|
2000
|
|
|
EUSKARA Biziberritzeko Plan Nagusian, datozen hamar urteetarako erronka nagusiak aztertzen diren atalean, telebista aipatzen da, besteak beste. Plan horren arabera,
|
euskarazko
herri telebisten garapen markoa lantzeko lan ildo bat martxan jarri behar da, proiektuok bultzatzen ari diren eragile sozialen eta erakunde publikoen artean. Gure hausnarketatan ere lehentasunezko eginkizuntzat hartu dugu herri telebista sortzea, erronka horri ilusioz beterik heldu diogu, eta inguru honetako udalak zein udalez gaindiko erakundeak bidelagun izan gura ditugu ekimen honetan, ezinbestekoa baita herri erakundeak eta gizarte eragileak elkarlanean aritzea herritarrei eskaini gura zaien informazio zerbitzu hau abian jartzeko.
|
|
|
Egitasmo hau haatik, ezinezkoa izango zen 80ko hamarkadaren hondarrean Arrasate Press aldizkariak bidea ireki izan ez balu, argia ikustean
|
euskarazko
herri hedabideen aitzindari bihurtu baitzen. Denbora gutxiren buruan, bailarako gainontzeko herriak beren aldizkariak plazaratzen hasi ziren, loraldia Euskal Herri osora zabalduz.
|
|
|
Gaur egun, Euskal Herrian kontraesan teoriko praktiko nabarmena bizi dugu: ia orok onartua da euskal identitate kulturala existitu egiten dela etaidentitate hori
|
euskararen
herriaren gainean osatua dela, alegia Euskal AutonomiaErkidegoaren, Nafarroako Foru Komunitatearen eta Pirinio Atlantikoen Departamentuaren gainean; baina horra hor kontraesana, ez dago kontsentsurik lurralde soziokultural horrek izan behar duen edukiontzi administratiboari buruz erabakitzeko. Esannahi baita, euskal herritar eta lider politiko gehienek fakto linguistiko kulturalaklurralde zabal bat (mugez gaindi) besarkatzen duela onartzen duten arren, herritar etalider horien artean ez dago kontsentsurik, lurralde linguistiko kulturalak izan beharduen ezarpen administratiboari buruz.
|
|
|
Ezaguna da Txillardegiren espiritu kritiko zorrotza, politika orokorrean bezala soziolinguistikan eta glotopolitikan. Eta
|
euskararen aldeko
herri mugimenduko zenbait iritzieta jokabide salatu eta astintzen badu, areago kritikatzen du alderdi politikoen zenbaitjokabide eta erakunde publiko batzuen politika, bera funtsean herri mugimenduarenaldetik jarrita dagoenez.
|
|
|
|
Euskararen aldeko
herri mugimenduko erakunde eta lagunen artean jarrera ezberdinakazaldu izan dira azken urteotan hizkuntzaren berreskurapenaren eta normalkuntzarenlan eta ahaleginaren autonomiaz eta izaera politikoaz. Pentsaera ezberdinen arabera, iritzi emateak eta eztabaidak, kritikak eta kontra kritikak ez dira gutxi izan.
|
|
|
Sarrera horietan Txillardegik agertu dituen ideia nagusi eta gehien erabiliak bildu etaaztertu ditu Paulo Agirrebaltzategik, zortzi gaitara ekarriz eta bakoitzari buruzko iritziaknabarmenduz: 1 Euskara eta Euskal Herria (horien bereizi ezina), 2 Euskararennormalkuntza, arazo soziala (norbanakoen jarreretatik harantzago), 3 Soziolinguistikarenpremia (beharrezkoa, euskararen normalkuntza zentzuz aurrera eramateko), 4
|
Euskararen aldeko
herri mugimendu jantzia (mugimenduaren eginkizuna, eta militanteek arazosoziolinguistikoen jabe izan beharra), 5 Beste Herrien esperientziak ezagutu beharra (etahorietatik ikasi, euskararen normalkuntza egoki gidatzeko), 6 Diglosia eta elebitasunaren aurka (kontzeptu horien analisi kritikoa euskararen normalkuntzari dagokionez), 7.Euskararen normalkuntza, arazo politikoa (euskararen aldeko ahaleg... alde positiboak eta negatiboak (horien egitekoa, euskarari buruzko horien politikapraktikoaren balioztapena, aldekoa eta kontrakoa).
|
|
|
Euskararen azterketa soziolinguistikoa
|
euskararen aldeko
herri mugimenduarilotzen dio zuzenean Txillardegik, bere testu argi horietako batean: Gure nazio hizkuntzaberriro Euskal Herriaren mintzabide eta oinarri bihurtuko bada, beraz, bi gauza lortubehar ditugu; eta lorpen horretan laguntzekotan sortu da eskuetan duzun aldizkarihau:
|
|
|
|
EUSKARAREN ALDEKO
HERRI MUGIMENDU JANTZIA
|
|
|
|
Euskararen aldeko
herri mugimenduaren ezinbestekoaz ez du Txillardegik inoizzalantzarik izan; eta horixe eratzen, antolatzen eta bultzatzen saiatu da. Jakin besterikez dago, EHEren sorreran Txillardegi egon zela eragile eta, ideologo?
