|
2002
|
|
|
nagusitasunez hitz egiten denarekin alderatzen badugu geroz eta deslotuago azaltzen da, horrek dakarren guztiarekin, aldaerak bizirik egon ohi diren ohiko guneetatik eta hizketa elkarreraginetatik aldentzea, eskolaz kanpoko
|
hizkuntzaren
erabileran eraginez. Ingurumari horretan, hizkuntzaren batasun bidean egin duguna ahultzera datozen nola baita euskararen aldaeren aldeko ez diren toki batzuetako joerak alboratuz, aldaerek izan luketen uztarduraz ahalik instituzio gehien ados jarriko dituen prozedura jarri luke, nire iritzi apalean, Euskaltzaindiak.
|
|
2005
|
|
|
Azken urte hauetan eta Soziolinguistikan lanean diharduten adituek egindako azterketa eta ikerketen ondorioz, hizkuntzen normalizazio prozesuei buruz gauza batzuk argitzen joan dira, haietako batzuk hauek izanik: hizkuntza baten osasuna neurtzeko, honen erabilera neurtu egin behar da; hizkuntza batek bere biziraupena ziurtatzeko bere hiztunen egunerokotasunean txertatua egotea lortu behar du; eta
|
hizkuntzaren
erabileran eragiteak urte askotako lan planifikatua eta koherentea eskatu egiten duela. Prozesu horretan, euskaldunok, herritarrak garen aldetik eta interes handien dugunaren heinean ezinbesteko eragileak eta motorra gara.
|
|
2006
|
|
|
2 Gatazka diglosikoen dinamika soziolinguistikoen azterketa. Alor honek historia eta
|
hizkuntzen
erabileran eragina duten irudi, jarrera eta iritziak kontutan hartzen ditu, batez ere hizkuntzen arteko harremanak gatazkatsuak direlarik eta indar harremanak daudelarik.
|
|
2007
|
|
|
|
Hizkuntzaren
erabileran eragiteaz ari garenean, hainbat ikerketa eta adituren iritzi izaten ditugu aintzat eta horietan oinarritu ohi ditugu gure programak. Batzuetan modu kontzientean egin da hori, beste batzuetan intuizioz, baina horrek ere balio du, intuizioa inguruaren behaketan oinarritua egoten baita gehienetan eta bertatik jasotzen baititugu egitasmoak sortzeko adierazle egokienak.
|
|
2008
|
|
|
|
Hizkuntzaren
erabileran eragiten duten faktore nagusiak bi dira: hizkuntza hitz egiteko erraztasuna eta hizkuntza horretako hiztunen harreman sarea.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe? Nolatan gaurkotu liteke hizkuntza bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko hizkuntza beharrak asebetetzeko hizkuntzaren gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela,
|
hizkuntzaren
erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak, bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila. Sailaren barruan dagoen Sustapen Batzordeak, azken urteotan, euskal gizartean puri purian dauden gaiak aztertu eta aztergai izan dituen gaiei buruzko iradokizunak egin ohi ditu ia urtero.
|
|
|
Jarrera sexisten zeresanari dagokionez, aurreiritziak edo sexismoak
|
hizkuntzaren
erabileran eragiten ote zuen aztertu nahi zen (Schnake eta Ruscher, 1998), hizkuntzaren erabilera estrategiko edo soslaitua areagotzen ote zuen, hain zuzen.
|
|
|
" Hasi masiak: eskola giroko
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen lehen azalpen saioa" eta" Eskolaren eragimena, euskara indarberritzeko orduan", in Askoren artean: Eskola Hiztun Bila (17 or.). Vitoria Gasteiz, HUIS?
|
|
|
Hedabideek oro har, eta gazteei dagokienez, ikus entzunezko hedabideek batez ere? eragin itzela dute herritarren hizkuntza ohiturak errotzean eta hizkuntza gaitasunaren garapenean; esana dugunez, bi horiek
|
hizkuntza
erabileretan eragin erabakigarria duten faktoreetariko batzuk dira. Asko da euskarak jokatzen duena hedabideen partidan, hizkuntza guztien antzera, baina bera baino pisu handiagokoak diren hizkuntzek dituzten baino arrisku handiagoak saihestu ditu gure hizkuntzak, ezinbestean.
