|
2017
|
|
|
|
Euskara
da gure territorio libre bakarra
|
|
|
" Zorionak Maite! Haurdun zaude!" Esan dio medikuak Maiteri, erabat prefabrikatua irudituko zaion
|
euskara
ia arrotz horretan. Negar malko bat irten zaio bat batean, espero gabe, ekidin ezinik.
|
|
|
Feed-back deitzen den mugimendu hori, bertsolarien kasuan feed-backa oso berezia da beste arte sorkuntza ia denetan baino nik esango nuke askoz handiagoa. Bertsolariak ezin du sortu entzulearen begirik gabe, entzulearen konplizitate sakoneko hori gabe.Behar bada amildegiak horrelako erakarpena du eta amildegiaren aurrean sortzen den errespetua hainbestekoa da
|
euskara
ere amildegian dagoelako. Osea, amildegi kontzientzia berezi bat daukagu beharbada euskaldunok?
|
|
|
Osea, amildegi kontzientzia berezi bat daukagu beharbada euskaldunok? Eta
|
euskara
amildegian dago, eta bertsolaria amildegian dago. Eta hor sortzen da holako sakoneko inkonsziente kolektibo moduko bat guk ez duguna oso ondo kontrolatzen?
|
|
|
Ba dago euskaldun dexente hitzaren jolasarekin, gure pentsamentuak tolestatzeko eta botatzeko gaitasunarekin gozatzen duena eta horrek poz handia ematen digu guri, eta bestetik txapelketan gertatzen da, guzti horren erpina bihurtzen dela eta txapelketak ba dauka bertsozaletasunaz harago ere beste esanahiren bat, finalak adibidez. Finalean euskalduna joaten da, euskaldun asko joaten da, ez bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial eta politiko hori gustatzen zaiolako, euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu
|
euskera
hutsez euforia momentuak bizitzeko eta nik uste dut denoi gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea. Eta bec ek hori ziurtatzen dio euskaldun askori.
|
|
|
Alegia, gure helburua ez dela bertsotan egitea bakarrik, gure helburua ez dela txapel bat irabaztea, txapelketaren funtzioa eta hor dauden bertsolariena hortik harago doan zerbait da. Eta bertsolaritzarekin berarekin dauka zerikusia, bertsolaritza suspertzearekin, indartzearekin,
|
euskararekin
dauka zerikusia, gure herrian egiten den euskarazko jardun handiena da seguruena txapelketako finala, eta benetan badaukagu holakoen beharra, zeren eta zoritxarrez ba ez daukagu euskarazko eta indartsu den jardun askorik, eta hor ari garen bertsolariok badaukagu funtzio haragoko bat betetzen ari garenaren ideia.
|
|
|
Alegia, gure helburua ez dela bertsotan egitea bakarrik, gure helburua ez dela txapel bat irabaztea, txapelketaren funtzioa eta hor dauden bertsolariena hortik harago doan zerbait da. Eta bertsolaritzarekin berarekin dauka zerikusia, bertsolaritza suspertzearekin, indartzearekin, euskararekin dauka zerikusia, gure herrian egiten den
|
euskarazko
jardun handiena da seguruena txapelketako finala, eta benetan badaukagu holakoen beharra, zeren eta zoritxarrez ba ez daukagu euskarazko eta indartsu den jardun askorik, eta hor ari garen bertsolariok badaukagu funtzio haragoko bat betetzen ari garenaren ideia.
|
|
|
Alegia, gure helburua ez dela bertsotan egitea bakarrik, gure helburua ez dela txapel bat irabaztea, txapelketaren funtzioa eta hor dauden bertsolariena hortik harago doan zerbait da. Eta bertsolaritzarekin berarekin dauka zerikusia, bertsolaritza suspertzearekin, indartzearekin, euskararekin dauka zerikusia, gure herrian egiten den euskarazko jardun handiena da seguruena txapelketako finala, eta benetan badaukagu holakoen beharra, zeren eta zoritxarrez ba ez daukagu
|
euskarazko
eta indartsu den jardun askorik, eta hor ari garen bertsolariok badaukagu funtzio haragoko bat betetzen ari garenaren ideia.
|
|
|
Funtzio nahi bada hizkuntzari lotua, herriari lotua, nahiz eta herria esatea pixka bat anbiguoa den, baina bai, Euskal Herriari lotua. Herrialde guztietako jendea biltzen da, eta bertsolariak ere halatsu, herrialde ezberdinetatik biltzen gara,
|
euskarazko
jardun bat da, sortzailea da, baikorra da, badaukagu horretan, eta lur hori lantzen aritzeko kontzientzia, beraz ez da karrera indibidual bat, edo ez hori bakarrik. Eta hori da talde giro hori indartzen duena.
