|
2000
|
|
|
GAUR S. C. I.:
|
Euskara
gaur. Donostia, 1971.
|
|
2002
|
|
|
Lehen zikloan halabeharrezko kreditu guztiak (152), bigarren zikloan halabeharrezko 55 kreditu eta 12 hautazko kreditu euskaraz eskaintzea proposatzen du II. Plangintzak. Ikasketa plan berria ezartzen denerako, fakultateko euskararako dekanordetzaren aurreikuspenaren arabera, halabeharrezko 132 kreditu (125 lehen zikloan eta 8 bigarrenean) eta hautazko 12 kreditu eskaini ahal izangodira
|
euskaraz
gaur egun dauden giza baliabideekin. Egoera hori abiapuntU modurahartuta, datozen hiru urteetarako halabeharrezko kreditu guztiak(. Egonaldiak, irakasgaiari dagozkion 15ak izan ezik) euskalduntzea da fakultatearen helburua, kreditu kopururik handiena duten irakasgaiei lehentasuna emanez.
|
|
|
Bilboko Industria Ingeniaritza Teknikorako Unibertsitate Eskolan euskaraz ikasdaitezkeen titulazioak aztertu ditugu lan honetan.
|
Euskararen
gaur egungo egoeraeta norakoak, plan berriak hasi zirenetik, hain zuzen ere.
|
|
|
Datu horiek guztiak ikasiz, eskolako
|
euskara
gaur egun non dagoen, etorkizunera begira zein joera daukan eta gaztelaniazko ikasketekin alderatuz zelako, osasuna, duen aztertu dugu.
|
|
|
Baina ez da bakarra. Ibon Sarasolak, lehen aipatu liburuan,
|
euskarak
gaur egun espainierarekin eta frantsesarekin duen morrontza ukaezina azpimarratzen du: ohartu gabe, bi hizkuntza mota eraikitzen ari gara, eta euskara gaztelaniaren nahiz frantsesaren azpian jartzen dugu egunero.
|
|
|
Baina zenbat aldiz ez duzu entzun zure inguruan, bada, euskara bultzatu behar dela, ikasi, gure nortasunaren ezaugarria dela, eta abar? Eta zenbat aldiz entzun duzu
|
euskara
gaur egun ongi dagoela, edo kontrakoa, arras gaizki eta baztertua. Zenbat aldiz entzun dituzu halako iruzkin kezkatuak hizkuntza honi buruz?
|
|
2003
|
|
|
Baina, bestetik, hainbeste ahalegin egin eta gero, non eta zelan aurkitzen garean ikusteak ardurea eta kezka larria sortuazoten dauz gure gogobihotzetan. Ikasi, askok dihardue gaur euskera ikasten; ez dira gitxi argitaratzen diran liburu barriak eta zaharrak; sekula santan ez dau izan
|
euskereak
gaur daukan laguntasun ofizialik. Baina zetan indartu da gure berbetea etxeetan eta kaleetan?
|
|
|
Etorkizunari begiratu behar diogu. Lehenago aurreratu dizudanez, on litzaiguke jakitea bihar etziko helduek norainoko aintzatespena nahiz lekukotasun soziala aitortzen dioten
|
euskarari
gaur berton; ez biharko proiekzioan, ezpada gaur berton, egunerokotasun arruntean, bizitzan bertan.
|
|
2004
|
|
|
Gaur egun, euskararen ezagutzaz gain, erabilgarritasuna baloratu behar da.
|
Euskarak
gaur egun lana errazten dizu, lanpostu bat lortzeko baliagarria da. Baina horrek ere bere arriskua badu.
|
|
|
Bilbon gaude, eta erdararen eragina ez da harritzekoa. Izatekotan,
|
euskarak
gaur arte irauteak utzi gintuzke aho zabalik. Gaminderen ustez, miraria da transmisioa desagertu ez izana eta, are gehiago, katea oraindik eten ez izana:
|
|
|
Ez dugu eskubiderik euskera bere hortan iraun arazteko; euskera euskaldunengan bizi baita. Hots,
|
euskera
gaur, bere hortan, arazo askotan mintzabide izan beharrean hesi bat da. " Tontorkeriak" eta" zokokeriak"," tontokeria" eta" zozokeria" baizik ez dira.
|
|
|
Haren arazo larriena dela oraindik ez dela erabaki zinema gure kultur sistemaren funtsezko osagaia dela eta babes sistema oso eta eraginkor bat behar duela. Zinemagintza ikuspegi horretatik pentsatzen hasita bakarrik gainditu da gaur egun jasaten duen utzikeria eta pentsatu ahal izango dira beharrezkoak dituen produkzio eredu propio eta jasangarriak, non
|
euskarari
gaur arte izan ez duen lekua egin ahal izango zaion. Bestela jai daukagu.°
|
|
2005
|
|
|
Euskaldunok nahastu ditugu ala?
