|
2011
|
|
|
Ez ditut behar bezala ezagutzen Israeleko, Galeseko edota Zeelanda Berriko maoriek beren
|
hizkuntza
gutxitua indarberritzeko egin dituzten bideak. Baina, zoritxarrez, munduan ez dira asko beraien hizkuntza biziberritzea lortu dutenak.
|
|
|
etorri berrien hizkuntzak ere nola sustatu. Erronka konpartitua dela ere egia da, bertako
|
hizkuntza
gutxituak indarberritzea eskolak berak bakarrik lortuko ez duen bezalaxe, etorri berrien hizkuntzak sustatzeko ere bestelako esparruetan ere eragin baita. Bide horretan, etorri berrien familia eta gertuko harreman sareak giltzarri izan daitezke.
|
|
|
Aurreko atalean ikusi dugun moduan,
|
hizkuntza
gutxituak indarberritzeko proposamenetan eskolari garrantzia handia eman izan zaio. Baina jarraian datozen orrialdeetan ikusiko dugunez, hain zuzen ere kasu askotan eskola erabili izan da hizkuntza gutxituak baztertzeko.
|
|
|
2
|
Hizkuntza
gutxituen indarberritzea
|
|
|
Bigarren atal honetan
|
hizkuntza
gutxituak indarberritzeko egin diren proposamenak izango ditugu hizpide. Zehazki, bi eredu edo proposamen izango ditugu hizpide:
|
|
|
Ondorioz, pentsa liteke hizkuntza baten normalizazio edo indarberritze prozesuak nola edo hala, gehiago edo gutxiago, eragin egin diezaiokeela hizkuntza gutxituaren alboan dagoen hizkuntza handi edo menderatzaileari (Coyos, 2010). Eta halakoetan ohikoa da hizkuntza handiaren nagusitasuna defendatzen eta bultzatzen dutenek
|
hizkuntza
gutxituen indarberritze prozesuei aurre egitea eta kontrako jarrera ere agertzea (Moreno Cabrera, 2000).
|
|
|
2
|
HIZKUNTZA
GUTXITUEN INDARBERRITZEA 43
|
|
|
4.4 Eskolaren ekarpena
|
hizkuntza
gutxituak indarberritzeko:
|
|
|
Liburua bost ataletan banatu dute egileek, munduko hizkuntza aniztasuna eta hizkuntza gutxituen auziarekin hasi, eta
|
hizkuntza
gutxituen indarberritzeko gure artean egon diren eta dauden proposamen teoriko eta praktiko ezagunenak aurkeztuz, bigarren; hirugarren atalean, hizkuntza gutxituen giza eskubideak eta hezkuntza aztertzen dira, elkarren arteko lotura estuak agerian jarriz; laugarren atala berriz, hizkuntza hauen irakaskuntzari eskaintzen zaio oso osorik. Aipagarria da bertan eskaintzen den informazio aberatsa, munduan leku ezberdinetan hainbat hizkuntza gutxiratu hezkuntzaren bitartez biziberritzeko dauden proposamen eta esperientzia ezberdinak aurkezten baitira.
|
|
|
Baina badira bestelako programak ere, mantentze ereduak edo murgilketa ereduak adibidez, zeinek hizkuntza gutxituen garapena bideratzeko aukera gehiago ematen baitute. Hizkuntza gutxituen didaktikaz ere ohartxo batzuk egingo ditugu, eta azkenik, ondorio orokor modura, eskolak
|
hizkuntza
gutxituak indarberritzeko orduan izan ditzakeen indarguneak eta ahulguneak aipatuko ditugu.
|
|
|
4.4 ESKOLAREN EKARPENA
|
HIZKUNTZA
GUTXITUAK INDARBERRITZEKO: AUKERAK ETA MUGAK
|
|
|
Hizkuntza gutxituen irakaskuntza programen artean, murgilketa ereduak dira ekarpenik handiena egin dutenak
|
hizkuntza
gutxituen indarberritzean. Maoriaren kasuak erakusten du, esaterako, erabateko murgilketa ereduek eta maoria nagusi den murgilketa partzialeko edo bikoitzeko ereduek lortu izan dituztela emaitzarik onenak.
|
|
|
Katalanaren kasuak ere argi xamar erakusten du eskolak berak bakarrik ezin duela
|
hizkuntza
gutxitua indarberritu. Eskolan katalanez ikasita ere, eskolaz kanpo hizkuntza horren egoera soziolinguistikoa ahula baldin bada, ikasleek ez dute katalanez egiten eskolatik kanpo (Galindo eta Vila i Moreno, 2009).
