|
2001
|
|
|
Balorapen hori, alabaina, zeharo ulerg arria da helduen munduan eta gizarteko sektore gehienetan —ba ita aitzindari eta erakargarrienetan ere— gaztetxoekegunerozein (zeintzuk) hizkuntza ikusten duten kontuanha rtzen badugu. Gauzak horrela, argi dago
|
euskarak
ezin duela erabateko erakargarritasunik izan, eta hiztun berriakeuskaran biltzeko arazoa euskarak eta erdarek gizartean dituzten ospe eta distira ezberdinetan datzala (estatu s a); ez erabiltzen den euskararen kalitatean (co rpusa).
|
|
2002
|
|
|
Euskaraz eta erdaraz idazten duten hemengo idazleen arteko desbedintasun handiena horretan datza, hain zuzen ere:
|
euskarazkoak
ezin duela etiketarik hautatu: euskaraz idazten duen heinean, euskal idazlea izango da, halabeharrez.
|
|
2004
|
|
|
Amazoniako naturalistari errespetu osoz armia rm aren motrizitatea aztertzeko eskatuko nioke, eta Hizkuntza Politikari errespetu osoz halaber, beste aukera batzuk ere azter ditzan eskatuko nioke. Esate baterako, bere interpretazioaren ondoan, alegia, euskaraz ia behin ere jarduten ez duen elebiduna euska raz behar bezain ongi hitz egiten ez duelako da. txanpon beraren kontrako alderdia den beste hau ere aintzat har dezan,
|
euskaraz
ezin du ongi hitz egin ia behin ere euskaraz jar duten ez duen elebidunak.
|
|
2005
|
|
|
irlandarra den Pat Cox Europako Batasuneko lehendakari izendatu zutenean, berak lehenbiziko hitzak irlanderaz egin zituen eta gero nire lehenengo hitzak euskaraz egin nituen, hain zuzen ere, irlanderaz egin izana zoriontzeko. Berehala izan nituen gainean diputatu espainiarrak eta beste batzuk oihu batean,
|
euskaraz
ezin nuela egin adieraziz.
|
|
|
Hala ere
|
euskararekin
ezin du dena argitu eta askotan beste hizkuntza batzuk ere erabili behar ditu: gaztelania, hizkuntza erromantzeak (portugesa, aragoiera, katalana) eta hizkuntza klasikoak.
|
|
2007
|
|
|
ingurune oso euskaldunetako gazte gutxi batzuen jarrera zikoitza.
|
Euskararen
ezina duenak bidezidorra hautatzen du taldekide izateko galtzada bihurrian: gaztelaniara jo edo koadrila aldatzen du.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere biak baitira erakunde bereko kanalak, ezaugarri bertsuekin beraz, eta biak orotariko telebista gisa aritzen direlarik, audientzia" natural" berbera dutela esan dezakegu. Eta norgehiagoka horretan, euskarazko kanala kaltetuta geratzen da; batetik, gaztelerazko telebistak euskaldun guztiak erakar ditzakeen bitartean (elebidunak direlako)
|
euskarazkoak
ezin ditu gazteleradun gehienak erakarri (elebakarrak baitira); bestetik, nahikoa da etxean telebista ikusten ari direnetako bakarra euskalduna ez izatea, euskarazko kanala alboratu eta hizkuntza komunekoa aukeratzeko. Horrela, gaztelerazko kanalak lortu ditu proiekzio sozial eta audientzia handienak, euskarazkoaren kaltetan. c) Kanal bien arteko sinergia eza egon den bezala, tokiko euskarazko telebistekin ere antzera gertatu da.
|
|
|
|
Euskarak
ezin du hortik at biziraun.
|
|
|
Hori eta horrenbestez, euskaraz ari garen bakoitzean ez gara ari autodeterminatzen, autodeterminazioaren makro izaera euskararen estatus nazionalak determinatzen duelako. Bai baitakigu, zoritxarrez,
|
euskarak
ezin dituela hizkuntza normalizatuaren nazio funtzioak bete, eta funtzio horiek bete ezean, nekez eragin ditzakeela hizkuntza batek herri bat autodeterminatzeko ondorioak. Ez euskal hizkuntza bere hartan hartuta gai ez delako, baizik eta, euskara dagoen estatus etnikoan egonda, bere jardunak ezin duelako nazio efekturik sortarazi.