|
|
|
Eta horrek esan nahi du, sorkuntza artistiko horretan, eta sorkuntza prozesu horretan, interesgarri bihurtzen duela txapelketa. Horrez aparte, eta pixka bat plano sozialago batean, txapelketak ematen dio
|
euskarari
, euskarazko jardun bati bestela pentsaezina den dimentsioa. Txapelketako finaleko biharamunean komunikabide guztiek hitz egiten dute txapelketari buruz, baita komunikabide erdaldunek ere.
|
|
|
Eta horrek esan nahi du, sorkuntza artistiko horretan, eta sorkuntza prozesu horretan, interesgarri bihurtzen duela txapelketa. Horrez aparte, eta pixka bat plano sozialago batean, txapelketak ematen dio euskarari,
|
euskarazko
jardun bati bestela pentsaezina den dimentsioa. Txapelketako finaleko biharamunean komunikabide guztiek hitz egiten dute txapelketari buruz, baita komunikabide erdaldunek ere.
|
|
|
Txapelketako finaleko biharamunean komunikabide guztiek hitz egiten dute txapelketari buruz, baita komunikabide erdaldunek ere. Eta herri honetan daukagun panorama sozio linguistikoa ikusita, erdaldun askok eta askok,
|
euskarazko
munduaren berri izateko modu bakarrenetako da. Eta gainera euskarazko munduaren berri inbidia emateko modu batean, modu erakargarri, indartsu, pozgarri, eta baikor batean.
|
|
|
Eta herri honetan daukagun panorama sozio linguistikoa ikusita, erdaldun askok eta askok, euskarazko munduaren berri izateko modu bakarrenetako da. Eta gainera
|
euskarazko
munduaren berri inbidia emateko modu batean, modu erakargarri, indartsu, pozgarri, eta baikor batean. Orduan alde horretatik, sozialki, badaukala funtzio bat.
|
|
|
Orduan alde horretatik, sozialki, badaukala funtzio bat. Sozialki presentzia bat hartzen du bertsolaritzak,
|
euskarazko
jardun batek. Eta bertsolaritzaren beraren ikuspegitik oso lur ezberdinak dauzkagu lantzeko, Euskal Herriak oso eremu ezberdinak dauzka, oso klima ezberdinak linguistikoki, eta txapelketak balio izaten du komunikabideen bidez, lur horietan denetan bertsoaren hazia ereiteko.
|
|
|
Eta bertsolaritzaren beraren ikuspegitik oso lur ezberdinak dauzkagu lantzeko, Euskal Herriak oso eremu ezberdinak dauzka, oso klima ezberdinak linguistikoki, eta txapelketak balio izaten du komunikabideen bidez, lur horietan denetan bertsoaren hazia ereiteko. Eta nik uste dut gaur egun
|
euskarazko
kultura denaren premian dagoela, eta ezin diogula uko egin horrelako aukera bati. Orduan, bueno, baloratu egin behar da, funtzio sozialak, funtzio linguistikoak, eta funtzio kulturalak, eta logika artistikoa nolabait.
|
|
|
Bertsoaren lurra da dudarik gabe
|
euskararen
lurra. Nik uste dut erabat dagoela bertsolaria lur horri lotua, bere lurrari, bere hizkuntzaren lurrari, erabat erroak dauzkala barneratuta.
|
|
|
|
Euskara
besterik ez naiz
|
|
|
Ba arrazoia sinple sinplea da. Franquismoak ez zekien
|
euskararik
.
|
|
|
Bertsoaren lurra da, dudarik gabe,
|
euskeraren
lurra, ezta. Nik uste, erabat dagoela bertsolaria lurra hori lotua.
|
|
|
Arazo esistentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela. Askotan
|
euskararen
arazoa ikusten da edo gatazka armatu moduan edo gatazka politiko moduan baina, nik uste, geure arazoaren azken muina, arazo esistentzial kolektibo bat dela.
|
|
|
Nik uste, gaur egungo kultur inperioen eta mundu globalizatuaren egoera honetan
|
euskara
nekez txertatzen dela. Eta euskararen desafioa dela beste hizkuntza minorizatu askoren desafioa, herri indigenen desafioa eta beste paradigma ekologikoago baten desafioa.
|
|
|
Nik uste, gaur egungo kultur inperioen eta mundu globalizatuaren egoera honetan euskara nekez txertatzen dela. Eta
|
euskararen
desafioa dela beste hizkuntza minorizatu askoren desafioa, herri indigenen desafioa eta beste paradigma ekologikoago baten desafioa. Hor dago.
|
|
|
Finalean euskaldun asko joaten da, ez bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial ta politiko hori gustatzen zaiolako baizik eta euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu
|
euskara
hutsez eta euforia momentuak bizitzeko eta nik uste dut, denori gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea.
|
|
|
Bertsolaria, hitzekin nahastua, hitz artean galdua, pantailak hitzak betetzen ditu. Hitz hauek
|
euskeraz
, gaztelaniaz, frantsezes eta ingeleses agertuko dira.
