|
2017
|
|
|
Eta berak, sentimenduak adierazteko
|
hizkuntza
baten faltan, bere bihotza ematen zion egunero.
|
|
|
Bere adineko mutil asko zebiltzan inguruan, goizetik gauera lanean, eta batzuk inoiz begira sumatu bazituen ere, ez zuen inoiz inorekin hitz egin. Ez zuten elkarren
|
hizkuntza
ulertzen. Goizero esna egoten zen.
|
|
|
Begiradak
|
hizkuntza
.
|
|
|
Izan ere, denak berdin jarraitzen du, ezer ez da aldatu. Goikoek, mintzo dudan
|
hizkuntza
, nire herria, nire izate osoa, maite dudan hura zanpatzen duten artean, ezer egin ezinak sortzen didan inpotentzian murgiltzen naiz. Eta honen inguruan pentsatzean, eta tristurazko sentipen horren ondorioz, begietako kobazuloetatik, ur gaziko tanta ikusezinak ateratzen zaizkidala nabari dut.
|
|
|
Joxeanek
|
hizkuntza
ulertezin batean hitz eginez igarotzen du gaua. Oihu ozenak boteaz.
|
|
|
Benetakotasun bat dagoela hor. Eta bestetik iruditzen zait baita ere beste osagai bat dela euskaldunok,
|
hizkuntzari
, hitzari, diogun atxikimendua. Ez komunikazio tresna moduan, baizik eta geuretasunaren eramale muineko moduan.
|
|
|
Funtzio nahi bada
|
hizkuntzari
lotua, herriari lotua, nahiz eta herria esatea pixka bat anbiguoa den, baina bai, Euskal Herriari lotua. Herrialde guztietako jendea biltzen da, eta bertsolariak ere halatsu, herrialde ezberdinetatik biltzen gara, euskarazko jardun bat da, sortzailea da, baikorra da, badaukagu horretan, eta lur hori lantzen aritzeko kontzientzia, beraz ez da karrera indibidual bat, edo ez hori bakarrik.
|
|
|
Beste kontu bat da bertsolaritza gaur egun mugimendu bat dela,
|
hizkuntza
minorizatu batean gaudela, eta gaur egun bertsolaritzaren masa mugimenduan oso funtzionala eta erakargarria dela bertsolari puntakoenen arteko lehia hori. Eta gainera balio duela kalitatea berritzeko, prestigio irizpideak berritzeko, eta masa mugimendu astinaldi interesgarri bat sortzeko.
|
|
|
Hori beste galdera bat da. Baina nik uste dut sorkuntza jardun bat delako dela lehia ere bestelakoa, eta gure helburuak
|
hizkuntza
mailakoak eta kultura mailakoak direlako, eta ez helburu pertsonalak bakarrik.
|
|
|
Bertsotan ere etor daitezke sormen kolpe onak, eta nik uste dut hor inprobisazioak badituela mugak, ezin duelako gero elaboratu eta hobetu, baina sinisten dut jendearen aurrean eta estuasun horretan eta zure burua tentsio goren horretara eraman eta aldi berean erlaxatzeko gai baldin bazara, sormen kolpe bikainak sor daitezkeela eta sortzen direla. Beste gauza bat da elaborazioa, horretarako ez daukagula gaitasunik, eta gainera sormen kolpe hori errenditu behar dugula oso
|
hizkuntza
jakin estu eta prekario batean.
|
|
|
Nik uste dut baita ere ikusi behar dela herri berezi batean gaudela. Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan
|
hizkuntza
komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza
|
hizkuntza
dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina nik uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio
|
hizkuntzari
ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Bertsoaren lurra da dudarik gabe euskararen lurra. Nik uste dut erabat dagoela bertsolaria lur horri lotua, bere lurrari, bere
|
hizkuntzaren
lurrari, erabat erroak dauzkala barneratuta. Horrek ez du esan nahi iraganari begira eta erroetara begira bakarrik dagoenik bertsolaria, eta berriz ere hau da nik uste dut gaur eguneko bertsolaritzaren ezaugarri interesgarrienetako bat:
|
|
|
Lehengoak galdu gabe, baina berriekin konbinatuta. Eta hori nik uste dut
|
hizkuntzaren
eta bertsoaren superbibentzia senari dagoela lotuta.
