|
2000
|
|
|
Orduan, mendira joaten ginen, Gorbeia edo Aizkorrira; orain, mendia egiten da, eta hasteko hirumilakoak.
|
Hizkuntza
aldatzen ari da, bizitza osoarekin. Onerako?
|
|
2001
|
|
|
Berak 1918an Oñatin egin zuen hitzaldi ezagunean Â" aspecto social" eta" aspecto literario" izendatzen dituenak. Bigarrenaz dioena (eta bigarrenaz bakarrik ari gara mintzatzen azkenaldi honetan) aldatuko dizut hona, eta zegoen gisa erdaraz eman, bai baitut halako susmo gaizto bat horrelakoak, gure
|
hizkuntzara
aldatzen direnean (eta hauek orain  dik orain aldatu nituen) ez direla inoren belarrietara iristen:
|
|
2002
|
|
|
Kutxako kutxazainetan, berriz, bada"
|
Hizkuntza
aldatu" izeneko aukera. Txartelaren edo libretaren jabeak aukera hau sakatzea besterik ez du.
|
|
|
Baina, kultura, gainera, etengabe negoziatzen ari den zerbait da: kulturak aldakorrak dira,
|
hizkuntzak
aldatu egiten dira denboraren joan etorrian, gastronomia aldatu egiten da, legeak eta arauak aldatu egiten dira. Kulturak gizakiaren bizitza arautzen du, baina gizakia bera da kulturaren sortzailea, erabiltzailea eta aldatzailea.
|
|
|
Bestetik. Egia da
|
hizkuntzak
aldatu egiten direla. Batzuk gehiago, beste batzuk gutxiago.
|
|
|
Gutxi aldatu da euskara, Rubioren ustez, nahiz ez dugun lekukotasun zahar nahikorik ezertxo ere baieztatzeko. Dena den,
|
hizkuntzak
aldatu izan direnean, maila honetan, ez dira inoiz ere dekretuz aldatu, Zesarrek hilabeteen izenekin egindakoa atzentzen badugu. Mintzairek, malda eta bizkar lepoetan kurritzen dituzten bidezidorrak beste nonbait bilatu behar dituzte.
|
|
2003
|
|
|
Jauzi hori egiteko prest dauden langileak astero ordu betez elkartzea eta elkarrekin euskaraz hitz egitea da helburua. Saio horiekin hainbat lankideren arteko harremanetako
|
hizkuntza
aldatzea espero dugu".
|
|
|
Badira hizkuntzaren izaera gramatikalak norberaren literaturan zeresana duela baietsi duten idazleak. Badira
|
hizkuntzaz
aldatu dutenak estiloz edo estetikaz aldatzeko. Eta baita ama hizkuntza erabili ordez beste hizkuntza batean literatura egin dutenak ere:
|
|
|
Conraden adibidea datorkit burura, baina ez da bakarra. Beckett, Nabokov, Kundera
|
hizkuntzaz
aldatu duten idazleak ditugu. Eta mugimendua nagusitzen ari omen da postkoloniala egin den Europan, nahiz eta kasu honetan desberdin gertatzen den; kanpoan jaiotakoek hizkuntza nagusia hartzen dute:
|
|
|
“Pertsona batzuek oso gutxitan irribarre egiten dute, eta beste batzuek ez dute horrelakorik gertatzeko beharrik”, ohartarazi du. Gaur egungo munduak keinuen
|
hizkuntza
aldatu du eta makinen hizkuntza ezarri du. Onkologoaren arabera, ospitaleak hasi dira hori nabaritzen.
|
|
2004
|
|
|
Demagun ideia bat, Sapir Whorf hipotesi deituriko haren ildokoa: "
|
Hizkuntzaz
aldatuz gero, kosmosaren gure pertzepzioa ere alda daiteke". Mekanikoki galbahetuz eta hipotesi zientifikoa bertzerik ez zena dogma politiko bihurtuz, ideologia politiko eta hizkuntzaren arteko lotura askaezina ondoriozta dezake Pegenaute bezalako baten burmuin obsesiboak.
|
|
|
Zeregin fisiologikoa betetzen du, ez gehiago. Horregatik,
|
hizkuntzaz
aldatuta ere, ez luke nazio batek bere iza tea galduko (33). Beraz, harentzat hizkuntzak ez bide du zerikusirik ez pentsa menduaren antolaketan eta ez eraginik mundu ikuskeran, hizkuntzalari batzuek aitortzen dioten bezala.
|
|
|
Hori dela eta, horrelako egitasmoak eskola umeen une pribatuetan" eskua sartzea" suposatzen duenik uste ez duen azaltzeko eskatu dio Iztuetari. " Nahita erabiltzen duten
|
hizkuntza
aldatzera behartu nahi ditu umeak Leioako Udal Gobernuak imposatu nahi duen hizkuntz ereduaren helburuak bete daitezen", adierazi du PPko legebiltzarkideak.
|
|
|
Batzuk gomendioen alde daude eta horri lehentasuna ematen diote (momentuz gehiengoa dago talde honetan); eta beste batzuek diote gomendioak jarraitzea ez dela hain garrantzitsua eta eraginkorra, errealitatea dela aldatu behar dena eta horren ondorioz
|
hizkuntza
aldatuko dela denboraren poderioz. Guk uste dugu bi arloak landu behar direla, prentsan eta agiri ofizialetan batez ere gomendioak praktikan jarri behar direla eta egunerokoan ere hizkuntza zaindu behar dugula, pentsaera eta jarrera ahaztu gabe, jakina.
