|
2001
|
|
|
Gaur berrogeita hamar urte inguru duen idazle (eta lagun) talde honek (Saizarbitoria, Sarasola, Kintana, Urretabizkaia, Lete,...) bere garai eta beharrei ez zegokien literaturarekin egin zuten topo. Euskal gizartean 60ko hamarkadan jazo zirenak (ETAren sorrera, ikastolen mugimendua, industri eta ekonomiaren gorakada,
|
euskara
batuaren oinarrien finkapena,) iraultza hori egin zedin beharrezko" humus" a bihurtu ziren.
|
|
2003
|
|
|
Euskarak, berriz, gorriak ikusi zituen frankismoan, baina, galdu ez ezik, bere eraldaketa erabakigarriena egin zen orduan: 1968an
|
euskara
batuaren oinarriak ezarri ziren, eta frantziskotarren gune sakratuan. Arantzazun?, gainera, sinbolikoki oso esanguratsua. Purista batzuentzat" benetako" euskararen amaiera zen hura, hizkuntza artifizialak ordezkatuko baitzuen aurrerantzean; nekez pentsa zezakeen inork artean aingeruekin hitz egiteko balio zuenik.
|
|
2004
|
|
|
Oñatiko auzoa izan arren Arabatik oso gertu dago Arantzazuko Andre Maria Santutegia. Euskararekin lotura handia duen parajea da Arantzazu, Aita frantziskotarrek 1921ean sortutako hilabetekari erlijiosoak izen hori zeraman, 1956 urtean Jakin euskarazko aldizkariak ere han ikusi zuen argia, 1968 urtean Euskaltzaindiak egindako kongresuan
|
euskara
batuaren oinarriak han jarritakoak dira... izen propioak aipatzen hasita motz geratzeko arriskua dago: L.Villasante, B.Gandiaga, J. Intxausti, J.M Torrealdai, J. Azurmendi...
|
|
|
Aldaketa trantzean erdiminetan zegoen Euskal Herria, nobelan zehar atoan antzeman daitekeenez.
|
Euskara
batuaren oinarriak 1968an jarrita Arantzazun, alfabetatze prozesuak martxan jarri berriak ziren, Derioko Udako Euskal Ikastaroa barne (1970). Urte berean Burgoseko Prozesua.
|
|
2005
|
|
|
Euskaltzaindiaren barruan ere piztuta zegoen eztabaida hori eta egun bizi dugun estandarizazio prozesuaren oinarriak jarri ziren 1958 urtean Euskaltzaindiak Bilbon egin zuen Euskaltzaleen biltzarrean'. Idazle gehienak etorri ziren bat euskara estandarizatzeko beharrarekin, baina behar hori onartzen zutenen artean ere, askotariko iritziak zeuden
|
euskara
batuaren oinarritzat hartu behar zen euskalkia erabakitzeko orduan2. Azkenik nagusitu zen iritzia erdialdeko euskalkietan (gipuzkera, goi nafarrera eta lapurtera) oinarrituriko hizkuntz ereduaren aldekoena izan zen,
|
|
2008
|
|
|
Askok sen tituriko beharrizana, horretarako giro egokia eta gutxienezko egoera administratibo faboragarria, hau da, osagai objektiboak, maiz eraginkorragoak izaten dira proiektuen arrakastarako, eta elementu horiek gure artean 60.ko hamarkadaren bukaeran hasi ziren mamitzen, alfabetatze euskalduntze kanpainen eta ikastolen ugaltzearekin bate ra. Horren ondorioz zoritu zen Arantzazuko 68ko bilera, Gabriel Arestik proposatua eta K. Mitxelenaren zuzendaritzapean gaurko
|
euskara
batuaren oinarriak ezarri zizki guna.
|
|
2011
|
|
|
Arantzazukoa izan zen Euskaltzaindiak antolatutako Euskaltzaleen biltzar guztietatik garrantzitsuena, eta euskararentzat erabakigarriena. Euskaltzaindiak Arantzazun 1968an euskararen batasuna erabaki zuen, baita
|
Euskara
Batuaren oinarriak ezarri ere. Arantzazuko biltzarrean bertan, azken egunean, Euskaltzaindiak euskararen oinarrizko arau ortografiko gramatikalak erabaki zituen103 Ortografiaren arloan Mitxelenaren txosteneko gehiena onartu zen, hau da, hein handiz Baionakoa onartua zen, eta aditzaren gaineko erabakiak beste aldi baterako utzi ziren.
|
|
|
Behin
|
euskara
batuaren oinarriak finkatuta, Villasante buru zelarik, Euskaltzaindia lan batzordeka antolatzea izan zen hurrengo urrats garrantzitsua.
