|
2002
|
|
|
|
Hizkuntza
gaitasunari dagokionez, gazteenen eta zaharrenen artean daudeeuskaldunen portzentajerik handienak, %30etik %57ra bitartekoak, hurrenezhurren. Nabarmentzekoa da 5 eta 24 urte bitarteko adin taldeetan euskaldunenportzentajeak izandako gorakada.
|
|
2003
|
|
|
Eta funtzionalki? Agiria eskuratua izateaz gainera ba al dute, benetako
|
hizkuntz
gaitasunari dagokionez, zerhobetua. Bai horixe:
|
|
2005
|
|
|
|
Hizkuntza
gaitasunari dagokionez, euskaldunen proportzioa gero eta handiagoa da gazteen artean. Aldi berean, euskararen transmisioa ia erabatekoa da guraso biak euskaldunak direnean, eta gero eta gehiago transmititzen da bietako batek bakarrik dakienean horrelakoetan, euskara gaztelaniarekin batera transmititzen da.
|
|
|
Aldiz, etxetik euskaldun edo elebidun diren ikasleekin, nolabait euskaldun zaharrekin, gaztelaniaren eta gutxienik ingelesaren ezagutza egokia eskuratzeaz gainera, euskal eskolak
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez, egin ditzakeen hobekuntzak ugariak dira. Lehendabizi etxetik dakartena sendotu.
|
|
|
|
Hizkuntza
Gaitasunari dagokionean ere, azken 20 urteotako bilakaeraren berri ematen dute datuek, Zentsuko datuetatik abiatuta. Adin taldekako grafikoetan (25 irudia, III. Mapa Soziolinguistikoaargitalpenean) argi ikus daiteke EAEko biztanlegoan zenbat eta belaunaldi gazteagoak izan, euskararen ezagutza altuagoa dela:
|
|
2008
|
|
|
Honek inplikazio sakonak ditu, bai euskaldun berri hauen
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez (eskolako gaietatik landa handiagoa izaten dute gazteleraz komunikatzeko gaitasuna), bai bizi diren testuinguruari dagokionez: euskaldun gehienak testuinguru erdaldunetan bizi dira, eta euskara eskolari lotzen zaio.
|
|
|
Zuzentasun zein aberastasun aldetik zer hobetua badute ere,
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez ondo aritu dira.
|
|
2009
|
|
|
" Buruntzaldeko Udalek egindako lana estimagarria izan da. Lan jardunak banan banan aztertu ditugu, zer motatakoak diren, alde batean eta bestean zein
|
hizkuntz
gaitasun dauden eta harremanak zein hizkuntzatan egiten diren jakiteko. Lan bide egilea, pioneroa, izan da.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak eta Aztikerrek elkarlanean egindako euskararen datu estatistikoen biltegi bat da Euskararen Datu Basea, eta han topa daitezkeen azken datuen arabera, 2001ean, haurren
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez, %54, 5 dira euskaldunak, %14, 5 ia euskaldunak eta %30, 9 erdaldunak. Etxauriko 2 urte bitarteko haurretatik erdiek baino gehiagok euskaraz jakitea, berreskuratze ikusgarriaren adierazlea dela esan daiteke.
|
|
|
Baina hogeita bost urteotako bilakaerak modu berean jarraitzen baldin badu, beste horrenbeste urte barru, berrogeita hamabost urtez azpitik euskal biztanleriaren %75 %80 elebiduna izango dela esatea ez da ameskeria, nahiz eta ez den neurri berean izango elebidun. Gure hizkuntza errealitatea asimetrikoa izango da, eta asimetria hori ez da lurraldeen araberakoa soilik izango, hiztunen
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez ere ugaritasuna gertatuko baita. Esan nahi dugu, euskara gaitasun desberdina duten herritarren artean osaturiko gizarte elebiduna izango dela gurea.