|
|
2009
|
|
|
I. Esnaola: "
|
Euskarak
ezin du itzulpenaren zain egon, euskarak bere erritmoa du mundu fisikoan eta hala behar du birtualean ere. Hori Microsoften eskutik ezin da lortu, berak ezartzen baitu erritmoa".
|
|
|
No le puedo atender en euskara(
|
Euskaraz
ezin zaitut artatu).
|
|
|
Izan ere, euskara ez baita urteen poderioan zahartu eta erabat hondatzear, nork konpondu zain, dagoen objektu bat.
|
Euskara
ezin dugu objektu zaharkitu bat bailitzan konpondu. Euskara bera eta berez ez baita ezer, hiztunaren ezpainetan naturaltasunez erabiltzen den heinean, eta orduan bakarrik?
|
|
|
Zentzu ludiko hori da, hitzarekiko jolasaren zentzua hain zuzen ere, euskal hiztunon komunitatean aurrenik, eta euskal gizarte osoan gero, hedatu behar dugun jarrera.
|
Euskarak
ezin du inorengan beldurrik sorrarazi, ez, jakina, euskaldun osoarengan, baina ezta euskaldun berriarengan edo euskaldun pasiboarengan ere?; euskarak ezin du inoren sorbaldaren gainean zuzentasun zikiratzaile baten uztarria jarri. Are gutxiago erabilerari buruz gaur ditugun datuei erreparatuz gero.
|
|
|
Zentzu ludiko hori da, hitzarekiko jolasaren zentzua hain zuzen ere, euskal hiztunon komunitatean aurrenik, eta euskal gizarte osoan gero, hedatu behar dugun jarrera. Euskarak ezin du inorengan beldurrik sorrarazi, ez, jakina, euskaldun osoarengan, baina ezta euskaldun berriarengan edo euskaldun pasiboarengan ere?;
|
euskarak
ezin du inoren sorbaldaren gainean zuzentasun zikiratzaile baten uztarria jarri. Are gutxiago erabilerari buruz gaur ditugun datuei erreparatuz gero.
|
|
|
Ez gaur ez bihar,
|
euskarak
ezin ditu eta ezin izango ditu ondoko beste hizkuntza nagusiek eskaintzen dituzten produktuak eskaini, ez behintzat haiek adina. Egin ezin litekeena eta norberaren esku ez dagoena bihurtzen denean arazo guztien balizko soluzio, norberak aurkitu ditzakeen irtenbideak bilatzeari uzteko arriskua gailendu ohi da; eta beti norberaren esku ez baizik eta hirugarren baten bizkar gainean dagoen mirakuluaren zain dagoenak, inor baino kritikoagoa eta exijenteagoa izanik autokritika eta auto exijentzia beti hirugarren baten izenean egiten duenak, nekez hobetu dezake bere jarduera, nekez bilatu ditzake bide berriak.
|
|
2010
|
|
|
Egia esan, euskalduna ez zen jendearen artean aldizkariari zer nolako harrera egiten zitzaion ezagutzeko jakin mina egon bazegoen, horregatik, eta hasieran zalantzak izan arren, euskaraz ez zekitenei ere egin genizkien telefono bidezko galdetegiak. Are gehiago, aldizkariarekin batera txertatu ziren galdetegi asko gazteleraz idatzita jaso genituen, jendeak barkamenarenganak eskatuz
|
euskaraz
ezin zuelako idatzi. Horrek argi eta garbi erakusten du aldizkariao atxikimendua izugarria dela oro har, eta espero baino askoz handiagoa erdaldunen artean19.
|
|
|
Egun arrisku bat dagoela gogorarazi zuen, euskara aurreiritzien zulo beltzetik atera eta administrazioaren eremuan giltzatzeko arriskua.
|
Euskarak
ezin du funtzionario arteko hizkuntz burokratikoa izan; euskara bizia nahi dugu.
|
|
2011
|
|
|
Arazoa, funtsean, larriagoa da, pentsa daitezkeen zuzendaritzarik onenek ere ezin baitute gizartea ordeztu. Euskaldunak nolabaiteko errealitatea ez badira, nolabaiteko boterea,
|
euskarak
ezin du benetan aurrera egin, garaitza iragankor batzuk gorabehera, normalizazio neurriak abstrakzio hutsean geratzen direnez. Horiek horrela, itxuraz harago doan euskaraplanaren estrategia nagusiak euskaldunak bildu eta boterez hornitzea izan behar du, alegia, eragiten duen errealitate bihurtzea, eurak izan daitezen normalizazio prozesuaren ardatza.