|
|
2010
|
|
|
Soziolinguistika klusterra, topagunea eta urtxintxa (2009). Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa proiektua. Emaitzen txostena.
|
|
|
euskaraz egiteko ohitura falta dute, egitea kostatzen zaie, hizkuntza gaitasunari eusteko zailtasunak dituzte eta euskara galtzeari beldur diote. ikusi dugun bezala, Mendialdea —eremu euskalduna— ez da euskararako eremu homogeneoa. herri euskaldunak daude, familia euskaldunbeteak eta haurtzaroan etxe auzoko giro euskaldun petoa izan duten gazteak. baina familia euskaldun ez osoak ere badira, bertikalki —belaunez belaun— euskararen eten jarraipenaren haustura loturak izan dituztenak eta horizontalki —belaunaldi berekoen artean— euskara dakitenak eta ez dakitenak dituztenak (bikotekideen artean, adibidez). eremu euskaldunean aspaldian erdaldundutako herriak ere badira oraindik beren inguruan eragin erdalduntzailea dutenak (elizondo adibidez). oro har, azken 20 urteotan euskararen egoerak hobera egin du, belaunaldi gazteak aurrekoa hobetu du eta horretan familia ez ezik, ingurunea ere (eskola bereziki) funtsezko eragingarriak izan dira. gure gazteak bezalaxe, ipar mendebaldeko 25 urtetik beherakoen gehien gehienak euskaldunak ditugu (leitzaran urumealdean, Malerrekan eta bortzirietan batik bat, ia %100) eta euskaraz egin dituzte ikasketa maila akademiko oinarrizkoak. 1 atalean aipatu bezala, kale neurketek eta inkesta soziolinguistikoek Mendialdeko gazte horien euskararen erabilera positiboki nabarmendu dute, gazte anitzek adinkideekiko harremanak euskaraz eratu baitituzte. euskal gazteen
|
hizkuntza
erabilerari eragiten dioten faktoreen gaineko ikerketa batek (Soziolinguistika klusterra et al. 2009) iradoki duenez, faktore horien arteko elkarreragina konplexua bada ere (maila indibidualean, mikrosozialean eta makrosozialean), agerikoa da haurtzaroko hizkuntza bizipenek eta ohiturek, elebidunen hizkuntza gaitasun erlatiboak eta hizkuntzaren pertzepzioek, bertzeak bertze, duten garrantzia.... Faktore horiek guztiak, hein handi batean, txikitako hizkuntza sozializazioari lotuta daude. alde horretatik, Mendialde euskalduneko gazteek izan dituzte euskarazko sozializaziorako baldintzarik hoberenak eta, antza, horri esker dira egun euskal hiztun aktiboagoak. hizkuntza egoera pribilegiatua da gazte haiena. pribilegiatua diot nafar euskaldun gehienak ez baitira halako giro euskaldunean bizi. baina egoera on hori ahul bezain hauskorra da.
|
|
|
EPEsA metodologia. Lan giroko
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten aldagaietan oinarritua (17 orr.). andoain: Soziolinguistika klusterra.
|
|
|
EPEsA metodologia. Lan giroko
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten aldagaietan oinarritua (43 orr.). andoain: Soziolinguistika klusterra.
|
|
|
Euskal Herriko gaztetxoak eta euskara, lasarte oria: iñaki Mart� nez de luna. topagunea, Soziolinguistika klusterra, urtxintxa eskola, 2009," gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa proiektua. emaitzen txostena." argitaratubako txostena. oHarraK
|
|
|
Lehen txostenean Jone Miren Hernandez andereak. Baina gu ere gazteak izan ginen! Gazte euskalduna izatearen esanahia atzo eta gaur, gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa, txostena aurkeztu zigun.
|
|
|
Gazte euskalduna izatearen esanahia atzo eta gaur 21,85 Kb Asier Basurto: Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa 97,45 Kb Jean Baptiste Coyos eta Erramun Baxok: Gazteak, euskara eta aisialdia Ipar Euskal Herrian 19,77 Kb Iñaki Arruti:
|
|
2011
|
|
|
Arrue egitasmoa 2003an hasi zen, eta haur eta gazteen eskola giroko
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreak ikertzen ditu. Ikuspuntu metodologiko teknikotik, egitasmo honek ikasleen hizkuntza erabilera neurtzeko metodologia propioa garatu du.