|
Euskararen
gaur egungo egoera geuk hartu ez ditugun erabaki politiko zehatzen ondorioa da, eta konponbidea ere bide beretik etorriko da halabeharrez. Horregatik esaten dute batzuek ez direla euskara eta politika elkartu behar.
|
|
|
Euskaraz eta gure herrian sortutako saioak garrantzitsuak dira, bai, baina produktu bikoiztuak ere behar ditugu.
|
Euskara
gaur gaurko mundura gerturatzeko leiho ezinbestekoa da:
|
|
|
Hainbat eta hainbat kultura laguntza eta bultzakada utziz, gure hizkuntza aipatuko dut bakarrik.
|
Euskara
gaur jasaten ari den lege negargarrietan bat hau da: zenbat etabote repiramidean gorago jardun, euskara gutxiago erabili.
|
|
2006
|
|
|
Duela gutxi prentsan hau esan duen Pako Aristiri: " Arriskutsua da benetan
|
euskararentzat
gaur bizi dugun garai hau, lan pertsonalari ekimen sozialek lekua hartu diote".
|
|
|
Hirugarren ona hauxe liteke, bestela sekta kutsuko eginkizun hauek jasangaitzak bailitezke bizi garen gizartean: biolentziaren diskurtso totalitarioak betikooraina segurtatzen digu, alegia Euskal Herriak eta
|
Euskarak
gaur arte bezalajarraituko dutela egundainokoan. Gudariez gain, hizkuntza estandarizatzaile, zuzentzaile, normalizatzaile eta finkatzaileez betea zaigu herria.
|
|
|
Baina utz dezagun kontzeptu hori beste baterako. Elebitasunaren kasuan, helburu gisa aipatzen denean, suposatzen da elebitasun sozialaz ari garela, eta, beraz, suposatzen da
|
euskarari
gaur egun sozialki betetzen ez dituen funtzio batzuk bete ditzan bidea egiteaz ari garela. Baina, jakin badakigu, gizarte berean, bi hizkuntzek funtzio guztiak ezin dituztela bete.
|
|
2007
|
|
|
Aitzakia asko aurretik jarrita ez diogu euskara ikasteari behar duen lehentasunik eskaintzen. Haurrek eskolan eredura eramatearekin ez da nahiko, ez da nahiko euskararen aldekotasuna agertze hutsarekin,
|
euskarak
gaur behar ditu neurriak eta gaur neurriak hartzeko helduek modu masiboan jo behar dute euskaltegietara euskara ikastera. Horrek ere eragina du; izan ere, nafar gobernuari egiten ahal diogun presio bide handiena euskaltegiak lepo betetzea izanen baita.
|
|
|
Erdi Aroan
|
euskara
gaur baino eremu zabalagoetara heltzen zen, batez ere ekialdetik, ipar ekialdetik eta baita hegoaldetik ere. X. mendetik aurrera euskararen gaineko informazio gehiago dugu, nahi edo behar adinakoa ez
|
|
|
Euskararen inguruan dugun bigarren auzia
|
euskararen
gaur arteko iraupenaren gainekoa da. Zelan jadetsi ote du hain luzaro bizirik irautea, antzinate zaharraren lausopean galtzen diren denboretatik gaurdaino?
|
|
|
Baxok, Erramun (2003): "
|
Euskararen
gaur egungo beharrak Ipar Euskal Herrian", in Askoren artean: Hizkuntza eta lurra.
|
|
2008
|
|
|
|
Euskararen
gaur egungo arazoa da dakitenek ez dutela hitz egiten. Mezu horrekin bondardatzen gaituzte.
|
|
|
Gure hizkuntza urte luzez egon da geldi, hiztun berririk gabe, eboluzionatu barik.
|
Euskara
gaur egungo bizimodu azkarrera egokitu behar da. Bizitasuna falta zaio euskarari, eta batuari euskalkiak.
|
|
|
Halaber, euskararen presentzia areagotzea Interneten, eduki digitalak sortuz... Behar beharrezkoa irizten diogu, nolanahi ere, alor honetan
|
euskarak
gaur egun duen presentziari eta teknologia berri hauetan jadanik badiren euskarazko baliabideei buruzko azterketa eta erradiografia bat egiteari, eta etorkizunean urratu beharreko ildoa zehazteari.
|
|
|
Izan ere, informazioaren eta komunikazioaren teknologia berrietan euskarazko baliabideak, tresnak eta aplikazio berriak garatzea ezinbestekoa da, bai eta euskararen presentzia areagotzea Interneten, eduki digitalak sortuz. Hori hala, beharbeharrezkoa da ere alor honetan
|
euskarak
gaur egun duen presentziari eta teknologia berri hauetan jadanik badiren euskarazko baliabideei buruzko azterketa eta erradiografia bat egitea, eta etorkizunean urratu beharreko ildoak eta estrategiak proposatzea".