|
|
2005
|
|
|
Nik arau hau defendatzen dut. Azkenaldian kiroldegietara joaten naiz eta ikusten dut nola begiraleek, bezeroaren arabera, behin eta berriz
|
hizkuntza
aldatzen duten, beti aldatzen... Ez dakit zuenean ohitura hori dagoen... ia ia promiskuitate linguistikoa da, baina hemen oso ohikoa da.
|
|
|
Formula edo ekuazio luzeago eta korapilatsuak ditugunean, irakurtzen duguna ikur segidaren transliterazio moduko bat baino ez da, hizkuntza naturaleko sintaxitik urrun egon ohi dena: irakurketa antzekoa da hizkuntza gutietan eta hizkuntzaz
|
hizkuntza
aldatzen den gauza bakarra da ikur bakoitza
|
|
2006
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza euskaraz egin arren, Batxilergoa eta Lanbide Heziketa beste kontu bat izaten dira. Hainbat arrazoi medio (informazio eza, euskaraz moldatzeko gai ez direla uste izatea, euskarazko irakaskuntzak kalitate nahikorik ez duela izango pentsatzea...), jauzi horretan askok
|
hizkuntzaz
aldatzen du. Horri aurre egiteko, bigarren urtez, Alkarbidek (Bizkaiko Euskara Zerbitzuen Bilguneak) kanpaina jarri du abian.
|
|
|
Batetik, biek ala biek uste dute hizkuntza ohiturak aldatzea oso zaila dela. Gonzalezen esanetan, «lankide batekin gazteleraz hitz egiteko ohitura hartzen duzunean ez da erraza
|
hizkuntza
aldatzea, lan handia egin behar duzu ohitura hori aldatzeko». Bestetik, lan horretan kanpoko norbaiten estimulua behar beharrezkoa dela konturatu dira, «Aitor Unanueren lanak berebiziko garrantzia izan du.
|
|
|
" Estas son razas cuyo espíritu se ha enajenado, razas en el cuerpo, no razas en el alma" 324 (Espainia eta Frantziako kasuetan jatorrizko" arraza fisiologikoa" ere galdu egin dela ulertu behar da agian, dagoena nahas mahas hutsa baita) 325 Honen arabera arrazaren arima eta izpiritua hizkuntza da: hizkuntza galdu duen arrazak, izpiritua eta arima galdu du, gorputza bakarrik da lehengo arrazakoa;
|
hizkuntza
aldatuz, arraza izpirituz eta arimaz aldatzen da. Hala ere, fisikoki arraza horrek hor jarraitzen du, eta –objektatuko genioke– dirudienez, ez da gaizki moldatzen, berea ez den hizkuntzarekin –ikus Cornwall edo Frantzia–, hots, berea ez den izpiritu eta arimarekin!
|
|
2007
|
|
|
Hiztun batzuek betiko baztertu dute beren hizkuntza, beste batzuek ezagunekin baino ez dute erabiliko, eta beste maila batean daude euskaraz egiten saiatzen direnak parekoak
|
hizkuntza
aldatzen duen arte. Jokaera sumisoak dira horiek denak Suayren ustez.
|
|
|
neurtzaileek diskurtsoak jasotzen dituzte ez hiztun zehatzen erabilera. Izan ere, jakina denez, hiztun elebidunok
|
hizkuntza
aldatzen dugu komunikatu behar dugun hiztunaren ezaugarrien arabera (elebakarra, elebiduna, gaitasun erlatiboa...). Ñabardura garrantzitsua da, datuek ez baitute besterik esaten.
|
|
|
Europar eliteen ulerpidea euskal herribehearen baitan sarrarazi zuen hezkuntza akulturazio luze bat baino ez da izan.Historialari askok dioenaren arabera, hau izan da herri xehearen historia Europaosoan, baina berezitasun bat dugu hemen:
|
hizkuntzaz
aldatu beharra, eremu etaharreman, modernoetara, erdaraz sartu behar baitzen, eta modernia bera ereerdaraz sartu zen euskaldunen gogora.
|
|
|
Ib., 125 Eta
|
hizkuntza
aldatuz, arima aldatzen da. «Herriaren arima» Larresororengan formulazio bat irtena, afixairea, beharbada probokatiboa da; liburu osoan bi bider bakarrik erabiltzen da behintzat (49, 125 or.).
|
|
|
– Bai. Davidek emaztetzea erabaki zuenean, deliberatu zinan bizitzaz eta
|
hizkuntzaz
aldatzea. Bere urratsetan galdu nindunan eta Zuberoa, Nafarroa Beherea eta Lapurdiko ohiko abeslarien urratsetarik kontzertuz kontzertu ibili gintunan.
|
|
|
Ezagutzen ez nituen Andaluziako bazter idorrak itxuratu nituen, Granada eta Sevilla, errautsez emokatu olibatze eremuak eta Mediterraneo itsasoaren urdintasun argitsua. Bilboko Errekaldeberri auzoaren minetik, ezitxuratu nintzen,
|
hizkuntza
aldatu nuen eta mundutikako mendeak zeharkatu nituen. Gin kas godaleta ezpainen freskagarri netxikan.