|
|
|
Eta ederra da ikustea era guztietako jendea bertso saioetan biltzen dela. Nik uste dut lotura horren motiboa
|
hizkuntza
dela berriz ere, eta bertsoak balio dezakeela gaur eguneko egoera sozio politiko latz honetan benetan bateratzeko gune bat izaten, eta ez bakarrik bateratzeko, baizik eta hizkuntzatik eraikitako gauza baikor bat, kreatibo bat, dibertigarri bat, pentsarazten duena, aliziente bat dena, aberasgarria dena, hori dena da bertsoa. Eta benetan esango nuke Euskal Herriak behar dituela holako guneak eta bertsolaritza baino gehiago baldin balira askoz hobeto.
|
|
|
Eta ederra da ikustea era guztietako jendea bertso saioetan biltzen dela. Nik uste dut lotura horren motiboa hizkuntza dela berriz ere, eta bertsoak balio dezakeela gaur eguneko egoera sozio politiko latz honetan benetan bateratzeko gune bat izaten, eta ez bakarrik bateratzeko, baizik eta
|
hizkuntzatik
eraikitako gauza baikor bat, kreatibo bat, dibertigarri bat, pentsarazten duena, aliziente bat dena, aberasgarria dena, hori dena da bertsoa. Eta benetan esango nuke Euskal Herriak behar dituela holako guneak eta bertsolaritza baino gehiago baldin balira askoz hobeto.
|
|
|
Badu funtzio sozial bat, herriaren ainbat estratotan parte hartzen duelako eta nik uste baduela ere funtzio linguistiko bat ere. Politikoa ere baietz esango nuke, baldin eta
|
hizkuntza
eta ikuspegi soziala eta hoiek politikan sartzen direlako.
|
|
|
Bertsolaritzak gure tradizioa ekarri eta aberastu eta transmititu digu, beste inork ez bezala. Eta bere funtzioa horretan da, paregabea, neurrigabea, profetikoa kasikan,
|
hizkuntzaren
gordailu bihurtu delako, bere arteagatik, bere imajinazioagatik, bere lanagatik.
|
|
|
Uste dut behar dugula pixka bat hori ere, denok gizaki bezala, baina euskaldunok ere bai, mirestea, hau da, eredugarriak diren sortzaileak hor daudela, eta
|
hizkuntzaren
gaitasuna eta artearen gaitasuna gorenera edo behintzat gu baino gorago eraman dezaketen pertsonak badaudela ikustea, behar du herri batek. Eta nik uste bertsolariek hori sinbolizatzen dutela.
|
|
|
Eta nik uste bertsolariek hori sinbolizatzen dutela. Pertsonen gaitasuna, burmuinaren sentipenaren gaitasuna, eta
|
hizkuntzaren
gaitasun gorena. Eta hori erakusten denean jarrera miresmenezkoa dela, eta nik miresmenetik bizi izan nuen.
|
|
|
Nik uste, erabat dagoela bertsolaria lurra hori lotua. Bere lurrari, bere
|
hizkuntzaren
lurrari, bere erabat erroak dauzkala barneratuta.
|
|
|
Arazo esistentzial bat daukan
|
hizkuntza
komunitate bateko partaide garela. Askotan euskararen arazoa ikusten da edo gatazka armatu moduan edo gatazka politiko moduan baina, nik uste, geure arazoaren azken muina, arazo esistentzial kolektibo bat dela.
|
|
|
Nik uste, gaur egungo kultur inperioen eta mundu globalizatuaren egoera honetan euskara nekez txertatzen dela. Eta euskararen desafioa dela beste
|
hizkuntza
minorizatu askoren desafioa, herri indigenen desafioa eta beste paradigma ekologikoago baten desafioa. Hor dago.
|
|
|
Beste kontu bat da, bertsolaritza gaur egun mugimendua dela,
|
hizkuntza
minorizatu batean gaudela, eta gaur egun, bertsolaritzaren nolabait masa mugimenduan oso funtsionala eta erakargarria dela, bertsolari puntakoaren arteko lehia hori.
|
|
|
Bertsotan ez dago hitz faltsurik eta hitz egiazkorik, dena da asmakizun bat, dena da gezurra, baina egiarik handienak esaten dira gezurren bitartez. Mezu garrantzizko asko esaten ditugu gezurren bitartez, bromaren bitartez, txisteen bitartez, ironiaren bitartez, eta hori da bertsolariaren eskola handia, eta da eskola bat hezkuntzaren ingurukoa, eta gizarte batentzako lekzio inportanteenak bere
|
hizkuntzari buruz
, bere oinarrizko komunikazio hori nola aberastu eta nola zabaldu, ez?
