|
2000
|
|
|
ETB2 sortzean ni kanpo nengoen, eta ez dut sinisten ETB2n. Pentsatzen genuen
|
euskara
normalizatzeko bide egokiena telebista euskaldun bat zela. 20 urte pasa dira, eta hala izan da.
|
|
|
Liburu eta Liburutegi Zerbitzua euskarazko gai izenburuen zerrenda prestatzen eta IBERMARC formatura egokitzen ari da. Izan ere, gaur egun
|
euskaraz
normalizatuta ez dauden lanabesak liburutegietako profesionalen esku jarri behar dira, euskara erabiliz lortu ezin den informazio gabezia konpontzeari begira.
|
|
2001
|
|
|
Gure herri hiru eleko honek itzulpengintzan garatuz doan iraultza horretatik at irautea barkaezina da zerikusidun guztiak gogoan:
|
euskara
normalizatu eta estandarizatu nahi dutenak, tresna bikaina dutelako corpusa koherenteago bihurtzeko; administrazio publikoak, herritarrei zor dietelako normalizazio araudi guztiek agintzen duten corpus elebidun kalitatezkoa; eta, zertan esanik ez, itzultzaileak eurak, iraultza lagungarria izan dakien, inor lanik gabe ez geratzeaz gain, areago ekoiztu eta irabazteko bidea dutelako automatizazioa.... Eta jakina, herritarra bera ahaztu barik, hizkuntz kalitateari ez ezik, diruari ere begiratzen diolako:
|
|
|
Joana Albret Mintegias 1997ko urrian sortu zen. " Liburutegi eta dokumentazio zentroetan euskaraz aritzeko beharra eta eskubidea daukagulako,
|
euskara
normalizatzea nahi duen talde bat gara". Alor honetan euskarak dituen gabeziei irtenbidea bilatu nahian, hainbat tresna eta egitura behar zutela ondorioztatu zuten eta horien artean funtsezko irizten diote Liburutegi Nazionalari.
|
|
2002
|
|
|
Deustuko Unibertsitatean 2000ko otsailean onartutako
|
Euskara
Normalizatzeko Planaren helburu orokorra Hiru Urteko Planean() markatutakobidean sakontzea da, Unibertsitateko komunikazioan euskararen erabilera normalaerabat zabaltzeko eta ikasle guztiei hizkuntza gaitasun profesionala lortzeko aukera eskaintzeko. Hortaz, euskara unibertsitateko hizkuntza bihurtzeko bidean landubeharreko bi esparruak jasotzen dira planean:
|
|
|
Aholkularitza eta kolaborazioa normalizatubeharko genituzke: kanpainak, diru-laguntzak, etab. Adibidez, intereshandiko jakintza arloak (komunikazioa eta informatika) bultzatzekoelkarlana, horiek
|
euskara
normalizatzeko tresnak ematen dizkigute eta.
|
|
|
Euskal Herriko Unibertsitatean
|
euskara
normalizatzeko plangintzak, alegia I. etaII. plangintzak, martxan jarri baino lehenago, jadanik EHUko fakultate zeineskoletako Euskara Batzordeak hainbat urtez aritu ziren euskararen aldeko ekintzak burutzen.
|
|
|
Aldiz, erdarak badu, oro har, erabateko ofizialtasuna, euskararen kaltetan; eta bestela begira euskararen egoera eta tratamendua Unibertsitate edo lurralde desberdinetan.
|
Euskara
normalizatua, naturaltasunez onartua eta ezarria genuke.
|
|
|
Ikuspegi honetatik, bada, aipatu genituzke, lehenik, euskararen irakaskuntza eta erabilpena helburutzat duten erakunde eta talde guztiek egiten dituzten ahaleginak eta aportazioak; ez dago zertan talde guztien aipamena eta zerrenda egin. AEK, HABE, Elhuyar, Labayru, Oinarriak, EHE eta abar bezalako taldeak lirateke hor; eta, noski, Ikastolak etaDereduko irakaskuntza eta, oro har,
|
euskara
normalizatzeko eta eraberritzeko literatur sorkuntzan, hedabideetan, administrazioan... burutzen diren lan eta kreazio guztiak. Eta lantzen duten sailetakoek beraiek ez bestek, hedabideetan azaltzen direnetan edo izan ezik, ezagutzen ez ditugun zenbait talde fin eta zintzo askok egiten duten lana.
|
|
2003
|
|
|
kolektiboen eta pertsonen arteko diskriminazio laborala, prekariotasuna eta aparteko lanorduak salatuko dituzte eta laneko osasunaren defentsa eta negoziazio kolektiboa eskatuko dituzte. Sindikatu abertzaleek, aurreko horretaz guztiaz gainera, enpresetan
|
euskara
normalizatzeko eskaria egingo dute, eta «Egunkaria»ren eta hedabide horretako langileen aldeko aldarria ere eszenifikatuko dute berriro. Bestalde, nazioarteko egoera belikoa kontuan izanik, gerra geldiarazteko eskatuko dute alde bateko nahiz besteko sindikatuek, azken aste hauetan egin dituzten lanuzteen eta manifestazioen indargarri.