|
|
|
Hau da hunen eginkizun bakarra. Euskararen ona, euskararen iraupena eta osasuna era gin,
|
euskara
gaur eguneko eginkizunetarako tresna zalui eta egoki bihurtzea. Hartarako behar diren bideak bilatu eta arauak eman...?.
|
|
2009
|
|
|
Euskera da beraren politika eta bandera. Euskeraren ona, euskeraren iraupena eta osasuna eragin,
|
euskera
gaur eguneko eginkizunetarako tresna zalui eta egoki bihurtzea. Hartarako behar diren bideak bilatu eta arauak eman.
|
|
|
Horiek eta beste asko esku eskura ditugu, ez dute kosk egiten, eta irakur daitezke. Horretaz aparte, Arabako
|
euskara
gaur egun ere bizirik dagoela jakin beharrean gaude. Betiko euskara Aramaion izateaz gain, Legutio aldean (Gasteiztik oso gertu) eta Zigoitiko zenbait baserritan ere gorde egin da.
|
|
|
Hauteskundeak zita garrantzitsu izango dira, hain zuzen, euskararen etorkizunari begira. Euskaraz biziko den herria eraiki ahal izateko aldaketa sakonaren premia du
|
euskarak
gaur gaurkoz. Aldaketa Euskal Herriko lur eremu osoan erdaren nagusitasunarekin, eta ondorioz euskararen menpekotasunarekin, amaitzean oinarritu litzateke.
|
|
|
Euskaraz biziko den herria eraiki ahal izateko aldaketa sakonaren premia du
|
euskararen
gaur eguneko egoera eta norabideak. Aldaketa hori euskal herriko lur eremu osoan erdaren nagusitasunarekin, ondorioz euskararen mendekotasunarekin, bukatzean oinarritu litzateke.
|
|
|
Baina zalantza izpirik gabe diogu, halaber, hizkuntzaren bizi indarrarentzako guztiz kaltegarria gerta daitekeela hizkuntzaren erabilera arrunt eta ez formaletan atzera egitea, etxeko sutondoa eta auzo bizitza euskarazko doktore tesien harrotasunean abandonatzea, alegia. Eta arrisku hori
|
euskarak
gaur aurrez aurre dituen arrisku handienetakoa da, handiena ez bada.
|
|
|
aitzitik, nahiko lan atxikimenduari ahuldu gabe eusten aukera politiko jakinarekin bat ez datozenen artean! Gainera, bistakoa da
|
euskararekiko
gaur oraindik neurriren batean urrun dauden euskal herritarrak euskararantz hurbiltzeko bainoago uxatzeko balio dutela halako aldarrikapen ez baturagileek. Baina, esandakoaz gain, badugu beste arrazoirik ere planteamendu horrekin bat ez etortzeko.
|
|
|
Nolanahi ere, euskararen toki erlatiboa beti izango da txikia sarean, baita
|
euskara
gaur baino indartsuago izatera iristen denean ere, hiztun kopuruak berak sortzaile eta kontsumitzaile kopurua nahitaez mugatzen duelako. Kontua ez da, beraz, posizio erlatiboari dagokionez garenaren neurria ahaztu eta munduko hizkuntzen pelotoiaren buruan egoteko irrikaz itsutzea, baina sarean presentzia garrantzitsua duen hizkuntza izateko helburua ez da inondik ere gutxietsi behar.
|
|
|
Euskarak bere historian izan duen hiztun kopururik altuena duen garai honetan, eta gure hizkuntzak duela gutxi arte arrotz izan zaizkion hainbat esparrutan ere lekua egin duen garai honetan, lehengo elebidunek baino gehiago erabiltzen ote dute
|
euskara
gaur egungoek?
|
|
|
Beste bat, bigarrena,
|
euskararen
gaur egungo presentzia sozialaren arabera, hizkuntza eskubideen aitormen ezberdinak egitea, gaur egun Euskadi osoan herritar guztiei aitorturiko eskubideetariko batzuk eskualde jakin batzuetara mugatuz, esate baterako, Gipuzkoako ia denetara, Bizkaiko mordoxka batera eta Arabako gutxi batzuetara.
