sortzen badugu, iztegi berri oni bizitza ematen urteak joango zaizkigu, eta au iristen dugunerako, euskera gajoaren illetak kantatu bearrean gatzaizkizu. Gaiñera, gure izkuntzan kultura iztegi berri bat, beste izkuntza kulturadunengandik bereizitutako bat, sortzen badugu, gure jende ikasiak ez du iñoiz terminologia berria ikasiko.
|
|
|
Euskal antzerkigileei buruzko informazioaz gain, bost ataletan dituzte antzezlanok banatuta:
|
euskaraz
sortuak, itzulpenak, haurrentzat, bakarrizketak, ipuinak. Kudeatzailea Mikel Martinez da.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuago dago teknologia berrien alor batzuetan, hemen jendartean dirudiena baino. Ikusgarritasun bat daukagu, Google bezalako bilatzaileetan, Firefox moduko web nabigatzaileetan, software librearen lokalizazioetan, Wikipedian euskarazko ia 20.000 artikulurekin, webgune euskaldun kontaezinekin,
|
euskaraz
sortu edo garatutako tresnekin, hiztegi elektronikoekin, itzulpen kontuetan emandako aurrerapausoekin, osatzen ari garen literatur lanen liburutegi digital oparoarekin... Urrats txikiak dira, baina Interneten hizkuntza normala izateko norabidean.
|
|
|
Interesgarria bezain aberatsa.
|
Euskarak
sortu eta garatutakoa.
|
|
|
Ezagutarazi, ikusi, elkartrukatu, baliatu, eragin.
|
Euskaraz
sortzen den horrek guztiak isla bat izan behar du gainontzekoetan ere. Auzoarenean bakarrik ez, gure ohiko mugetatik kanpo ere oihartzuna behar luke gure jardunak.
|
|
|
Espainiako argitaletxe handien testuliburuen anitz itzulpenek erakusten digute lokalizazioak zer ez lukeen izan behar. Hori konpon liteke Euskal Herriari eta euskal kulturari buruzko edukiak berariaz
|
euskaraz
sortuta. Alabaina, munduaren nolako ikuspegia ematen du obra horrek?
|
|
2008
|
|
|
Zergatik beti testuak euskarara itzuli behar izate hori? Batzuetan
|
euskaraz
sortutako testuak gaztelaniara edo frantsesera ere itzul daitezke, ez ala. Korredakzio teknikek badute tokirik gure eguneko jardueran?
|
|
|
Ebaluazioak emango dituen datuen bidez eta arabera egokituko eta hobetuko da proiektua, eta, ondoren, proiektua ikastola guztietara eta, oro har, euskal eskolara hedatuko da. IKASYS sistema osatzen duten aplikazioak eta edukiak
|
euskaraz
sortuak dira, eta, zalantzarik gabe, proiektuak leku berezia izango du euskal irakaskuntzan.
|
|
|
Ebaluazioak emango dituen datuen bidez eta arabera egokituko eta hobetuko da proiektua, eta, ondoren, proiektua ikastola guztietara eta, oro har, euskal eskolara hedatuko da. IKASYS sistema osatzen duten aplikazioak eta edukiak
|
euskaraz
sortuak dira, eta, zalantzarik gabe, proiektuak leku berezia izango du euskal irakaskuntzan.
|
|
|
6 Horrela, 1918an esaterako, Oñatin egindako Eusko Ikaskuntzaren lehendabiziko kongresuan, euskararen irakaskuntzak derrigorrezkoa izan behar zuela erabaki zen, eta horrekin batera, Diputazioei eskatu zitzaien historiari, arteari eta beste jakintzagai batzuei buruzko baliabide materialak
|
euskaraz
sortzea.
|
|
|
Aspirazioa.> Aipatu dudan erroaren teoria erabili berria izan da azpirazioak aitzin
|
euskaran
sortzen dituen arazoak argitzeko. Mitxelena konturatu zen aspirazioa antzinateko euskara orokorraren ezaugarritasun nabarmenenetarikoa zela, Akitaniako izkrizioetan erruz jasotakoa eta Erdi Aroan ere Euskal Herriko zati gehienean manten dua.