|
|
2008
|
|
|
L. J. Calveten esanetan, hizkuntzak desagertzeko zorian dauden espezieak balira bezala babesteko joera badago, politiko linguistikoki zuzena deritzon diskurtso baten bitartez (Calvet 2000). Haren diskurtsoa kritikoa da, hizkuntza berdintasuna onartuz berdintasunari buruzko diskurtso guztiak bezala, baina baita dauden aukeren arteko berdintasunaren inguruan ere, hau da, ekologiaren babesaren ikuspegitik fokakumeak ehizatzea benetan debekatu badaiteke ere, ezin da, noski, L. J. Calvetek dioen bezala," jendeari
|
hizkuntzaz
aldatzea debekatu" (Calvet 2000: 55).
|
|
|
L. J. Calveten esanetan, hizkuntzak desagertzeko zorian dauden espezieak balira bezala babesteko joera badago, politikolinguistikoki zuzena deritzon diskurtso baten bitartez (Calvet 2000). Haren diskurtsoa kritikoa da, hizkuntzaberdintasuna onartuz berdintasunari buruzko diskurtso guztiak bezala, baina baita dauden aukeren arteko berdintasunaren inguruan ere, hau da, ekologiaren babesaren ikuspegitik fokakumeak ehizatzea benetan debekatu badaiteke ere, ezin da, noski, L. J. Calvetek dioen bezala," jendeari
|
hizkuntzaz
aldatzea debekatu" (Calvet 2000: 55). kuntza horren erabilera publikorako gutxieneko aukerak, hizkuntza horrek gizarte presentzia eta oinarrizko ospea izango duela bermatuz; hortik aurrera, hiztunek edo hiztun izan daitezkeenek ziurtasun handiagoz eta jakinaren gainean bideratu ahal izango dituzte beren aukerak; orduan, hizkuntzak sinbolotzat edota kultura erreferentziatzat hartu lirateke, komunikazio hizkuntzatzat baino gehiago.
|
|
|
Baina hori onartezina da, noski, eta edonor, bere ama hizkuntza edozein izanik ere, gai da beste norbaitekin gizabidez jokatzeko. Beraz,
|
hizkuntzaz
aldatzeko arrazoia adeitasuna bada, gaztelaniadunak ere adeitsuak izan daitezke, eta euskarara egokitu hizkuntza hori hitz egiten duen hiztun baten aurrean.
|
|
|
Zalantzarik gabe, hainbat mailatako jardueren bidez egituratu behar da
|
hizkuntza
aldatzeko prozesuaren itzulgarritasuna eta, nagusiki, ardura politikoen eremutik. Egia da, halaber, prozesu hori ulertzeko eta prozesu horretan jarduteko mailarik baxuena hitz egiten duen pertsonaren maila dela.
|
|
|
Ez dakit zehatz mehatz zertan antzeman diodan mutilari. Beharbada intuizioa zorroztu zait, edo besterik gabe, umeek elkarrekin topo egitean
|
hizkuntza
aldatu dutela konturatu naiz.
|
|
|
LANG, LANGUAGE eta LC_ hasiera duten beste ingurune aldagai batzuek kontrolatzen dute sistemak erabiltzen duen hizkuntza.
|
Hizkuntza
aldatu egin daiteke aldagai hauen balioa aldatuz, sistema berrabiatzeko beharrik gabe, eta horretarako erosoena hauxe da Debianen: / usr/ share/ i18n11 katalogoan konfirma daiteke zure hizkuntza jasota dagoela (SUPPORTED fitxategia dago horretarako),/ usr/ lib/ locale katalogoan instalatuta dagoela eta/ etc/ enviroment konfigurazio fitxategian zein dagoen ezarrita.
|
|
|
Seme alabei esaten diegu: ez ezazue
|
hizkuntza
aldatu!». Gazteen hizkera berriak zaharren hizkerak adina balio duela defendatu du Crystalek.
|
|
2009
|
|
|
Kontua da
|
hizkuntza
aldatzeko prozesuan abiatzen denak senti dezala, bere barne motibazioez gain, baduela nahiko gaitasun, gehi enpresaren bulkada eta ingurunearen babesa. Baldintzarik onenetan has dezala bidaia, arrakastaz burutuko duen konfiantzarekin.
|
|
|
Kontua da
|
hizkuntza
aldatzeko prozesuan abiatzen denak senti dezala, bere barne motibazioez gain, baduela nahiko gaitasun, gehi enpresaren bulkada eta ingurunearen babesa.
|
|
|
Hau da, azpitituluak dituen YouTubeko edozein bideo zuk nahi duzun
|
hizkuntzara
aldatzen du, 41 horien artean baldin badago, eta horietako bat da katalana. Edo arabiera.
|
|
|
Hala irudikatzen zuen hasieratik. Esan genezake, nolabait,
|
hizkuntza
aldatzeari buruzko hausnarketa" aurrez egina" zegoela bikote hauetan. Ondorioz, mota honetako bikote askotan ez da inoiz harremaneko hizkuntza aldatzeari buruz" erabakirik (espliziturik) hartu".
|
|
|
Esan genezake, nolabait, hizkuntza aldatzeari buruzko hausnarketa" aurrez egina" zegoela bikote hauetan. Ondorioz, mota honetako bikote askotan ez da inoiz harremaneko
|
hizkuntza
aldatzeari buruz" erabakirik (espliziturik) hartu". Praktikan, ordea, hasieratik eman dira pausoak harremana euskaratzen joateko, eta pausoka pausoka beren arteko harremana erabat edo nagusiki euskaraz izatera pasa dira.
|
|
|
Ondorioz, azterketaren azpimarra ez dugu jarri bikotekide horien ezaugarri indibidualetan; aitzitik, talde gisa bikote bakoitzak garatu duen harreman mota edo izaera ezagutzea bilatu da —hizkuntza erabilerari dagokionez, beti ere—, eta izaera horretan nola eman den aldaketa prozesua: nola garatu den kasu bakoitzean harremaneko ohiko
|
hizkuntza
aldatzera eraman dituen dinamika.