|
|
|
Agirian dago euskal eleizbarrutiak, azken urteotan, euren dokumentu ofizialak argitaratzean, dalako"
|
euskara
normalizatu" hori erabilten dabela. Hor doguz, esate baterako, Euskal Herriko gotzainak Garizuman urtero argitaratzen daben Artzain Gutuna...
|
|
|
Bai, bai. Gutariko bakotxak geure eretxiak euki geinkez euskeraren arloan; baina dokumentu ofizialentzat ontzat emona dago zuk aitaturiko"
|
euskara
normalizatua". Ha ta guzti be, Bizkaiko Eleizeak, azaleko zeretan hortik jo arren, bizkaierea erabilten dau, gehien baten, oraindino gure herririk gehienak euskalki hauxe daualako argien eta maiteena.
|
|
|
Ba, hara: bere eretxiei eustearren eta gaurko"
|
euskara
normalizatu" hori puntu batzuetan ontzat ez hartzearren, lanpostu batetik baino gehiagotik aldendu ei dabe Olazar idazlea: Bermeoko Udaletik, Gasteizko Eskolatik, Bilboko Gotzaitegitik...
|
|
|
Orain aurkezten den lan hau lanabes erabakigarria izango da, auzitegietan
|
euskara
normalizatzeko bidean. Hauxe izango da, gainera, formato horretan erabili ahal izango diren kodeetatik lehendabizikoa.
|
|
|
Hurrengo urteetan Agustin Azkarate izan zen Historia Sailburua, Joseba Agirreazkuenaga Iker azpisailaren arduraduna, Ramon Amundarain Irakas azpisailarena eta Joseba Intxausti Lexikografia azpisailarena. 1981an kaleratutako Historia eta Gizarte zientzien urtekariaren lehen alean (sailaren produkzio idatziaren lehen emaitza zuzena) esaten zaigunez sailaren helburuak Historialari sakabanatuak elkarganatzea eta euskal historialarien arteko koordinakuntza indartzea; Historiarako
|
euskara
normalizatu bat sortu eta finkatzea eta Historiaz euskaraz egiten diren edo egin litezkeen lanak bizkortu eta zabaltzea ziren. Ez dira gehiegi aldatu gaur egun arte.
|
|
|
Ondorengo hilabeteetako polemikan, Txelis Alvarez, UEUko Filosofia sailburuak Euskaltzaindiak Espainiako erregeari egindako bisita maiseatu zuen, «orin eta ezpai izpirik gabe, badakigu zein ezpaletakoak zareten. Gauzak denontzat aldatu baitira.(?) Baina hemendik aurrera gaitake gehiago engaina bere sasi neultrasunarekin»7 Euskara batuaren arauemaile moduan errespetatzen zuen Euskaltzaindia Alvarezek, baina ez
|
euskara
normalizatzeko bide gidari moduan. Aurrerago ikusiko dugunez, eztabaida horiek izan zuten eragina UEUren eta Euskaltzaindiaren arteko harremanetan.
|
|
|
Euskarazko egunkari bakarra kolpatu dute, euskaldunok informazioa idatziz jasotzeko dugun eskubidea bermatzen duen bakarra.
|
Euskara
normalizatzeko bidean dugun tresna komunikatibo garrantzitsuena.
|
|
|
Ez da egunkari bati egiten zaion eraso soila. Euskal Herrian
|
euskara
normalizatzeko abian dugun normalizazio prozesua gelditzeko saio berri bat da. Lehenago AEKrekin egin zuten, helduen euskalduntze alfabetatzean egiten ari zen lana oztopatu nahirik eta egun ondorio latzak pairatzen ari gara maila horretan, nahiz eta jakin ez dela egungo krisiaren jatorri bakarra.
|
|
|
Euskarak hiztunak eta erabilera eremuak irabazi ahala gainbehera etorri behar du helduen euskalduntze alfabetatzeak. Izan ere,
|
euskara
normalizatu ahala desagertzeko sortutako langintza da, ez da, bada, irauteko sortua; baina, goiz da oraindik egoera horretara iritsi garela esan eta gainbehera, besterik gabe, horri egokitzeko. Helduen euskalduntze alfabetatzea azken urteetan 90eko hamarkadan ereindakoaren errentatik bizi izan da, ez da egoera berrietara era egokian, bizkorrean eta ikuspegi zabalez moldatu eta, etorkizunean hala segitzen badu, amildegiaren behera, pisu handiko harri baten tankeran, amiltzen segitzeko txartelak eskuratuak ditu.
|
|
|
Politikazko izarian gabiltza, bere zentzu sakon eta onenean, ez indarrean dabilen hertsi eta besterenduan. Baina, akonplejatuxe," politizatu" gabea nahi dugu gurea, handik aldenduago eraginkorrago izanen ginatekeelakoan; hain" maltzurrak" ez garela ikustean, aiseago datekeelakoan
|
euskara
normalizatzea. Eraginik aski duen iruzurra, are euskaltzaleen artean.
|
|
|
Areago, euskara sustatzearen atzean Nafarroaren iden titatea arriskuan jartzen duten interesak daude; ho rregatik, euskara aldarrikatzen duten nafarrak ez dira fidatzekoak. Gainera, dagoeneko Nafarroan
|
euskara
normalizatuta dago eta euskaldunen egoera normala da. Orduan, Nafarroako hiz kuntz politika ofizialak diru publikoa atzerriko hizkuntzen az tertzeko eta sustatzeko erabiltzea zilegi da.