|
|
|
Eta badirudi
|
euskararen aldeko
herri mugimenduaren oparotasunari buruz baikordela Txillardegi, eta benetan harrigarria, pozgarria!, gertatzen zaiola:
|
|
|
Gobernuaren politikak batez ere bizitza hiritarra erdaldundu nahi zuen, azkar etagogor (ikusi dugu testuetan erabaki hori); horregatik samurragoa zen, lehendabizi,
|
euskarari
herri eta auzoetako elizetan leku egitea. Kontrol ofiziala ere zailagoa baitzenhan, segur aski, hirietan baino.
|
|
2001
|
|
|
Odriozolak (1990) ere ideia berbera aipatzen du. Nola definitzen da
|
euskararen aldeko
herri mugimendua. Autore horren ustez, euskalgintza, mailahonetan behintzat, euskararen aldeko jarrera ideologia batetik erne eta hedatu da, eta bere sorrera hazkundeetan era askotako euskaltzaleak aritu izandira (euskaldunak, erdaldun euskarazaleak, elebidun pasiboak...).
|
|
|
PSE EEkoei buruz ari da bera, baina jakina da are eta gehiago esan litzatekeela PPko eta beste batzuei buruz: " Ez ditugu urteotan euskal sozialistak inoiz ikusi aberri eguna ospatzen, korrika, kilomet roak, edo
|
euskararen aldeko
herri ibilaldietan, ez eta Durangoko Ferian, euskaltegietan, euskal kulturaren ekitaldietan edo euskaltzale famatuen omenaldi edo hiletetanere. Villasante renean, adibidez.
|
|
|
|
Euskararen
herriari datxekionez, aspaldidanikoa da auzia. Gure arorat mugatuz, autsiki handi eta abantxu behin betikoak jasan ondoren, espainiar eta frantziar nazionalismoa ren sistema euskaldungoaren azken burura inoko politikazko helburuak mendratzen eta are suntsitzen joanen zirelakoan zegoen.
|
|
|
Egun estatu espainiarrean boterean dagoen alderdiak ez du euskararen kontra disimuluekin aritzeko beharrik ikusten.
|
Euskara
herri baten izaeraren ikur nagusiulertzen duen momentutik, eta herri izate horri inolako lekurik ematen ez dion momentutik, euskarari ere mugak jartzea premiazko zeregintzat ulertzen du eta horren arabera ari da jokatzen.
|
|
|
Urtetan era bateko edo besteko mugak jarri ondoren, ez dute lortu
|
euskararen aldeko
herri gogoak atzera egiterik, horregatik orain saiatzen ari diren bidea, euskara eta euskararen alde lanean ari diren hainbat talde eta erakunde kriminalizatzea da, inolako oinarririk ez duten adierazpenak eta konnotazio jakin batzuk atxikirik. Kriminalizazioarena da euskara erasotzeko aurkitu duten argudio salgarriena eta zuzenena egoera politiko nahasi honetan.
|
|
2002
|
|
|
Gipuzkoan (beraz" munduan"), euskararen egoera anormala da normala, eta errutina bihurtu zaigu negar egitea. Eta kontuak zer diren; plan eta estrategiatan diseinatu dugun
|
euskararen
herri horixe, non eta Eskiulan topatu dugu: 520 biztanleko herria, mapetan Biarnoko lurretan dagoen" euskal uhartea", Zuberoatik 6 kilometrotara.
|
|
|
DEBA IBARRETIK
|
EUSKARAREN
HERRIRA
|
|
|
Zorionez, aitortu behar dut" Deba ibarretik
|
Euskararen
herrira" liburuak ez dituela hutsune horiek eta oso proposamen baliagarriak dakarzkigula Euskal Herriko gainontzeko eskualde euskaldunetarako ere. Zuazok ez dio, inondik ere, lekurik eta baliorik kentzen batuari eta banan bana ematen dizkigu euskara batuaren onura guztiak eta, gero, euskalkiaren balioa, lekua eta zeregina zehazten saiatzen da.
|
|
|
Ondorengo aldagai hauen guztien artean eman daitezkeen konbinazioek betetzen dute eremu hori: ahozkoa, idatzia, batua, euskalkia, tokian tokikoa, etxea, kalea, lagunartea, eskola, irratia, herri aldizkaria, eskutitza, txateoa… Aldagai asko dira eta horien inguruan egoki jarduteko, senez, Koldo Zuazoren" Deba ibarretik
|
euskararen
herrira" liburuko proposamena ezin egokiagoa da, aspalditxo honetan sena erdi galduta dabilen gure herri honetarako.