|
|
|
|
hizkuntzaren barruan
sartzen naiz
|
|
|
|
hizkuntzaren barruan
sartzen naiz
|
|
|
|
hizkuntzaren barruan
sartzen naiz
|
|
|
Nire
|
hizkuntzak
, etxe gisa,
|
|
|
Etxekonekoen
|
hizkuntzan
, berriz,
|
|
|
|
hizkuntzaren barruan
sar naiteke
|
|
|
|
hizkuntzaren
teilatupean.
|
|
|
|
hizkuntzari
nahita eraso.
|
|
|
Euskaraz idazten hasi zen gero, Bilbora joan zelako.
|
Hizkuntzaren
hautuari dagokionean, aitaren gorbatarena gogoratu zuen Rivasek: estuagoa gorbata, hobeto hitz egiten zuen gaztelaniaz.
|
|
|
Geroztik ez du utzi, baina" ez nintzateke borrokatuko
|
hizkuntza
bat salbatzeagatik bakarrik. Jendea inporta zait.
|
|
|
Jendea inporta zait. Aragoiera hitz egiten duen jendearen kasuan, salbatu behar da jende hori
|
hizkuntza
horrekin". Lurraldearen suntsiketa ezagutu zuen Ainsako urteetan, programatua.
|
|
|
Eta hor piztu zitzaidan lurraldearekiko kontzientzia".
|
Hizkuntza
, beraz, baina halaber kultura, ekonomia, oinarrizko eskubideen defentsa.
|
|
|
Okzitanierarekin egin duten moduko zerbait". Baina
|
hizkuntzaren aldeko
erakundeen artean ere gerra da erabatekoa: " Adibidez, ortografiaren aferan, proposamenak errotik diferenteak dira".
|
|
|
" Baina ezer ez edo gutxi, bi horien artean aukeratzeak ez du zentzurik; kasu honetan gutxik ez baitu ezertarako balio". Gehituko dizu ezin dela
|
hizkuntza
patrimonializatu, ez dela inorena, ezpada hitz egiten duenarena. " Hizkuntza eta nazioa ezin dira berdintzat jo, hizkuntza hartuta identitate ezaugarri gisa, etnizista ia.
|
|
|
Gehituko dizu ezin dela hizkuntza patrimonializatu, ez dela inorena, ezpada hitz egiten duenarena. "
|
Hizkuntza
eta nazioa ezin dira berdintzat jo, hizkuntza hartuta identitate ezaugarri gisa, etnizista ia. Aragoitarra ez da aragoiera hitz egiten duena bakarrik.
|
|
|
Gehituko dizu ezin dela hizkuntza patrimonializatu, ez dela inorena, ezpada hitz egiten duenarena. " Hizkuntza eta nazioa ezin dira berdintzat jo,
|
hizkuntza
hartuta identitate ezaugarri gisa, etnizista ia. Aragoitarra ez da aragoiera hitz egiten duena bakarrik.
|
|
|
Herrialde Katalanen ideia hori ez da ongi etorria Aragoin gehiengoaren partetik". Egoera berri horrek ekarri du, hartara, besteak beste 2013an hizkuntzen legea aldatu izana, aurretik lasai asko katalana eta aragoiera zirenek izena ere galduz gogoratu, pasa ziren izatera LAPAO eta LAPAPYP, hau da, Ekialdeko Eremuko Berezko Hizkuntza Aragoitarra eta Pirinioetako eta Pirinioaurreko Eremuko Berezko
|
Hizkuntza
Aragoitarra. Gehitzen du Contek:
|
|
|
" Niretzat poesia, idazketa, ez da militantzia, gauza batean izan ezik:
|
hizkuntzan
. Baina naizen bezalakoa agertzen naiz poesian, nire buruarekin bakarka, ez dut programa politikoez hitz egiten".
|
|
|
Parentesi artekoa ikusita, igarriko zenioten zerbait gertatzen dela han, nolabaiteko konfliktoa dutela, gurean ere (ipar zein hego) ezaguna dena: bi
|
hizkuntza
dituzte. Konflikto hitza aipatu dut, nahita, eta hemen dator azalpena.
|
|
|
Kontxo, ibaian kendu gaueko izerdia. Baina jendea ikusten duzu kalean, adinekoak horietarik gehienak, haur batzuk ere bai, eta zera arraro batean ari direla entzuten duzu, betiko kastillanoa ez den
|
hizkuntza
batean. Kurioski, aurreko egunean, lau kilometro eskas harago, Arnesen, entzun duzun hizkuntza berberean.