|
|
|
Beste aukera bat izan liteke hizkuntza indartzeko eskolaren zeregina ikasgelara mugatu beharrean, ikastetxea osotasunean hartzea eta ikasgelaz kanpoko esparruetan
|
hizkuntzen
erabileran eragiten saiatzea (Osa, 2003). Halaber, ziur asko eskolaz kanpoko bestelako gizarte erakundeetan ere hizkuntza gutxituaren erabilerarekiko kontzientzia sendotzeak ere lagun dezake (Aldasoro eta Elorza, 2004).
|
|
2012
|
|
|
" Gehienek telebista ikusten dute gaztelaniaz" (M2). Telebista erreferente eta eredu iturri eraginkorra da txikiendako eta telesaioak erdaraz ikusteak haurren
|
hizkuntza
erabilerari eragiten dio: " hori izugarri nabaritu da. patioan nabaritu da" (Lk, 201010). haurrek pantailako pertsonaiak gogoko izaten dituzte eta sarritan horien gainean aritzen dira solas jolasean, bai eta haien mintzamoldeak beren joko sinbolikoetara ekartzen ere.
|
|
|
Beraz, eskolak etxeko
|
hizkuntza
erabilerari eragin dio eta eraginbidetako bat haurrak berak izan dira. euskararen aldeko giro berria eta ego belaunaldiaren hizkuntza portaeren aldaketa
|
|
|
Ahozko hizkuntzaren erabileraren garrantzia hizkuntzaren ormalizazioan, Barakaldon – Enara Belloso gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa orokorra
|
|
|
Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreak hiru mailatan ordenatuta daude:
|
|
|
2 Taula. Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreak
|
|
|
Iturria: Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa proiektua, emaitzen txostena, 16.or.
|
|
|
|
HizKunTzaRen
eRaBileRan eRagiTen DuTen faKTORe zeHaTzen azTeRKeTa
|
|
|
Liburuaren atzealdeko azalean beste hau irakurtzen dugu:
|
Hizkuntzaren
erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak biltzen ditu JAGON Sailak bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere. Euskaltzaindiaren Jagon Sailak JAGON bildumak euskararen inguruko hainbat ikerketa eta saiakera hartzen ditu, hizkuntzaren erabilera praktikoa aztertu eta euskara sustatzeko eta babesteko.
|
|
|
EraLan ikerketa proiektua: Lan giroko
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten aldagaiak. Aldagaien identifikazioa eta aldagaietan eragiteko interbentzioen metodologia, Soziolinguistika Klusterra, Andoain.
|
|
2013
|
|
|
Hizkuntzen aukeraketan eragiten duten faktoreen gaia asko landu izan da soziolinguistikaren eremuan, eta faktore horiek sailkatzeko hainbat proposamen egin izan dira. Sailkapen horiek Euskal Herrira egokitu dituenetako bat Mart� nez de Luna (2001) izan da, eta hari horri tiraka Soziolinguistika Klusterrak (2009) gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreak aztertu zituen.
|
|
|
Eskolako eremuari begira jarrita, gure ikerketaren kasuan euskarak du erabateko nagusitasuna. Arrue proiektuan (Arrue ED2011, 2012) ateratako ondorioetako bat izan da ikasleen arteko eskolako
|
hizkuntza
erabileran eragiten duen aldagairik eraginkorrenetako bat ikasle horiek eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa dela. Gure kasuan, eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa erabat euskalduna da, eta hori bat dator Arrue proiektuan ateratako ondorioarekin.
|
|
|
6 A eta B hizkuntzen hiztun elebakarren multzoek antzeko tamaina dutenean, AB/ BA hiztun elebidunen multzoen
|
hizkuntz
erabilerak eragiten ditu A edota B hizkuntzen erabilera tasak. Kasu horretan, hizkuntzen estatusa, boterea eta abar erabakigarriak dira hizkuntza bat baino bestea erabiltzeko.
|
|
2014
|
|
|
Gazteen artean euskararen erabilera informala areagotzeko familiak duen garrantzi handia azpimarratu digu, lehenik: " Familiak erabileraren joera naturala bultzatzeko zeregin ikaragarria du eskuartean; familiak gazteek kalean erakutsiko duten
|
hizkuntza
erabileran eragin zuzena du. Orain arte eremu honetan lan handia egin bada ere, aurrerantzean indar gehiago jarri da".