|
|
|
Bide horretan, elebitasun simetrikoa gogoko izan arren, onartu dugu, arazorik gabe onartu ere, egoera asimetrikoak izango ditugula gure gizartean hainbat belaunalditan. Egoera asimetrikoak herritarren
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez, eremu geografikoari edo gune soziolinguistikoei dagokienez, eta egoera asimetrikoak erabilera eremuei dagokienez. Onartu behar da, inor euskararen etsai edo behar besteko euskaltzale ez izatearen susmagarri bihurtu gabe onartu ere?
|
|
2010
|
|
|
30 irudia: EAEko irakasleen osaera,
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez
|
|
|
Tolosan2,
|
hizkuntz
gaitasunari dagokionez, gazteen% 86,6 euskalduna da eta% 9 ia euskalduna (guztira% 95,6). Helduen artean, berriz,% 58,6 da euskalduna eta% 25,5, aldiz, ia euskalduna.
|
|
2012
|
|
|
Gauza bera esan daiteke Iparraldeko lurraldeen
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez, aldeak ere handiak dira lurralde desberdinen arabera. Nafarroa Behereko eta Zuberoako biztanleriaren erdia elebiduna da (%52, 1, hau da, 17.000 elebidun).
|
|
|
Gertakari hori bikotekideen
|
hizkuntza
gaitasunarekin dago lotuta. Izan ere, guztiak elebidunak diren arren, guraso euskaldun berriak gero eta gehiago dira, eta horiek seme alabei euskara transmititzen badiete ere, gero eta gehiago dira erdararekin batera transmititzen dutenak.
|
|
|
EAEn eta Nafarroan, talde zaharrenetik 35 urteko taldera bitartean euskaldun zaharren proportzioa pixka bat jaisten bada ere, 16 adin taldean igotzen da pixka bat; gainera, jatorrizko elebidunen proportzioa asko igotzen da adin talde horretan. Hori datu baikorra da oinordetutako
|
hizkuntzaren
gaitasunari dagokionez, badirudielako gainbehera historikoa bukatu dela. Berreskuratutako euskararen indarraren kasuan, are baikorragoak dira datuak:
|
|
2014
|
|
|
Datuek diotenez, gazte askok izan dute aukera euskaraz ikasteko 1986an Nafarroako Euskararen Foru Legea onartu zenetik.
|
Hizkuntzaren
gaitasunari dagokionean, hamar lagunetik bik dute euskaraz idatzi, irakurri, hitz egin edota ulertzeko gaitasuna. 2008 urtetik hona zerbait aldatu bada ere, data honen aurreko garaietan euskararen gaineko ez gaitasuna %80tik gorakoa zen nafar jendartean.
|
|
2015
|
|
|
Datu honek ez luke garrantzi berezirik izango ez bageneki egungo gizarte baldintzetan euskalduntzen ari diren gazte gehienek ez dutela lortzen" oso ongi" hitz egitea euskaraz, eta, hortaz, kopuru handiak ditugula" nahiko ongi" mailan edo beheragoko mailetan. Horiek hala, euskaldunen kopuruak gora egin arren, euskaldungo horren kalitateak,
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez, ez du berez ziurtatzen gazte askok eta askok joera izango dutenik euskaraz aritzeko, ez orain, lagun eta kideen artean, ez gero, egun batean guraso bihurtzerakoan.
|
|
|
Hau da, EAEko lau biztanletik bat euskalduna da. (...)
|
Hizkuntza
gaitasunari dagokionez, diferentzia nabarmenak atzematen dira adin taldeen artean. Oro har, adin talderik gazteenak dira euskaldunen portzentaiarik handiena dutenak, %35 bitartekoa, eta erdaldun elebakarren portzentaiarik txikiena dutenak, %25 bitartekoa.
|
|
2016
|
|
|
Goitik beherako lerro markatu guztiak dagozkie balizko arnasguneei. Aldiz, apenas ikusten dugun behetik gorako bilakaera nabarmenik, salbu
|
hizkuntza
gaitasunari dagozkionetan. Zergatik?
|
|
2018
|
|
|
25 eta 49 urte bitarteko unibertsoaz ari gara.