|
|
2004
|
|
|
Pedro Burillo, Nafarroako Unibertsitate Publikoko errektorearen taldeak, urria hasieran, aurkeztu zuen Abiaburu Agiria, hau da,
|
euskara
normalizatzeko plangintza egiteko mugak zehazten dituen txostena. Gobernu Kontseiluak onartuz gero »hala gertatuko da ezustekorik ez bada» litekeena da otsailetik aurrera ikasgai batzuk euskaraz ematea.
|
|
|
Ukaezina da, aipatu lan hauek, eta, horiekin batera, Epaitegietako Agiriak
|
Euskaraz
Normalizatzeko Batzordeak egiten duena, euskal abokatuek beren lana jorratu ahal izateko sortutako eredu elebidunak, euskalduntze prozesuak, eta zenbait epaitegitan egiten diren Euskararen Erabilerarako Sustatzeko Planen zabalkuntza,. Sailaren barneko Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzak kudeatzen dituen proiektuak dira guztiak?, poliki poliki, euskara sustatzen eta zabaltz... Oraindik ere bide luzea egiteko duen erakundea izaki, zalantzarik gabe, gure ahaleginari eutsi diogu.
|
|
|
Eta, bide horretan, garrantzi handikoa izan daiteke prozesu zibilari buruzko lege nagusiaren argitaraldi elebiduna prestatzea, lege hori aplikagarria baita Espainiako estatuko lurralde euskaldunetan. Argitaraldi elebidun hori ezinbesteko tresna gertatuko da Justizia Administrazioaren barruan
|
euskara
normalizatzeko.
|
|
|
Baina nondik ateratzen dute euskara bizi eta adierazkor hori? ?
|
Euskara
normalizatua ez dagoenez, gauzak oso erraz eman behar zaizkio ikus entzuleari. Kaleko hizkuntza idealean oinarritzea funtsezkoa da, baina ez gaurko kaleko hizkuntzan, oso kutsatuta baitago.
|
|
|
91 Andoni Sagarna: Bi milioi t' erdi lagunen ohiturak aldatu behar dira
|
euskara
normalizatzeko, Argia, 1986/11/9.
|
|
2005
|
|
|
denek euskararen behar hori, eta euskaldun izatearen behar hori sentitzea.
|
Euskara
normalizatuko badugu hizkuntza normaltzat hartu du edonork.
|
|
|
Baina Foru Jauregiko maizterrek, Chivitek eta enparauek ez bezala, ez dute errealitatea edertu beharrik.
|
Euskara
normalizatua. Adar jotzerik ez.
|
|
|
Entzuleen galderak hasi aurretik euskararen normalizazioan estatua izateak ala ez izateak duen garrantziaz aritu ziren hizlariak. Iñigok estatua izatearen berebiziko garrantzia aipatu zuen eta Mateok
|
euskara
normalizatzeko autogobernua badugula erantzun zion eta zera gaineratu: «Hizkuntz politika ezin dugu kolore bakarrekoa egin».
|
|
|
1977 urtean ikastetxe publikoetako hainbat irakaslek egindako udakojardunaldien ondoren sortutako pedagogia kolektiboa. Kolektibo honek euskararekin izan duen atxikimendu nabarmenari esker,
|
euskara
normalizatzea eta berreskuratzea lortu da irakaskuntza publikoan.
|
|
|
Bakoitzak bere arduratik dagokion mailan, baina denon esku dago; alderdien esku, sindikatuen esku jendarte eragileen esku, herritarron esku...
|
Euskara
normalizatuko badugu, beharrezkoa dugu gaurtik hasita gaiari behar duen lehentasuna ematea. Horregatik jarri diegu egun hauei lelo hau.
|
|
|
Bestetik, lan hori egiteko guztion lana ezinbestekoa dela deritzogu. Bakoitzak bere esparruan eta ahal duen neurrian urratsak egiten baditu eta arloz arloz normalizazioan aurrera pausoak egiten baditugu, lortuko dugu egoera iraultzea eta
|
euskara
normalizatua izatea esparru guztietan.
|
|
|
Badira, aurreko taldean bezala,
|
euskararen
normaliza zioaren ikuspuntutik planteatutako argudioak:
|
|
2006
|
|
|
Euskaldunen artean ohiko hiru multzo berezi ditugu, alfabetatuak, partzialki alfabetatuak eta alfabetatu gabekoak; hiru multzo horiek bitan bana daitezke, alfabetatuak eta besteak alegia. Aurrera begira,
|
euskara
normalizatu ahala, partzialki alfabetatu eta alfabetatu gabekoen multzoak txikiagotuko dira, gazteenetan horrela ikusten da. Izan ere erdaldunak euskalduntzearekin batera alfabetatzen baitira, baita jatorrizko euskaldunak euskal eskolaren bidetik ere.
|
|
|
Izan ere, beronen osagarriak izango dira, epe labutsitatearekin izandako lankidetza estuari esker. Bi erakundeon konpromisoa da, Justizia Administrazioan
|
euskara
normalizatzeko prozesuaren barruan, aurrerapausoak ematea, prozesu horrek dituen zailtasunei muzin egin gabe.