|
|
|
Koldo Zuazok eta Badihardugu Euskera Alkartiak" Deba ibarretik
|
euskararen
herrira" liburua plazaratu dute berriki. Erraten ahal da liburu horren oinarri direla Zuazoren bi liburu hauek:
|
|
|
Egileen hizkuntza egitasmoaren xederik behinena Deba ibarrean ezartzea bada ere, hangoa oinarritzat hartu eta"
|
Euskararen
Herri osoari" eskaini nahi izan diote.
|
|
|
|
Euskararen
herrian bizi garenok euskara zabaldu behar dugu, sustatu, jakintza arlo guztietara eraman, euskaraz mintzatzen ez direnak euskararen munduraerakarri. Euskal hiztunok bizi garen esparruko erdaldunek euskara maitatzea lortubehar dugu.
|
|
2003
|
|
|
Duela bi urte, ordea, herri aldizkariak kaleratzen dituzten euskara elkarteekin hitz egiten hasi ziren, haien eta «Egunkaria»ren indarrak bilduta herri egunkariak egitea posible zelakoan. Ordurarte
|
euskarazko
herri egunkari bakarra zen kalean: «Hernaniko Kronika».
|
|
|
Harrigarriro ugaritu jakuz, zorionez, haurtzaindegi eta ikastolak, ikastaro ta ikasturteak, gau eskola ta euskaltegiak, bekak, sariak, azterlanak, gramatikak, era askotako liburuak. Gitxiasko, sartu da
|
euskerea
herriko eskoletan, inoiz baino sarriago entzuten da irratietan, laster ikusiko ei dogu telebisinoan. Lege aldetik, herri kontzientziaren aldetik, erakunde politikoen aldetik, gauzak asko, bizkor eta sakonetik aldatu dira euskerearen onerako aldatu be, nahiz eta oraindik gure beharrizan eta gurariak askozaz handiagoak eta biziagoak izan.
|
|
|
Urrats batzuk egin dira, nahikorik ez. Topagunea hor dago
|
euskarazko
herri prentsaren aitzindaritzan; Topagunea 1996an sortua da eta herrietako euskara elkarte nahiz herri aldizkarien erakundea da. Arrosa bera ere hor dago, irratigintzaren munduan.
|
|
|
Albiste agentziaren erreferentzia eremu nagusia
|
euskarazko
herria izango bada, agentziaren lan hizkuntzak berak ere euskara behar du izan. Agentziaren zeregin nagusia euskarazko produkzioa euskara herriari eskaintzea baldin bada, euskaraz bizi eta euskaraz sortu behar du.
|
|
|
Albiste agentziaren erreferentzia eremu nagusia euskarazko herria izango bada, agentziaren lan hizkuntzak berak ere euskara behar du izan. Agentziaren zeregin nagusia euskarazko produkzioa
|
euskara
herriari eskaintzea baldin bada, euskaraz bizi eta euskaraz sortu behar du.
|
|
|
Agentziaren zeregin nagusia
|
euskara
herria euskara herriaren esku jartzea da; baina ez bakarra. Izan ere, gurearen moduko herri txiki batek bere buruaz sinetsiz gain, besteen aintzatespena du beharrezkoa.
|
|
|
Agentziaren zeregin nagusia euskara herria
|
euskara
herriaren esku jartzea da; baina ez bakarra. Izan ere, gurearen moduko herri txiki batek bere buruaz sinetsiz gain, besteen aintzatespena du beharrezkoa.
|
|
|
Antiterrorismoaren globalizazioak euskararen lokalismoa ilundu gura izan du. Baina, zigorrak zigor, kontraesanak kontraesan,
|
euskararen
herriak egunkaria Euskaraz nahi du; eta egin du, egin.
|
|
|
55 Camacho, I., (1999):"
|
Euskarazko
herri aldizkariak eta teknologia berriak", Uztaro, 31.
|
|
|
Joxemi Zumalaberi publikoan entzundako azken hitzak gogoratuz amaitu nahi dut artikulu hau, badaezpada: " ’Euskaldunon Egunkaria’k egunen batean ahaztu egiten badu
|
euskararen aldeko
herri mugimendutik sortu zela, bereak egin du, oinarri hura baita oraingo eta geroko garantia bakarra". Egunkari berria egin behar baldin bada, ez dadila, gutxienez, hilda jaio (Gara, martxoak 10).
|
|
|
Elebitasuna eta hezkuntza
|
euskararen
herrian. ETXEBERRIA BALERDI, Felix.
|
|
2004
|
|
|
Donostian egiten nuen lan, baina Oiartzunen bizi nintzen. Nik
|
euskara
herri euskaldun batean ikasi nahi nuen eta ez nuen uste Donostia horretarako herri egokia zenik. Ekainean, ikastaroa amaitu eta Ingalaterrara joan nintzen senarra han zegoelako.