|
|
2012
|
|
|
IKAren Arturo Campion euskaltegia 1972an sortu zen, euskararen inguruan mugimendu handi samarra zegoen hamarkadan
|
euskara
batuaren oinarriak ezarri berriak, ikastolak eratzen hasiak, Euskaltzaindiak alfabetatze taldeak sortuak…. Iruñean ere bazen mugimendurik eta hortik sortu zen euskaltegia.
|
|
2013
|
|
|
Azaroaren 3an, Durangoko 3 Azoka zela eta Euskaltzaindiak bere bilera burutu zuen Gerediagaren egoitza zen Astolako etxean. Lekuona euskaltzainburuak zuzendutako batzar horretan
|
euskara
batuaren oinarriak onartu ziren ofizialki. Azaroaren 3an, 45 urte beteko dira euskararen batasunerako trena abiatu zela.
|
|
2014
|
|
|
Bi gertaera garrantzitsuk eman zioten hasiera aldi honi: batetik, politikan, ETAren lehen ekintza odoltsuak eta, bestetik, kulturaren arloan, Euskaltzaindiak
|
euskara
batuaren oinarriak finkatzeko Arantzazun egindako batzarrak. Badira beste hiru bihurgune erabakigarri ere aro honetan:
|
|
2015
|
|
|
Urtebete eman genuen lanean, 1963 erditik 1964 erdiraino eta urte hartako abuztuko azken egunetan bilera handi bat izan zen, bi egunekoa, Euskal Idazkaritzan eta Piarres Lafitte babesle genuela. Hor finkatuak izan ziren
|
euskara
batuaren oinarriak, grafiari buruz bereziki. Gero Euskaltzaindiari proposatu genizkion horiek; euskara batuaren lehen urratsak, beraz, Baionako Cordeliers karrikan eman ziren.?
|
|
|
Madril, Salamanca eta Pariseko unibertsitatetan ikasle eta erakasle izana. Euskaltzaindiko kide izendatua 1952an,
|
euskara
batuaren oinarriak ezartzen lan egin zuen. Halaber euskal hiztegia 1984an eta euskal unibertsitatearen sorkuntzan.
|
|
2016
|
|
|
Lerro horiek idatzi zituen garaian, aldi bertsuan
|
euskara
batuaren oinarriak zehazten ari zen Baionan: euskara baturik gabe ezin, bada, euskara guztion eta orotarako mintzabide bilaka:
|
|
2018
|
|
|
Dena den, euskara batua lotua baldin bada Arantzazuko egunekin (1968), aitzinetik bilkurak egin ziren
|
euskara
batuaren oinarriak lantzeko eta horietan sartzen dira Baionan izan zirenak (19631964). Txillardegiren gidaritzapean, zortzi hilabetez, zazpi euskaltzale bildu ziren Cordeliers karrikako 14an, Euskal Idazkaritza elkartearen egoitzan.
|
|
|
1968ko Arantzazuko biltzarrean, bost txosten aurkeztu zituzten
|
euskara
batuaren oinarri gisa, eta horietako bat, deklinabideari buruzkoa, Garmendiak landua zuen.
|
|
|
Anjel Lertxundik horixe egin zuen Otto Pette eleberrian. «Guztiz asmatua da,
|
euskara
batua oinarri hartuta. Erronka zen sinetsaraztea hori posible zela garai horretan», azaldu du.
|
|
|
Biltzarrean parte hartu zuten Ramon Saizarbitoriak (Donostia, 1944) eta Ibon Sarasolak (Donostia, 1946), eta Arantzazuko hartatik hasi gara orduko giroaz mintzatzen. Zer ari zineten zuek, oso gazte, Arantzazuko biltzar aipu eta sona handikoan,
|
euskara
batuaren oinarriak jarri ziren hartan. Ramon Saizarbitoria:
|
|
|
Baionan.Noiz: 2018ko irailean.Helburuak: 60ko hamarkadaren hasieran hainbat bilkura egin ziren
|
Euskara
Batuaren oinarriak lantzeko, horietako batzuk Baionan. Bilkura horien ekarpen nagusiak azpimarratzea. Aurrera begira, Ipar Euskal Herritik begiratuta, Euskara Batuak dituen erronkak identifikatzea.2 gaia:
|
|
|
Baionan.Noiz: 2018ko irailean.Helburuak: 60ko hamarkadaren hasieran hainbat bilkura egin ziren
|
Euskara
Batuaren oinarriak lantzeko, horietako batzuk Baionan. Bilkura horien ekarpen nagusiak azpimarratzea. Aurrera begira, Ipar Euskal Herritik begiratuta, Euskara Batuak dituen erronkak identifikatzea.2 gaia:
|
|
|
Txillardegiren esanetara,
|
Euskara
Batuaren oinarriak finkatu zituen lehen lantaldeko kide izan zen Jean Louis Davant. 1935eko uztailaren 5ean Ürrüstoi Larrabilen (Zuberoa) sortua, ingeniari agronomo, Enbata mugimenduko kide, irakasle eta idazle zen ordurako.Euskara batzeko lehen urratsak 1963ko azarotik hasi eta 1964ko abuztura bitartean eman zenituzten, Baionan.