|
|
2010
|
|
|
2004ko uztailaren 9an estatuak, akitaniako eskualdeak, pirinio atlantikoetako departamenduak, herrien sindikatak eta hautetsien kontseiluak hizkuntza politikarako egitura publiko berri bat sortu dute, euskararen erakunde publikoa (eep, Office Public de la Langue Basque). hitzarmen bereziaren ondotik eta lehen aldikoz egitura publiko batek euskararen aldeko politika bere gain hartzen zuen. ...rriaren obragileak bilakatu dira, eramaten zituzten jarduerak hizkuntza politika egitasmoan sartu direlarik lankidetza hitzarmenen bitartez. eepren hizkuntza politika proiektuaren helburua" hiztun osoa" da(" Hiztun osoak helburu, haur eta gazteak lehentasun"). argi da" hiztun oso" aren nozioa ideal bat dela ipar euskal herriko kasuan, gauzatuko den errealitatea baino,
|
euskararen
gaur egungo egoera kontuan hartzen baldin badugu. hiztun oso izateak inplikatuko luke euskara bizi publikoko alor denetan, baita ere bizi pribatukoetan denetan sar ledila. horretarako euskarak oraingoz frantsesak dauzkan erabilera eremuak eta funtzioak irabazi lituzke, edo bederen harekin partekatu lituzke. orduan bai, hori lortu eta, euskara alor denetara egokituko den neurrian, euskaraz mintzat... euskararen transmisioan eragiteaz gain, eepk hizkuntzaren erabilpena sustatu duela eta ez gazteengan bakarrik.
|
|
|
• gazteek nola bizi dute
|
euskara
gaur, balio integratzaile eta instrumentalean eta euskara erabiltzeko barneko eta kanpoko motibazioetan sakondu behar da.
|
|
2011
|
|
|
...ez dugu esan nahi gizarte zientziak alferrikakoak direnik, ezta urrik ere. gizarte zientziak, oro har, eta ikerketa sozialak, partikularki, gero eta baliagarriagoak eta argigarriagoak dira, soziolinguistikazkoak barne, gizarte alorreko problemei soluzioak aurkitzeko. euskararen biziraupen bera ere, esate baterako, ez dago ulertzerik linguistika eta soziolinguistika zientzien ekarpenetatik aparte;
|
euskararen
gaur eguneko egoera, ona edo txarra izan nork bere ikuspegiaren arabera, ez litzateke den hori izango euskara Batua existituko ez balitz, eta euskara Batua sortu ahal izan da, besteak beste, hizkuntzalariei esker. euskara Batua, hiztun elkartearen hizkuntza eredu estandarra izatea, eta estandar hori sozialki eta politikoki zabal onartua izatea, objektiboki euskararen biziraupenerako onuragarriak ...
|
|
|
Apustu txiki gisa aurkeztu zituen Alberdania argitaletxeak Michael Morpurgoren Peaceful soldadua eta eskuartean dugun Oh Jung hi korearraren Txoria.
|
Euskaraz
gaur egunean (eta iraganean ez bezala) itzulpen dezente argitaratzen da eta, garrantzitsuagoa dena, dezenteak. Literatura Unibertsalaren bildumarekin egiten ari diren lana dugu, akaso, adibiderik behinena, baina ezin ahaztu literatur Nobel saridunak euskaratzeko antolatzen den Jokin Zaitegi saria edo joandako azken urte honetan izandako sorpresa atsegin eta bakanak, Paul Auster-en itzulpen" aldiberekoa" edota Groucho Marxen autobiografia, horien artean.
|
|
|
–(Euskararen afera) intimitatearekin lotzen dute, ez esparru publikoarekin.
|
Euskarak
gaur egungo gizartean duen rolaz galdetzen diezunean, orduan aldatzen da diskurtsoa. Diskurtso teknokratikoa bilakatzen da sentimenduen diskurtsoa, eta euskara kudeatu egin behar den zerbait da?
|
|
|
Halaber, Lurrek euskararen egoerari eta batasunari buruzko zenbait obra kaleratu zituen (adb.
|
Euskara
gaur, 1971).
|
|
2012
|
|
|
Azken finean, eta abiapuntura itzuliz, lan honen helburu nagusia ditugun baliabideak kontuan hartuz kalean entzuten den euskararen erabilera handitzea izango da. ez dirudi gehiegi denik esatea XX. hasieran oraindik zumarragako euskara erdaren eguneroko mintzajardun zabal arrunta euskararen alde makurturik zegoela. hor izango zen, noski, gaztelera eskoletan eta agintarien artean, baina euskarak menperatuko zuen etxean (gehienetan), kalean, taberna zulotan, jai ospakizunetan eta zelai soroetan. euskara zen hizkuntza menperatzailea, Fishmanen" dominance configuration" edo eremu horietan. Baina XXI. mendera jauzi eginez inork gutxik onartuko dizkio menpekotasun horiek
|
euskarari
gaur egun: XX. mendean zehar mintzaldatzea eman da, hau da, jardun esparru batzuetan (lagun artean, aita semeen artean, tabernan...) euskara erabiltzetik gaztelera erabiltzera pasa da.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian badira horrelako testu ainitz gordeta eta erdi ahantzita, bai antzezlanak, bai kantuak, bai bertso eta olerkiak?
|
Euskara
gaur pairatzen ari den egoera larri honetan horrela egotea normala iruditzen zaigun arren, indar bat egin genuke biltzeko eta argitaratzeko, gaur egiten duguna biharkoen oinarria izanen baita.