|
|
|
• Eta azkenik, eta ez justu garrantzia gutxien dutelako, prozesu hauetan erabili dituzten estrategiak. Aztertutako bikoteek beren
|
hizkuntza
aldatzeko nahia praktikara eramatea lortu dute (beste batzuk agian ez). Bikote hauetako kideak moldatu dira nolabait, aldaketa prozesuan topatu dituzten zailtasunak gainditzeko.
|
|
|
Pertsona batek bere bikotearekin duen harremanaren
|
hizkuntza
aldatzeak badu pisu bat bere bizitzan, ez da azaleko kontu bat. Hasteko, hizkuntza bera harremanaren" erdian" dago.
|
|
|
Sailburuordetzarentzat Bikoteen artean hizkuntza ohituren aldaketa ikerketa lana egin zuen. den aldetik— norbere bizitzaren zati handi bat hartzen du. Horrela, harreman horretan
|
hizkuntza
aldatzeak norbere bizitzaren parte garrantzitsu bat aldatzea suposatzen du.
|
|
|
Gero, hori bai, arrazoi, behar, nahi... dena delako horien garapenak forma ezberdinak hartu ditu kasu bakoitzean: batzuetan hasieratik aldatzeko nahia oso handia zen, eta beste batzuetan berriz"" edo" giroagatik" hasi ziren euskara ikasten, eta gerora bikoteko harremanaren
|
hizkuntza
aldatzeko nahia gorputza hartzen joan zen.
|
|
|
Pertsona batek bere bikotearekin duen harremanaren
|
hizkuntza
aldatzeak badu pisu bat bere bizitzan, ez da azaleko kontu bat.
|
|
|
Seme alabak dituzten aztertutako bikoteetan, hauek normalean pisu nabarmena izan dute bikoteko euskarazko ohitura finkatzeko edo/ eta sendotzeko. Kasu batzuetan, harremanaren
|
hizkuntza
aldatzeko nahia abiapuntuan oso sendoa ez bazen ere, seme alaben biharko etorreraren harira handitu egin da nahi hau. Eta beste batzuetan, behin seme alabak izanda, beraiekiko euskarazko harremanak finkatu eta elikatu egin du bikotekideen artean euskaraz gero eta gehiago egiteko nahia.
|
|
|
Egindako bikoteen azterketa eginik, ondorengo hipotesia formulatzen dugu, beraz, puntu honi dagokionez: behin seme alabak jaiota, bikoteko harreman
|
hizkuntza
aldatzea, seme alabak jaio aurretik baino askoz zailagoa da. Besteak beste, behin jaiota lehentasunak beste batzuk direlako eta energia asko haiei bideratu behar izaten zaielako, eta pentsatzekoa da une horretan 3 gakoan aipatutako intentsitatea edo dedikazioa gaiari ematea oso oso zaila izango dela gehienetan.
|
|
|
Bi kasuotan, bikote horiek beren harremaneko
|
hizkuntza
aldatzeko arrazoi nagusi bezala aipatzen dute umeekin euskaraz egitea. Ikerketan jasotakoaren arabera, aldiz, guraso hauek euskara ikasi, ikasi dute.
|
|
|
Asko kostatzen ote da
|
hizkuntzaz
aldatzea?
|
|
|
Alferrik izan zen beraz guztia. Alferrik herriz eta
|
hizkuntzaz
aldatzea. Ilea moztea.
|
|
|
Gaztelaniaz erantzuten dut, salbu eta berez adierazgarriak diren une berezi batzuetan. Zenbaitetan lagun talde bat katalanez ari denean, eta zerbait gaztelaniaz esaten baldin badut bat batean
|
hizkuntzaz
aldatuko direla dakidanean, ahalegintzen naiz nire pidgin katalanez mintzatzen. Adeitasun keinu ttipi bat da nire aldetik, haien hitz jarioa ez moztearren eta haien oharkabeko begirunea nolabait eskertzeko.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak, euskara izan ezik, latinetik datoz, beti ere, tokian tokiko
|
hizkuntzek
aldatuta. Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo baino hobeto bereizita dauden hizkuntzak sortu dira.
|
|
|
Zoragarria da. Elektronika dagoeneko zaharra da musika sorkuntzan, eta ez da musikaren
|
hizkuntza
aldatzen ari, baina aldaketa ikaragarriak ekartzen ari da musika zabaltzeko orduan. Mundu berrian sartzen ari gara.
|
|
|
Alde pasiboa diogu, kontsumitzailearen solaskide den enpresa ez dagoelako behartuta kontsumitzaileari honek nahi duen hizkuntzan erantzutera, nahiz eta behartuta egon kontsumitzailea egoki artatzera edozein delarik ere honek erabiltzen duen hizkuntza ofiziala. Beraz, kontsumoko harreman pribatuen esparruan kontsumitzaileari bermatzen zaiona da nahi duen hizkuntza erabiltzeko eskubidea eta
|
hizkuntzaz
aldatu beharrik gabe artatua izatekoa, baina ez da bermatzen kontsumitzaileak aukeratutako hizkuntzan erantzungo zaionik. Edo beste modu batean esan nahi bada, establezimenduari ere bermatzen zaio nahi duen hizkuntza ofizialean erantzuteko eskubidea.