|
|
|
" Tienes los ojos del color del onix, y tu pelo es como el de una morena de Guadix", Atxagak.
|
Euskaraz
idazten hasi zen gero, Bilbora joan zelako. Hizkuntzaren hautuari dagokionean, aitaren gorbatarena gogoratu zuen Rivasek:
|
|
|
|
Euskaraz
irakur dezakegu orain poeta aragoitar bat, segur aski nagusiena, Ánchel Conte. Joxemari Sestorain itzultzaile, Denonartean argitaldari, Denbora eta egunak du poemategiak izena.
|
|
|
Eta galdutako lagunaren hutsunea, oroitzapena, maitasuna du oinarri liburuak. Aragoieratik
|
euskarara
sekula itzuli den gisa horretako lehena.
|
|
|
Herriko etxe zaharrenetakoa, 1462ko agiri batean agertzen da jada. Juan San Martinen arabera latineko cornu tik heldu zaio
|
euskarari
izena, adar itxura baitu inguratzen duen lurmuturrak. Utzitako bidea atzera hartu, Nauskoarri sekula agortzen ez zen aska iturri agortua pasa, pasa antzina sagardotegia zen Altxako baserria, Guadalupera iristeko aukeran gaude hartara.
|
|
|
Paul B. Preciadoren testura itzuliko gara, Elearaziko lagunek osoki
|
euskarara
ekarri duten horretara eta ondo pentsatuta, nik ere ekar nezakeen osoki hona, bestelakoekin eman beharrean alamena. Erakusketa" minoritarioei" arrisku bat ikusten die:
|
|
|
Gauza praktikoetara goazen: Zazpi etxe Frantzian ia aldi berean
|
euskaraz
, galegoz, katalanez eta gaztelaniaz argitaratu zuen Atxagak. Rivasek A desaparición da neve poema bilduma atera zuen Espainiako Estatuko lau hizkuntza ofizial nagusietan.
|
|
|
Batzuetan egileak kaletik jasotako hitz esamoldeei buruzkoak dira; bestetan, Ekuadorko indigenen" berezko" hizkuntzatik kitxueratik, gehienbat erreskatatutakoez dihardute. Kasu batean zein bestean,
|
euskaraz
parekiderik ez duten terminoak.
|
|
|
Urteek, halere, bere tokian jarri dute gure idazlearen eta talde osoaren ekarpena eta gaur egun Ekuadorko nobelagintzaren une eta ekarpen aipagarrienetakotzat hartzen dira idazlanok eta egileok. Apustu handia izan da niretzat jokaera hain bitxi hori
|
euskaraz
eman eta euskal irakurleari gerturatu eta ezagutzera ematea.
|
|
|
Neurri eta erabaki erabatekoak iristen ez diren bitartean, batek bai baitaki iritsiko direnetz, bestelakoak ere baliatu dira beraz, behin behinekoak. Lanabesak garatuz Nafarroan
|
euskarazko
telebista egon dadin, ETB ez bada ere (agian irabazten aterako dira nafarrak, programazioari begiratuta telebistak euskaldunoi burla egiten digula sentipena daukagunon aldetik behintzat, derrigorrean Martzillako aitzur jaurtiketa lehiaketa eta Faltzesko entzierroaren seigarren errepikapena prime time an ikusi behar izan gabe), eta euskarazko hezkuntza... eta erkidegoen arteko konfluentzia erreali...
|
|
|
Neurri eta erabaki erabatekoak iristen ez diren bitartean, batek bai baitaki iritsiko direnetz, bestelakoak ere baliatu dira beraz, behin behinekoak. Lanabesak garatuz Nafarroan euskarazko telebista egon dadin, ETB ez bada ere (agian irabazten aterako dira nafarrak, programazioari begiratuta telebistak euskaldunoi burla egiten digula sentipena daukagunon aldetik behintzat, derrigorrean Martzillako aitzur jaurtiketa lehiaketa eta Faltzesko entzierroaren seigarren errepikapena prime time an ikusi behar izan gabe), eta
|
euskarazko
hezkuntza... eta erkidegoen arteko konfluentzia errealitatearen errespetuan oinarrituta, ez guk kolonialisten ikuspuntutik, anaia nagusi gisa, ez haiek erresumaren esentziatara joz nafar guztion komunio kosmiko bat bilatuz.
|
|
|
Hizkuntza bereziki, dena ingelesez bataiatzen dugun garaiotan. Seme alaben izenetan mantentzen dugu oraindik
|
euskararekiko
leialtasun gorena, eta eremu horretan ingelesezkoek baino izen exotikoagoek egin diezagukete, egitekotan, konkurrentzia.
|
|
|
Erreserbetako argazkiak ez ditut nahi, eta ezta postal guai eder baina hutsak. Herri normal bat bisitatzea nahiko nuke, bizi dena, hainbat tokitan
|
euskaraz
bizi dena, barre eta negar ere egiten duena, sortzen duena... bisita zezaten nahiko nuke.