|
|
|
Eta euskaldunak, horrela, nafar aragoiera erdaraz mintzatzen zen estatu baten menpe egotetik gaztelaniaz mintzatzen zen baten menpe egotera pasatu ziren, eta beste laurehun urte igaro ziren estatuen konfigurazioan agertzen diren berrikuntza zentralistek beste aldarrikapen diskurtso bat sortzera behartu arte. Eta azken mendean ere diskurtso hori dezente moldatu dugu euskaldunok, abizenetetik euskarara eta
|
euskaratik
gaur egun munduan ezagutzen zaigunagatik ezberdintzera: Bizkaiko golkoaren magalean dagoen aglomerazio urbanoan, azken urteotan egon diren autonomia erregimenei esker, egoera sozio-ekonomiko nahikoa ona eratu da, Espainiako errealitate katastrofikoarekin zerikusi gutxi duena, nahiz eta de facto estatu horren antolakuntza politikoaren menpe egon.
|
|
|
Hain zuzen, Ipar Euskal Herrian
|
euskararen
gaur egungo hil ala biziko egoerak jarrera eta erabaki hartze politiko argi eta irmoak behartzen ditu, inolako zalantzarik gabe. Euskararen ofizialtasuna —edo koofizialtasuna, nahi bada— aldarrikatuko eta xedatuko duen lege bat premia gorrikoa da, zeren eta horrelako baliabiderik gabe odol isurtze itzelari odol berritze xiringatze txikiekin aurre egiten jarraitu besterik ez baitugu.
|
|
|
Aldizkari batetik hots egin didate eskatuz zerbait idatz dezadan
|
euskararen
gaur egungo egoeraz. Izan ere, uda pasatu ondoren eta ikasturte berriaren hasierarekin hasten dira baita ere, eta hutsik egin gabe, euskararen kontrako erasoak edozein aitzakia aintzat hartuz.
|
|
2013
|
|
|
Burrunbarik gabea, baina berritzailea.
|
Euskarari
gaur egun duen baino irismen sozial zabalagoa ahalbidetu diezaiokeen bizi giro epelaren bila atzematen dut Mart� nez de Lunaren proposamena: epela baina irmoa, barea baina eraginkorra, euskararen bizi indar eta hedapen sozialerako aurreragarria, ezbairik gabe.
|
|
|
3.3
|
Euskara
gaur
|
|
|
Berriz ere Badu Bada Erakusketan jasotakoa erabiliz, esango genuke"
|
Euskara
gaur bizirik da", edo mantentzen da, zeren:
|
|
|
Batzaldia antolatu zuten iaunek euskera goi maillatara iñola ere ikusi nai ez dutelako. Aiek
|
euskera
gaur arkitzen dan eror zuloan geruago ta sakonago ikusi nai dute; usteltzen, iltzen. Ez nago ni erri bertsularien aurka, aitzitik aien alde nago.
|
|
|
Larunbatean, berriz, arratsaldeko 17:30ean, Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuorde den Patxi Baztarrika jaunaren mintzaldia izan zen herriko eskoletan,
|
euskararen
gaur egungo egoerari buruz Hegoaldean, Nafarroan eta Iparraldean. Hitzez eta irudiz antolaturiko mintzaldi bikain, sakon, argi eta ederra izan zen, ezbairik gabe.
|
|
|
Inguruabar soziolinguistiko honetan, euskal kultur kontsumoari buruzko datuetan ez da ezer harrigarririk ikusten.
|
Euskararen
gaur egungo hedapenaren ezaugarri nagusiak ezagutzaren hazkundea iraunkorra izatea eta erabilera% 13ren inguruan mantentzea izanik, kulturaren eremuan emaitzak aurreikustea ez da zaila. Kulturaren hainbat adierazpidetan hizkuntzaren ardatza ziur aski esanguratsua ez den arren (dantzaren eta arte plastikoen arloko emaitza gehienetan kasu), beste hainbat adierazpidetan funtsezkoa da.
|
|
2014
|
|
|
Tertulia izeneko saioa da martxoan estreinatutako beste bat. Ostegunero,
|
euskarazko
gaur gaurko dokumental bat emititzen dute 19:00etan eta 22:00etan. Dokumentalaren ondoren, egileekin eta protagonistekin solasaldia egiten da estudioan.
|
|
|
Izan ere, hango Euskararen Legeak (1986) ez zuen euskara ofizialtzat hartzen herrialde osoan, ezta ezagutza eskatzen administrazioko hainbat arlotan aritzeko. Ipar Euskal Herrian
|
euskarak
gaur arte ez du izan inongo ezagutza ofizialik, nahiz eta azkeneko urteetan hainbat laguntza bideratu irakaskuntzan eta komunikabideetan euskararen presentzia indartzeko.
