|
2000
|
|
|
Besteetan, etiketa bat diseinatzeak, euskaraz edo gaztelaniaz, berdin balio du". Gainera etiketen leku mugatuari eta
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura eskasari egotzi dio etiketetan euskarak duen presentzia txikia.
|
|
|
Desberdina baita euskaltegi edo ikastolatik alfabetatuengana heltzea edo herri euskaldun batean
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura gutxi duten nagusiagoengana. Herri hizkerarako hurbilpen handiena Eibarko"... eta kitto!" herri aldizkaria dugu seguru aski, eta Gipuzkoa aldean mendebaldeko euskalkiz mintzo direnek ere sarri ekarri ohi dituzte herriko hizkeraz idatzitako artikuluak, areago herriko jendeari egindako elkarrizketetan.
|
|
|
Oraintsu kaleratu da" Danbolin" izeneko herri aldizkariaren lehen alea. Hilabetekari honek herritarren artean informazioa trukatzeko tresna izatea eta zestoarren artean
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura bultzatzea ditu helburu. Albiste gehienak euskara batuan egongo dira, hala ere, Zestoako hizkeran idatziko dituzte hainbat atal.
|
|
2001
|
|
|
Sortu zenean, 1919an, aldizkari erlijiosoa zen, eta baserritarrei zuzendua zegoen. Astekari bilakatu zenean, hiritartu egin zen, eta lehengo harpidedun gehienak esan ziguten garestiegia zela,
|
euskaraz
irakurtzeko ohiturarik ez zutela... Gauza bat eta beste, baja eta baja.
|
|
|
Euskal Erkidegoko eta Nafarroako administrazioek beren errotulazio eta seinalizazioa, oro har, hizkuntza arautuan eskaintzen digute. Eta
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura duten euskaldunen %100ek forma estandarra aparteko zailtasunik gabe ulertzen dute. Inork ezin gezurta ditzakeen egiak nonbait.
|
|
2002
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen da" baizik (eta)" edo" salbu (eta)" aurrean jartzea proposatzen dituelarik.
|
Euskaraz
irakurtzeko ohitura duen edonor konturatuko da berehala hor ez dagoela aparteko konturik. Aipatu horiek, eta bere zerrendan sartu liratekeen baina aipatu gabe uzten dituen beste zenbait ere:
|
|
2005
|
|
|
" Gure literaturak oraindik funtziorik baldin badu, behialako Ibar gazteak esan zuen bezala, kanpokoak liluratzeko eta barrukook engainatzeko liburu estatistikez landa, hori gure jendeagan, obraren mami azalean interesagatik,
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura bultzatu eta zaletasuna sendotzea da, ikusgailuen garaion berez ere aski zeregin zaila dena. Alferrik ditugu estilozko abangoardismo guztiak helburu horretatik urruntzen gaituztenean, literatur korronte berrienetan erabat murgildurik badaude ere, hori zoritxarrez, oraino gure mundua ez baita.
|
|
2008
|
|
|
Tamalez, ez dugu Diario de Noticias de Gipuzkoa egunkariari buruzko daturik. Egunkariak
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura zehatz mehatz neurtu nahiko bagenu, berez, egunkari elebidun horien irakurleen kasuan, galdetu egin genieke bertan argitaratzen diren euskarazko eta erdarazko albisteak irakurtzeko duten ohiturari buruz. Esan beharrik ez dago, baina, horrek izugarri zailduko lukeela gure lana, eta elkarrizketatuen pazientzia agortzeko arriskua ere ez litzakeela nolanahikoa.