|
|
|
aukeraturiko hizkuntzaren erabilera, ezinbestekoa, beraz, herritarrek, maila apalean bada ere, bi hizkuntzak ezagutzea, inork ez dezan bere burua
|
hizkuntzaz
aldatzera behartuta ikusi. Kontua horixe baita:
|
|
|
" Euskara Interneten sartu behar dugu, baina hori egiterakoan prest egon behar dugu. Izan ere,
|
hizkuntza
aldatu egingo da eta baita modu negargarrian aldatu ere. (...) Arrakasta duen hizkuntzak esaten du, egin nirekin nahi duzuena, baina bizirik iraun nahi dut?".
|
|
2010
|
|
|
Umberto Ecok proposatzen duena hortik harago joatea da. Bere ustez, Europan, herritar askok eta askok norberaren
|
hizkuntza
aldatu gabe komunikatzea lortu genuke eta besteen hizkuntza ulertu. Hau da, bakoitzak bere hizkuntza mantenduko luke bestearena ulertzeko gai izanda.
|
|
|
Eta traumarik gabe, noski. Beste batzuengan, berriz,
|
hizkuntza
aldatu beharrak etsipen punttu bat sortzen du, eta nolabaiteko gogoetak lagunduta etortzen da.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, hori betetzen ez bada, edo ez pertsona guztiei dagokienez behintzat, irakasle edo ikasle batek hizkuntza batean izan dezakeen urritasuna —hau da, hiru hizkuntza horietako bat ez jakitea edo behar bezala ez jakitea— inola ere ez da hartuko unibertsitatearen urritasuntzat. Norbanakoaren urritasuntzat hartuko da, eta, halere, inork —ez irakasleek, ez ikasleek, ez erakundeak— du ikasketaedo erakunde jardueren
|
hizkuntza
aldatu horregatik. Printzipio horiei jarraiki, bai ikasleek, bai eta irakasleek ere, eskubidea izango dute bi hizkuntza ofizialetako zein erabili nahi duten erabakitzeko, hau da, katalana edo ingelesa.
|
|
|
Sermoia da berbaldi mota bat aipua ezinbesteko osagai duena. Baieztapen hori egiteko kontuan hartu behar da partizitazio edo partaidetzako aipua; izan ere, ohar bedi, sermoia ahoz gora publikoki ematerakoan aski zela berbaldi ekarriaren markatze prosodikoa, edota
|
hizkuntza
aldatzea (latina). Autofonikoak eta diafonikoak, ostera, ez dira beharrezko.
|
|
|
Haren lehen lanetan jada ondorio argi batzuk ageri ziren:
|
hizkuntza
aldatzen ari da belaunaldiz belaunaldi eta euskara batuak (hezkuntzaren eta hedabideen bitartez) badu horretan zerikusirik. Aldaketa horren lekukotasunak bildu eta aztertzeko asmoz EUDIA ikerketa taldea sortu zen, eta hortik atera da, besteak beste, EAS proiektua.
|
|
|
Denborarekin bizirik dauden
|
hizkuntzak
aldatuz joaten dira: hitz berriak sortu, hiztunen eguneroko jardueran hitzak bestelakatu (moztuz, laburtuz, silabak tokiz aldatuz...), inguruko mintzairen maileguak onartu.
|
|
|
Izan ere, dena mugitzen da:
|
hizkuntza
aldatuz doa, fonetikaz, morfosintaxiz zein semantikaz. Ardura historiko hori zutenek egin zioten hizkuntzalaritzari kontribuziorik inportanteena sasoi hartan.
|
|
|
Anje Kollerrek Arrifeko gizarteaz idatzitakoa Euskal Herrikoaz ere esan daiteke: euskaldunaren jarrera hertsia arrotzarekiko
|
hizkuntzarekin
aldatu izan da. Ateak eta bihotzak zabaldu zaizkio euskaraz egiten ikasi duenari, are gehiago beste euskaldun hori kanpotarra izanez gero.
|
|
2011
|
|
|
Oso zaila da azaltzea zergatik
|
hizkuntzaz
aldatzen dugun. Modu heterodoxoan emandako esplikazioa hauxe litzateke:
|
|
|
Ohitu egin dira musika hizkuntza batean entzutera. Estetika, doinu, hitz eta espresio modu batzuetara ohitu dira eta
|
hizkuntza
aldatzean arrotzagoak egiten zaizkie kantak, hau da, gehiago kostatzen zaie musika entzun, ulertu eta barneratzea. Hitz bitan esateko, zailagoa egiten zaie musika horrekin identifikatzea.
|
|
|
Bilbon sartze hutsak eragiten zuen hizkuntza aldaketa euren artean hirugarren pertsonarik tartean agertu behar izan gabe. Nolabait Bilbok iragazi edo gazteleraranzko grabitate lana egin eta
|
hizkuntza
aldatzen zien aita/ ama seme/ alaba elkarrizketan. Pentsa liteke norbere euskara erabiltzea, bizkaiera erabiltzea, anonimaturako eskubidearen auto ukapena zela herrietako bizkaieradunentzat, automatikoki baserritartzat (Bilbon hegemonikoa izan den diskurtsoaren baitan honek izan dituen asoziazio guztiak ezarriz bere gain) hartuak izango baitziren.
|
|
|
3.1 ERAKUNDE BATEN FUNTZIONAMENDU
|
HIZKUNTZA
ALDATZEAK ERRO SOZIOKULTURALAK DITUEN ERALDAKETA PROZESU BATI EKITEA ESAN NAHI DU.