|
|
2015
|
|
|
|
Euskara
gaur egun
|
|
|
—
|
Euskara
gaur egun Gasteizen
|
|
|
Horrez gain, Ager-en egungo egoera aipatzen hasita Lema kazeta izendatzea ere ezinbesteko denez, hori ere izango dugu gogoan, eta baita Enbata ere, beste guztiak baino dezentez lehenago sortua izanagatik oraindik erreferentzia garrantzitsua delako Ipar Euskal Herriko prentsa elebidun abertzalean. Tira bada, ikus dezagun beste barik zertan den
|
euskara
gaur egun kazeta horietan.
|
|
|
Lehenak Gipuzkoara mugatu zuen proiektua, eta bigarrenak, aldiz, Euskal Herri osora, horrek zekarkeen finantzaketa kargarekin (Euskaltzaindia, 1971c, passim). Azkenean Lur argitaletxearen bidez agertu zen
|
Euskara
gaur inkesta, probintzia osora hedatu ordez, Elgoibar, Errenteria eta Pasaiako datuetara mugatu zen (Gaur, 1971). Hala ere, azterketa interesgarria da hiru udalerri hiritar, industrializatu eta immigrazio tasa handikoak hartzen zituelako.
|
|
|
–, (1971):
|
Euskara
gaur, Lur, Donostia. Ibarzabal, E. (2001):
|
|
|
Baldintza berriak behar ditugu. 800.000 euskal hiztun egon bagaitezke, esan nahi du
|
euskarak
gaur egun duena baino presentzia handiagoa izan dezakeela esparru gehiagotan. Zer falta zaigu?
|
|
|
Erruz aldatu dira gauzak.
|
Euskara
gaur egun guztiz gramatikalizatuta (eta oro har, filologizatuta) dago. Hiztunen praktiketan bainoago, hizkuntza ikerketa eta gogoeta saiatu eta adituetan ari gara eratzen, eraikitzen eta asmatzen.
|
|
2016
|
|
|
«Garbi dago eskola ezinbestekoa dela euskara biziberritzeko.
|
Euskarak
gaur egun duen egoera ezin da ulertu hezkuntzan egindako bidea kontuan hartu gabe. Hala ere, eskolak ez du bide hori bere kabuz eta bakarrik egin».
|
|
|
Gainera, gure landarea ahultzen ari ote denaren irudipena dugu, izan ere, hosto batzuk horaildu egin zaizkio (gune euskaldunetan, euskararen arnasguneetan, galerak antzeman dira azken mapa eta inkesta soziolinguistikoetan). Horixe dugu
|
euskararen
gaur egungo egoera: azken 30 urteotan hiztun asko irabazi ditu, baina hiztun berri horiek ez diote bizi indarrik ematen.
|
|
|
Arrazoizkoa da uste izatea
|
euskara
gaur bizi den bazter honetara heldu zenean, garaiko gizarte euskaldunak senidetasun egitura elemental horietako bat zirela, eta beraz, euskal senidetasun hiztegia ez zela sortu gaur egun ezagutzen ditugun harreman motak deskribatzeko, eta nolabait egokitzapenez eta adabakiz beteriko hiztegi bat dela, astian zehar aldatuz eta egokituz joan dena gaur egun ezagutzen ditugun harreman motak deskribatz... Horregatik lehenago ikusitako ekuazioen modukorik ez dago apenas, eta dagoenean ere hain urria da eman diezagukeen informazioa ezin dela benetan ondorio sendorik atera.
|
|
2017
|
|
|
1 Mendebaleko
|
euskara
gaur egun
|
|
|
Komunikazioa, Informazioa, Teknologia eta
|
Euskara
gaur
|
|
2018
|
|
|
Zein da egoera? Nola eta non hartzen du arnasa
|
euskarak
gaur egun gurean. Galdera horiei eta gehiagori erantzuten ahaleginduko naiz atal honetan.
|
|
|
Lehenari, gehienbat bere euskararekiko harremana artifizialagotzat jotze hori zaio deserosoa. Eta
|
euskararekiko
gaur egun duen harremana kontuan hartuta bere kasua salbuespen gisa aurkezte hori.
|
|
|
Lehenari, gehienbat bere euskararekiko harremana artifizialagotzat jotze hori zaio deserosoa. Eta
|
euskararekiko
gaur egun duen harremana kontuan hartuta bere kasua salbuespen gisa aurkezte hori. Nahiak, aldiz, gurasoekiko enpatiaz gatazka gisa bizi du berari egotzitako meritua, gurasoek euskaraz ez jakitea bere garapenerako eragozpen bat dela aurresuposatzen baitu.
|
|
|
Gainera, gure landarea ahultzen ari ote denaren irudipena dugu, izan ere, hosto batzuk horaildu egin baitzaizkio. Horixe dugu
|
euskararen
gaur egungo egoera: azken 30 urteotan hiztun asko irabazi ditu baina hiztun horiek ez diote bizi indarrik ematen.