|
|
|
Xarles Videgain euskaltzainburuordea: . Baionan, Cordeliers karrikan, 1964ko agorrilean,
|
euskara
batuaren oinarriak jarriak izan ziren, erabaki zehatz batzuk aurkeztu zituelarik talde lan batek, Txillardegiren inguruan eta Euskal Idazkaritzaren eskutik?.
|
|
|
Xarles Videgain euskaltzainburuordea: . Baionan, Cordeliers karrikan, 1964ko agorrilean,
|
euskara
batuaren oinarriak jarriak izan ziren, erabaki zehatz batzuk aurkeztu zituelarik talde lan batek, Txillardegiren inguruan eta Euskal Idazkaritzaren eskutik. Aitzineko urteetan ere batuaren asmoa emeki emeki zoritu zen, Baionan agertu arte.
|
|
|
Anjel Lertxundik horixe egin zuen Otto Pette eleberrian. " Guztiz asmatua da,
|
euskara
batua oinarri hartuta. Erronka zen sinetsaraztea hori posible zela garai horretan", azaldu du.
|
|
|
Haren ama euskalkia zuberera bazen ere, lapurtera zabaltzen saiatu zen, uste baitzuen joriena eta landuena zela. Egia edo ez, kontua da lapurtera, gipuzkerarekin eta nafarrera garaiarekin batera, ehun baino gehiago urteren buruan,
|
euskara
batuaren oinarria izanen zela. Biarritz, entre les Pyrenees et l’Ocean (1855) liburuan Euskal Akademiaren sorrera iragarri zuen, Euskaltzaindia (1919) oraindik amets bat ere ez zenean.
|
|
2019
|
|
|
gau luze haren ondoren, atera zen, halako batean, hainbeste desiratutako eguzkia; erakundea bera indartzearekin batera, handik gutxira sortu zen euskaldunontzat hain garrantzitsua izango zen euskara batua; eta handik aurrera hasi ziren ikerketa lanak ugaritzen, unibertsitateko ikertzailez hasi ziren hornitzen erakundeko batzordeak, eta handik etorri ziren euskararentzat lan garrantzitsuak:
|
euskara
batuaren oinarriak, gramatika lanak, lexikografia lanak, literaturari buruzkoak, onomastikakoak... Hori guztia, alabaina, ez litzateke posible izango Jean Haritschelhar zenak zioen" katakonbetako garai" horretan Euskaltzaindiak tinko eutsi izan ez balio, errazena desagertzea zen egoeran aurrera egin baitzuen Euskaltzaindiak.
|
|
|
euskara bizi da eta bizirik iraungo du euskaldunok nahi dugun heinean. Azkue hil eta hamazazpi urtera antolatu zuen Euskaltzaindiak Arantzazuko Biltzarra, non jarri ziren
|
euskara
batuaren oinarriak. Han zegoen bizirik eta bultzatzaile Azkueren espiritua eta gogoa.
|
|
|
–Arantzazutik mundu zabalera.
|
Euskara
batuaren oinarriak 50 urte?. Oñati:
|
|
|
Baina arloren bat nabarmentzekotan argi dago hauxe izan dela: duela 50 urte
|
euskara
batuaren oinarriak adostea, hizkuntza batek etorkizuna izan nahi badu estandarizazioa finkatzea ezinbestekoa baita, adierazi du Geroa Baik gutun honetan.
|
|
|
Korrika aipatu berri den garai gatazkatsutik sortu zen. 1968an
|
euskara
batuaren oinarriak jarrizituen Euskaltzaindiak Arantzazuko bilkuran, eta euskararen egoera ikusita, euskalduntzeprograma bati eman nahi zaio hasiera erakundetik. Hala, 1975ean Alfabetatze EuskalduntzeErakundea (AEK) sortzen da.