|
|
|
X hizkuntzan sortu den elkartea, bere funtzionamendua X hizkuntzaren gain eraiki duen elkartea, bere mundutxoa, harreman sare, hizketa molde, bromatxo, komunikazio sistema propioak, elkar ulertze modu X hizkuntzan eraikiak dituen elkarte baten
|
hizkuntza
aldatzea, hierarkian eta eztabaidatu ezinezko agindu katearen gain oinarritzen den harmada baten funtzionamendua aldatzea eta asanblearioa bihurtzea bezain gatxa izan daiteke, bietan kultur egituraren oinarrizko elementuak ikutzen ditugulako. (Oharra:
|
|
|
–Talde baztertuetako hizkuntzaren pertzepzioen artean aurkitzen da, besteak beste, hizkuntzaren eta pobreziaren arteko lotura estua. Lotura horrek dakar, maiz, komunitatean egoera hobeagoren bila
|
hizkuntza
aldatu beharraren sentimendu hedatua?. Andoni Barreña, Itziar Idiazabal, Patxi Juaristi, Belen Uranga.
|
|
|
Bazirudien norbaitek, Denboraren jabeak, esaterako, honako agindua emana zuela: "
|
hizkuntzaz
aldatu ala lekuz aldatu". Eta horrek, ROri dagokionez, zera esan nahi zuen:
|
|
2012
|
|
|
Bi gurasoak familia euskaldunbetekoak diren kasuetan euskaraz egitea ohikoa zaie, jatorrizko familian ezagutu den hizkuntza erabilera baita (1 eta 2 FG). kasu batean (3 FG), familia euskalduna osatu nahi izateagatik bikoteak bere harreman
|
hizkuntza
aldatu du, hizkuntza aztura aldatzea zaila izaten bada ere. Seme alabak izan eta haiekin zein hizkuntzatan egin hautatzean, batzuetan euskaraz egitea berez heldu zen (3, 4 eta 5 FG).
|
|
|
XX. mendean zehar mintzaldatzea eman da, hau da, jardun esparru batzuetan (lagun artean, aita semeen artean, tabernan...) euskara erabiltzetik gaztelera erabiltzera pasa da. Beraz XX. mendean zumarragan mintzaldatzea eman da.
|
hizkuntza
aldatzeak gertatzen direla kontuan hartuz, aldaketa hauek neurtzeko era proposatuko digu Fishmanek. dena den lehenik zergatik gertatzen diren azalduko digu. zumarragari dagokionez bi aipatuko genituzke bereziki baina pisu ezberdinarekin: debekua eta dislokazio demografikoa.
|
|
|
Elkarrizketako parte hartzaileen artean beste batek hitza hartzeak (parte hartzaile aktiboa aldatzeak) ez du esan nahi beste elkarrizketa bat hasi denik, non eta ez den
|
hizkuntza
aldatzen.
|
|
|
Alde horretatik, bada funtsezko elementu bat, Fishmanek (1991) aipatutakoa: askotan B aukeratzen duten baina
|
hizkuntzaz
aldatzera eta gehiengoarena (A) erabiltzera behartzen dituzten elebidunek atsekabea sentitzen dute. Ikusiko dugunez, bada estrategia mistoen Nash oreka bayestar bat, ebolutiboki egonkorra dena.
|
|
|
Aitzitik, dendariak A aukeratzen badu, bezeroak ezin du bereizi dendaria elebiduna ala elebakarra den, eta A edo B erabilita erantzun dezake, elebiduna bada, eta A erabilita, elebakarra bada. Bezeroak B erabiltzen badu A entzun ondoren, dendariak beste aukera bat du hasieran aukeratu duen
|
hizkuntza
aldatu ala ez erabakitzeko.
|
|
|
Bestetik, elebidunak ala elebakarrak izan, jokalariak gehiengoaren hizkuntza (A) erabiltzeko koordina daitezke; egoera horretan, bi jokalarien ordaina n da, jokalariak beren borondatez koordinatu baitira hizkuntza aukeratzeko. ...ltzeko koordinatzen saia daiteke, baina huts egin dezake, eta gehiengoaren hizkuntza (A) erabili azkenean interakzioan; egoera horretan, elebiduna ala elebakarra izan, A aukeratzen duen jokalariaren ordaina n da, eta B erabiltzen saiatu den jokalari elebidunarena, n c —bertan, c k adierazten du zenbateko frustrazio edo eskubide galera sentitzen duen B erabiltzen saiatu den jokalari elebidunak
|
hizkuntzaz
aldatzera behartu dutelako— Kontuan izanda jokalari elebidun baten ordainak n izan behar duela nahitaez A aukeratzen badu, n ri kendu behar diogu frustrazioaren kostua (c). Hau da, jokalari elebidun batek B aukeratzen badu baina A aukeratzen duen elebakar (edo elebidun) batekin elkartzen bada eta A hitz egin behar badu azkenerako, jokalari elebidunaren ordaina (n c) da.