|
|
|
Gainera, gure landarea ahultzen ari ote denaren lorratzak ditugu, izan ere, arnasbide dituen hosto batzuk horaildu egin zaizkio (gune euskaldunetan, euskararen arnasguneetan, galerak antzeman dira azken mapa eta inkesta soziolinguistikoetan). Horixe dugu
|
euskararen
gaur egungo egoera: azken 30 urteotan hiztun asko irabazi ditu, baina hiztun berri horiek ez diote bizi indarrik ematen.
|
|
|
Kapital sinbolikoa non du zertan du
|
euskarak
gaur. Uste dut galdera hori ere egin beharra dugula.
|
|
|
Horrek gizarte aldaketa erabatekoa ekarriko luke.
|
Euskara
gaur egun gaztelania dagoen gizarte bizitzaren erdigunera ekarriko luke, lehen mailako gizarte hizkuntza bihurtuko luke. Baina, jakina, gizarte aldaketa guztiek erresistentziak dituzte, gizatalde batzuek beren estatusa aldatu nahi ez dutelako.
|
|
|
Oraintxe dugu une historiko egokia euskararentzat dinamika berri bat sortarazteko. Azken helburua
|
euskararekin
gaur egun dauden inertziak aldatzea eta iraultzea litzateke, Euskara gizartearen periferiatik erdigunera ekartzea litzateke, euskara gizartearen bigarren hizkuntza izatetik gizartearen hizkuntza nagusi bihurtzeko dinamika berria abian jartzea proposatu nahi dizut.
|
|
|
Kike Amonarrizek
|
euskararen
gaur egungo errepaso soziolinguistiko zabala ekarri zuen besapean, ohi moduan, sakon baina samur azaldua. Nafarroari buruzko datu klabeetako bat euskararekiko jarreretan dagoela esan zuen:
|
|
|
Gaur egun, hizkuntza batzuetan erabat desagertu da izena egokitzeko tradizio horren aplikazioa azken urteotako errege erreginen izenei dagokienez; beste hizkuntza batzuetan aldatze bidean dago, eta beste batzuetan, berriz, sendo iraun du gaur egun arte. Arauan, zehazki deskribatzen da frantsesaren eta gaztelaniaren oraingo jokabidea, batetik, eta
|
euskaraz
gaur egun arlo horretan zer jokabide nabari diren, bestetik.
|
|
|
Esango nuke atzetik datozen belaunaldiek
|
euskarak
gaur egun duen zabaltze mailara iristeko bizi izandakoaren arrastorik ez dutela. Konbentzituta nago hor badela istorio asko kontatzeko, komedia ala drama lagun, gure inguruko bazterrak nahasteko baliagarriak.
|
|
|
6. Hondar hitza: Iruñeko
|
euskara
gaur egun
|
|
|
Sanskritoak aurre indoeuropar substratuaren hondarrak gorde ditu eta Xaho horiek euskararen bidez bilatzen saiatu zen. Agian, uste zuen
|
euskara
gaur egun Indiaren hegoaldean hitz egiten diren mintzaira dravidiarrekin loturik zegoela. Hori horrela, Aztia Holger Pedersen() daniarraren" nostratikoa" eta Morris Swadesh() amerikarraren" euskara dene" hizkuntza makrofamilien eta Theo Vennemann (1937) alemanaren Europa osoko" Proto Vasconic" teoriaren aitzindari bat izan liteke.
|
|
2019
|
|
|
Aspaldian abiatutako gizarte mugimenduan kokatu behar da
|
euskarak
gaur egun duen biziberritzearen abiapuntua. hori aintzat hartu ezean ezin dira ulertu hizkuntza hori suspertzeko azken ehun urtean egin diren ahaleginak, corpus aren zein estatus aren inguruan. herri mugimendutik eta administrazio erakundeetatik euskararen aldeko dinamika ugari bultzatu dira, eta ohikoa da halakoei euskalgintza deitzea. Zalbidek dioen bezala:
|
|
|
Ipar Euskal Herrian badira horrelako testu ainitz gordeta eta erdi ahantzita, bai antzezlanak, bai kantuak, bai bertso eta olerkiak...
|
Euskara
gaur pairatzen ari den egoera larri honetan horrela egotea normala iruditzen zaigun arren, indar bat egin genuke biltzeko eta argitaratzeko, gaur egiten duguna biharkoen oinarria izanen baita.
|
|
|
esan zigun 80ko hamarkadaren hasieran, frankismoaren errepresioa jasandako Estanislao Urruzola Uxola idazle eta euskaltzale tolosarrak helburu hori lorgarria zela eta horretan ahalegindu behar genuela sinistuta geunden gazteoi. Belaunaldi hartako euskaltzale askok ez baitzuten inondik ere sinisten
|
euskara
gaur normal betetzen dituen eremu batzuetara sekula iritsiko zenik.