|
|
|
Lagun asko daukagun seinale gisa, ondo, baina malo. Milaka euskal herritar dago Durango non den ez dakiena, eta jakinda ere Frankfurteko azoka bezain hurbil bizi duena, eta egunkari salmentez zer esango dizuet
|
euskarazko
telebistaren ikusle datuek alkoholik gabeko zerbezaren numeroak dauzkatenean.
|
|
|
Ez al zen, bada, bidea inportantea? Kultura eta batez ere
|
euskarari
makina bat diru eman izan zaio, ematen zaio, eta non dira emaitzak. Nori eskatu behar zaizkio kontuak?
|
|
|
Ez dugu euskaldundu eta gainera euskaldunek berek borondate askirik erakutsi ez dugulako, besteak beste. Artzek idatzi eta gure hormak apaindu zituen esaldiarekin ez gaitezela ahaztu akordarazi digute, gugan dagoela arazoa, euskaldunongan, gure artean zinez ez dugulako erabiltzen
|
euskara
. Gure artean espainolez aritzen gara baina medikuarengana joan edo ertzain batekin topo egiten badugu orduan egoskor jartzen gara euskaraz egin diezaguten.
|
|
|
Artzek idatzi eta gure hormak apaindu zituen esaldiarekin ez gaitezela ahaztu akordarazi digute, gugan dagoela arazoa, euskaldunongan, gure artean zinez ez dugulako erabiltzen euskara. Gure artean espainolez aritzen gara baina medikuarengana joan edo ertzain batekin topo egiten badugu orduan egoskor jartzen gara
|
euskaraz
egin diezaguten. Beste batzuek aspaldi jarria zioten horri izena:
|
|
|
Beste batzuek aspaldi jarria zioten horri izena: borroka tresnatzat erabiltzen dugu
|
euskara
, elkarbizitzarako beharrean.
|
|
|
Hemen BERRIA n aste honetan bertan irakurri ahal izan dugu gutun bat, herritar batek Irunen udaltzainekin eta ertzainekin izandako abenturez, berak
|
euskaraz
egin ziezaioten nola egoskortu zen, telefonoaren beste aldean zeukan funtzionarioaren hizkuntz askatasuna errespetatu gabe, temoso euskaraz, eta harritu ez ezik ernegatu egin zen deia moztu ziotelako! Seguru telefonoa eskegi eta espainol cervantestarrez komentatu ziola gertatutakoa bere bikoteari.
|
|
|
Hemen BERRIA n aste honetan bertan irakurri ahal izan dugu gutun bat, herritar batek Irunen udaltzainekin eta ertzainekin izandako abenturez, berak euskaraz egin ziezaioten nola egoskortu zen, telefonoaren beste aldean zeukan funtzionarioaren hizkuntz askatasuna errespetatu gabe, temoso
|
euskaraz
, eta harritu ez ezik ernegatu egin zen deia moztu ziotelako! Seguru telefonoa eskegi eta espainol cervantestarrez komentatu ziola gertatutakoa bere bikoteari.
|
|
|
Arrazoi dute: gure jarduera gehienetan euskaldunok ele bietan edo hirutan egitera iritsi gara lanean, kantuan, antzerkian, liburugintzan... eta anaidi ezin egokiagoan ibiltzen gara euskaldun eta erdaldunok batez ere kultura alorreko sarao etan, baina gero, distantzia motzenetan, banan banako horretan, batzuk egoskortu egiten dira
|
euskaraz
egiten. Parekoaren askatasuna urratuz.
|
|
|
Azken asteetan gehiegitan suertatu zaigu hizkuntzarena hizpide, eta ez onerako. Herenegungoa dugu azken berria, ordea, positiboa, Nafarroako
|
Euskararen
Legearen erreformarena, eta horiek ere agertu ditugu, beti erosta jotzen ibili behar izan gabe. Arrazoi.
|
|
|
Norberak nahi duen hizkuntzan jarduteko askatasuna izan dezan.
|
Euskaraz
jardutekoa, besteak beste.
|
|
|
Eta hemen bainoago, jakitea duintasunez izango garela. Ziburun duela 14.000 urte zein atzizki sistema baliatzen zuten baino, hemendik urte batzuetara
|
euskaraz
normal mintzatu diren jakiteak arranguratzen nau, argindar generadore bat erabili behar izan gabe. Gure egunkari hau eta beste medioak zeinengana iritsi ahal izango diren, izan diren, irismenak gorabehera.
|
|
|
Hain zuzen ere Poliziari gure segurtasunaz arduratzeko ahalmen gero eta handiagoak ematen dizkiona, emanez, ahalmenekin batera, berme konstituzionalak kudeatzeko boterea ere. Egunkaria ren itxiera
|
euskararen aldeko
ekintza izan zen bezala, manifestatzeko eskubidearen aldekoa omen da neurri hau. Seguru.