|
|
|
Identitatea modu honetara ulertzeak, ildo berri bat zabaldu du euskal soziolinguistikan (Hernández 2007, Kasares 2013), hizkuntzarekiko loturan gertatzen diren fenomenoak, hizkuntzaren planotik haratago, modu konplexuagoan ulertuz eta aztertzeko bideak zabalduz: identitatearen poliedroaren alde bat baino gehiago baldin badago, zuzenean ala zeharka hizkuntzari lotua (funtsean, identitatearen alde guztiak elkarreraginean garatzen baitira), badira hizkuntzari zuzenean lotuta egon ez arren (soziolinguistika klasikoak lotura ulertzen duen moduan),
|
hizkuntzaren
erabileran eragiten duten identifikazio esparruak ere. Alegia, hiztunek euskaraz edo erdaraz egiten dutenean hizkuntzaz haratagoko ezaugarri ekonomiko sozial kulturalei loturiko identitate ezaugarriak adierazten ari direla uler liteke.
|
|
|
Horixe da, hain zuzen ere, BE JK gisa aztertuz atera dudan ondorioetako bat: behatutako gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreak nagusiki identitateari lotuak direla, modu konplexuan saretzen direla eta elkarreraginean daudela. BEn, zehazki, jarduerakideak kontziente dira JKaren baitan gizartearekiko ematen diren bi mutazio nagusiz:
|
|
|
2 Irizpide hauen bidez neutralizatu ditzaket
|
hizkuntza
erabileran eragin dezaketen norbanakoari loturiko zenbait faktore, hala nola, h" izkuntza gaitasun erlatiboa edo hizkuntza ziurgabetasuna.
|
|
|
Ezinbestekoa da euskal hiztunek egokitzen zaizkien egoera anitzen aurrean baliabideak izatea beren nortasunari eusteko, autoestimuari eusteko eta, hiztun komunitate moduan indartuko badira, beste pertsona batzuentzat eredugarri izateko. aukerak areagotuko lituzke.
|
Hizkuntzaren
erabileran eragiteko laguntza ezinbestekoa ere izan daiteke.
|
|
|
Basurto, A. (2010): . Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreenazterketa?, Euskera, 55, 2, 609, http://euskaltzaindia.net/dok/ euskera/ euskera_ 2010.pdf [kontsulta: 2014].
|
|
2015
|
|
|
Euskararen erabilera sustatzera begira eskola orduz kanpoko jarduerak dira hurrengo urteetan garapen handia izan dezakeen eta izatea merezi duen arloetako bat. denbora) baita kualitatiboak ere (Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreak, adibidez). Mugak onartzen direnean, errazagoa da egokiak diren helburuak jartzea eta helburu horiek lortzea.
|
|
|
ez da iristen sarrera hizkuntzarekiko behar hainbateko motibazioa edukitzera, zein ere den hizkuntza hori?, eta horregatik motibazio hutsune bat ematen da bere baitan, beste hizkuntza batekin bete daitekeena, horrela ordezkapen prozesu bati ekinez. Behar hainbateko mailaraino menperatu ez den hizkuntza familiako hizkuntza baldin bada, famili hizkuntzarekiko motibazio negatiboa gehi dakioke beste hizkuntzarekiko (jeneralean inguruneko hizkuntzarekiko) motibazio positiboari, luzarora soil soilik inguruneko
|
hizkuntzaren
erabilera eraginez, zeinak ingurune presiorik handiena egiten dion hizkuntzako elebakar sutsu bihurtzen bait du elebidun goiztiarra.?
|
|
|
Azkenik, asko dira
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten aldagaiak. da euskararenmoduko hizkuntza gutxitu batean aritzen diren komunikabideen kasuan, hizkuntza berarenjabekuntza prozesuan eragiten duten faktoreek garrantzi handia izango dutela kontsumoaren (edo kontsumo ezaren) zergatiak azaltzeko.