|
|
|
|
Euskararen
gaur egungo egoerari buruzko oinarrizko datuak aurkeztu eta bidegurutzean zergatik gauden azaldu ondoren, gogora ekarri genuen Sorrera Legearen arabera EiTBren helburu nagusietako bat hizkuntzaren normalizazio prozesua sustatzea dela. Baina, helburu hori testuinguru berri honetan modu egokian bete ahal izateko, EiTBk birdefinitu egin behar ditu bere eredua eta oraingo eskaintza eta funtzionamendu eskema:
|
|
|
Bidegurutze batean ikusten du Kike Amonarrizek
|
euskara
gaur, eta, gure erabakien eta jokabideen arabera, egiazko normalizaziora edo gaelikoaren gisako biziraupen sinbolikora bidean abia litekeela urte gutxitan. Pasioz, umorez eta datuz betetako saiakera honetan, hainbat puntu aztertzen dira:
|
|
|
Datuek ez dute, ordea, gaur egun endodiglosia eredu beteaz hitz egiteko aukerarik ematen. Litekeena da, ordea, batuaren eta tokiko
|
euskararen artean
gaur egun erabilera eremuen arabera ikusten diren alde horiek etorkizunean sakonduko balira, endodiglosiaren hasiera izatea gure ikerketa xume honek islatu duen Ondarroako egoera.
|
|
2020
|
|
|
Egun lan mundua denok jotzen dugu arlo estrategikotzat euskararentzat, hots, euskaldunen etorkizunerako. Zenbat lanpostutan da beharrezkoa
|
euskara
gaur egun. Sabino Aranak zioen euskara salbatuko zela bere lurraldean bizitzeko beharrezkoa izatera iristen zenean.
|
|
2022
|
|
|
—Informatikaeta digitalizazio munduan
|
euskaraz
gaur sarri entzuten dugun esapidea da, baina hiztun askori, oraindik ere, bitxia egiten zaiona: arrakala digitala.
|
|
|
Bolkanari
|
euskaraz
gaur egun ematen zaion izen arrunta sumendia dugu. Zientzialariak hala ere, nazioarteko hizkuntza gehienek darabilten" volcan"," Vulcan" edo" volcano" hitzen errokoari eustera daude, zientzia arloan, behintzat.
|
|
|
Ondorio bezala honakoa esan daiteke: gazte euskaldun gehiago badago ere, erabilera beherantz doa, gazteek kontzientzia eta gogoeta (sozio) linguistikoa falta dute eta euren egunerokotasuna estereotipoen bidez kudeatzen dute;
|
euskara
gaur egun bazterkeriaren eta normalizazioaren" bidegurutzean" dagoela dio Amonarrizek (2019). Azken Arrue ikerketaren aurrera egiteko gakoetan honakoa planteatzen da:
|
|
|
Hala ere, goian aipatutakoa ikerlerro interesgarri bat besterik ez da.
|
Euskarak
gaur gaurkoz, eta nahiz eta euskagintzatik feminizaziorako joera bat izan duen, ez nuke esango esanahi bakarra daukanik; euskalgintzak esanahiak sortzeko daukan irismena baitauka. Euskara umeekin, edota, baita, feminitatearekin lotzen den arren, baserritartasun eta zabarkeriarekin ere lotzen baita oraindik.
|
|
|
Askatasun linguistikoa hizkuntzen berdintasuna eta ondoriozko aukera librea da. Zoritxarrez,
|
euskarak
gaur gaurkoz Nafarroan jazarria, zapaldua eta oinperatua izaten jarraitzen du erakundeetan, epaitegietan eta komunikabideetan.
|
|
|
Euskal Irrati Telebistako zuzendari jauna jardunean, eta euskaraz aritzeko nahiko lan. Nire aburuz, gure herrian
|
euskarak
gaur egun ikus entzunezkoetan duen lehentasuna neurtzeko guztiz esanguratsua izan zen elkarrizketa hori.
|
|
2023
|
|
|
Leitzarrek gertatzen ohi zaizkien aro egoera guztietarako solas berekiak dauzkate. Leitzan mintzatzen den
|
euskara
gaur egun gipuzkera da gehienbat; XX. mendera arte, ordea, iparraldeko goi nafarrera egiten zen. Hiztuna zenbat eta gazteago, gipuzkeraren ezaugarri gehiago izaten ditu haren euskarak; zenbat eta zaharrago, nafarreraren ezaugarri gehiago.
|
|
|
Zenbat meza izaten da
|
euskaraz
gaur egun?
|
|
|
Hegoaldean
|
euskarak
gaur egun duen estatus juridikoak 1978ko konstituzioan xedatutakoa du abiapuntu eta muga. Aurreko garai historikoan, diktaduran(), hizkuntza bakar bat baino ez zen aitortzen, gaztelania, ofizialki ‘hizkuntza espainola’ deitua.
|