|
|
|
Han esandakoak hona ekartzera ez nator, tokirik ez nuke, baina baliatuko ditut hari mutur batzuk, nire solasa beste eremu batera eramateko bada ere. Zer on edo hobekuntza ekarriko lukeen euskal estatu independente batek formak, mugak, edukiak zuetako bakoitzak jarri izan zen hizpide, batik bat
|
euskararen
garapen edo sustatzeari buruz. Ez noa horietan sartzera, baina uste dut agerikoa dela abantailak lituzkeela, panazea ez izanagatik.
|
|
|
Joan dira garai haiek eta mesede, noski, AEKrena ez ezik jada
|
euskararen aldekoa
den lasterketak babesa du nonahi, errekonozimendu handia eta halakoxea izaten da emaitza. Partaidetza izugarria izaten da eta oihartzuna itzela.
|
|
|
Nahiz eta niri batzuetan eztarrian kolpe txikia egiten didan honek guztiak, eztarria handituta eduki eta tragatzea kostatzen zaizunean bezala, hau ona da. Guztiona izatea eta guztiok egitea
|
euskararen alde
, horixe nahi genuen, eta ez gaitezen orain ez patrimonialista ez esklusibista jarri. Ezta mendekati.
|
|
|
Pentsa genezake ondo erromanizatu gabeko herri honen adierazpen singular horietarik bat dela, baina ez. Ez da erromanizatu gabea herri hau, askok kontrakoa nahi izanda ere, eta Korrikak ere badu
|
euskararen aldeko
beste festa batzuek daukaten errituarena, evento arena. Asteon ikusi dut adibide pollita:
|
|
|
Pertsonaia xelebre nahia, berrogeitaka maratoi eginak ei ditu, mozorrotuta, eta Korrika ere bai. Espainol txit cervantestarrean adierazi zuen hori dena, eta nik pentsatu nuen maratoi horiek denak prestatzen emandako denboraren erdia
|
euskara
ikasten eman balu... Baina bueno, ez gaitezen ezpain mehe jarri, arineketan gurekin egitea hobea izango da kontrako norabidean egitea baino.
|
|
|
atzetik aurrera kontatzen da. Lanaren azpitituluaren sintaxiak" Instrukzioak botatzeko ondo bat kaña" ez du esan nahi Patxok
|
euskara
galdu duenik, ezta Booktegikook testua atzekoz aurrera kopiatu dugunik ere, baizik eta istorioaren bukaera haserian irakurriko dugula, eta hasiera, bukaeran. Bestela esanda, hasieran jakingo dugu zer gertatzen den kontakizunaren bukaeran, eta amaieran hasieran gertatzen dena.
|
|
|
"... horregatik esaten dizuet ez duzuela hau bezalako aukerarik aurkituko". Eta dena
|
euskara
ezin jatorrean, baina beharrezkoa izanez gero errusieraz ere bai, deabruak hizkuntza guztiak dakizki eta. Hamaika trikimailu bezeroak, begi aurrekoa ez, saltzaileak sortutako irudia ikus zezan, pentsa ez zezan, zalantza guztiak uxatu zitzan, momentu egokian buruan ideia bakarra sartzeko:
|
|
|
GONZALO ETXAGUE (Madril, 1973). Madrilen jaio eta zuzenbidea ikasi arren, bada urte mordoa Donostian
|
euskara
erakasten duela. Bere esanetan, abokatua izatea edo euskara irakaslea izatea ez dira hain ezberdinak:
|
|
|
Madrilen jaio eta zuzenbidea ikasi arren, bada urte mordoa Donostian euskara erakasten duela. Bere esanetan, abokatua izatea edo
|
euskara
irakaslea izatea ez dira hain ezberdinak: " bi kasuetan egia ezkutatu behar diozu bezeroari; ezin diozu esan kostu ikaragarriaren ondoren agian ez duela ezer lortuko.
|
|
|
Eskandala bat, Paris aldeko taldea gorrian dagoelarik finantzen aldetik. Ezen kultura, jende horientzat, ez da sekula
|
euskarazko
, okzitanozko, gaztelerazko, arabarrezko edo sefardien hizkuntzaz ekoiztu ekimen lokala. Hori da Baiona hargatik, kostaldeko edozein hiri baino anitzagoa, bihurriagoa, sentiberagoa, alaiagoa, kezkatiagoa, bere zoritxarrerako, herrikoiegia...
|
|
|
Eritasun luze baten ondorioz, erraten den bezala. Erein argitaletxean
|
euskaraz
irakurri daiteke sailari hasiera eman zion Aurpegirik gabeko hiltzaileak eta ARTE katean Kenneth Branagh ipar irlandar antzezlearekiko Wallander serieko atalak ikusgai daude.