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean eragin berbera izan ez badu ere, eskola izan da euskararen indarberritzean tresna nagusia. Coyosen (2005) ustez, eskola aukeratu izana
|
hizkuntza
gutxitua indarberritzeko tresna nagusi modura erraz ulertzen da, kontuan hartuz gero eskola dela hiztun kopuruaren hazkundean eragiteko esparrurik errazena. Baina eskolan hizkuntza irakastea ez da nahikoa.
|
|
2012
|
|
|
3 Desegokitasuna definitzearen erronka. " Hau ez da egokia." Normalkuntza planen oinarrietan eta gidaritzan
|
hizkuntza
gutxituak indarberritzeko ezinbestekoa izan den Soziolinguistika dago. zientzia bera, beste batzuekin alderatuta, nahiko berria da, eta horrez gain, irakasleok gure ikasketetan ez dugu horren inguruko prestakuntzarik jaso. Gainera, ez da erraza gure inguruan adituak bilatzea, eta, oraindik gatxagoa egiten zaigu gure helburua betetzeko zer egin behar den esatera ausartzen direnak aurkitzea.
|
|
2018
|
|
|
Kontrapuntua, berriz, hizkuntza gutxituaren sustapenean dabiltzan eragileek jartzen dute. Ahuldutako hizkuntzaren txingarra hauspotze lanetan dabiltzanek hizkuntza gutxituan trakets hitz egitea bultzatzen dute komunikaziorako oztopo handiak dituzten hiztunen artean; hitz egitea, trakets bada ere, ez hitz egitea baino hobea delakoan,
|
hizkuntza
gutxitua indarberritzeko. Eta hara non gertatzen den paradoxa:
|
|
2022
|
|
|
Hain zuzen ere, galiziarrek novo falante eta neofalante bereizten dituzte, euskaldunok ordea bi horiek multzo berean sartzen ditugu, nahi bada hiztun berri proaktibo eta erreaktiboak bereiziz. Edonola ere, ikusi dugu hiztun berriak
|
hizkuntza
gutxituen indarberritze prozesuaren erakusgarri direla eta, hain zuzen, gaur egun Euskal Herriko gazte euskaldunen gehiengoa tipologia horretakoa dela, nahiz eta gehienek ez duten beraien burua euskaldun berritzat hartzen, euskalduntzat baizik (Ortega eta beste, 2013; Ortega eta beste, 2016). Hala, gazte hiztun berrien artean hiru profil bereiz daitezkeela ere ikusi dugu, hauek euskararekiko atxikimendu ezberdina izan dezaten eskolak, familiak eta eremu soziolinguistikoak eragin handia daukatelarik.
|
|
|
Hizkuntza gutxituetako hiztun berriak
|
hizkuntza
gutxituen indarberritze prozesuaren erakusgarri dira; izan ere, jaiotzazko beste hizkuntza bat izan arren, euren bizitzako uneren batean, zapalduta dagoen hizkuntza hori ikasten dute.
|
|
|
Hizkuntza gutxituetako hiztun berriak
|
hizkuntza
gutxituen indarberritze prozesuaren erakusgarri dira; izan ere, jaiotzazko beste hizkuntza bat izan arren, euren bizitzako uneren batean, zapalduta dagoen hizkuntza hori ikasten dute, gainerako hiztunek berari hizkuntza gutxituan hitz egitea ahalbidetuz. Gainera, posible da, beste aldaketa pertsonal edo sozial batzuekin lotuta, bigarren hizkuntza horren erabilerara muda egitea erabakitzea.
|