|
|
|
Baina jendea ikusten duzu kalean, adinekoak horietarik gehienak, haur batzuk ere bai, eta zera arraro batean ari direla entzuten duzu, betiko kastillanoa ez den hizkuntza batean. Kurioski, aurreko egunean, lau kilometro eskas harago, Arnesen, entzun duzun
|
hizkuntza
berberean. Tabernan sartu, kafesnea eskatu, eta hantxe hurbilduko zaizu Tio Gerardo, adar jotzen.
|
|
|
Zazpi etxe Frantzian ia aldi berean euskaraz, galegoz, katalanez eta gaztelaniaz argitaratu zuen Atxagak. Rivasek A desaparición da neve poema bilduma atera zuen Espainiako Estatuko lau
|
hizkuntza
ofizial nagusietan. Eta gaur, gosaltzeko ordura arte behintzat, inork ez du inoiz horri buruzko ezer nabarmendu.
|
|
|
Eta gaur, gosaltzeko ordura arte behintzat, inork ez du inoiz horri buruzko ezer nabarmendu. Zentzu horretan,
|
hizkuntza
desberdinetako literaturen arteko harremana ia ezinezkoa da, Atxagaren ustez. Eta ez bakarrik ustezko periferiek ustezko zentroarekiko.
|
|
|
Herrialde Katalanen ideia hori ez da ongi etorria Aragoin gehiengoaren partetik". Egoera berri horrek ekarri du, hartara, besteak beste 2013an
|
hizkuntzen
legea aldatu izana, aurretik lasai asko katalana eta aragoiera zirenek izena ere galduz gogoratu, pasa ziren izatera LAPAO eta LAPAPYP, hau da, Ekialdeko Eremuko Berezko Hizkuntza Aragoitarra eta Pirinioetako eta Pirinioaurreko Eremuko Berezko Hizkuntza Aragoitarra. Gehitzen du Contek:
|
|
|
Herrialde Katalanen ideia hori ez da ongi etorria Aragoin gehiengoaren partetik". Egoera berri horrek ekarri du, hartara, besteak beste 2013an hizkuntzen legea aldatu izana, aurretik lasai asko katalana eta aragoiera zirenek izena ere galduz gogoratu, pasa ziren izatera LAPAO eta LAPAPYP, hau da, Ekialdeko Eremuko Berezko
|
Hizkuntza
Aragoitarra eta Pirinioetako eta Pirinioaurreko Eremuko Berezko Hizkuntza Aragoitarra. Gehitzen du Contek:
|
|
|
Batzuetan egileak kaletik jasotako hitz esamoldeei buruzkoak dira; bestetan, Ekuadorko indigenen" berezko"
|
hizkuntzatik
kitxueratik, gehienbat erreskatatutakoez dihardute. Kasu batean zein bestean, euskaraz parekiderik ez duten terminoak.
|
|
|
Cusco betierekoaren gaineko dorre zurietan, amauta152 jakitunak, aintzira behinenetik sortutako wari153 handien semeak, galdezka ziren, aimaren154
|
hizkuntza
astunean:
|
|
|
Eta Guayasek cañarien
|
hizkuntzan
hitz egin zienez, besteek zera ihardetsi zioten:
|
|
|
Ez dizut ulertzen. Hitz egizu, baldin badakizu, iparreko
|
hizkuntza
batean.
|
|
|
Izan ere, aipatu lesio larriaz gain, berari loturik sufritu zuen gernu ihesak, ezinezkoa egin zuen haurraren eskolatzea. Horiek horrela, ama arduratu zen semearen prestaketa akademikoaz, etxera, frantsesa eta italiera irakastera, joaten zitzaizkion
|
hizkuntza
irakasle biren laguntzaz. Eta buruz oso argia eta bihotzez sentiberatasun handikoa izaki, Joaquínek ongi baino hobeto baliatu zituen laguntza guztiok.
|
|
|
Ezaugarria inoizko eskandalu zaratatsuenetakoa izan zen Guayaquilgo zirkulu akademiko formaletan eta, oro har, ahalmen politikoa eta ekonomikoa bere gogora erabiltzen zuen jendartean. Aipatu
|
hizkuntz
janzkera herritarrean kaleraturik, garaiko kritiko bakar batek salbu, gainerakoek oso harrera txarra egin zioten arestian aipatu Los que se van lehen ipuin liburuari. Urteek, halere, bere tokian jarri dute gure idazlearen eta talde osoaren ekarpena eta gaur egun Ekuadorko nobelagintzaren une eta ekarpen aipagarrienetakotzat hartzen dira idazlanok eta egileok.