|
|
|
Euskara biziarazteko jakitea eta maitatzea ez dela nahikoa esan zuen Lekeitioko alkate eta UEMAko lehendakari Jose Mari Kazalisek. Euskal Konfederazioaren eta UEMAren zereginaren oinarria udaletan zerbitzu publikoa euskaraz ere eskaintzea dela gogorarazi zuen, eta
|
euskara
Herriko Etxeetan sustatzea hizkuntzaren aldeko aldarrikapena ez ezik, euskaldunen hizkuntza eta giza eskubideak errespetatzea eta udal zerbitzuari kalitatea ematea dela esan zuen. Herriko Etxe euskaldunen Egunarekin egindako urratsa sendotu egin behar dela berretsi eta horretarako estatu frantsesak beste eskualdeetako hizkuntza gutxituen alde ari direnekin, bretoiekin, alsaziarrekin eta katalanekin, besteak beste, lan egin behar duela esan zuen.
|
|
|
Bertan azaltzen diren lanen artean, honakoak aipa genitzake: aldizkariaren gaur egungo idazleen nondik norakoak, bertako idazlea izandako Jesus Gaztañaga zenak bere garaian azaldu zuen Akatsak eta erderakadak idazlana, Euskerazaintza Euskaltzaindia eta
|
euskerea
errian, 2004 urteko jardueraren azalpena, Hugh Tomas historialari ingelesak 1936ko gudan euskaldunak jasandako kalteen gainean azaldutakoari buruz Olazar' tar Martinek egiten duen azterketa, Euskerea ta japonera Azkue' ren ustez eta Latiegi' tar Bixentek Aragoiko Erdi Aroko eskuizkribu zaharretan aurkitutako euskal izenen gaia jorratuz eskaintzen duen ekarmena.
|
|
|
Galderak izenaren eta izanaren arteko auzia planteatu nahi du, izenak ezertarako balio baldin badu behintzat. Ez al da aldrebesa herri honi Euskal Herria esaten jarraitzea,
|
euskararen
herria bezainbat erdararen herria ere baldin bada. Ez dakit zer iritziko liokeen Euskaltzaindiak, Salaburu tarteko, honako deitura berri honi:
|
|
|
herria, lurraldea eta hizkuntza errealitate beraren hiru itxurak dira:
|
euskarak
herriari ematen dio bere nortasun berezia eta lurraldea da herriaren gorputza. Ondorioz kontzientzia kolektiboan elementu bat aitzinatzen delarik, besteak ere indartzen dira.
|
|
|
Izan ere, agerkari hauen orrialdeetan euskara normaltasun osoz erabiltzen da, herritarren artean mota guztietako gaiak zein kazetaritza generoak zabaltzeko (eta ez bakarrik gai arinak edo genero errazak), gure hizkuntza oso aberatsa dela erakutsiz?.
|
Euskarazko
herri aldizkarien funtzioak hirugarren milurtekoaren atarian, Uztaro, 2003, 79.
|
|
|
Besteak beste, ikastolen herri mugimenduan nabari zitekeen baldintza osagai hau: Euskal Herria
|
euskararen
herria izan denez, euskal eskolak euskararen hezkuntza eredua erein behar du oroz gain. Jarrera horren oinarrian dauden balio nazional eta ideologikoen indarrik gabe, eginkizuna ezinkizun geratuko zen ikastolen loraldian, eta gizartearen izaera erdaldunaren argudio pragmatikoa bihar etziko Euskal Herriaren ametsa zapuzteko aitzakia bidea.
|
|
|
bateko, sekulako bultzada euskararen erabileran; besteko, herriarengandik eta ordu arteko tradiziotik aldentzea. Etena sortu zen
|
euskararen
herri erabileraren eta aranatarren artean.
|
|
|
Aspaldiko mendeetatik hedatua izan da Euskal Herria izena, kultura ezaugarri aski jakinak dituen herrialdea adierazteko, politika eta administrazio mugen nahiz ezberdintasun historikoen gainetik erabilia. Izen hori euskara+ herri hitzetatik sortua da, hots,?
|
euskararen
herria?.[...]
|
|
|
Galdeketa hainbat lagunei zabaldu diegu: komunikazio talde handiekin lotutako telebista lokaletako ordezkariei,
|
euskarazko
herri telebista lokaletakoei, EAE eta Nafarroako administrazioko kideei, Euskalteleko ordezkariei. Azkenean, sei lagunen erantzunak bildu ditugu guztira.