|
|
|
Estrategia bakoitzaren izenean, ezkerreko osagaia da jokalariak Ia elebiduna informazio multzoa duenean aukeratzen duen hizkuntza, eta eskuinekoa, Ib elebiduna informazio multzoa duenean aukeratzen duena. Hau da, adibidez, I. jokalariak AB estrategia aukeratzen duenean, berak A erabiltzen du lehenengo, eta
|
hizkuntzaz
aldatzen da gero. II. jokalari elebidunak ere lau estrategia puru ditu aukeran:
|
|
|
da S2 estrategia asko erabiltzen dela egoera errealetan, lehen begiratuan ez baitu pizten eztabaidarik eta gizalegearen printzipioekin bat (Lakoff, 1973; Brown eta Levinson, 1987). Elkarrizketa hasten duen jokalariak S2= AB estrategia baliatzen badu, A hizkuntzan (gizarteko kide guztiek hitz egiten duten hizkuntzan) hasten da, baina, II. jokalaria elebiduna bada eta B erabiltzen badu erantzuteko (hau da, II. jokalaria S1 estrategia baliatzera ausartzen bada), elkarrizketa hasten duen jokalariak S2= AB estrategia baliatzeak esan nahi du
|
hizkuntzaz
aldatzen dela. Bestalde, II. jokalariak S2= BA estrategia baliatzen badu, I. jokalariak elkarrizketa hasteko erabiltzen duen hizkuntza bera erabiltzen du; bestela esanda, S2 estrategiak ez ditu behartzen elebakarrak, baina, hizkuntzaz aldatzea dakarrenez gero berekin, B aukeratzeko eta erabiltzeko bide ematen du eta, hartara, gizalegearen arauei jarraitzen die (Lakoff, 1973).
|
|
|
Elkarrizketa hasten duen jokalariak S2= AB estrategia baliatzen badu, A hizkuntzan (gizarteko kide guztiek hitz egiten duten hizkuntzan) hasten da, baina, II. jokalaria elebiduna bada eta B erabiltzen badu erantzuteko (hau da, II. jokalaria S1 estrategia baliatzera ausartzen bada), elkarrizketa hasten duen jokalariak S2= AB estrategia baliatzeak esan nahi du hizkuntzaz aldatzen dela. Bestalde, II. jokalariak S2= BA estrategia baliatzen badu, I. jokalariak elkarrizketa hasteko erabiltzen duen hizkuntza bera erabiltzen du; bestela esanda, S2 estrategiak ez ditu behartzen elebakarrak, baina,
|
hizkuntzaz
aldatzea dakarrenez gero berekin, B aukeratzeko eta erabiltzeko bide ematen du eta, hartara, gizalegearen arauei jarraitzen die (Lakoff, 1973). Are gehiago, jotzen da S2 estrategiak ez diela egiten" mehatxu" [ikusi Goffman (1967); Brown eta Levinson (1987)] elebidunei ez elebakarrei, bi taldeen eskubideak errespetatzen baititu.
|
|
|
Ezra Poundek, esaterako, artelan baten zentzua inoiz ez dela finkoa erakutsi zuen bere itzulpen eta saiakeretan. Zentzu hori birmoldatuz doa
|
hizkuntza
aldatu eta garatu ahala. Izan ere, antzinako artelan bateko hitzen asoziazioak desberdinak dira artelan hori beste garai nahiz kultura batean jasotzen duenarentzat.
|
|
|
Eskoletan ere ohiko ikasgaiak dira kolonizazioa eta deskolonizazioa, eta literaturan, komunikabideetan, entziklopedietan ere agertzen dira. Leku izen kolonial asko hizkuntzatik
|
hizkuntzara
aldatzen dira, hizkuntza bakoitzak bere moldea baitu horrelako izenak adierazteko, hala nola Hego mendebaldeko Afrika Alemana, Piperbeltz Kosta, Volta Garaia. Era horretako izendapenak eratzeko erabilitako joskera irizpideari buruzko argibideak ere ematen ditu arauak.
|
|
|
Apalauzaren iritziz taldearekin identifikatzeko behar handia izaten dugu gaztaroan; hau da, talde nortasuna oso indartsua da gazte denboran. Eta
|
hizkuntza
aldatzea edo gazteen hizkera sortzea eta garatzea da taldearekin identifikatzeko moduetako bat.
|
|
|
Bakarrik ausartzen da ekintzen erantzukizuna estatu zapaltzaileen gainean botatzera, baina, bistan dena, horrek ez du asetzen uste publikoa ez eta, nire ustez bederen, militanteak ere.
|
Hizkuntza
aldatu da, eta horrek zerbait erran nahi du! Oso urrun gara gudari heroikoen ekintzak goraipatzeko denboretatik, eta goraipatzearen ezinak berak erakusten digu modeloaren krisia.
|
|
2013
|
|
|
Egoera horri buelta emateko bai. Beste kontu bat da harreman horretan zeinek agintzen duen, gaztelaniaz egiteko ohitura duenak ala
|
hizkuntza
aldatu nahi duenak. Psikologia munduan sartuko ginateke.
|
|
|
Betiko lankidearekin ezin
|
hizkuntza
aldatu.
|
|
|
Bestalde, jakin behar dugu azturetan ala ekintzetan eragiten ari garen. Esate baterako, lor dezakegu halako langilek gure aurrean
|
hizkuntza
aldatzea, baina buelta eman orduko gaztelaniara itzuli da; ekintzan eragin dugu, baina ez langile horren azturetan. Beraz, dispositiboak kentzen baditugu lehenera itzultzen da hiztuna, ez da haren disposizioan eragiterik lortu.
|
|
|
Proba hartan kale egin zidan Mari Karmenek, ez zen ausartu euskaraz dakien apurra egiten. Erdara hutsean izan dugun berriketaldi honetatik aurrera
|
hizkuntza
aldatu du eta euskaraz hasi zait. Gure arteko hizkuntza harremana aldatu dugu di da batean.