|
|
|
Eskolako eremuari begira jarrita, gure ikerketaren kasuan euskarak du erabateko nagusitasuna.Arrue proiektuan (Soziolinguistika Klusterra, Eusko Jaurlaritza eta ISEI IVEI, 2012) ateratakoondorioetako bat izan da ikasleen arteko eskolako
|
hizkuntza
erabileran eragiten duen aldagairikeraginkorrenetako bat ikasle horiek eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa dela. Gurekasuan, eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa erabat euskalduna da, eta hori bat datorArrue proiektuan ateratako ondorioarekin.
|
|
|
Horrekin batera, hizkuntzen aukeraketan eragiten duten faktoreen gaia asko landu izan dasoziolinguistikaren eremuan, eta faktore horiek sailkatzeko hainbat proposamen egin izan dira.Sailkapen horiek Euskal Herrira egokitu dituenetako bat Martinez de Luna (2001) izan da, eta harihorri tiraka Soziolinguistika Klusterrak (2009) gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreakaztertu zituen.
|
|
2016
|
|
|
Gehienak dira soilik euskaraz egiten dutenak (%64), baina oso portzentaje nabarmenean egiten da gaztelaniaz (%24) eta kode aldaketaren fenomenoa ere begi bistakoa da (%11). Aiarren harreman sareak aldatzen ari ote diren eta horrek
|
hizkuntzen
erabileran eragin argia izan dezakeen hipotesitik abiatutako lana da. Izan ere, azken urteetan gora egin du immigrazioak, eta, gainera, gizarte globalizatuago batean, ia erabat erdaraz jasotzen diren aisialdia eta informazio bide berriak dira nagusi.
|
|
|
Une honetan, hizkuntza biziberritzeak eta hizkuntza politikek bat egiten dute. Hizkuntza politikek
|
hizkuntzaren
erabileran eragiten duten erabaki edo ekintzak dira: ikusten direnak eta ikusten ez direnak, kontzienteak eta inkontzienteak, antolatu direnak eta antolatu ez direnak.
|
|
|
Adibidez, Mintzalaguna programa litzateke irtenbide hau azaltzen duen kasu esanguratsu bat. Bigarrenik,
|
hizkuntzaren
erabileran eragiten duten aldagai psikologiko eta soziologikoak ondu daitezke, esaterako, hizkuntza batek duen prestigioa (Grenoble, 2013: 797). Prestigioa lortzeko eman beharreko pausoak zailagoak dira, eta Hizkuntza Plangintza eta Politika (HPP) arloa arduratzen da horretaz.
|
|
2017
|
|
|
Jaione Aiestaran kazetariak aztertu duenez," hiztunaren hizkuntza gaitasuna oso kontzeptu dinamikoa da, etengabe eraldatzen, mugatzen eta osatzen dena". Hortaz, hainbat faktore dira
|
hizkuntzaren
erabileran eragiten dutenak. Komunikazio eta Gizarte Zientzietako ikasleen matrikulazio joeren analisia egin du Aiestaranek.
|
|
|
53) eta" jardueren jiran sortzen dira taldearenak diren zenbait identitate ezaugarri, norbanakoengan gorpuzten direnak" (artetxe, 2014, 12). hortaz, identitatea ez da gertaera mugiezina eta gizakien arteko elkarrekintzan garatzen da. daviesen arabera (2005), komunitate bateko kide izatea ez da" emana den zerbait" eta identitatea modu performatiboan ulertzen ahal da; norbanakoek hizkuntzarekiko ideia edo erabilera modu propioak garatzen ahal dituzte (ibid., 13). Finean, identitatea egiten dugunaren emaitza da. horrez gain, badira
|
hizkuntzaren
erabileran eragiten duten bertzelako identifikazio esparruak. hiztunek euskaraz edo erdaraz egiteak hizkuntzaz gaindiko identitate ezaugarriekin harremanetan dago, identitate ezaugarri ekonomiko, sozial eta kulturalekin (ibid., 15). horren harira, ikerketa feministek identitate gertaeren aniztasuna ulertzeko marko teorikoak findu dituzte, eredu dikotomikoak gaindituta. arraza, etnia, klasea, sexu... 31). hizkuntza ez da soilik komunikazio tresna, baizik eta pertsonek beren identitatea (k) (ber) eraikitzeko eta moldatzeko bitartekoa. hartara, identitatea tokikotasunarekin zerikusia duten prozesu eta praktikekin lotua da, pertsonak inguratzen dituenarekin, eta haien desio eta interesekin (ibid., 48). norbanakoek beren identitateak berresten eta negoziatzen dituzte, batzuetan aldakorrak izaten ahal direnak, testuinguru elebidun eta eleaniztunetan (kasares, 2014:
|
|
2018
|
|
|
EPEsA metodologia. Lan giroko
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten aldagaietan oinarrituta. Soziolinguistika Klusterra.