|
|
|
4. Etorkizun hurbilari begira, aldaketak espero dira legedibe rria rengatik eta digitalizazioarengatik. Hurrengo urteetan errealitate berri bat zabalduko da herri telebistetan eta, arazoak arazo,
|
euskarazko
herri telebistek beren nortasuna eta tokia mantentzea espero dugu.°
|
|
2005
|
|
|
Lapurdiko uharka, Senperen Uztaritzeko kantonamenduan, aisialdirako gune aproposa da. Bertan egiten da urtero, 1984 urteaz geroztik, ikastolen eta
|
euskararen aldeko
Herri Urrats festa. Urte horretan hain zuzen ere, Hegoaldeko ikastolek antolatzen zituzten festen ereduari jarraika, Seaskako guraso batzuek Iparraldean antzeko ekimen bat abiatzea erabaki zuten.
|
|
|
Nahi baldin badugu egun batez gure batasuna egin, behar lukete Hegoaldekoek frantsesa jakin eta Iparraldekoek gaztelania, eta denek euskara. Euskal Herria
|
euskararen
herria da, nahiz historian ez den hala izan, eta egun batez euskotarrek jakin ditzatela euskara, frantsesa eta espainola.
|
|
|
Azken 25 urteotan, 1979tik gaur arte,
|
Euskararen
herria hirutan zatituta dago, Estatu Espainiarrean bi zati (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako ForuAutonomia) eta Estatu Frantziarrean hirugarrena (Iparraldea); nahiz eta zatitutaegon, Euskararen herrian euskarazko eskolatzeak gero eta sendoagoa eta gizarteeta instituzioen mailan legitimoagoa izatea lortu du, bai irakaskuntza publikoan, baita pribatuan ere.
|
|
|
Azken 25 urteotan, 1979tik gaur arte, Euskararen herria hirutan zatituta dago, Estatu Espainiarrean bi zati (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako ForuAutonomia) eta Estatu Frantziarrean hirugarrena (Iparraldea); nahiz eta zatitutaegon,
|
Euskararen
herrian euskarazko eskolatzeak gero eta sendoagoa eta gizarteeta instituzioen mailan legitimoagoa izatea lortu du, bai irakaskuntza publikoan, baita pribatuan ere.
|
|
|
3.1
|
Euskararen
herrian, hezkuntzaren hizkuntza egoera
|
|
|
Hortaz,
|
Euskararen
herria hiru lurraldetan zatitua dago administratiboki: Euskal Autonomia Erkidegoa, Nafarroako Foru Autonomia eta Ipar Euskal Herria; horietako bakoitzean, euskarazko eskolatzearen baldintza politiko eta administratiboak ezberdinak dira.
|
|
|
Atal honekin bukatzeko,
|
Euskararen
herrian hezkuntzaren hizkuntzaegoeraren emaitza horiek euskarazko euskal curriculum bat garatzeko legeakematen dituen aukerekin alderatuko ditugu.
|
|
|
3 ETAPA. Euskararen antolaketa eskolarraren hazkundea(): 3.1
|
Euskararen
herrian, hezkuntzaren hizkuntza egoera.3.2 Euskal Autonomia Erkidegoko Euskal Eskola Publikoaren Legea.3.2.1 Eskola sareak(). 3.2.2 Familiaren parte hartzea eskolan.3.3 Pedagogia taldeak, eta gizarte eta hezkuntza arloko erakundeak EuskalHerrian.
|
|
|
|
Euskarazko
herri aldizkariak eta teknologia berriak Camacho, I., Uztaro 31, 85
|
|
|
|
Euskarazko
herri aldizkarien funtzioak hirugarren milurtekoaren atarian Camacho, I., Uztaro 43, 67
|
|
2006
|
|
|
Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere. Horrela egun Euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da,
|
Euskararen
herrietan, ostera ez; euskalduna euskara duena baita.
|
|
|
" Egun euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da,
|
Euskararen
herrietan, ostera ez; euskalduna euskara duena baita"
|
|
|
Arestik Bilbotik. Biek
|
euskararen
herriaren kanpoaldetik, ohartu zarete. Urrutitik gauzek esanahi sekretu eta harrigarriak hartzendituzte.
|
|
|
Unamuno-k alfer alferrik gura duena da, ezintasun faktikoa (historiko, soziologikoa:
|
euskararen
herria ez da oso kultua izan), hizkuntzaren naturakoa bezala pasarazi. Horregatik, bitxiaren bitxia baino ez da, gero, testuingurua aldatu orduko, euskarak historian beti egin omen duena –kultur hitzak latinetik hartu– haren naturaren aurkakotzat jotzen badigu modernitaterako.
|
|
|
Berrehun urte honetan Euskal Herriko historia izan da, ez bakarrik eusko lurraren Botere inbaditzaile militar, instituzional administratibo, eskolarraren historia bat, eta euskal erakunde politiko eta sozial tradizionalen desegilearena, baina baita arimen eta etxeen eta harreman pertsonalen eta identitateen inbaditzaile eta nahastailearena ere. Behin egon zen
|
euskararen
herri bat; ez da asko gelditzen.