|
|
2014
|
|
|
Arrazoi desberdinengatik baina, biek ukatzen zioten garapena euskarari. Euskarak garbia behar zuelako, batek, eta euskarak ‘herrikoa’ behar zuelako, besteak, ez batean eta ez bestean
|
euskarak
ezin zuen bere burua elikatu terminologia kulturalaren bidez, edo ez zuen horren premiarik. Kulturarik gabe, eta kultur terminologiarik gabe, euskara ezin zitekeen izan hiztun komunitate modernoaren hizkuntza, ordea.
|
|
2015
|
|
|
" Horrez gain, bada beste sedukzio bat, kultura batek sortzen duena. "
|
Euskarak
ezin du gaztelaniaren edo frantsesaren balioa izan burtsa linguistikoan," kapital" pobrea da. Eta hortxe dago arazoa, beldurra ematen digula esateak diferentea izateko balio duela euskarak, euskarak herritasuna ematen duela.
|
|
|
Ezaugarri etniko kulturalek paper garrantzitsua betetzen jarraituko dute Euskal Herrian, eta hori esatean, euskaran pentsatzen dugu segituan, baina hona baieztapen horri egin behar diogun berehalako ñabardura:
|
euskarak
ezin du determinatu etorkizuneko euskal nazionalismoa. Ez euskara ez euskal kultura ez dira nazionalismoaren helburu bakarra, ezta haren oinarrizko loturagunea ere.
|
|
|
Eta urteekin ere ez da joera hori aldatu. Eta horrela, bistan denez,
|
euskarak
ezin du zentralitate propiorik eskuratu, prentsa elebidunaren izaerak eta hark ezarritako jokalekuak diglosiara kondenatzen dutelako.
|
|
|
Mega hizkuntza den ingelesaren hurrengo zakur handi bi horien erakargarritasuna delakoa batak zein besteak duten hedadura eta botere politikoa da.
|
Euskarak
ezin du gaztelaniaren edo frantsesaren balioa izan burtsa linguistikoan, ‘kapital’ pobrea da gurea. Guk ezin dugu azaldu jokaleku horretan.
|
|
2016
|
|
|
Herritarrak kexatzen dira
|
euskaraz
ezin dutenean egin epaitegiko jarduna?
|
|
|
Diskurtso unibertsalizatzailea da, feminismoarentzat eta euskalgintzarentzat jokaleku berri baten markoa proposatzen duena. Baina horretarako
|
euskarak
ezin du soilik hizkuntza bat eskaini, ezta komunitate itxi bat ere, gauza gehiago eskaini behar du: justizia sozialaren aldeko borroka guztien hizkuntza izatea;
|
|
2017
|
|
|
" Maila horretako pertsona batek errana da. Zuek
|
euskaraz
ezin dituzue beraz hitz horiek erabili, ez omen dituzue eta. Non comment!".
|
|
|
Funtzio lokal informaletan oinarritutako
|
euskarak
ezin du euskaldunon duintasunik207 bermatu. Hizkuntza identitatea, berriz, guk dakigula, duintasunaren neurria ere bada.
|
|
|
hots, ekonomiaren alorretik hasi eta bizitza pribatuaren barrunbeak zeharkatuz bizitza publikoaren eremu garrantzitsuetan bukatuz, erdararen legitimazio sozialak itzal luzea dauka.
|
Euskarak
ezin ditu funtsezko komunikazio funtzio horiek bete, horretarako behar duen, legitimazio sozialik ez daukalako?. Funts funtsean, Jausororen begietan,, gaztelania da nazio hizkuntza, eta euskara, berriz, erregio hizkuntza? 383.
|
|
|
Gurean bi erdarek funtzio nazionalen gaineko monopolioa daukatenez,
|
euskarak
ezin du kultura kolektibo estandarraren egitekoa burutu. –Espainierak blokeatu egiten du euskarak bizitza nazionalaren estandar funtzioa betetzea? 346, dio Txepetxek.
|
|
2018
|
|
|
" Egia da
|
euskara
ezin duzula erabili Euskal Herritik kanpo; baina berdin du, garrantzitsua da orain hemen gaudelako. Ogia erosteko behar dut euskara", adierazi du Medinak.
|
|
2019
|
|
|
Niri erdaraz egitea errazago egiten zait. Eske
|
euskaraz
ezin dut ondo espresatu.