|
|
|
Hara hor
|
euskara
normalizatzeko formulazioa edo proposamena. Hitz gutxitan planteamendu sakon bat.
|
|
|
Zer espero liteke, hala ere, ingurune erdaldun bete betean bizi garela kontuan izanda?
|
Euskara
normalizatzen ez dugun bitartean erdaren nagusitasun sozial goitik beherakoak gure hiz  kuntza jardunean interferentzia masiboa eta erabatekoa ekarriko digu, garbizale itsuen amorragarri. Euskal sen hutsari jarraituko dion hiztun komunitate ideala luke ia euskaldunak âeta baita euskaldunak ereâ, interferentzia horiek saihesteko.
|
|
|
euskara teknikariak zer dira? Izenari erreparatuz gero, eta ñabardurak saihestuta,
|
euskara
normalizatzea lortzeko teknikak erabiltzen dituztenak direla esan genezake.
|
|
|
Izenaren kate motzari atxikirik gelditu gabe, ordea, hobekixeago eman dezakegu lanbidearen berri: euskara teknikariak,
|
euskara
normalizatzeko planak, ekimenak eta neurriak diseinatzen eta gauzatzen ditu, esparru sozial edo geografiko jakin batean (udalerri, enpresa, ikastetxe, administrazio atal, elkarte, erakunde publiko nahiz pribatu...). Definizio zabal samarra da agian, baina teknikarien lanak eta eginbeharrak askotarikoak dira, eta hor denak sar daitezkeelakoan eman dugu.
|
|
|
Lehenago ere emana dugu euskara teknikariaren lanbidearen definizioa, eta horrek berak erantzunen liguke galdera. Euskara teknikariak
|
euskara
normalizatzeko ekimenak eta neurriak diseinatu, planifikatu eta gauzatzen ditu. Edo horretan ahalegintzen da behintzat.
|
|
|
Zoritxarrez, ordea, euskarak denetik behar du, edo hala iruditzen zait niri behintzat. Hau da, herritar euskaldunok hizkuntza baten edo bestearen aldeko hautua egiteko garaian, azken batean hori baita kontua?, erabaki indibidual nahiz kolektibo horrek era askotako osagaiak dauzka, eta osagai horietan guztietan eragin dugu
|
euskara
normalizatu nahi badugu.
|
|
|
Saia gaitezen kontu hau gehixeago argitzen.
|
Euskara
normalizatzeko edo berreskuratzeko formulen edo proposamenen artean, askotariko aukerak ditugu: hizkuntza ekologian edo paradigma ekologikoan oinarritzen direnak, estatu bat izatea ezinbestekotzat jotzen dutenak, gakoa hizkuntza komunitatea trinkotzean jartzen dutenak, hizkuntzarena ia kontu edo auzi estetiko hutsa dela diotenak, gure arazo osoa, eta irtenbidea, noski?
|
|
|
Kontua da hori euskara zerbitzuak antolatutako udalekuetan gertatzen dela, eta horrexek ematen dio ukitu absurdoa:
|
euskara
normalizatzeko programazioaren barruan txertatutako ekintza baten bidez lortzen da euskara hutsean bizi diren haur batzuek zenbait egunetan gaztelaniaz dezente praktikatzea. Egia da gainerako haurrentzat udalekuak irabazpidea direla euskarari dagokionean, eta haur euskaldun ia elebakarren hizkera haientzat mesede eta eredu dela egun horietan.
|
|
|
Badugu bestela, gure kontzientziaren kontsolagarri, hainbat ezintasuni erantzuteko formula bikaina, benetako komodina:
|
euskara
normalizatu gabeko hizkuntza da. Horren ondorioa da euskararen kalitate eskasa, eta baita beste hainbat kontu ere:
|
|
|
euskara lege, xedapen eta arau hutsez normalizatzea; ez bedi nahas normalizazioarekin edo normatibizazioarekin. Lege, xedapen eta araurik gabe ez da
|
euskara
normalizatuko, ziur asko, baina lege, xedapen eta arau hutsekin gizartea mailukatuz ezta ere.
|
|
2007
|
|
|
Herriko biztanleen %80 baino gehiago euskalduna edo ia euskalduna da, eta hori salbuespena da Oarsoaldean. Errenterian, Lezon edo Pasaian kopuru horretatik oso urrun daude, eta horregatik batzuetan zaila da eskualdeko gainontzeko herriekin
|
euskara
normalizatzeko politika bateratuak egitea. Aitziber Arnaiz euskara teknikariak hala esan digu:
|
|
|
Guraso eta seme alaben artean euskararen transmisioa bermatzeko plana, bikote euskaldunetan hizkuntza ohiturak sendotzeko ekimena, Ttur ttur euskaltzaleen bilgunearekin sinatutako lankidetza hitzarmena, merkataritza eta elkarteetan euskara sustatzeko egitasmoa edo bereziki garrantzitsua den Ola plana. «Ola planari esker eskualdeko enpresa handietan Alcampo edo Niessen, esaterako
|
euskara
normalizatzeko aurrerapausoak eman dira, eta enpresen mundua oso garrantzitsua da euskara normalizatzeko», azpimarratu digu Arnaizek.
|
|
|
|
Euskara
normalizatuta dagoela esaten digun lelo ezkutu hori.