|
|
|
Egutegien hau mundu balio anitza da, eta gogoan hartzeko zenbait alde ohargarri izan ditu: herri xumearen
|
euskarazko
irakur ohitura sustatu eta mantentzen lagundu du, euskal irakurlegoaren kultur informazioari halako autonomia bat eman izan dio (erbesteko eta erdarazko egutegietatik askatuz),
|
|
2009
|
|
|
Informazioa modu arin eta irakurterrazean landu. Gertuko informazioamodu labur, arin eta irakurterrazean eskaintzeak erakargarriago bihurtzen du informazioa, are gehiago
|
euskaraz
irakurtzeko ohiturarik ez duen jendearentzat. Izanere, «tokiko hedabideari dagokio bere herri zein eskualdeko euskaldun ororenkomunikazio beharrak asetzeko moduko produktuak eskaintzea» (Mendizabal, 2005:
|
|
|
Euskara bultzatzea eta, batez ere, euskaraz irakurtzen ez zutenek
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura hartzea zituen xede nagusi Argiak. Hori argi ageri da, esate baterako, 1922ko irailaren 10eko 73 zenbakian plazaratu zen testu honetan:
|
|
2011
|
|
|
Halakoa dut neronek behintzat susmoa, edota bihozkada: gure artean esperimentaziorantz jotzen duten narrazioak
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura gutxi da, izan. Horregatik, Fernando Reyk Guizzardiren abenturak euskaratzeko harturiko lanak bi dohain bildu ditu, gutxienez:
|
|
2012
|
|
|
Oro har, eta jasotako datuak kontuan izanik, esan genezake haur eta gaztetxoen kasuan gehiago irakurtzen dela euskaraz. 12 urteren bueltan jarriz gero mugarriren bat, esan genezake adinean gora joan ahala, beheraka doala
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura. Zehatz mehatz ezin dugu proportziorik eman, baina joera hori berresten dute jasotako datuek.
|
|
|
Esan genezake haur eta gaztetxoen kasuan gehiago irakurtzen dela euskaraz. 12 urteren bueltan jarriz gero mugarriren bat, esan genezake adinean gora joan ahala, beheraka doala
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura. dira erabiltzaile gainera. %41ek adierazten du egunero erabiltzen duela.
|
|
|
B. Euskaldun izanik,
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura handirik ez du eta irakurtzen duen apurra, betiko gaietara, lerratzen da.
|
|
2013
|
|
|
Egunkaria ahaztu zaio norbaiti eserleku batean. Goiburu batzuetako hitzak ez ditut ulertzen,
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura galduta daukat aspaldian.
|
|
|
Soilik kontuan hartuta elebidunak 714.136 direla (HPS, 2012), soilik hogei herritarretik hiru moldatzen direla euskaraz hobeto edo erdaraz bezain ondo (HPS, 2012), eta hogei kale elkarrizketatik soilik hiru direla euskaraz (Soziolinguistika Klusterra, 2012), ez dirudi kopuru horiek zerikusi handirik dutenik guk aurkitu nahi dugun zenbakiarekin. Baina, gainera, aintzat hartu behar da elebiduna izateak ez duela irakurle potentzial bihurtzen, ez behintzat euskaraz irakurtzeko gaitasunaren aldetik, eta are gutxiago
|
euskaraz
irakurtzeko ohiturari bagagozkio. Azken horretarako nahikoa da jadanik aztertu ditugun Kulturaren Euskal Behatokiaren emaitzak kontuan hartzea:
|
|
|
Elebidunen proportzioak EAEn, NFEn eta IEHn kontuan hartuta, V. Inkesta Soziolinguistikoa (HPS, 2012) bada erreferentzia, eta proportzioak NFEn eta IEHn bere horretan mantenduko balira, NFEn 9.694 eta IEHn 7.866 ohiko irakurle leudeke. Ondorioz, parametro hauek onartuko bagenitu, Euskal Herrian 109.927 lagunek izango lukete
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura.
|
|
2015
|
|
|
Haatik, lehendik
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura gutxi baldin badago, 160 logikak berak diosku, goraki esan ere, euskarazko kazetak indartu eta txukuntzen saiatu beharrean frantsesez izkiriatzeari lotuz gero, sekula santan ez dela euskaraz irakurtzeko ohiturarik sortuko eta jendea kazeta frantses hiztunetan bazkatuko dela aurrerantzean ere. Gakoa, beraz, euskarazko komunikazio esparru erakargarri eta kalitatezkoa eraikitzean datza.
|
|
|
Haatik, lehendik euskaraz irakurtzeko ohitura gutxi baldin badago, 160 logikak berak diosku, goraki esan ere, euskarazko kazetak indartu eta txukuntzen saiatu beharrean frantsesez izkiriatzeari lotuz gero, sekula santan ez dela
|
euskaraz
irakurtzeko ohiturarik sortuko eta jendea kazeta frantses hiztunetan bazkatuko dela aurrerantzean ere. Gakoa, beraz, euskarazko komunikazio esparru erakargarri eta kalitatezkoa eraikitzean datza.