|
|
|
Etorri zen Franco, debekatu eta jazarri zuen euskara, pizkunde literarioa zanpatu, eskolak espainolismoaren burdinola bihurtu:
|
euskararen
herri jipoitu horren identitatea ez da sozialisten arazoa. Franco hil zen, PSOE gaur ezkertiar moderatua da, ez da klasista, ez da internazionalista, urteotan hagitz aldatu da.
|
|
|
• Euskal Curriculumaren proposamena Euskal Herriko edo
|
Euskararen
Herriko lurraldeetako hezkuntza eragileek elkarlanean egindako ekimenetik sortu da. Hezkuntza eragile horiek hezkuntzaren esparruko sektorearen gehiengo zabala ordezkatzen dute.
|
|
|
Baina Atxagaren beraren idazlanen bilakaerak erakutsi du paradigma hori ez zela betiko sortu. Laster, Olentzeroren indar telurikoak erakarrita, Bilbo utzi eta Obabara makurtzen hasi zen, hots,
|
euskararen
herri mitikora; hortxe lortu zuen gainera bere arrakastarik handiena. Hor bazka zitekeen ederto, baina, hau da gure tragedia, poliki poliki, ETAren pisua gero eta astunagoa bihurtu zitzaion, gero eta jasanezinagoa.
|
|
|
Esate baterako, Anjelito Illarramendi ere han ibili zen. Nik esan banu, oso lan inportantea egin zuen Irrintzi taldeak, eta han jardun zuen Anduk ere,
|
euskara
herrikoa egin nahian. Zenbait urtetan umeentzako jaialdiak prestatzen egin genuen lan:
|
|
|
|
Euskararen
Herri Hizkeren Atlasa. VIII liburukia[+ CD].
|
|
|
Irten armairutik! Baietz 40 egun
|
euskaraz
herri erronka. Ikerketaren emaitzak.
|
|
|
Gure asmoa ez da lasterketa txiki bat lagun artean abiada handian egin eta erretiratzea. Guk maratoia korritu nahi dugu,
|
euskararen
herri guztiarekin batera korritu nahi dugu. Horregatik, inpartziala, baina konprometitua; konprometitua bai, baina independentea, izan nahi du Jakin ek.
|
|
2007
|
|
|
Hori lortu ahal izateko eta
|
euskara
herrian ezagutarazteko, hitzaldiak, lehiaketak, jokoak eta abar antolatzen dituzte. Modu interaktiboan, euskaldunek euskararekin gozatzeaz gain, euskaldun ez direnek euskara haien hizkuntzatzat onartzea lortu nahi dute.
|
|
|
Maiz entzun izan dugu
|
euskara
herri txikietako hizkuntza dela eta eremu horretan erabiltzen dela batez ere. Euskal Herriko euskararen kale erabileraren neurketak ordea, bestelako errealitatea erakutsi digu.
|
|
|
Lehenego aldiz euskara gaztelera frantsesera ez diren hizkuntzen neurketak datu garrantzizkoa ekarri du. Jakina da
|
euskararen
herrian eta bereziki hego Euskal Herrian bertara bizitzera heldu den migrante askoren etorrera. Euskalgintzako eragileon artean etorrera horren zenbatekoei buruz askotan mintzatu izan gara, ze kopurutan eragiten ote dion euskarari, edo zenbat jendez ari ote garen.
|
|
|
G. Mendiboure, Donibane Lohitzuneko udal kontseilariak, hirurehun liberako presupostua eskatu zuen eskola giristino zein publikoetan euskara irakasteko,
|
Eskuara
Herriko Etchetan, Aintzina, > 1935eko iraila (Piarres La, ttek idatzitako artikulua da).
|
|
|
|
Eskuara
Herriko Etchetan, 1935eko iraila.
|
|
|
Hizkuntzaren egitekoa tresna funtzio hutsera murriztuta, euskararen funtsezkotasuna lausotzen ari zaizkigu hemengo espainolistak eta abertzaletasun erdalduna. Euskararen ikuspegi hori, Euskal Herriaren kontzeptu hori, ordea, gure herriaren hondamendia da, Euskal Herria
|
euskararen
herria delako eta bere izaera etaizatea hizkuntza horri zor diolako. Hizkuntzaren eta kulturaren arteko lehentasunkontuak garbitzen hasiko bagina, bestalde, bateren bat bestearen aurretik jartzekotan, hizkuntza jarriko nuke nik neuk.
|
|
|
Hizkuntzaren egitekoa tresna funtzio hutsera murriztuta, euskararen funtsezkotasuna lausotzen ari zaizkigu hemengo espainolistak eta abertzaletasun erdalduna. Euskararen ikuspegi hori, Euskal Herriaren kontzeptu hori, ordea, gure herriaren hondamendia da, Euskal Herria
|
euskararen
herria delako eta bere izaera etaizatea hizkuntza horri zor diolako. Hizkuntzaren eta kulturaren arteko lehentasunkontuak garbitzen hasiko bagina, bestalde, bateren bat bestearen aurretik jartzekotan, hizkuntza jarriko nuke nik neuk.