|
|
2020
|
|
|
Txillardegik 1961eko Urtats egunez Dantxarineako muga iragan, eta Parisetik bueltan Iparraldean kokatu zenetik, bien arteko harremana hurbilagoa eta usuagoa gertatu zen. Enbata mugimendu abertzaleak Euskal Herri kontinentalean, Itsasu herrian lehenbizikoz ospaturiko Aberri Egunean (1963) han ziren biak ala biak, eta urte hartan bertan eratutako Idazkaritzan ere bai,
|
euskara
batuaren oinarriak ezartzeko xedez. Jakina denez, Baionan delako Idazkaritzan elkarturiko Lafitte, Davant, Monzon eta Txillardegik, besteak beste, hartutako erabakietan oinarritu ziren 1968an Arantzazun ospatu ziren jardunaldiak.
|
|
|
Euskararen kasuan ere ahozkorako proposamenak idatzirakoak baino geroago etorri ziren. Euskara batu bat eratzeko zenbait urrats eman ondoren, 1968an
|
euskara
batuaren oinarriak finkatu ziren; idatzirako ezarri ziren oinarri horiek.2 Mitxelenak 1968ko Arantzazuko batzarrean aurkeztu zuen txostenean bertan adierazi zuen idatziak izango zuela lehentasuna estandarizazioaren lehen garaietan: " Nahi eta behar dugun batasun hori, lehen urratsetan behintzat, euskera idatziarena, izkribuzkoarena, da" (Mitxelena 1968:
|
|
2021
|
|
|
Hainbatetan atzeratu behar izan zen hizkuntzaren arauketa 1968an estreinatu zen azkenik,
|
euskara
batuaren oinarriak onartu zituen Euskaltzaindiaren Batzarrarekin294 Eta funtsezko pauso horren bueltan hainbat alorretara zabaldu zen euskal kulturaren modernizazioa: euskal eskolaren sorrera, helduen alfabetatzea abiaraztea, euskara ezagutza zientifikoaren eremuetan sartzea eta literatura berri baten sorrera, besteak beste295.
|
|
2022
|
|
|
Orduetan Euskal Herrian, mugimendu berriak hasi ziren, horietan Enbata alderdi politikoaren sorrera (1963),
|
euskara
batuaren oinarrien finkatzea (1968), euskal kulturak ere berpiztea ezagutu zuen, kantagintzaren eta antzerkiaren bidez. Laborantza alorrean ere gogoetak hasi ziren, bereziki JACren (Jeunesse Agricole Chretienne) bidez. Mixel-ek berehala bat egin zuen mugimendu horietan. Pierre Laxague Azkarateko laborariak, bere lekukotasuna emaitean, gamartiar laborari gaztearen gogoeta fina eta ikusmen handikoa zela adierazten du.
|
|
|
Euskararen normatibizazioa: Duela lau urte, euskara batuaren 50 urteurrenaren harira, akademiak biltzarra egin zuen Arantzazun (Oñati, Gipuzkoa),
|
euskara
batuaren oinarriak jarri ziren leku berean. Biltzar hartan izan ziren 49 adituk esandakoak jaso dituzte liburuan.
|
|
|
Jose Ramon Etxebarria (Gernika Lumo, Bizkaia, 1948) hasiera hasieratik egon da UEUren egitasmoari loturik, eta hiru mugarri aipatzen ditu: Baionako Euskal Idazkaritza (1964),
|
euskara
batuaren oinarriak finkatu zituen Arantzazuko bilkura (1968) eta UEUren sorrera. «Ni gazte gazterik igo nintzen trenera, baina trena beste batzuek abiarazi zuten; tren txikia zen hasieran, eta, poliki poliki, honaino iritsi gara».
|
|
2023
|
|
|
Batasunaren bidea antolatu dute Euskaltzaindiarekin elkarlanean, eta euskara batua sortzeko lan egin zuten zenbait izango dituzte gogoan. Izan ere, Orereta ikastolak 60 urte beteko ditu aurten, eta
|
euskara
batuaren oinarriak jartzeko Baionan «urrats erabakigarriak» egin zituztenetik ere sei hamarkada beteko dira. Martxoaren 24a aukeratu dute omenaldia egiteko.
|
|
|
Izan ere, Txikia, herri honek bere askatasuna erdiesteko bide berri bat imajinatu zuen belaunaldi hartako kide esanguratsuenetako bat izan zen. Ez dok amairu sustatu zutenen belaunaldikidea, Arantzazun
|
euskara
batuaren oinarriak jarri zituztenena, edota ikastolen sorreran buru belarri engaiatu zirenena. Txikia, egun euskal askapen mugimendua denaren oinarriak jarri zituztenen belaunaldikoa izan zen.
|