|
|
2017
|
|
|
Beraz, gogoratu du XIX. mendean eta XX. mendeko lehen hamarkadetan asko zirela euskaraz egiten zuten argitalpenak, egunero argitaratzen ez ziren arren. Bazegoen azpiegitura bat,
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura bat, oinarri sendo bat, adierazi du irakasleak.Baina, Agirreazkuenagak gogoratu duen legez, Argian planteatzen da, lehenengoz, euskarazko EGUNA sortzea, 1937ko urtarrilean gauzatu zen aspaldiko ametsa. Eta hor gogoratu ditu Manuel Larramendiren hitzak, EGUNArekin, ezina egina bihurtu zelako.
|
|
|
EABk bilatu zuena hauxe izan zen: pertsona alfabetatuentzat eta
|
euskaraz
irakurtzeko ohituraren bat behintzat bazuten pertsonentzat ulertzeko eragozpen berezirik leporatzen ez zuen hizkera erabiltzea.
|
|
2018
|
|
|
Bigarren ideia aurrekoari lotuta dator, euskaraz ez irakurtzeko arrazoi nagusia zein den galdetuta,
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura edo erraztasun falta da erantzun nagusia: euskaldunen %42k esaten dute hori dela euskaraz ez irakurtzeko arrazoi nagusia.
|
|
|
Aldiz, lanari edo ikasketei lotutako liburuez galdetzean, proportzioa irauli egiten da: euskaldun berrien %24k diote azken urtean euskarazko libururik irakurri dutela, euskaldun zaharren %18ren gainetik.4 Beste alde batetik, euskaldun zaharren %37k diote
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura edo erraztasun falta dutela, euskaldun berrien artean hori diotenak %52 direlarik.5
|
|
2021
|
|
|
Zergatik ez dio amerikar gazte xarmant horri itzulia dagoela aitortzen? (...) Juliak badaki bere ingurukoek irakurri dutela jakiteak, erdaraz denean batez ere, euskaraz besterik baita oraindik, deseroso sentiarazten duela, eta garai batean, gaztelaniara itzuli zuten arte idazle kontsiderazioaz disfrutatu ahal izan zuen bere lanak merezi zezakeen iritziaz askorik kezkatzeko motiborik gabe, ezagunen artean inork gutxik duelako irakurtzeko, are gutxiago
|
euskaraz
irakurtzeko ohiturarik. Lagun askok hizkuntzaren aitzakia erabiltzen dute oraindik ez dutela irakurri esateko, Julia da horren lekuko, zeinen damu diren irakurri ezina, ez dakitela nahikoa euskara esaten diote kalean, zerbait argitaratu duela edo argitaratzeko dagoela jakin duelako, eta berak ongi darama hori, irakurriko balute dezepzionatu egingo lituzkeela pentsatzen baitu.
|
|
|
Euskal literaturaren kasuan ezin esan daiteke eztanda hori erabat gertatu denik. Arazoa ez baita liburuen eskuragarritasuna,
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura falta baizik. Baina ezin esan daiteke teknologia berriek euskal literaturari onurarik ekarri ez diotenik.
|
|
2022
|
|
|
Pastoralaren irautea zalantzan ematen duena da, Allanderen ustez, zubereraren egoera larria, eguneroko erabilera biziki ahula baita. " Egia da ere, ikastoletan, hezkuntza elebidunean, badela ikasle kopuru bat, urtetik urtera handitzen dena gainera, baina horrek ez dio galerari aurre egi teko nahikoa ematen." Kezkatzen zuena ere
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura apala zen. Eta holaxe bukatzen zuen:
|
|
2023
|
|
|
Eta euskarazko liburuak horrenbeste ez irakurtzeko arrazoiez galdetzean, aldiz, arrazoibide nagusietariko bat hauxe izan da: ez dute
|
euskaraz
irakurtzeko ohitura edo erraztasunik. Bostetik bik baino gehiagok erantzun dute hori (%43).
|