|
|
|
Errazegia zatekeen beren hartan utzi eta besterik gabe ematea. Baina herri txiki hartako idazle handi honen eta Euskal Herriko
|
hizkuntzaren
nahiz irakurlearen errespetuagatik, zor niela pentsatu nuen batari zein besteei itzulpenarekin batera, hainbat hitzen azalpenak ere ematea. Hori izan da liburuan hainbeste oin ohar aurkitzearen arrazoia.
|
|
|
propio hautatu eta jarraitu nahi duen idazkera da. Eta egileari zintzo izan nahirik, neronek ere hori islatu nahi izan dut itzulpen honetan... geure
|
hizkuntzari
ere zintzo jarraitzearekin uztartu beharrak aski buruhauste potoloak ekarri badizkit ere zenbaitetan. Jakingo ahal du irakurleak horrela hartzen jatorrizko asmo hari jarraituz osatu ditudan pasarteak!
|
|
|
Taldekideekin batera, ordura arte ikusi gabeko ahalegina egin zuen herri hizkerara hurreratu eta zuzenean jasotzeko. Literatur balioa eman nahi zion herri hizkerari, berori delako berarentzat
|
hizkuntzaren
arnasa; eta hitza letra egin nahi duenak iturri horren jarioari zor diolako bere emaria.
|
|
|
Garai bateko indigenen, espainolen eta beltzen arteko nahasketatik eratorri den giza taldea. Kultur nahiz
|
hizkuntz
espresio propioak dituen kolektiboa osatzen dute.
|
|
|
Ahaleginak ahalegin, ez dut lortu hitz honen esanahia argitzea. Jarduna are zailagoa gertatu zait, jatorrizko
|
hizkuntzan
minuskulaz idatzirik datorrelako. Solaskideen iritzien bidetik, halere, ez dut uste okerra izango denik pentsatzea idazlearen garaiko liburu bildumaren baten izena izan litekeela.
|
|
|
(Bixa orellana) Ameriketako lurralde beroetan ematen den zuhaitz mota. Izena nahuatl
|
hizkuntzako
" achiotl" en gaztelaniazko forma bat da. Fruitu mamitsua du eta hazi ugariko landarea da.
|
|
|
Egungo Peru eta Bolivian zabaldurik, Titikaka aintzira inguruko eremuetan zabaldutako arraza, kultura eta
|
hizkuntza
.
|
|
|
Ekuadorren, behintzat, arraza zurikoek mespretxuz eta iseka gisa erabiltzen duten espresioa, halako hori azkenen artean azkena dela adierazteko. Idazleak, testuingurua baliatuz, zurion jokatzeko eskema darabil beren beregiz, ezinezkoa baita indiar
|
hizkuntza
eta kulturako batek irain gisa erabiltzea, haiek ez diotenez hitzari adiera negatiborik ematen.
|
|
|
Antzara eta ahateak hartuko ditut hizpide, ordea, gure labeen beroa nozitzeaz gain, guri beroa emateko ere baliatzen ditugu-eta.
|
Hizkuntzari
kasu eginda izena Eider familiako hegaztiei kenduta, orain sintetikoak dudarik gabe, luma eta lumatxez betetako edredoiek estaltzen dituzte gure oheak. Etxe gehienetan izango dira, Barakaldotik hasi eta Baionako barraraino itsasoa laño baitago, eta etxeak Ikea, eta beraz (ia) denen eskura daude.
|
|
|
Geu ere ez gara joaten... Maskarada eta pastoralekiko lilura galdu dela esanen nuke, gure sustraien bila XIII. mendeko errege erregina nafarrengana joanda moldatzen baikara, eta gainera, onar dezagun, gauzak arrunt aldatu dira eta indioen
|
hizkuntza
eta kantuak eta baino gogokoago ditugu bakeroen hizkuntza eta kantuak eta. Hizkuntza bereziki, dena ingelesez bataiatzen dugun garaiotan.
|
|
|
Geu ere ez gara joaten... Maskarada eta pastoralekiko lilura galdu dela esanen nuke, gure sustraien bila XIII. mendeko errege erregina nafarrengana joanda moldatzen baikara, eta gainera, onar dezagun, gauzak arrunt aldatu dira eta indioen hizkuntza eta kantuak eta baino gogokoago ditugu bakeroen
|
hizkuntza
eta kantuak eta. Hizkuntza bereziki, dena ingelesez bataiatzen dugun garaiotan.
|
|
|
Maskarada eta pastoralekiko lilura galdu dela esanen nuke, gure sustraien bila XIII. mendeko errege erregina nafarrengana joanda moldatzen baikara, eta gainera, onar dezagun, gauzak arrunt aldatu dira eta indioen hizkuntza eta kantuak eta baino gogokoago ditugu bakeroen hizkuntza eta kantuak eta.