|
Hizkuntza
gaitasunari dagokionez, herena baino zertxobait gutxiago dira euskaldunak (%31, 2), eta horien artean %44k erdara izan dute lehen hizkuntza. Hortaz, zer landu asko dago, bai gaitasun nahikoa duten gurasoek erraztasunean hobetu dezaten, baita oraindik gaitasun nahikoa izan ez arren (euskaldun hartzaileak), euskaldun izateko bidea egin dezaten.
|
|
|
Elebitasun hau menpekotasunezko elebitasuna dugu, hizkuntza nagusiak nagusi izaten jarraitzen duelako eta menpeko hizkuntza gutxituak bere ahulezia eta menpekotasuna betikotzen duelako. Menpekotasunezko elebitasun honen gakoa
|
hizkuntza
gaitasunean dago. Izan ere, hizkuntzen arteko menpekotasuna hizkuntza gaitasunean ardaztuta dago, hizkuntza gaitasunaren nagusitasunak hizkuntzaren gizarte nagusitasuna baitakar.
|
|
2021
|
|
|
Gakoak eta azterbideak liburuan zerrendatzen dira bide horretatik landu litezkeen gaitasunak: pertsonaren gaitasunen garapenaren baitan, inprobisaziorako jarrera eta gaitasunak (autokonfiantza nahiz jarrera sortzailea), komunikazio ekintza antolatzeko gaitasunak, eta erlazio gaitasunak eta oroimenaren garapena; kultur ondarearen ezagutzan ahozko inprobisazioan murgiltzea eta horren bidez gaurkotasuna landu nahiz euskal historia ezagutzea;
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez ahozko espresiorako trebezia eta baliabideak lantzea; eta musika gaitasuna jorratzea euskal doinuen ondareaz jabetuz (Garzia, Sarasua eta Egaña, 2001: 44).
|
|
|
Beste alde batetik, eta hezkuntza sistemaren egoerari dagokionez, gabeziak ikusten dizkio irakaskuntzari oro har NE1 ek; are gehiago, hezkuntzan dabilen orok aitortzen duen zerbait dela baieztatzen du. Horietako bat hezkuntza sistemak ez dituela helburuak betetzen, besteren artean, ikasleen
|
hizkuntza
gaitasunei dagokienez:
|
|
|
Diotenez, hor testuen eta bere izaeraren eta ezaugarrien hautaketa funtsezkoa litzateke. Batuaz irakurtzeko zailtasunak onartzen dituzten euskalkian ari diren ikasleen kasuan eta egoera soziolinguistiko ona dutenak, arazoa ez dela linguistikoa soilik pentsatzera garamatza,
|
hizkuntza
gaitasunean egon daitezkeen gabeziez gain handiagoak edo txikiagoak, hori baloratzeko erabiltzen diren irizpideen eta ikuspegiaren arabera, euskara batuarekiko identifikazio falta ere legoke. Eta, arinkeriatzat har daitekeen arren, besteak beste, norberaren literatur kontsumoari dagokionez, hizkuntza hautua erabakitzeko irizpide badela ikusi izan da.
|
|
2022
|
|
|
Ondorengo taulan (3.Taula), medikuen
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionean Urola Kosta eskualdeko herri gehienetako osasun zentroen informazioa biltzen da. Aipagarria da, hizkuntza gaitasunaren neurgailua Osakidetzak ezartzen duen hizkuntza eskakizunarena dela (jden euskara maila B2 maila da).
|
|
|
|
Hizkuntza
gaitasunari dagokionez, adina funtsezko aldagaia da Gasteizen: zenbat eta gazteago, orduan eta euskaldun kopuru handiagoa.
|
|
2023
|
|
|
Ez gara gehiegi luzatuko COVID eragindako pandemiaren ondorioak gogora ekartzen. Aski da esatea 2020ko martxotik aurrera euskarazko aisialdiak etenaldi bat nozitu zuela, euskararen erabilerak atzerakada aukerak murriztearen ondorioz, eta gainera diferentziak handitu zirela haurren artean
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez. Gerora, hizkuntza arrakalaz hitz egin izan da gertatu zen egoera definitzeko.
|