|
|
|
Izan ere Brooklynen girotutako nobelak Bidaiak scriptoriumean zehar ek baino onarpen handiagoa izan du orain artean. « Brooklyngo erokeriak
|
euskaraz
sortutako liburuekin lehiatzeko moduan ibili zen».
|
|
|
Brooklyngo erokeriak
|
euskaraz
sortutako liburuekin lehiatzeko moduan ibili zen»
|
|
|
Lantu, auhen, aieneetarako indarrak berbideraturik, euskaraz idazten eta musika egiten dugunok, liburu eta diskoen industriari bere bidea egitea galarazi barik, Azoka liburuen zein diskoen edukiez berba trukerako gune ere izatea lortu behar dugula iruditzen zaigu.
|
Euskaraz
sortzen dugunok zer, zelan, zeri buruz, zertarako, noiz, norentzat proposatzen dugun konpartitzeko gune baten beharra dugula iruditzen zaigu, stand edo saltokien atzea baino zabalagoa, erosoagoa, erakargarriagoa izango dena.
|
|
|
Itzulitako liburuetan aurreko urtean baino 54 unitate gehiago atera dira. Eta jatorrizkoetan,
|
euskaraz
sorturikoetan, 200 titulu galdu dira.
|
|
2009
|
|
|
Eta titulu berrietan, zenbat dira jatorriz
|
euskaraz
sorturikoak eta zenbat itzulitakoak. Hara Jakineko zuzendariaren erantzuna (2009:
|
|
|
Tuenti, beraz, euskararako jauzia egiten, baina bada sorreratik
|
euskaraz
sorturiko nerabeentzako sare sozial bat ere: Zugaz.com, 2009an sortua137 Hona zelan aurkezten duen bere burua webgunean138:
|
|
|
Azpimarratzeko modukoa da Susakoek euskarazko literatura ondarea (izan jatorriz
|
euskaraz
sortua, izan itzulitakoa) digitalizatzen egiten diharduten lana, are gehiago aintzat hartuz gero Zallok zerrenda horretan aipatzen dituen gainerako erakunde handiak ez bezala eurak argitaletxe txikia direla (haien lana hobeto ezagutzeko: URLa sartu).
|
|
|
Herena produktu bertakotuak dira, hots, beste hizkuntza batean egindako aplikazioen euskaratzeak. Gainerakoak
|
euskaraz
sorturiko aplikazioak dira.
|
|
|
nondik atera dira hainbeste haur?. Ezin zuten ulertu
|
euskarak
sortzen zuen lotura eta konpromisoa.
|
|
|
Topaketen sorreran ere hori lortu nahi zen:
|
euskaraz
sortutako antzerkiak egitea nahi zen. Baina ideia hori galdu egin zen.
|
|
|
Horrek, zenbait aukerarekin batera, hainbat muga ezartzen dizkigu. Esaterako,
|
euskaraz
sortu dezakeguna baino gehiago kontsumitu dezakegu, eta euskara baino erruz indartsuagoak diren hizkuntzekin lehiatu behar dugu.
|
|
|
batetik, sendotzea jadanik hor dauden ETB1, ETB3 eta tokiko telebistak (orain daudenak eta, gerora, euskarari presentzia pisuzkoa emanez etorriko direnak); eta, bestetik, edozein telebistatan lekua izan dezaketen euskarazko edukiak sortzea eta merkaturatzea. Uste dugu lehentasunezkoa izango dela telebista edukiak
|
euskaraz
sortzeari bultzada handia emateko bideak irekitzea, euskarak hedabideetan lekua izan dezan. Garbi izan behar dugu, hala ere, orain baino lehen azpimarratu dugun bezala, erakargarritasuna bermatzea dela kontua, ez euskaraz egite hutsa.