|
Hizkuntza
bereziki, dena ingelesez bataiatzen dugun garaiotan. Seme alaben izenetan mantentzen dugu oraindik euskararekiko leialtasun gorena, eta eremu horretan ingelesezkoek baino izen exotikoagoek egin diezagukete, egitekotan, konkurrentzia.
|
|
|
Harremana badago eta Espainian jai izanik Baionara paseatzera eta erosketa batzuk egitera joaten gara, eta beharbada hortik hurbilago dago garai batean eskatzen genuena, hori eta ez ikurrina motxilan sartuta Zuberoako kantu eta dantzekin malkoak isurtzera joan beharra. Normalidadea iritsi zaigu seguruenik, baina nago
|
hizkuntza
bidean galdu dugula. Eta hizkuntza ez dira letrak eta soinuak bakarrik, hizkuntzak mundu bat darama berarekin.
|
|
|
Normalidadea iritsi zaigu seguruenik, baina nago hizkuntza bidean galdu dugula. Eta
|
hizkuntza
ez dira letrak eta soinuak bakarrik, hizkuntzak mundu bat darama berarekin. Normalidade horren beste aldea hizkuntzarekiko berdina da Donostia Inditexekoen erresuma eta pintxoaren parke tematikoa bihurtua dugula.
|
|
|
Normalidadea iritsi zaigu seguruenik, baina nago hizkuntza bidean galdu dugula. Eta hizkuntza ez dira letrak eta soinuak bakarrik,
|
hizkuntzak
mundu bat darama berarekin. Normalidade horren beste aldea hizkuntzarekiko berdina da Donostia Inditexekoen erresuma eta pintxoaren parke tematikoa bihurtua dugula.
|
|
|
Eta hizkuntza ez dira letrak eta soinuak bakarrik, hizkuntzak mundu bat darama berarekin. Normalidade horren beste aldea
|
hizkuntzarekiko
berdina da Donostia Inditexekoen erresuma eta pintxoaren parke tematikoa bihurtua dugula.
|
|
|
Globalizazioaren arazo orokorrari munduko hiriek elkarren gero eta antz handiagoa dute, denda igualak, hiri paisaia berdinak... gure partikularra ere erantsi diogu.
|
Hizkuntza
bidean galdu dela, eta hizkuntzarekin batera mundua. Baina ez esentzia, ezpada eraikitzen dihardugun mundu normal hori.
|
|
|
Globalizazioaren arazo orokorrari munduko hiriek elkarren gero eta antz handiagoa dute, denda igualak, hiri paisaia berdinak... gure partikularra ere erantsi diogu. Hizkuntza bidean galdu dela, eta
|
hizkuntzarekin batera
mundua. Baina ez esentzia, ezpada eraikitzen dihardugun mundu normal hori.
|
|
|
Arraroa da: izan ere, lan gaitza egiten ari gara mundu osora hedatzeko ebentoa, haiek emanaldia egiten duten
|
hizkuntza
berean gainera, baina tira, egia ere bada usatar hauek oso berekoiak direla, eta kultura alorrean eurena bakarrik interesatzen zaiela. Ez guri bezala, guk haiena ere maite dugu, maite dugu eta ondo ezagutzen dugu, oso ondo, maiz hemengoa...
|
|
|
Nazionalismo etnikoen katalana, euskalduna kontrakoa, zatitu beharrean batu, berdindu egiten duena. Europako hiritarrak, eskubidez denok berdina, berdin du jatorria, erlijioa, herria,
|
hizkuntza
, legeak hala aginduta. Zeren eta azken batean, legea indarrean sartzearekin batera arraza, sexu, erlijio eta hizkuntza diferentekoak garenok berdinak izango garen bezala, diskriminaziorik batere gabe, legea sartzearekin batera geldituko dira beste batzuk legetik at, arraza, erlijio, sexu eta hizkuntza diferentekoak, diskriminazio batere gabe.
|
|
|
Europako hiritarrak, eskubidez denok berdina, berdin du jatorria, erlijioa, herria, hizkuntza, legeak hala aginduta. Zeren eta azken batean, legea indarrean sartzearekin batera arraza, sexu, erlijio eta
|
hizkuntza
diferentekoak garenok berdinak izango garen bezala, diskriminaziorik batere gabe, legea sartzearekin batera geldituko dira beste batzuk legetik at, arraza, erlijio, sexu eta hizkuntza diferentekoak, diskriminazio batere gabe. Denak legetik kanpo.