|
|
|
Euskarak batzen gaitu, eta ez euskaldunokbakarrik, euskal herritar guztiok batzen omen gaitu. Argudio erraza da: euskal herria
|
euskararen
herria. Herrian ehuneko 75ek euskaraz ez jakiteakez du axola:
|
|
|
Euskal Herria, guk dakigula,
|
euskararen
herria da, ezer bada. Ez gure herriaren etimologia zentzu horretan mintzo zaigulako bakarrik, hizkuntzarik gabekonazio eraikuntzarik ez dagoelako baizik.
|
|
|
eta herri horrek zer ote du bada euskaldunetik euskara alde batera utzita? Edota Euskal Herria ez al genuen bada, ustez behintzat,
|
euskararen
herria. Aldarri hutsa eta putza ote zen, bada, Euskararik gabe ez dagoEuskal Herririk izeneko eskakizun ozena?
|
|
|
Kale leioaztarretan barrena, hainbat eragileren babesa jaso du euskararen aldeko lasterketak. " Euskal presoak
|
euskararen
herrira" eta beste hainbat lelo entzun dira. Txorierriko lurraldera iritzita, tropelak ehunaka korrikalari utzi ditu atzean, sokatirako nesken" tiraldiak" eta aldapa malkartsuek eraginda.
|
|
2008
|
|
|
Zenbat euskara elkarte eta euskara elkarte aurreko saiatu da Diario Vascoko kronika hori euskaraz egin zedin, ondo edo gaizki, eragiten? Egin ez bagenitu Argia, Berria eta
|
euskarazko
herri aldizkariak, egitera beharrean eragitera dedikatu izan bagina, lortuko ote genuen. Mugituko ote genituen Gara, Deia eta ez dakit zein beraien hizkuntza praktiketatik?
|
|
|
Azkenik, ETBk azken hogeita bost urteetan garatu duen eredu dikotomiko honi, muturreko kritiketan, honako hau leporatzen zaio
|
euskararen aldeko
herri mugimendutik: kanal bien artean gaztelerazkoak eman
|
|
|
Gogora diezaiegun halere, horrek ezer askotarako balioko ez badu ere, euskaraz jardunda bihurtzen dugula euskara Euskal Herriaren nazio hizkuntza. Erdaraz herri euskaldunaren alde egin litekeen guztia eginda ere, deus gutxitarako dela,
|
euskarazko
herririk ez baldin badago eginkizun haren ardatzean kokatua. Euskaraz jardunda bakarrik bihurtzen baita euskara gizarte hizkuntza normaldua, ez erdaraz pentsatuta eta ekinda.
|
|
|
zer nolako iritziak, jarrerak eta jokabideak dituzte gure eragile abertzaleek herri euskaldunarekiko? Nola ikusten eta sentitzen dute
|
euskararen
herria. Mundu abertzalearen baitan kokatu nahi genuke, beraz, gure egitekoa, eta mundu horretan aztarrika jardun onerako eta txarrerako:
|
|
|
espainiera eta frantsesa ez dira gure herriaren izaera taxutu eta moldatu duten hizkuntzak, euskara baizik.
|
Euskararen
herria da Euskal Herria, euskara izan duelako bere izaera sortu eta mendez mende berritu duen hitza. Euskara da gure herriaren lurralde hizkuntza, ez besterik.
|
|
|
–Alferrik gabiltza euskara bere hutsean, bere purutasunean soil soilik defendatu nahian, bera bakarrik ez delako hizkuntza bizia izango lurralderik gabe. Eta lurraldea libre ez bada, haren jabe ez izatea bezala da; beraz, subiranotasuna, burujabetza dugu ezinbesteko helburu Euskal Herria
|
euskararen
herria izatea nahi badugu?.
|
|
|
–Burujabetza dugu ezinbesteko helburu Euskal Herria
|
euskararen
herria izatea nahi badugu?. Horra azken hitza:
|
|
|
Hala, abertzale gehien gehienen garun galbahetik pasarazi behar genukeen uste oker bat nabarmendu nahi nuke orain. Nork edo zerk sinestarazten die gure abertzale sutsu edo epelei
|
euskararen
herria salbatua legokeela zorioneko, burujabetza, erdietsi ondoren?
|
|
|
erdietsi ondoren? Zertan oinarritzen da, burujabetza dugu ezinbesteko helburu Euskal Herria
|
euskararen
herria izate nahi badugu, hori?
|
|
|
Hortaz, gezurra da, gezur biribila gainera, burujabetzak besterik gabe herri euskaldunaren etorkizuna bermatzen duelako lelo hori. Burujabetzak ez baitu, berez, Euskal Herria
|
euskararen
herri bihurtzen. Arazoa ez delako independentzia helburuaren efektu soziolinguistikoa, prozesu horren berorren izaera etnolinguistikoa baizik.