|
|
|
Ezin bilakaeraren gaineko begirada kulturgintzan pausatu gabe jarraitu, handia baita euskal literaturan, itzulpengintzan eta euskarazko kultur produktuen ekoizpenean hogeita bost urteotan egin den jauzia.
|
Euskaraz
sortzen zen ia guztia (hain zen urria produktu kopurua!) erosi eta kontsumitu zitekeen garaietatik urtean ehunka titulu eta milaka produktu sortzera eta merkaturatzera pasatu gara hogeita bost urte gutxitan. Produktu arrunten ondoan espezializatuak aurki ditzakegu, gutxi asko edozertaz ari diren produktuak aurki daitezke euskarazko ekoizpenean, nahiz eta, guztiz normala denez eta izaten jarraituko duenez, gauza asko falta izan.
|
|
|
Atxikimendu handiago hori gogoari lotzen zaio bete betean, eta gogoak erakargarritasunean soilik har dezake indarra, euskararen pisu sozial eta ekonomiko mugatua kontuan harturik. Besteak beste, hizkuntzak berak gertatu behar du erakargarri, baita
|
euskaraz
sortzen denak, eta, jakina, baita hizkuntza komunitateak berak ere. Kontu honetan, garrantzi erabakigarria du euskararen mundu (ar) en gizarte proiekzioak edo irudiak.
|
|
|
Mistizismo lainotsu eta hitsaren truke. Boterea, hau da, euskal sentimendua,
|
euskararen inguruan
sortzen den sentimendu sakona eta ahaltsua. Boterea, hau da, biktimak.
|
|
|
Lehenengo eta behin grafikoan bistara jotzen duena aurtengo igoeraren handia da, 317 titulu berri gehiago. Hazkunde horretan berrargitalpenak baino esku hartze handiagoa izan dute nobedadeek (213 titulu berri), eta horien barruan
|
euskaraz
sortu izan direnak, ez itzulitakoak (119 titulu). Baina hori, zehaztasun handiagoz, aurrerago aztertuko dugu.
|
|
|
Sare sozialetan trebatzen ari dena, elkarrizketetan parte hartuz, iritzia emateko lekuak irekiz, esparru berri bat ikus entzunezkoen giroan.
|
Euskaraz
sortu eta ekoiztua. Beste hizkuntzei ere lekua egiten diena.
|
|
2010
|
|
|
|
Euskaraz
sortua sinesgarriagoa
|
|
|
Halatan ere, ez du horrek inolaz ere esan nahi euskarara egindako bikoizketa desegokia denik. Gainera, kontuan hartu behar da oso obra gutxi direla
|
euskaraz
sortuak, eta hortaz, erreferentzia gutxi dute ikus entzunezko testuen itzultzaile egokitzaileek, literatur itzultzaileen aldean.
|
|
|
Hona haren hitzak: ?
|
Euskaraz
sortu, euskaraz mintza, euskaraz bizi eta euskaraz hil. Euskara aberri da hemen; erlijio, esanen nuke kasik.
|
|
|
Idatzitakoak euskal irakurleei obra bat eskaintzea du helburua, eta irakurtzen ez bada, alferrik ari gara ia ia. Begi bistakoa da itzulpen asko oso jende gutxik irakurtzen dituela, edo berandu ailegatzen direla gure merkatura, edo ez dutela galdu
|
euskaraz
sortu ez diren literatur lanei oraindik ezartzen zaien errezelo maiz merezi gabea. Eta promozioa ere, ba, zer esan?
|
|
|
Saioka n argi zuten
|
euskaraz
sortu behar zela ikasmateriala, ez itzuli. Eta, euskara batuari buruzko eztabaida pil pilean zegoen arren, egileek argi zuten ere euskara batua erabili behar zutela, Saioka Euskal Herri osoari begirako proiektua zelako.
