|
2004
|
|
|
Hizkuntza baten etorkizuna soil soilik erabilera eremu ez formaletan oinarritu nahi izatea, batez ere egungo gizarte molde modernoan, ez dirudi oso arrazoi sakona denik. Besterik da, noski, garai bateko gizarte egitura tradizionaletan, non
|
hizkuntzen
erabilera esparruak, orain ez bezala, aski bakartuak eta bakanduak zeuden. Orain ez dago orduko sailkatze funtziorik, orain ez dago orduko egoera diglosikoaren iraupen zurkaitzik.
|
|
2008
|
|
|
Edonola, ezinbestekoa izango du komunikazio egoera desberdinetara egokitzea eta komunikazio egoera horietan solaskideen arteko konplizitatea funtsezkoa izango delarik, kode jakin bat erabiltzera behartuta egon daiteke askotan hiztuna. Bestetik,
|
hizkuntzaren
erabilera esparru desberdinetan, hizkuntzak dituen baliabide guztien artean aukera jakin batzuk egin ditu erabilera esparru horren ezaugarriei eta ohiturei egokitzeko: aldaera funtzional bat erabiliko du.
|
|
2010
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate Publikoko irakasle elkartua helbide elektronikoa: ...n artikulua eskatu zidaten. euskararen egoerari itxura hartzeko datuak hasi nintzen biltzen (zentsu erroldak, inkestak eta azterlan soziolinguistikoak) eta, lehen kolpean, horiek guztiak ohiko azalpen demolinguistiko eta soziofuntzionalaren arabera emateari ekin nion. lehendabizi hizkuntza gaitasunaren, erabileraren eta jarreren gaineko datuek erakusten duten joera diakronikoa eta gero gizartearen
|
hizkuntza
erabilera esparruetan euskarak betetzen duen tokiaren argazki sinkronikoa. bide horretatik apailatu nuen, luze samar gainera, eskatutako idazkia. baina egindakoak asebete ez eta betiko azalbide (makro eta kuantitatibo) horretatik nola aldendu hasi nintzen gogoan erabiltzen. hala bada, dokumentazio iturrietan soilik oinarritu beharrean, duela 20 urte sortutako gazteen euskararekiko bizipenak ere a... Jatorriari dagokionez, 51 nafarrak dira, eremu guztietakoak2 beraz, metodologikoki artikulu honen lehen mailako informazioa ez dago lagin adierazgarri batean oinarrituta, ez eta kasu azterketa sakon batean ere. aldiz, kontuan hartu dut gazte horiek talde naturala osatzen dutela, ez direla ikertzaileak espresuki bilatutako berriemaileak, nafarroa osokoak direla eta euskararekin eratu duten harremana ez dela nolanahikoa, Foru komunitatean osoki euskaraz ikas daitezkeen unibertsitateko bi titulazioetako ikasleak baitira. horregatik iruditu zait interesgarria gazte horien euskararekiko bizipenak eta adierazitako erabilera ohiturak, jarrerak eta hautuak deskribapen mikrosoziolinguistikorako baliatzea. bide horretatik maila makro eta mikroko datuak uztartu eta haien osagarritasuna bilatu dut. izan ere, hizkuntza baten egoera norbanakoen hizkuntzahautu eredu koherenteek epe luzera izan duten emaitza soziala bada (Fishman 2000, Fasold 1984), euskara zertan den azaltzeko euskaldunek mintzaira horrekin eratu dituzten harremanetan arakatzea bide metodologiko emankorra izan daiteke.
|
|
2011
|
|
|
Ekonomiaren eta lanaren jardun esparruek han hartu zuten protagonismoa gogoratu besterik ez daukagu arrakastaren handiaz ohartzeko.
|
Hizkuntzaren
erabilera esparru bakandu eta bakartuetan, hezkuntza sistema, bere horretan, adibidez, jardun beharrean, gizartearen espazio soziolinguistiko osoa hartu zuten glotopolitikaren jokaleku.