|
|
|
Azken hamarkadan
|
euskara
normalizatzeko plangintzak agertu dira indarrez. Gure ustez, hementxe dago, hain zuzen ere, gure motibazio arazoei eta ikas prozesuari norabide berria emateko aukera.
|
|
|
Horrek euskararen komunitatea hedatzea lekarke eta, horrela, euskaldunak agerikoagoak lirateke eta gizartean pisu gehiago irabaziko lukete. Alegia, halako hiztunak aktibatuz gero,
|
euskara
normalizatuago legoke.
|
|
|
Testuon hartzailea, orain artekoetan bezala, zuzenbidearen profesionala edota ikaslea da, lehenik eta behin. IVAPek, Euskal Gaien Institutuak bezala, abokatu, epaile edo teknikari euskaldunen esku jartzen dituen itzulpen hauen bidez zuzenbidearen arloa euskalduntzen eta hain garrantzitsua den esparru horretan ere
|
euskara
normalizatzen jarraitzeko borondatea erakusten du.
|
|
|
Hori dela eta, gogotsu ekin diogu legeria hori euskaraz emateari. Hurrean ere, gure asmoa esparru juridikoan
|
euskara
normalizatzeko urrats bat gehiago ematea da. Bide batez, esku artean dugun itzulpen hau baliagarri izan daiteke oinarrizko eskubideak euskaraz egikaritzeko.
|
|
|
Zergatik ote? Nireustez, hizkuntzaren bigarren definizioa aurrenekoa baino askoz zuzenagoa da, etadefinizio horren arabera,
|
euskara
normalizatzea gauza zaila da, zailik baldin bada.Hortik iraultza hitza erabili izana.
|
|
|
borondatepolitikorik balego, euskararen normalizazio soziala bideragarria izango litzatekeedonon gaurko egoeran, baina ez dago borondaterik halakoen aldetik hartu behardiren erabakiak hartzeko eta egin behar dena egiteko. Botere autonomikoarenahalmen mailak ez du
|
euskara
normalizatzeko gaitasunik erakusten, eta ahalmeneza horretaz ez jabetzeko itsukeria bera ere borondaterik ezaren adierazpidea da.
|
|
|
Ezinbestekoa da euskararen parekidetasuna eta berreskurapen osoa, hurrenez hurren, bermatzea ezagupenaren eta erabileraren aldetik. Bestetik, euskalgintzak hainbat alditan aldarrikatu duen eskaerarekin bat egiten dugu, Euskal Herriko toki erakunde orok gutxienez aurrekontuen% 2 esleitzea, urtero,
|
euskara
normalizatzearen egitasmorako.
|
|
|
Euskal Herrian Euskaraz erakundeak,
|
euskara
normalizatzeko behar diren gutxieneko hamar urratsez osaturiko aldarrikapen taula bidali zien eskualdeko alderdi politiko eta hautesle plataforma guztiei, hauteskunde garaian, zerrendak eta herri programak osatzen ari zirenean.
|
|
|
Udalaren
|
euskara
normalizatzeko ordenantza baliogabetu egin dute epaileek
|
|
|
horrela deitzen ziren Jakin eko lankideen urteroko bilerak. Jakin sortu denean
|
euskara
normalizatu gabe dago, Euskaltzaindiak bere burua antolatzen dauka oraindik nahikoa lan, eta jakinlariak euskaran autodidaktak dira gehienbat. Jakinlarion artean ere arazo nagusia euskara garbi ala mordoiloarena da.
|
|
2008
|
|
|
Oposizioak gobernu taldeari aurtengo aurrekontuak oso berandu iritsi direla eta oposizioaren iritzia jaso gabe eta laguntzarik gabe egin direla aurpegiratu zion.EAEko ordezkariak" aurrekontu neoliberalak" direla leporatu zien eta" etxebizitzaren arazoari irtenbidea emango ez diona.
|
Euskara
normalizatzeko borondate gutxi" dagoela gaineratu zuen. PPk PSE EEri leporatu zion" aurrekontuek ez dutela terrorismoa deslegitimatzeko norabidea jarraitzen eta ez dute herritarren lehentasunei erantzuten".
|
|
|
Asko maite ditut bai euskara eta baita euskal kultura ere. Nire ametsa, beraz,
|
euskara
normalizatua egongo den Euskal Herri euskaldun bat da. Beharbada oso utopikoa izango da, baina polita da.
|
|
|
Altzako Bai Euskarari Batzordea desegin eta Bizarrain Kultur Elkartea sortu eta legeztatu zuten 2001ean. Bizarrain elkarteak elkarlan hitzarmena sinatu zuen Donostiako Udalarekin eta Kontseiluarekin urte berean, eta harrezkero urtero berritu dute hitzarmena, Altzan
|
euskara
normalizatzearen alde lan egiteko. Zazpi urte daramatza elkarteak auzoko hainbat sektoretan euskara normaltasunez erabil dadin lanean.
|
|
|
Hizkuntza teknologia helburu eta lagun
|
euskara
normalizatzeko bidean
|
|
|
•
|
Euskara
normalizatuko balitz, bere merkatua ez litzateke inguruko hizkuntzena bezain handia izango, ezta hurrik eman ere, baina bere iraupenari eusteko nahikoa litzateke.