|
|
2019
|
|
|
ikuspegi psikologikoa", in Joxe Inazio marko Juanikorena eta oihana Lujanbio Begiristain (ed.), Eralan ikerketa proiektua: EPEsA metodologia Lan giroko
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten aldagaietan oinarritua, Soziolinguistika klusterra, andoain, 203
|
|
|
" Gizarte inguruko baldintzek
|
hizkuntza
erabileran eragina badute ere, ez dira gizartezko indarrak bakarrik erabilera erabakitzen dutenak, hiztunen hizkuntzarekiko jarrerek ere eragiten baitute hauen hizkuntza aukeran. (...) Hizkuntza gutxiengotuen erabileran gizakiaren norizana edo izanahia litzateke eraginkorrena.
|
|
|
EiTBk, euskarazko edukiak emateaz gain, normalizazio prozesua bultzatu behar du, legeak dioen bezala, euskal kulturan eta hezkuntzan egiten ari den lana laguntzeko, besteak beste. Hori da bere ardura eta ezin dio iskin egin, euskararen irudi publikoan eta
|
hizkuntzaren
erabileran eragin handiena duten eragileetako bat delako.
|
|
|
– Ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina, motibazioan ADaz hunkitua den pertsonarengan.
|
|
|
– Ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina, ADaz hunkituak diren pertsonaren parte hartzean.
|
|
|
– Ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina, ADaz hunkituak diren pertsonaren portaeran.
|
|
|
Ikerketa honen galdera nagusia« zein izango litzateke ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina Alzheimer dementziaz hunkitua den pertsonaren akonpainamenduan, zen.
|
|
|
Ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina Alzheimer dementziaz hunkitua denpertsonaren akonpainamenduan
|
|
|
Alzheimer dementziaz hunkitua den pertsonak, ama hizkuntza erabiltzearen joera luke. Ikerketa honek« zein izango litzateke ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina Alzheimer dementziaz hunkitua den pertsonaren akonpainamenduan» galderari erantzunen dio. Horrentzat Alzheimer dementziaz hunkituakdiren 4 pertsonaren garbitze denborak bai euskaraz, bai frantsesez eginak eta ebaluatuak izan dira.
|
|
|
Ikerketa honen helburua ama hizkuntzaren erabileraren abantaila erakustea da AD duten pertsonarenakonpainamenduan, eta gure kasuan, euskararen erabilera euskaldunekin. Ikerketa galdera hortik doa« zein izango litzateke ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina Alzheimer dementziaz hunkitua den pertsonaren akonpainamenduan? » eta hortik ama hizkuntzak Alzheimer dementziaz hunkitua denpertsonaren motibazioan, parte hartzean eta portaeran influentzia bat duela hipotesia ateratzen da.
|
|
2020
|
|
|
Lanari izenburu hau jarri dio: Ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina Alzheimer dementziaz hunkitua den pertsonaren akonpainamenduan. Ergoterapeutak pazientearen autonomia mantentzeko ahalegina egiten du eta Goyhenetxek jakin nahi zuen ea jatorrizko hizkuntzan artatuz gero gaixoaren gaitasunak gehiago sustatzen ziren.
|
|
|
10 Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketan (Topagunea, Soziolinguistika Klusterra, Urtxintxa Eskola 2009) http://www.soziolinguistika.eus/files/ gazteenhizkuntzaerabileraneragitendutenfaktoreenazterketai.pdf
|
|
|
Euskarazko komunikazioa informatzeaz haragoko gizarte funtzioa du. Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketan (ToKomunikazioa eremu digitalean: daukaguna eta datorrena – Leire Palacios Egiguren eta Lorea
|
|
|
23 Gazteen hizkuntza erabilerari buruz egin den lan osatuenetariko bat, Soziolinguistika Klusterrak, Urtxintxa Eskolak eta Topagunea euskara elkarteen federazioak elkarlanean egindakoa da. Hainbat aditu, aritu eta gazterekin," Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa" burutu zen. Azterketa hura egin zenetik hona, hartzaile mota ezberdinen artean aurkeztua eta bide askotatik zabaldua izan da.