|
|
|
Paola Letalbergen Joy Stick eleberri mardula ez da
|
euskarara
itzulia. Menturaz ez da nehoiz itzuliko, zehaztea zaila den hizkuntza batean idatzia delako.
|
|
|
baina zer da hori? Zoragarria zen, literarioa, epikoa, eta noiztenka ETBko Nahieran saileko pilota orrialdera lerratzen naiz, batzuk
|
euskaratik
frantsesera bezain aise, plazer atabikoa errepikatzeko. Dagoeneko Irujo handia, arrano kolpatua, kantxa bazterrean dago eta belaunaldi berria ari da gibeletik bultzadaz.
|
|
|
1935 urtean sortu zen Carjac herrian eta 2004an utzi gintuen Honfleureko bere itsas bazterreko egoitzan. 1954an plazaratu zuen bere arrakasta egingo zuen eta Gerardo Markuletak Tristezia, zer berri (2014) tituluarekin
|
euskarara
ekarri Bonjour Tristesse ahantzezina. Literaturaren eremu ezberdinak jorratu zituen, nobelak, antzerkiak, artikuluak, zinegintza ere bai.
|
|
|
Igela argitaletxeak hain zuzen atera du Georges Perec Oulipo literatura esperimentala aldarrikatzen zuen taldekidearen obra berri bat
|
euskaraz
. Gizon bat lotan deitzen da liburua eta Juan Luis Agirreren eskutik datorkigu.
|
|
|
Hamahiru urteko mutiko talde baten udako oporretako bizipenak bihikatzen ditu eleberriak, arrantzan, basihizian, baloiaren gibeletik hatsanka lasterrez eta nerabezaroaren axola gabezia sentimendua garatzen dira, hitzez hitz, nabaritzen dela bederazko eleen gibelean, mehatxu eta lanjer elkorra, etorkizunaren beldurra, Aspe ibarra eta Ansabeko andere orratzak noski idatziaren erdiko pertsonaia nagusiak direlarik. Herrietako adineko konkortuen solasak entzuten dira berdin bearnesez, bai eta gazteleraz edo Zuberoako
|
euskara
pindartsuaz. Gure mendi jendetsuei eskaini oda gustagarria eta minbera da hondarrean.
|
|
|
Ulertu nuen berehala. Ordutik ez ninduen kitatu,
|
euskaraz
apaintzen nituen bere lanak, katalanez bizitzen eta hiltzen ikasten nuela nire aldian.
|
|
|
Goenkale k gure
|
euskara
maila, irainen alorrean bederen, aberastu zuen. Unibertsitateak tiradera ugaritako corpus bat osatu du saileko hiztegi, adiztegi, lexiko eta erran zahar entzutetsuak zaleen eskura uzteko:
|
|
|
Zergatik Atharratze tituluarekiko artikulu bilduma honetan, literaturaren munduak egiazko bizitzaren zurrunbiloa gurutzatzen du, etengabe: Fiodor Dostoievski, besteak beste, azaltzen da Wachowkytarrekin edo Aimar Olaizolarekin errorik gabeko hitzen ingurutxoa dantzatzen,
|
euskarak
zilegitzen duen gusturik hoberenean. Lekuak, jendeak, sentimenduak, politika eta poe (li) tika ere nahas datoz, guztia irakurtzen ahal delarik idazlearen ageriko egutegi baten antzera.
|
|
|
Euskal literaturari hainbat ekarpen egin dizkio sortzaile gisa, baita itzultzaile gisa ere (Mark Twain, Roald Dahl, Charles Dickens, Robert Bloch, Ross McDonald, Ernest Hemingway, Raymond Chandler eta Francis Scott Fitzgerald itzuli ditu
|
euskarara
), bi zereginak bere ibilbidean zeharo loturik egon direlarik. Haur eta gazte literaturan sortzaile gisa idatzi dituen lanak honako hauek dira:
|
|
|
Lutxi txakur eme handikote bat da, ez du buztanik eta bere ipurdia biribila eta lodia da. Txakur hau Arabiarra da," MISSIWISTTLING" arrazakoa, hau da," PENDI" arrazakoa
|
euskaraz
. Denok pentsatuko duzue zer egiten duen Lutxik New Yorken, ba nik kontatuko dizuet:
|
|
|
Lehen unetik gizarteratzen saiatu nintzen, nire ohiturak baztertu gabe baina euskal kulturaz aberasten ahaleginduz. Bertako jende asko ezagutu nuen, eta
|
euskaraz
ikasteko saiakeretan ere ibili nintzen. Bartzelonan ezagututako afrikarrek esan bezala, gure herritarren egoera hobea zen Bilbon Bartzelonan baino, hiri txikiagoa delako eta atzerritar gutxiago daudelako, edo jendea irekiago delako agian.
|
|
|
Nazioarteko Astronomia Elkarteak proposatuta,
|
euskarazko
Herensuge izena har dezake Draco konstelazioan aurkitu duten planeta berri batek.