|
|
|
|
Euskara
normalizatuko balitz, bere merkatua ez litzateke inguruko hizkuntzena bezain handia izango, ezta hurrik eman ere, baina bere iraupenari eusteko nahikoa litzateke.
|
|
|
Foru administrazioari dagokionez, Nafarroako Gobernuak arautze lanak egin ditu Nafarroako Foru Komunitateko administrazio publikoetan
|
euskara
normalizatzeko esparruan. Araugintzan egindako lanaren fruitu dira honako hauek:
|
|
|
ELA eta LAB ez dira joan
|
Euskara
Normalizatzeko Planaren bilerara
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak onartu duen
|
Euskara
Normalizatzeko IV. Plangintzaldiaren berri emateko, sindikatuekin bilera antolatua zuen atzo Patxi Baztarrika Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak, baina ELA eta LAB ez ziren bertara sartu. «Antzerki hutsa» iritzi zioten deialdiari, ekimenean parte hartzeko aukerarik ez dietelako eman.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako eta haren erakunde autonomoetako langileen artean euskararen erabilera sustatzea du helburu
|
Euskara
Normalizatzeko IV. Plangintzaldiak. Duela hiru aste, uztailaren 9an zehazki aurkeztu zuen Baztarrikak plana.
|
|
|
Ikus, frantsesaren ikasteko eraman estrategia. Hori aski dugu,
|
euskararen
normalizatzeko. Gehiago ez.
|
|
|
Kontseiluak ariketa egoki bat egin du: oraiko erritmoan segituz, zonbat urte edo mende ziren
|
euskararen
normalizatzeko. Izitzeko bada, pentsatuz anartean, diglosiaren eraginez nolako aldaketak jasan dituen gure hizkuntza gaixoak, ahal bezein bat erabilgarri izaiteko.
|
|
|
Iruzur horiek, bi helburu nagusi bilatzen dituzte funtsean. Batetik, Euskal Herria kolpatzen duen zatiketa administratiboetatik erditutako hizkuntza politiken bidez
|
euskara
normalizatzea posible dela sinestarazi nahi digute; eta bestetik, euskalgintzaren aldarrikapenak neutralizatzea eta euskalgintzan dihardutenen sinesgarritasuna higatzea dute helburu.
|
|
|
Dena dela, orokorrean bizikidetza sozialerako eta bereziki bizikidetza kulturalerako erabakigarri diren bi arazori ez zaie irtenbidea eman, eta pertsonaren jatorriak baldintza ditzake horiek: alde batetik, norberak duen identitate sentimendua eta jatorria alde batera utzita, euskal herritarren eskubideak bermatuko dituen sare politikoa eta instituzionala aitortzea; eta, beste aldetik, eremu" publikoan" eta lurralde osoan,
|
euskara
normalizatzeko konpromiso irmoa, lurralde bakoitzean dauden gainerako hizkuntzak ere erabiltzen direla.
|
|
|
Arrazoi nagusia ezaguna da:
|
euskara
normalizatu gabe dago eta horrek ondorioak dauzka. Eta garrantzitsuena da leku askotan ez dela erabiltzen; begi bistakoa da etorkinentzat autoktonoek ez dutela erabiltzen.
|
|
|
Bai Euskarari mezuaren bidez, Kontseiluak euskal gizartearen euskararen aldeko jarrera erakutsi nahi izan zuen, eta euskal gizartea jarrera horretara bildu zuen. Lelo horrek euskararen aldeko jarrera argia erakusten du, izan daiteke euskararen alde gaudela eta kito, edo euskararen alde gaudela eta euskaraz bizi eta
|
euskara
normalizatuz joateko urratsak egiteko prest gaudela.
|
|
|
Kultura sailekoen liskarrak ez dira euskalgintza ofizialarekin bakarrik izan. ELA eta LAB ez ziren joan P. Baztarrikak deitutako
|
Euskara
Normalizatzeko IV. Plangintzaldiaren bilerara," antzerki hutsa" zela iritziz (Berria,)," ekimenean parte hartzeko aukerarik ez dietelako eman". Bilera eta plangintzaldi horretan administrazioaren euskalduntzea zen gaia.
|
|
2009
|
|
|
Urteak dira
|
euskara
normalizatzeko urratsak ematen ari dela justizia administrazioan. Gaur egungo egoeraz hausnarketa egin dute Argiarako, EAEko Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzako Normalizazio Arloko hainbat langilek. Justizia Administrazioan euskara normalizatzeko politika, aurreko zenbait ekintza gorabehera, 1996an hasi zen, Eusko Jaurlaritzak justiziaren arloko funtzionarioen eta baliabide materialen eskumena jaso zuenean.
|
|
|
Urteak dira euskara normalizatzeko urratsak ematen ari dela justizia administrazioan. Gaur egungo egoeraz hausnarketa egin dute Argiarako, EAEko Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzako Normalizazio Arloko hainbat langilek. Justizia Administrazioan
|
euskara
normalizatzeko politika, aurreko zenbait ekintza gorabehera, 1996an hasi zen, Eusko Jaurlaritzak justiziaren arloko funtzionarioen eta baliabide materialen eskumena jaso zuenean. Ordura arte euskarak ez zuen ia lekurik epaitegietan, ez ahozko harremanetan, ez agiri judizialetan, ez aplikazio informatikoetan.