|
|
|
–14 urteetan, gizarte zientziak ingelesez irakasten genituen. Ikastolen Elkarteak
|
euskaraz
sortutako materiala ingelesera itzuli eta egokitu genuen eta ingelesez irakasten genuen. Curriculum berdina, beraz.
|
|
|
Urrats bat aurrerago eginez, honakoa aztertuko dugu ondoren: nobedadeen barruan, zein den
|
euskaraz
sorturiko liburuaren pisua eta zein itzulitako liburuarena. Ikuspegi kultural batetik interes handiagoa du jakiteak lehen aldiz publikatzen den liburua jatorriz euskarazkoa ala inportaziokoa den.
|
|
|
Indar handia du, are handiagoa, itzulpenak. Nobedadeetan %67, 5 da itzulitako liburua; eta, hortaz, %32, 5 bakarrik
|
euskaraz
sortu dena.
|
|
|
4 Horrela, 1918an esaterako, Oñatin egindako Eusko Ikaskuntzaren lehendabiziko kongresuan, euskararen irakaskuntzak derrigorrezkoa izan behar zuela erabaki zen, eta horrekin batera, Diputazioei baliabide materialak
|
euskaraz
sortzea eskatu zitzaien historiari, arteari eta beste jakintzagai batzuei buruz (Eusko Ikaskuntza, 1919: 123).
|
|
|
Harri eta herri independentismo komunista zen, haizeak eraman ezin zuen hizkuntza batean; Haur besoetakoa degenerazio sexuala zitekeen, lengoaiarik ederrenean kontatua; 100 metro boterearen kontrako hil ala biziko enfrentamendua, eleberriaren egitura objektibitate bila bortxaturik; Zergatik bai, euskal umeen ahozko euskara literatura egina; Etiopia, Bilbo eta euskal herria basamortu legez imajinatua. Ortografia ez zen segurua, hizkuntzak arnasa hartzeko hatxea beharrezkoa zela soilik, eta bakoitzak bere
|
euskara
sortzeko eskubidea erabiltzen zuen, gramatika ere emendatzeko dahirra baitzuen idazleak. Oker oroitzen ez badut, Etiopia ren sarreran formula grafiko bat proposatzen zen hirugarren pertsonan he eta she bereizteko euskaraz.
|
|
2011
|
|
|
Gutxitan halako aurrekonturik
|
euskaraz
sortutako ikuskizun batek: Sustatu.com webguneak ikuskizunaren estreinaldi egunean, martxoaren 15ean, argitaratu zuenez, 200.000 eurotik gorako buxeta izan dezake At! ek (ikuskizuna antolatzeko baldintza pleguak gehienez 99.999 euro aurreikusten zituen zuzendaritza artistikorako; beste horrenbeste ekoizpen teknikorako; Tanttaka Teatroak jaso du aurrenekoaren esleipena eta Tentazioa Produkzioakek bigarrenarena).
|
|
|
Orain dela hamabost bat urte jarri ziren abian R300 ikastaroak, eta geroago abiatuak dira R400 eta R600 Lehenari esker ikasleek euskararen kalitatea hobetzeko aukera dute; bigarrena eskola material espezifikoa prestatzeko baliatzen dute ikasleek. Adibidez, Lanbide Heziketako irakasleek R400 egin ohi dute oraindik
|
euskaraz
sortu gabe dagoen materiala prestatzeko. R600i esker euskal literatura, historia eta kultura ikasten dituzte irakasleek.
|
|
|
Ematen du, nolabait, marketin estrategia bat dela kritiken argitalpena, argitaratu berri diren lanak baino ez dira kritikatzen, eta testu zaharrak edo lehenago argitaratuak beste esparruetarako uzten dira. Testu klasikoak zein literatura unibertsaleko aleak betiereko irakurgai izan beharrean, iraungitze data duten literatur lanak omen dira gurean,
|
euskaraz
sortu berri den literatur lanen lehiakide, nolabait.