|
|
|
Egin dezagun sintesi moduko bat Linazisororen jarrera laburtzeko: geure bizitza euskaraz eratzen ez badugu, espainolak edo frantsesak izango gara; haatik,
|
euskararen
herririk ez dugu berrantolatuko euskara besterik ez baldin bada gure izateko moduaren kezka eta zioa. Galdu duguna euskara izan da, bai, euskaraz egindako bizitzaren tankera, eta galera ordezkapen horretan den dena galdu dugu:
|
|
|
Azpimarratzekoa da hemen Haritschelharrek zer indar egin zuen
|
euskarazko
herri poesia unibertsitateko estudioetan sarrarazteko, bidenabar eredu
|
|
|
1888 Sabino Aranak eta Unamunok polemika Revista Vizcaya n euskararen inguruan, 1888 Azkuek katedrako lehiaketarako
|
euskarazko
herri legenda bat aurkezten du (prosaz euskaraz idatzitako lehenengoetakoa), 1889 Arana Goiri Bizkaya por su independencia argitaratzen hasten da, 1893 Etxegaraik Investigaciones históricas referentes a Guipúzcoa, 1894 Sabino Aranak Euskeldun Batzokija sortzen du.
|
|
|
Ikusten denez, euskaldunek, herri girokoak baziren, espontaneoki bizi zituzten tradizio eta ohiturak, sarritan haietaz jabetu gabe, eta normalean, eskolatu orduko, erdal kulturaren aldean gutxiesteko joera hartzen zuten. Aldiz erdaldun ikasientzat,
|
euskarazko
herri kultura ezezaguna zen. Horregatik erdal idazle, euskaroek?
|
|
|
Escualdun Gazeta() eta Californiako Eskual Herria(). Euskal Herrian,
|
euskararen
herrian, ez zen inor ausartu %100ean euskaraz aldizkari bat argitaratzen[...]. Beste arlo askotan bezala, Azkue izan zen horretan ere aitzindari447.
|
|
|
Egon bazegoen hizkuntzarekiko sentiberatasuna zuen euskal elite bat, baina ez ugariegia. Elite hau
|
euskara
herri kultura mailatik zertxobait altxatzen saiatu zen, baina oso neurri apalean, ez egiazko euskal kultura nazional bat sortzeko adina. Anton Abadia mezenas euskaltzalearen kasua paradigmatikoa da:
|
|
|
Hola eskoletan ama hizkuntzan ikasiko zuten umeek:
|
euskaraz
herri euskaldunetan (erdara bigarren hizkuntza gisa ikasiz), erdaraz erdaldunetan (euskara bigarren hizkuntza gisa ikasiz). Euskal hezkuntza sistema, gainera, Alemaniako eredu prestigiotsuan inspiratuko zen.
|
|
|
5 EHHA(
|
Euskararen
Herri Hizkeren Atlasa) egitasmoa 1984 urtetik honantz Euskaltzaindia bideratzen ari den egitasmoa da.
|
|
|
Mila esker Euskal Herria, euskaldunon herria,
|
euskararen
herria are eta euskaratuago, euskaldunagoa egiten laguntzeagatik.
|
|
|
Euskara gurea izateko eskola barruan gorde eginen genuke baina horrela euskara lotuta legoke. Benetako txori libre bat izateko
|
euskara
herrira, kaleetara atera behar da, aske, eta hori islatu nahi dugu kantarekin" azaldu dute Atakondoako ikastetxean. Hain zuzen ere lelo hori azalduko dute jaialdian, eta ondoren Atakondoako 4 Mailatik DBHko 2 mailara bitarteko ikasleek jaialdi ederra eskainiko dute, klasean prestatutako ekitaldiak antzeztuz.
|
|
|
Euskara hizkuntza gutxitua da bere sorlekuan bertan, baina egoera hau ez da kasualitatez eragina izan. Urte luzez aplikaturiko asimilazio prozesuak, etenik gabe eman diren euskararen kontrako erasoak edota hizkuntza politika iruzurtiak izan dira egun euskaldunon hizkuntzak bizi duen egoeraren erantzuleak; baina, era berean, urteetako borrokari eta irmotasunari esker,
|
euskararen
herria berreuskalduntze prozesu baten baitan da.
|
|
|
Baldintzarik onenetakoak betetzen ditu Azpeitiak euskararen bandera hartzeko,
|
euskararen
herri bihurtzeko, erreferentea: herritarren %87 euskaldunak gara euskaraz dakigunak, euskararen erabilera %83koa da, Udalak lehen aipatutako neurri funtsezkoak hartu ditu azkeneko urteetan, euskarazko herri komunikabideak sortu eta ugaritu egin dira azkenaldian Uztarria herri aldizkaria, uztarria.com webgunea, Urola Kostako Hitza egunkaria, Erlo Telebista...
|