|
|
|
Lehen kapituluan ikusi dugun moduan, hizkuntza gutxituak ez dira bakarrik ikuspuntu kuantitatibo batetik hiztun gutxi dituzten hizkuntzak, baizik eta horrez gain,
|
hizkuntzaren
erabilera esparruak eta funtzioak murriztuak dituzten hizkuntzak ere badira.
|
|
|
Aipatu nahi genukeen azken puntuak hizkuntza gutxituen erabilera esparruekin dauka zerikusia. Hizkuntza gutxituen ezaugarri nagusietakoa izaten da
|
hizkuntzaren
erabilera esparruak mugatuak izaten dituztela, alegia, normalean gizartearen edo komunitatearen esparru gutxi batzuetan bakarrik erabiltzen direla hizkuntza horiek, adibidez, etxeko testuinguruan bakarrik, edo kasu positiboagoetan, eskolaren testuinguruan ere bai. Aldiz, hizkuntza nagusiek ez dute halako mugarik izaten, eta erabilera esparru denak edo ia denak izaten dituzte bereganatuta:
|
|
|
Erakunde publikoen zein haien menpe dauden enpresen hizkuntza erabilerak arautzean, tokiko egoera soziolinguistikotik eratorri ez, eta autonomia estatutuak jasotako berezkotasun printzipiora zuzen jotzea aitzinpauso potentziala da, euskaldun gutxiagoko udalerrietan euskara hutsezko edota euskararendako lehentasunezko erabilera esparruak funtsatzea ahalbide lezake-eta. Nolanahi ere, sailburuordeak muzin egin dio horri guztiari, eta gutxiagoturiko
|
hizkuntzetarako
erabilera esparru esklusiboak nahiz lehentasunezkoak oinarritzeko Espainiako hizkuntza legedian zabalduriko zirrikitu bakarra itxi egin du berezkotasuna honako hona murrizturik: " Euskararen Legean hizkuntza propiotzat euskara hartzearekin adierazi nahi den gauza bakarra da hizkuntza hori dela Euskal Autonomia Erkidegoko gizarteak berak bakarrik —Nafarroako eta Iparraldeko gizarteekin partekatuta, noski— eta beste inork ez duen identitateeta identifikazio zeinua, eta lokarri historikoa" (152 or.). Berezkotasunaren ikuskera folkloriko hori Espainiako Konstituzio Auzitegiak berak onarturiko helmenetik beheiti dago.
|
|
2018
|
|
|
Lantze funtzionalaren erdigunean daude komunikazio egoera berrietan aritu behar diren hiztunak eta, hizkuntzalarien eta hizkuntza bitartekarien rola desberdina da prozesu horretan. Hizkuntzalariek, hizkuntza irakasleek, lexikografoek, terminologoek, hizkuntzaren prozesamenduko adituek eta itzultzaileek oinarrizko baliabideak eta ereduak sor ditzakete hiztunak
|
hizkuntza
erabilera esparru berrietan erabiltzen ausartu daitezen. Oinarrizko baliabide horiek sortzeko eginkizunean, kontzientzia linguistiko garatua duten eta aitzindari izan nahi duten hiztun aktiboen eskutik lotuta joan behar dute hizkuntzalariek eta hizkuntza bitartekariek.
|
|
|
Estatus plangintzak, ordea, hizkuntza komunitatea biziberritzea du helburu, hizkuntza komunitate horren estatusa igotzea,
|
hizkuntzarentzat
erabilera esparru berriak irabaztea (edo daudenak bermatzea), alegia.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza murgilketako ikasleen kasuan, elkarlana familiekin garrantzitsua da oso, horrek euskara erabiltzea erraztuko duten
|
hizkuntza
erabilerako esparruak areagotzen baititu. Horren haritik, aipagarria da Nafarroako toki entitateetako euskara zerbitzuek sortutako ERA proiektua, non helburua prestakuntza eta informazioa eskaintzea ereduko ikasleen familiei baita.
|