|
|
|
Hemen, hiru urte ez, hogeita hamar urtetik gora baitaramate askok elebakarrak izaten, funtzionarioak bihurtuta eta zerbitzari publikoak direla ahaztuta.
|
Euskaraz
hitz egiten diezun bakoitzean satelite aurpegia jartzen dute, baina badakite elebakartasunaren orbitan lasai iraungo dutela, soldataren inguruan bueltaka.
|
|
|
Gari Berasaluze (Getaria, 1975).
|
Euskarazko
liburugintzan eta kazetaritzan urte askoan bidea egin ondoren, gaur egun komunikazioan aritzen da lanean. Euskarazko hedabide askotan ohiko zutabegilea eta kolaboratzailea ere izan da.
|
|
|
Euskarazko liburugintzan eta kazetaritzan urte askoan bidea egin ondoren, gaur egun komunikazioan aritzen da lanean.
|
Euskarazko
hedabide askotan ohiko zutabegilea eta kolaboratzailea ere izan da. Idazle bezala, berriz, hainbat liburu argitaratu ditu poesia, haur literatura eta kazetaritza landuz.
|
|
|
Esku artean duzun hau ez da Shakespeareren obra horren itzulpen bakarra. Aurrez, beste bi itzultzailek emana zuten
|
euskaraz
, Bingen Ametzagak eta Bedita Larrakoetxeak, joan den mendearen erdialdean. " Shakespeareren hiru Amets" 2 izeneko ekitaldian izan genuen aukera Ametzagaren eta Larrakoetxearen itzulpenen berri izateko.
|
|
|
Bedita Larrakoetxeak, berriz, Shakespeareren antzerki lan guztiak itzuli zituen, oso urte gutxian eta presaka itzuli ere.
|
Euskara
salbatzeko helburuz egin zuen hori, garai hartan lan unibertsalak euskarara ekartzea jotzen baitzen horretarako bide nagusitzat. Berak onartzen zuen askoz ere hobeto egin zitekeela, baina lehenbailehen argitaratzeari eman zion garrantzia.
|
|
|
Bedita Larrakoetxeak, berriz, Shakespeareren antzerki lan guztiak itzuli zituen, oso urte gutxian eta presaka itzuli ere. Euskara salbatzeko helburuz egin zuen hori, garai hartan lan unibertsalak
|
euskarara
ekartzea jotzen baitzen horretarako bide nagusitzat. Berak onartzen zuen askoz ere hobeto egin zitekeela, baina lehenbailehen argitaratzeari eman zion garrantzia.
|
|
|
Aitzindari haiek ikaragarrizko lana egin zuten, ez baitzuten oraingo baliabiderik. Ez da erraza gaurko egunetik imajinatzea zein zaila izan zitekeen hori garai hartan,
|
euskara
estandarrik ez zegoenean, Internetik ez zegoenean, ez gaur egun ditugun hiztegi digitalak, ezta idazle zaharren obrak ere hain eskura... Itzultzaile haiena bai izan zela benetan bakarlana.
|
|
|
Juan Garziak ez du izan aitzindariek adina arazo
|
euskara
eredua hautatzean. Oinarrizko estandarra, euskara batua alegia, egina baitago.
|
|
|
Juan Garziak ez du izan aitzindariek adina arazo euskara eredua hautatzean. Oinarrizko estandarra,
|
euskara
batua alegia, egina baitago. Horrez gainera, irakurtzeko testu bat egin du.
|
|
|
|
euskarazko
nire hizkera
|
|
|
Bai, hori egia duk, baina zein bitxia denok
|
euskaraz
mintzatzea, ezta anaia, kar, kar, kar barre egiten zuen Ximeno almadiariak atzeko enbor multzoan," Nabata" k, Hetxon deitzen zioten bezala, Aragoi ibaian behera azkarki egiten zuen bitartean.
|
|
|
Erronkariko
|
uskara
. Estornés Lasa Hnos.
|
|
|
Donostiako Egiatik Agurainera, Amikuzen barna, paradigma berria ari da zabaltzen: ni
|
euskaraz
bizi naiz, zuk nahi duzun moduan erantzun eta kito. Elkarrizketa elebidunak mantentzetik hasi da iraultza berria.
|
|
|
Niretzat kronika hau lehen pertsonan joango da, aitormena ere bai baita deskubrimendu bat izan zen datua: bizi naizen Hernanin herritarren %80k ulertzen duela
|
euskara
. Bestela esanik, gaztelania guk nahi baino askoz gehiago entzuten den Hernani industrial hiritartuan %20 baino ez direla euskara ulertzen ez dutenak.
|
|
|
bizi naizen Hernanin herritarren %80k ulertzen duela euskara. Bestela esanik, gaztelania guk nahi baino askoz gehiago entzuten den Hernani industrial hiritartuan %20 baino ez direla
|
euskara
ulertzen ez dutenak.