|
|
|
Europako hiritarrak, eskubidez denok berdina, berdin du jatorria, erlijioa, herria, hizkuntza, legeak hala aginduta. Zeren eta azken batean, legea indarrean sartzearekin batera arraza, sexu, erlijio eta hizkuntza diferentekoak garenok berdinak izango garen bezala, diskriminaziorik batere gabe, legea sartzearekin batera geldituko dira beste batzuk legetik at, arraza, erlijio, sexu eta
|
hizkuntza
diferentekoak, diskriminazio batere gabe. Denak legetik kanpo.
|
|
|
Hemen BERRIA n aste honetan bertan irakurri ahal izan dugu gutun bat, herritar batek Irunen udaltzainekin eta ertzainekin izandako abenturez, berak euskaraz egin ziezaioten nola egoskortu zen, telefonoaren beste aldean zeukan funtzionarioaren
|
hizkuntz
askatasuna errespetatu gabe, temoso euskaraz, eta harritu ez ezik ernegatu egin zen deia moztu ziotelako! Seguru telefonoa eskegi eta espainol cervantestarrez komentatu ziola gertatutakoa bere bikoteari.
|
|
|
Eta horixe da balio gorena gaur egungo gizartean, ez dezagun ahaztu: norberak nahi duen
|
hizkuntzan
jarduteko askatasuna.
|
|
|
Azken asteetan gehiegitan suertatu zaigu
|
hizkuntzarena
hizpide, eta ez onerako. Herenegungoa dugu azken berria, ordea, positiboa, Nafarroako Euskararen Legearen erreformarena, eta horiek ere agertu ditugu, beti erosta jotzen ibili behar izan gabe.
|
|
|
Norberak nahi duen
|
hizkuntzan
jarduteko askatasuna izan dezan. Euskaraz jardutekoa, besteak beste.
|
|
|
Putreak Funtsean; putreak, funtsean.
|
Hizkuntzak
letra larriz edo txikiz idazten uzten digu, eta bietan ongi ulertzen da. Larria ez baita letra, putre hauen jokabidea baizik.
|
|
|
Makina bat ontzi, bakaladero, merkante eta beste egin dugu gerora eta, hortxe dugu borroka latza, gure astilleroek ontziak egiten jarraituko duten; baina ezin diogu eutsi iraganaren tirainari, hemen ere: gure kultura antzinakoa, eta historia eta
|
hizkuntza
zahar hau... Denok dakigun arren iragan gloriosoenak ere ez diola euskal kulturari deus bermatzen.
|
|
|
Nik ez dizuet ulertzen! Ez al dago nire
|
hizkuntza
egiten duenik, ala. Eta ni ez naiz Matxelo, Ni Martxelo naiz!
|
|
|
Seme, hiri hau Zirkuni zen lehen, Zirkuni çea jipeli Malkusa, eta gu ez ginen kale honetan bizi, orain desagertu den beste batean baizik, eta egia esan, zu ez zinen mutila, neska baizik, neska polita gero, Felisa zenuen izena, uli Felisa apiazo, amak bezala, açala iumi, eta nire
|
hizkuntza
egiten zenuten guztiok.
|
|
|
"... horregatik esaten dizuet ez duzuela hau bezalako aukerarik aurkituko". Eta dena euskara ezin jatorrean, baina beharrezkoa izanez gero errusieraz ere bai, deabruak
|
hizkuntza
guztiak dakizki eta. Hamaika trikimailu bezeroak, begi aurrekoa ez, saltzaileak sortutako irudia ikus zezan, pentsa ez zezan, zalantza guztiak uxatu zitzan, momentu egokian buruan ideia bakarra sartzeko:
|
|
|
Agian, erdi aroko eresia zahar handiosetatik Itoizen abesti gozo gazietaraino, airostasun horrek irauten lagundu gintuen.
|
Hizkuntza
desagertzear, lurra galtzear, etxeak erortzear, maitasunak hormatzear... zer bestela. Koplak sortu, zizelkatu, errabiaz edo etsipenez, ahaideak asmatu, zauritik distantzia landu eta aitzina, eta aitzina, eta aurrera begira plantatu beti ON taldekoek gomendatzen diguten legez.
|
|
|
Eskandala bat, Paris aldeko taldea gorrian dagoelarik finantzen aldetik. Ezen kultura, jende horientzat, ez da sekula euskarazko, okzitanozko, gaztelerazko, arabarrezko edo sefardien
|
hizkuntzaz
ekoiztu ekimen lokala. Hori da Baiona hargatik, kostaldeko edozein hiri baino anitzagoa, bihurriagoa, sentiberagoa, alaiagoa, kezkatiagoa, bere zoritxarrerako, herrikoiegia...