|
|
2021
|
|
|
Soziolinguistika Klusterra, Topagunea eta Urtxintxa (2007): Gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa proiektua, Emaitzen txostena.
|
|
|
2.2
|
Hizkuntza
erabileran eragiten duten aldagai nagusiak
|
|
2022
|
|
|
Amaia Manterola zuzendariak azaldu duenez, haiek ere" oso kezkatuta" daude egungo errealitatearekin. " Zestoa udalerri euskalduna da, arnasgunea, baina kanpotik jende asko etorri da, eta horrek
|
hizkuntzaren
erabileran eragina izan du. Ikusi dugu euskararen erabilera jolas garaian asko murriztu dela eta gaztelania asko entzuten dela".
|
|
|
Hitzez ekiteko garaia da goiburu hartuta, ate joka da Euskaraldiaren hirugarren edizioa. Azaroaren 18tik abenduaren 2ra,
|
hizkuntza
erabileran eragitea xede duen ariketa kolektiboan parte hartzera deituta daude 16 urtetik gorako euskal herritarrak. Aurreko bi edizioen moduan, ahobizi gisa edo belarriprest gisa parte har dezakete norbanakoek.
|
|
|
Populazio edo talde zaurgarrienen harira, garrantzitsua da aipatzea, Maritxu Goyhenechek Ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina Alzheimer dementziaz hunkitua den pertsonaren akonpainamenduan izenburupean egindako ikerketan, ama hizkuntzak eragin baikorra duela Alzheimer dementzia pairatzen duen pertsonaren motibazioarengan ikusi zuela, baita horien esku hartzean eta jarreran ere. Oso interesgarria den kontzeptua azaltzen digu berak, aliantza terapeutikoarena, hain zuzen ere.
|
|
|
Maritxu Goyheneche ergoterapeutak egindako ikerketa ere itsasargi izan dugu: ama
|
hizkuntzaren
erabileraren eragina Alzheimer dementziaz hunkitua den pertsonaren akonpainamenduan. Ama hizkuntza, barruan errotuena den hizkuntza dela adierazten du, eta semantika bereizketak urriagoak izango direla edota beranduago agertuko direla aipatzen da bertan.
|
|
|
Euskara gizarte kohesiorako elementu izateko, bereziki zaindu dira sektore prekarizatuenak tartean,
|
hizkuntzaren
erabileran eragin handia duten zaintza sektorean (feminizatua ere badena) edota ostalaritza sektorean. Izan ere, etorkin dentsitate eta kontzentrazio handiagoa dago sektore prekarizatuetan, eta euskaraz jakin gabe laneratzen direnen ehunekoa altuagoa da.
|
|
|
Lurraldetasunaren garrantzia gero eta agerikoagoa da hizkuntzen biziberritzean.
|
Hizkuntzen
erabileran eragina du lurraldeak, eta lurraldean eragin daiteke lurralde politiken (lurralde antolamendua, hirigintza, arkitektura...) bidez. Hausnarketarako galdera batzuk izan daitezke: euskara ofiziala den lurraldeaz ari gara?
|
|
2023
|
|
|
Euskara sustatzeko hizkuntza estrategiekin batera udalekuetako esperientzia bizipena positiboa izan dadin testuinguruari begiratzea ezinbestekoa da. Horregatik, esku hartzeak bideratzeko espazioa, objektua, pertsona eta denbora kontuan hartzeko formazioa eskaintzen da, besteak beste, horrek ere
|
hizkuntzaren
erabileran eragiten duelako (Aire 2023).
|
|
|
|
Hizkuntzaren
erabileran eragiten duten faktore nagusien artean azpimarratu dituzte hizkuntza erraztasuna eta harreman sarea. Hizkuntza erraztasunaren harira, euskaldunak irabazi diren neurrian, gora egin du erdaraz hitz egiteko erraztasun handiagoa duen euskaldunen kopuruak.
|