|
|
|
"
|
Euskarak
ezin du bizitza modernora egokitu. (...) Bilbo euskaraz mintzatzen ikustea kontraesan bat da.
|
|
2020
|
|
|
Nondik atera zituen Unamunok 1901ean bere jaioterri Bilbon ospatutako Lore Jokoetan egindako hitzaldian adierazitako ideiak, hots, euskarak ez duela balio mundu modernoan, euskaraz mintzo den Bilbo inkongruentea eta zentzugabea dela,
|
euskarak
ezin duela euskotarron espiritu zabal irekia den bezalakoa aditzera eman, euskotarron arima murriztua dagoela euskara ezdeus delako bizitza modernorako eta alde batera utzi beharra dagoela aurrera egiteko, euskara lehenbailehen hiltzea dela hoberena eta berehala hil dadin lagundu behar diogula. Euskal Herriak Gaztela eta Espainia eta Amerika euskotartu behar zituen, bere espirituz blaitu eta ernaldu baina, jakina, gaztelaniaz.
|
|
2021
|
|
|
Hots, eskola elebidun batean, gela batek, murgiltzearen hautua egin du. Irudia gogoan atxikiz beraz,
|
euskarak
ezin du bere uhartetik atera, frantsesak egoera diglosiko horretan menpe jartzen baitu hizkuntza. Egia erran, sare horrek, gaurko gizartearen argazki bat ematen digu.
|
|
|
Balioak ere eraldatu beharraz ari gara, ezinbestean: gizartea aldatuz doalako, euskal herritarraren mapa mentala zabalduz, eta
|
euskarak
ezin gaituelako mundu txiki eta itxi batean bizitzera kondenatu; balioak, hasiera batean partikulartzat genituen horiek, sozializatu egin behar direlako, eta sozializatu behar direlako, gainera, bestelako balioak dituen biztanlegoaren baitan. Eta kazetaritzak berak egin du horretan bidea.
|
|
|
Zentzu horretan ezaguna da oso Unamunoren" tesi probokatzailea", Azurmendiren hitzetan. Haren aburuz,
|
euskarak
ezin zuen balio mundu modernorako eta, hortaz, hobe zuen lehenbailehen desagertzea. Are gehiago, euskal gogoak, galdu bainoago, irabazi egingo zuela gaztelera bezalako hizkuntz unibertsal bat eskuratuta; hots, euskara galduta Euskalduna hilko zen, baina indarberriturik berpiztuko litzateke gaztelerarekin, gaztelerarekin baino ezin baitzen unibertsal bihurtu.
|
|
2022
|
|
|
Ikerketek azken urteotan euskararen ezagutzak goranzko joera duela islatzen dute, baina tradizionalki hizkuntzak gotorleku izan dituen gune ustez seguru horietan jaisten ari da bere erabilera.
|
Euskarak
ezin du espazio publikoa galdu, inoiz baino presenteago egon behar du bizitza laboralean, tratu komertzialean, osasungintzan, haur eta nerabeen aferetan ala gure helduenen zaintzan.
|
|
|
Sabin Arana jaio baino 130 urte lehenago, XVIII. mendean, hau idatzi zuen Aita Larramendi andoaindarrak: «Zergatik
|
euskarak
ezin du bere hiztun guztiak elkarrekin ikusi, Nazio bakar batean bildurik, aske eta beste hizkuntza eta nazioen menpekotasunetik at. Zergatik egon behar dute Espainiako hiru lurraldek (Gipuzkoak, Arabak eta Bizkaiak) Gaztelaren menpean (eta zer ez nuke esan behar Nafarroako erresumaz?) eta beste hiruk (Lapurdik, Zuberoak eta Nafarroa Behereak) Frantziaren menpean?».
|
|
2023
|
|
|
«Gehiago eta fiteago egin behar dugu, erabilera eta transmisio arlo guzietan eskaera sozialari erantzutetik eskaintza proposatzera pasatuz.
|
Euskarak
ezin du gehiago goaitatu». Hizkuntza politika berria, orain artekoa baino anitzez eskumen eta diru gehiagoz hornitua izan dela baieztatu dute.
|
|
|
«Gehiago eta fiteago egin behar dugu, erabilera eta transmisio arlo guzietan eskaera sozialari erantzutetik eskaintza proposatzera pasatuz.
|
Euskarak
ezin du gehiago goaitatu». Hizkuntza politika berria, orain artekoa baino anitzez eskumen eta diru gehiagoz hornitua izan dela baieztatu zuten.
|