|
|
|
Mart� nez de Lunak Euskal Herriko egileen hainbat ideia bilduz (Sánchez Carrión Txepetx¸ Juan Carlos Etxegoien Xamar, Sarasua, Azurmendi, Erize, Hernández, Uranga, Coyos) zein nazioarteko (batez ere, Kataluniako Bastardas edota Fernéndez) honako diskurtso aldaketak proposatzen ditu, beti ere, eztabaidarako: 1) euskara berreskuratzetik irabaztera; 2)
|
hizkuntzaz
aldatzetik norberak aukeratutako eta gidatutako eleaniztasunera; 3) integraziotik adopziora; 4) biziraupenetik ongizatera; 5) sakrifiziotik ahalegin saritura eta 6) bertako berariazko hizkuntzatik herritar guztien hizkuntzara.
|
|
|
1 Diskurtso berrian, proposatzen dira zenbait aldaketa, denak gure artean eztabaidagai izatera proposatuko nukeena hemen: 1) berreskuratzetik irabaztera pasatzera, 2)
|
hizkuntzaz
aldatzetik norberak aukeratutako eta gidatutako eleaniztasunera, 3) integraziotik adopziora (gutxienez zalantzan jarriko nukeena, gure kasuan behintzat), 4) biziraupenetik ongizatera, 5) sakrifiziotik saritutako ahaleginera, 6) Kataluniako berariazko hizkuntzatik katalan guztien hizkuntzara. Egia esan, aldaketa hauek denak zalantzan jarriko nituzke, besterik gabe euskara mundura aplikatu nahi badira.
|
|
|
iruditzen zait proposatzeko beste azDiskurtso berrian, proposatzen dira zenbait aldaketa, denak gure artean eztabaidagai izatera proposatuko nukeena hemen: 1) berreskuratzeti irabaztera pasatzera, 2)
|
hizkuntzaz
aldatzetik norberak aukeratutako eta gidatutako eleaniztasunera, 3) integraziotik adopziora (gutxienez zalantzan jarriko nukeena, gure kasuan behintzat), 4) biziraupenetik ongizatera, 5) sakrifiziotik saritutako ahaleginera, 6) Kataluniako berariazko hizkuntzatik katalan guztien hizkuntzara.
|
|
|
Solaskidea aurkaria dela pentsatu beharrean, hobe da entzun, haren lekuan jarri eta ulertzen saiatzea; estualdia pasaraziko diogula sinetsi beKarmelo Ayesta – Goza daiteke gehiago. Euskaldun baten hizkuntz bidaia harrean, hobeto imajinatzen badugu euskaraz egiteko aukera zabalduko diogula, edo, euskalduna izan ezean,
|
hizkuntza
aldatzea eskertuko digula.
|
|
|
–Joanes Mailu duzue gizon hau, argitu zien ingurukoei,
|
hizkuntzaz
aldatuta?. Nafarroa Behereko zalduna.
|
|
|
Scratch informazio testua irakurri ondoren, sartu webgunean eta izena eman. Ez ahaztu
|
hizkuntza
aldatzeaz, euskaraz jartzeko aukera baitago.
|
|
|
Mugimendua gertatzea normala da,
|
hizkuntzak
aldatzea, egoera sozialak aldatzea... Aldaketa gertakari normala da.
|
|
2014
|
|
|
Gakoen artean, euskaraz hitz egitea legalki gure eskubidea dela oso argi eduki behar dugu eta baita ez ahoz ko komunikazioa %70 dela elkarrizketa batean, beraz keinuekin asko esan dezakegu
|
hizkuntza
aldatu gabe.
|
|
|
Atzerritar batekin jarrera berdina hartuko luke pertsona horrek? Atzerritar batek ez luke
|
hizkuntza
aldatuko. Egoera hauen inguruan hausnartu eta jarrera kontzientea hartu behar dugu.
|
|
|
Bera oinarrizko kontuetan ongi moldatzen dela dio, jendea agurtu, zer nahi duen galdetu, kobratu eta abar. " Baina elkarrizketa hasi eta apur bat kostatzen zaidala ikusten duten bezain pronto
|
hizkuntzaz
aldatzen dute".
|
|
|
Hizkuntza bat bizia da, aldakorra, etengabe mugimenduan dagoena.
|
Hizkuntza
aldatzeaz gain, hura erabiltzen duen jendartea ere aldatuz doa gelditu gabe, bere baitako arau eta harremanak negoziatuz ari dira une ezberdinetan. Hau hitanoaren inguruan dauden arau sozialei aplikagarria izango litzateke eta oraingo egoeraren ispilu.
|
|
|
1782 Ib., 27
|
Hizkuntzak
aldatu egiten dira, eta, justamente el estudio minucioso de esos cambios históricos del idioma nacional revela la actuación sobre él del espíritu, del alma nacional, que, preexistente en cada momento, modifica el cuerpo del idioma acomodándolo a las necesidades espirituales de la nación?.
|
|
|
Bestalde, zati baten gordetako informazioa zati horretan flexionatu beharrekohitzei pasatzeko mugimenduak zehazterakoan, berriz ere, xede hizkuntzari buruzkoezaugarriak soilik hartu behar dira kontuan. Erregela multzo hau ere bere horretanerabiltzea posible da iturburu
|
hizkuntza
aldatzea helburu duen portabilitate ariketan.
|
|
|
Kode irekiko leheningelesa euskara itzultzailea erabiltzaileei eskuragarri jarri nahi genieke. Bestetik, portabilitate ariketekin jarraitu nahiko genuke xede
|
hizkuntza
aldatuz. Horrelakoariketek Matxin sistema bere hasierako erabilera esparrua zabaltzea ahalbidetzendute.
|