|
|
|
Gure herriko" Eutsi
|
Euskarari
indar proba", laugarren edizioa duen 2016ko Euskara Ari Du kanpaina, Egiak antolatutako" Euskaraz Bizi Nahi Dut" operazioaren uberan etorri da, Lasarte Oriakoa, Astigarragakoa, Aguraingoa edo Arrigorriagakoa bezala, ARGIAko orrietan Onintza Iruretak azaldua duenez.
|
|
|
Gure herriko" Eutsi Euskarari indar proba", laugarren edizioa duen 2016ko
|
Euskara
Ari Du kanpaina, Egiak antolatutako" Euskaraz Bizi Nahi Dut" operazioaren uberan etorri da, Lasarte Oriakoa, Astigarragakoa, Aguraingoa edo Arrigorriagakoa bezala, ARGIAko orrietan Onintza Iruretak azaldua duenez.
|
|
|
Gure herriko" Eutsi Euskarari indar proba", laugarren edizioa duen 2016ko Euskara Ari Du kanpaina, Egiak antolatutako"
|
Euskaraz
Bizi Nahi Dut" operazioaren uberan etorri da, Lasarte Oriakoa, Astigarragakoa, Aguraingoa edo Arrigorriagakoa bezala, ARGIAko orrietan Onintza Iruretak azaldua duenez.
|
|
|
Hernaniarrei banatutako esku orrietan proposatzen zitzaien: " Ahal duzun guztietan hitz egin
|
euskaraz
. Bizi zaitezke euskaraz?
|
|
|
" Ahal duzun guztietan hitz egin euskaraz. Bizi zaitezke
|
euskaraz
–Ez pasa gaztelaniara.
|
|
|
Nik neuk esango nuke
|
euskaraz
hitz egin ez baina ulertzen dutenekin elkarrizketa elebidunak mantentzea ari dela gertatzen iraultza. Ziurrenik paparrean" Euskara Ari Du" txapatxoa eramaten segitzea erabaki duten askok berdin sentitu duela esango nuke:
|
|
|
Nik neuk esango nuke euskaraz hitz egin ez baina ulertzen dutenekin elkarrizketa elebidunak mantentzea ari dela gertatzen iraultza. Ziurrenik paparrean"
|
Euskara
Ari Du" txapatxoa eramaten segitzea erabaki duten askok berdin sentitu duela esango nuke: " Zuk lasai segi zurean, ez dizut eskatzen aldatzea, nik neuk aldatzea erabaki dut".
|
|
|
Prentsa saltzailearekin, 60 urterekin gaztelaniaz trakets aritu arren
|
euskaraz
hitz egiten ez duen kaleko euskaldun atzenduarekin, kafea hartzen duzun ostatua gaztelaniaz betetzen duten arren ia denek primeran ulertzen duten funtzionario, komertziante eta jubilatuekin... norekin duzu euskaraz hitz egin baldin eta zure herrian %20 besterik ez bada ulertzen ez duena?
|
|
|
Prentsa saltzailearekin, 60 urterekin gaztelaniaz trakets aritu arren euskaraz hitz egiten ez duen kaleko euskaldun atzenduarekin, kafea hartzen duzun ostatua gaztelaniaz betetzen duten arren ia denek primeran ulertzen duten funtzionario, komertziante eta jubilatuekin... norekin duzu
|
euskaraz
hitz egin baldin eta zure herrian %20 besterik ez bada ulertzen ez duena?
|
|
|
Aguraingo" Nik 75" kanpainak astindu gaitu orduan," baina hauek zeuzkatek barrenak... Agurainen 75 ordu
|
euskaraz
bizi?" Eta bai, zeren eta Agurainen euskara ulertzen omen du... %55ek!
|
|
|
Aguraingo" Nik 75" kanpainak astindu gaitu orduan," baina hauek zeuzkatek barrenak... Agurainen 75 ordu euskaraz bizi?" Eta bai, zeren eta Agurainen
|
euskara
ulertzen omen du... %55ek!
|
|
|
%55ek! Hernanin ez banuen espero %20 bezain gutxi izatea
|
euskara
ulertzen ez dutenak, Agurainen ez zitzaidan burutik pasako %55ek ulertzea, Jainkoak daki zein sorpresa aurkituko nukeen Barakaldon... Zalantzarik gabe, Aginagan kale baserritarra jaio nintzen honi maizter konplexuak baldintzatu dit orain arte jokabidea, baina Euskal Herritik okerreko mapekin bidaiatzeak ere bai.
|
|
|
Aztiker kooperatibako soziologo bati eskatu diot laguntza, nire herritik bidaiatzeko mapa berriak behar ditudalako, eta hasteko hau: ehunekotan, gure herrietan zenbat jende dira
|
euskara
ulertzeko gauza. Horrela prestatuak dira kronika honekin doazen kartak.
|
|
|
|
Euskarari
kolorea aldatu zaio
|