|
|
|
Oso kontuan hartzeko datua iruditzen zaigu, halaber, literatur itzulpenen kritikak egiteaz gainera,
|
euskaraz
sortutako lanak ere kritikatzen dituela kritikarien% 78, 5k. Hortaz,% 21,5 baino ez da aritzen soilik literatur itzulpenen kritikak idazten.13 Itzulpen kritikak soilik idazten dituztenen artean sartu ditugu Karlos del Olmo eta Mikel Garmendia kritikariak, ezen, datuei begiratuta, bistan denez, salbuespena baita idatzi duten kritika bakar hori, sormen lanen kritiken taldekoa.
|
|
|
Zer esan dezake iruzkingile batek euskaratutako literatura unibertsaleko lan batez?
|
Euskaraz
sortutakoaren gainean epaia emateko ausarkeria duenak nola joka dezake mendebaldeko literatur tradizioak behi sakratutzat jo duen obra baten aurrean. Itzulpenaren maila baloratu luke?
|
|
|
Atzerriko literatur lanak itzultzerakoan, aukera amaigabe horretatik zein lan euskaratu hautatzerakoan
|
euskaraz
sortutako literaturak ments ditun genero, literatur molde eta erregistroak dituzten lanak itzultzea izan liteke agian irizpideetako bat, edo hala ez bada ere, irizpidea horixe izan ote den etortzen zaio bati gogora Groucho eta ni irakurtzean.
|
|
|
Labur edo luze, zinemaren industriak Euskal Herrian duen ikuspegiarekin oso kritikoa da zuzendari donostiarra. Bere hitzetan, denerako eta denek talentua dugula uste dugu hemen, baina onartu beharra daukagu Euskal Herrian eta
|
euskaraz
sortua den produktuarekin diskriminazio positiboa egiten dela. Merkatuak berak erakusten digu:
|
|
|
Nire ustez, ain egoki ta jatorki sortu ditzazkegunak oso gutxi dira. Terminologia au dena
|
euskeratik
sortzen badugu, iztegi berri oni bizitza ematen urteak joango zaizkigu, eta aur iristen dugunerako, euskera gajoaren illetak kantatu bearrean gatzaizkizu. Gaiñera, gure izkuntza kultura iztegi berri bat, beste izkuntza kulturadunengandik bereizitutako bat, sortzen badugu, gure jende ikasiak ez du iñoiz terminologia berria ikasiko.
|
|
|
Baina nobedadeen barruan bi liburu mota daude, jatorriari begira:
|
euskaraz
sorturikoa (jatorrizkoa deitzen duguna, alegia) eta itzulitako liburua. Biak jaitsi al dira, eta, hala bada, biak berdin?
|
|
|
Ebanjelioak dioenez,
|
Euskarak
sortu zuen euskalduna bai eta munduan diren gauza guztiak ere. Ondorioz, Euskara desagertuko balitz, Mundua ere bai.
|
|
2012
|
|
|
Bilaketak euskaraz egiteko ohiturari buruz daturik ez dagoela, baina euskaldunak hainbat bilaketa erdaraz egiten dituela sumatzen du Goikoetxeak," euskaraz bilatzen saiatzen direnean, ez dutelako gura dutena aurkitzen". Horregatik da garrantzitsua, bere iritziz,
|
euskaraz
sortutako webguneek SEOri garrantzia ematea;" bestela euskaldunek ez dute euskaraz bilaketarik egingo".
|
|
|
Gonzalezek Euskadi Irratia, ETB1 eta Euskaldunon Egunkaria/ Berria hedabideak aztertu ditu, eta, artikuluaren arabera, euskal hedabideek nazioartekoek azaldu duten joera bera izan dute, hau da, irizpideen gainbeherak kazetaritza lasterra (fast journalism) ekarri du. Gonzalezen esanetan,
|
euskaratik
sortutako albisteen eremua gero eta txikiagoa da. Bestalde, aztertutako hiru hedabideen kalitatea gaztelerazko hedabideenaren antzekoa dela ondorioztatu du Gonzalezek.
|