|
|
|
Antxon Latxak hasi Gaztelugatxe jarraitzen zuen Natxo de Felipek lur altzo honetako jendeen bizi filosofia laburtuz: inoren zapaltzeko gogoa, zapalduak ez izatekoa, hau da gure urguilua altxor guztien iturria... atsegin hutsa zen, zoriona, handien, txikien, adinekoen,
|
hizkuntza
ezagutu gabe abestiak maite zituztenen begitarteetan hedatzen ikustea.
|
|
|
Laster batean, George Orwellen edo Aldous Huxleyren nobeletan bezala, lur azala botere politiko bakarrak gobernatuko du, bortitz eta zakar.
|
Hizkuntza
minimalista batekin, historiarik ez, geografiarik apenas, falanga eta terrore kontsumistaz aparte sentimenduak debekatuak diratekeelarik. COP 21 izeneko gailurraren hurbiltasunak, aurrekari erraldoien itzalean, distopiak asmatzera akuilatzen gaitu:
|
|
|
Paola Letalbergen Joy Stick eleberri mardula ez da euskarara itzulia. Menturaz ez da nehoiz itzuliko, zehaztea zaila den
|
hizkuntza
batean idatzia delako. Betirako ez aski eta egundainokoan sobera datoz desagertzear diren mintzaira zimel hauek.
|
|
|
Euskal rock erradikalaren kultura barreiatzaile balioa naski ez da sekula nahikoa aztertu. Geroztik, ingeles jenialaren antzerki parrastak baditut ikusiak,
|
hizkuntza
ezberdinetan: ukitua nintzen, erroetaraino uhertua, nigan ezagutzen ez nituen zokoetara parpaila gisa aurtikia, taula gaineko ekintzaileen tua txinparta aurpegian itsatsia, aktoreen izerdi usaina sentitu arau amildua...
|
|
|
Kexua ez dea kontentamendu satisfosa baino pizgarriagoa neuronak bipil atxikitzeko? Zergatik lainoz troxatzen dizkigute argiak eta garbiak mantentzekoak genituzkeen pentsuak (txikiak, hutsalak, soberatan arrotz
|
hizkuntzetan
ernaiak...) eta bizitza mututuak?
|
|
|
Nit I Dia ikusi duenari iruditzen zaio telesailik perfektuena irentsi duela lau hilabetez, berea ez den telebista eta
|
hizkuntza
batean. Badaki, bai, amerikarrek bereziki, lan gotorrak ekoizten dituztela eta gosea kentzeko adina itxura zirraragarri lerratuko zaiola pantailetan behera.
|
|
|
Haietako bi geratuko dira memorietan: arratsalde eguzkitsu hartan Bakegileek lau
|
hizkuntzetan
irakurri zuten agiria, bata, eta bestea Urkullu lehendakariak Donostian eman zuena, aditz trinkoak erabiliz, epika eta etika eleekin hitz joko oroigarriari bidea eginez gainera.
|
|
|
Zutabe hau izkiriatzen dudan bitartean Espainiar (estatuko) telebistan Amaral abeslaria ikusten dut pantailan Picassoren Guernica margoaren maldan kantatzen, Reina Sofia erakustokian. Gogoan dut nola, apirilaren 6an, Beñat Axiari eta biok, Omar Souleimane eta Khouloud al Zghayare poeta siriarren olerkiak irakurri genituen, bi
|
hizkuntzetan
, Boujlalen oud musikaz eta Hannahren ahots sakonaz lagundurik, Zumetaren Gernika koloretsuaren itzalean, Baionan. Guernicatik Gernikara luzatzen da bakearen xendra.
|
|
|
Guernicatik Gernikara luzatzen da bakearen xendra. Musikari, basa ahaide hegalda arazle,
|
hizkuntzen
altzoan kulunkaz dabiltzan eta Fargo-ren antzeko telesailek haziriko idazleen edo dantzari sinets ezinengatik baizik ez balitz, ez liteke nehoiz gerrarik piztuko, nehoiz. Zelan ez digute politikariek konfiantzarik egiten?
|
|
|
ukitzen nau, hiru hamarkada beranduago. Bertan lurralde bat ito zen,
|
hizkuntza
bat, errepide bat eta agian ilargi beteko gauetan Itoizko zeinuak jotzen entzuten dira oraindik. Aroztegian behar bada etzidamu sorginak hautemanen diren moduan.
|