|
|
|
Funtzionarioei buruzko eskumena jaso bezain laster hasi ziren lehen normalkuntza neurriak, besteak beste, funtzionarioen, karrera judizialeko eta fiskaleko kideen eta idazkari judizialen hizkuntza gaitasuna hobetzeko ikastaroak, Ministerioarekin eta Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiarekin sinatutako hitzarmenen babespean. Bereziki aipagarria da 1996an bertan sortu zela agiri judizialak
|
euskaraz
normalizatu eta bateratzeko batzordea, gerora garrantzi handia izan duena, justiziaren arloan erabiltzen diren 20.000 inguru agiri aztertzeko lan eskerga baitu aurrean. Harrezkero lan handia egin da, orrialde hauetan nola edo hala laburbiltzen saiatuko garena.
|
|
|
Euskararen erabilera bultzatzeko aparteko garrantzia izan du agiri judizialak
|
euskaraz
normalizatzeak eta eredu elebidunak ezartzeak. Gaztelania hutsezko dokumentuak ordezkatzea oso lan nekeza eta luzea da, agiri kopurua ikaragarria delako eta terminologia lan sakona eskatzen duelako.
|
|
|
AEK erakundeak 2007an kaleraturiko datuen arabera, urte horretan AEK ko irakasleen %67a emakumezkoa zen. Horretaz gain, egun
|
euskara
normalizatuago dagoen irakaskuntza mailetan (Derrigorrezko Hezkuntzan eta Batxilergoan) emakumezkoak gehiengo dira irakasle lanetan, eta aldiz, euskararen presentzia urriagoa den mailetan (Unibertsitatean eta Lanbide Heziketan) gizonezkoak dira nagusi.
|
|
|
Hortaz, Euskal Herriko eskualde nahiz lurralde ezberdinetan dagoen errealitate soziolinguistikoak eta legez anitza denak zera galdatzen du: tokian tokiko plangintza bat egitea,
|
euskara
normalizatzeko eta ahalbidetzeko erabilera eremu guztietan, lehenik eta behin, hizkuntzaren ofizialtasuna legez horrela onartzen den tokietan. Bigarrenez, horrek ez du esan nahi, inola ere, euskararen erabilera hedatu behar ez denik lurralde guztietara, hezkuntza nahiz gizarte eremuetan, bere sustapenak hiritarren sostengua duenean.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, Estatutua onartzen denetik aurrera (1979an, alegia),
|
euskara
normalizatzeko Legeak (1982) eta euskal funtzio publikoari buruzkoa Legeak (1989) ezartzen dituzte, funtzio publikoan sartzerakoan euskara jakitea galdatu eta baloratu ahal izateko oinarriak.
|
|
|
Nafarroan 22 urte joan dira Euskararen Foru Legea onartu zenetik. Lege hori Nafarroak bere ibilbide luzean zehar
|
euskara
normalizatzeko izan duen arau bakarra izan da. Baino horrek ez dio baliagarritasunik ematen.
|
|
|
Euskararen normalizazioan kasu eredugarri izan direnen praktika onak ezagutarazi nahi ditugu eta horiekin eredu baliagarriak eman euskara plan bat martxan duenari edo jarri nahi duenari. Hausnarketa egiteko ideiak eta adibideak eman nahi dizkiogu, eta lagundu nahi diogu erakundeen hizkuntza kudeaketarako baliagarri diren praktiken gainean hausnartzen eta erakundeetan
|
euskara
normalizatzeko klabeetan sakontzen. Horrek esan nahi du, kasu bakoitzaren barruan, zutabe edo giltza horiek identifikatzen eta ardazten saiatu behar dugula.
|
|
|
Klusterraren proiektuen artean bada bat praktika onak biltzera jo duena, alegia, lan munduan
|
euskara
normalizatzeko esperientzia aurreratuak edo eredugarriak jasotzera jo duena. Izan ere, behin eta berriz soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain entzun dugu euskarak lan arloan gabezia handiak dituela, euskararen normalkuntzarako eremu zaila dela...
|
|
|
Bi taldeek zuzenketa bat onartu dute
|
Euskara
Normalizatzeko Planaren puntu batzuk aldatzea eskatzeko, Arabako errealitate soziolinguistikoarekin ez datozela bat argudiatuta.
|
|
|
EITBko hedabideetan euskararen erabilera egokia sustatzea da helburua, euskal gizartean
|
euskara
normalizatzeko eta bultzatzeko.
|
|
|
Alberto Surio Euskal Irrati Telebista (EITB) herri erakundeko zuzendari nagusiak eta Andres Urrutia euskaltzainburuak EITBren eta horren sozietate Euskal Telebista, Eusko Irratia eta Radio Vitoriaren eta Euskaltzaindiaren arteko hirugarren lankidetza hitzarmena sinatu dute gaur, azaroaren 19an, EITBren Bilboko egoitzan. Hitzarmen horren bidez, EITBko hedabideetan euskararen erabilera egokia sustatuko da, euskal gizartean
|
euskara
normalizatzeko eta bultzatzeko helburuarekin. Ekitaldian halaber, Euskaltzainditik Jose Luis Lizundia diruzainak eta EITBko administrazio kontseiluko kideak eta Pello Telleria idazkariordeak parte hartu dute.
|
|
|
Obrari buruz, genero guztiak jorratu zituela azpimarratu du, eta 60 urtetan zehar, nekerik gabe, euskara hezkuntzan sartu behar zela aldarrikatu zuen, baita bultzatu ere. Bere obra nagusia, Jurgi Kintanaren aburuz, Euskal Akademia sortzea izan zen,
|
euskara
normalizatu eta normatibizatzeko. Bat izan zuen ametsa eta helburua:
|
|
|
Edonola ere, sortu zenean finkatutako helburu berberak izaten jarraituko du EITBk:
|
Euskara
normalizatzea, ikus entzunezko sektorea eta berezko produkzioa sustatzea, albistegietan aitzindari izatea eta euskaldun guztiei, euskarri guztien bidez, dauden lekuan daudela, zerbitzua ematea.
|
|
|
Tokiko astekari, hamaboskari edota hilabetekariez harago, eguneroko prentsaren beharra eta eskaera ere zabalduz zihoazen euskal herritarren nahiz euskal eragileen artean.
|
Euskara
normalizatzen jarraitzeko, urrats bat gehiago egin beharra zegoen (Elkoroberezibar, 1992: 17):
|
|
|
Lehengo urteetako ikasleen eskari nagusia oinarrizko euskara bazen ere, gaur egun erdi eta goi mailako euskara da. Izan ere, hezkuntzan
|
euskara
normalizatzen ari da. Zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta normalagotzat hartzen da euskara, eta poliki poliki norberaren kulturaren zati sentitzen da.
|
|
|
|
Euskara
normalizatzeko prozesuan sormenak izan behar duen lekua aztertzeko jardunaldiak antolatu ditu Topaguneak datorren asteko ostirala eta larunbaterako Bizkaiko hiriburuko Bilborock aretoan.
|
|
|
Menpeko politiken mugak eta tranpak nabarmenak dira:
|
euskara
normalizatzea Euskal Herrian inposatzea baldin bada, espainiera Madrilen eta frantsesa Parisen ere inposatzea da; bi Estatu horiek beren hizkuntzak jakitera legez behartzen gaituzte, baina Euskal Herriak ezin du behartu euskara jakitera; han, gurasoek eskolako hizkuntza aukeratzeko eskubiderik ez badute, hemen, zergatik dute. Asimetria eta gezur horien aurrean, argi izan dezagun, gaztelania eta frantsesa beren lurralde historikoetatik haratago Euskararen Herrian zabaltzea, hizkuntz kolonizatzea dela.
|
|
|
Eusko Alkartasuna bereziki mindu du, gainera, hezkuntza komunitatean
|
euskara
normalizatzeko zegoen adostasuna hautsi izana. Eta ez dela bide horretan etorriko den aldaketa bakarra izango ohartarazi du.
|
|
|
Espainiako Auzitegi Gorenak bertan behera utzi du
|
euskara
normalizatzeko Udalak 2005an onartu zuen euskararen udal ordenantza, bere" helburu nagusia gaztelania hizkuntza ofizial gisara baztertzea" dela esanez. Gainera, ordenantza horrekin Udalak" bere ahalmenak gainditzen" dituela uste du Auzitegi Gorenak.
|
|
|
2009an kanpoko zerbitzu enpresa bat kontratatu beharrean (2008an hala zegoen), langile bat hartu dugu Euskara Patronatuan herriko enpresetan
|
euskara
normalizatzeko ELEGUNE egitasmoa aurrera eramateko. Azpeitiko enpresetan euskara normalizatzeko egin dugun planteamendu horrekin Azpeitiko herriari 85.000 euro aurreztu dizkiogu eta Azpeitiko enpresek ez dute dirurik ordaindu beharrik izango.
|
|
|
2009an kanpoko zerbitzu enpresa bat kontratatu beharrean (2008an hala zegoen), langile bat hartu dugu Euskara Patronatuan herriko enpresetan euskara normalizatzeko ELEGUNE egitasmoa aurrera eramateko. Azpeitiko enpresetan
|
euskara
normalizatzeko egin dugun planteamendu horrekin Azpeitiko herriari 85.000 euro aurreztu dizkiogu eta Azpeitiko enpresek ez dute dirurik ordaindu beharrik izango. Gainera, iazko enpresez gain, beste 12 enpresa gehiagori emango zaie zerbitzua aurten Euskara Patronatutik.
|
|
|
Ikastoletako irakasle garen aldetik, eta
|
euskararen
normalizatze bidean, Egunkaria tresna baliotsua zenez, haren itxierak galera izugarria ekarri zigula esan behar dugu. Gure elkartasuna adierazi nahi diegu epaituko dituzten bost kide horiei.
|
|
2010
|
|
|
kaltetu gehienak aurrekontu txikikoak dira 2010ean, eta horri ez deritzogu batere bidezko. Hedabiderik txikienek ere (tokikoek zein espezializatuek) ekarpen handia egiten dute
|
euskara
normalizatzen eta euskal kultura eta produktuen sustapena laguntzen, euskaldunak euskarara eta euskaraz funtzionatzera erakartzen, eta hori baloratu beharra dago. Hedabiderik txikienak ere behar ditugu, eta laguntzen jaitsierak kolokan jar dezake bat baino gehiago.
|