|
2003
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak izendatutako 17 lagunen artean Euskaltzaindiko, Deustu ko Unibertsitateko eta EHUko eta beste zenbait taldetako ordezkariak zeuden, baina ez euskararen susperraldian toki garrantzitsua betetzen ari ziren erakundeetakoak (UZEI, Elhuyar edo UEU, kasurako). Jaurlaritzaren asmo nagusia euskararen inguruan zeuden joera desberdinen arteko oreka lortzea zen, bereziki
|
euskara
batuaren alde eta euskalkien alde ari zirenen artekoa (EAJren barruan bizi bizi zegoen eztabaida), nahiz eta garbi eduki hizkuntzaren batasunak ez zuela atzera egiterik31 Aipatutako taldeak baztertzeak haserre handia sortu zuen euskalgintzako sektore askotan32, eta emandako erantzun batzuek kritika arrazoitua gainditu zuten33 Giro mikaztuaren eragina Larraonaraino iritsi zen, ez baitzen erakundee... Bestalde, UEUn bildutakoen kopuruak behera egin zuen berriro ere.
|
|
2004
|
|
|
Are gehiago, aurreiritziak omen dauzkagu auzi honen gainean. Ez dakit oraingo euskaltzainburuak zer iritziko dion afera honi, baina bere aurrekoa,
|
euskara
batuaren alde hain lan miresgarria egindakoa ez dirudi euskarari minbizia nondik zetorkion oso ongi ohartu zenik. Ez da sinestekoa euskaltzale hutsaren baitan nola bizi daitekeen era honetako ikusmolderik:
|
|
2005
|
|
|
Batua helburu bada, bidea egin da helburu horretara heltzeko, ala? Ez dut uste Bizkaian inork egin duenik gehiago
|
euskara
batuaren alde Derioko ikastaroek eta Labayruk baino. Inork ez.
|
|
|
Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegiri eskainitako omenaldi liburu honetan parte hartzea ohorezko lana da niretzat, aspaldidanik ezagutzen dudana baita adiskide hau eta berak euskararen alde egindako lanak nire eta denon aitortze eta eskertzea merezi baitute.
|
Euskara
batuaren alde Baionan antolatu zen Biltzarraren bezperan, hots, 1964ko abuztuaren 28an, ezagutu nuen Txillardegi bere etxean, erbesteratuta zegoen garaian. Gero, hegoaldera itzuli zenean, Euskal Sozialista Biltzarrea (ESB) sortu zenean, euskararen erabilerarako batzordeñoan geunden biok (1976).
|
|
|
" Hasierahasieratik
|
euskara
batuaren alde agertu nintzen.
|
|
|
Hasiera hasieratik
|
euskara
batuaren alde agertu nintzen. Beharbeharrezkoa zen.
|
|
2008
|
|
|
Hori zela eta, Mitxelenak ardura handiz jokatu zuen
|
euskara
batua alde bateko eta besteko euskaldunen arteko batasunaren adierazle izan zedin, euskalkien arteko oreka, toki guztietako emaitza eta aberastasunen bilgune, proiektu nazional horretan euskaldun guztiok partaide eta eroso senti gintezen, guztion etxe amankomunean. Horrela uler daiteke, adibidez, aditzaren batasunean puntu askotan mendebaldeko eta ekialdeko euskalkien ezaugarri batzuk onartzeko agerturiko jarrera ona, erdialdeko adizkeren osagarri.
|
|
|
Holako gauza txipi batzuk, baina eman dezagun, ez dut uste berez hain gaizki dagoenik gure euskalkia alde horretatik, ez du sufritzen
|
euskara
batuaren aldetik, sufritzen du frantsesaren aldetik. Zahar gehienek hitz egiten dute Zuberoan, beharba da 50 urtez goitiko jende gehienek, baina handik behera %20ra iristen da eta umetan gutxiago %10, eta orduan badago problema.
|
|
|
Agiriaren beharra. Maiz entzun eta irakurri ohi da Euskaltzaindia
|
euskara
batuaren alde eta herriko euskararen eta euskalkien etsai bihurtu dela. Euskararen batasuna helburu bat guztiz opagarria izanik ere, horren aurretik daudela euskalkiak; beraz, horietatik hasi behar dela, batasuna azkeneko eta urruneko jomuga besterik ez dela, eta jomuga hori euskalkien bidez eta euskalkietan barna bilatu behar dela, etab.
|
|
|
Baina euskara batua sortu zen modua eta garaia... Alegia, euskara bera hiltzorian zegoen, eta indar handia egin zen
|
euskara
batuaren alde, euskara bera bizi zedin. Baina, gero, denbora pasatuta, ondorioak ikusten dituzunean, konturatzen zara euskara batu hori ez zela ondo gizarteratu, ez zirela kontuan hartu eremu euskaldunak eta erdaldunak.
|
|
2009
|
|
|
Beste modu batekoa zen Anaitasunaren optika,
|
euskara
batuaren alde argi eta garbi lerratuta egoteaz gain, aldizkari horrek bere burua sozialistatzat baitzeukan. Zeruko Argiak, azkenik, Anaitasunak baino malguago jokatu zuen ideologia zein hizkuntza kontuetan, baina berak ere euskara baturantz eta ezker alderantz egiten zuen herren (gero eta nabarmenago gainera, urteek aurrera egin ahala).
|
|
|
Lagunartekotasun gabezi hori konpontzen ez badugu, kondenatuta dago maite dugun hizkuntza. Euskalkiak berreskuratzea behar beharrezkoa da, nire ustez,
|
euskara
batua alde batera utzi gabe.
|
|
2010
|
|
|
Handik urte batzuetara, filosofia ikasketak amaitu ondoren, Salamancako Unibertsitate publikoan bere ikasketak eta doktoregoa lortuko zituen. Filologo handi bat egin zen, eta Euskaltzaindian handia izan zen bere zeregina,
|
euskara
batuaren alde bereziki. Hura ere izan zen gure euskarako maisu.
|
|
2011
|
|
|
Anaitasuna (1953, Bizkaian), Zeruko Argia (1954, Gipuzkoan) eta Goiz Argi (1958, Gipuzkoan) 122 Hasieran bakoitza bere lurraldeko hizkeretan kaleratzen zen. Baina Anaitasunak, beste biak ez bezala, 70eko hamarkadan
|
Euskara
Batuaren alde egin zuen. Batua erabiltzen hasi zen eta batasunaren bultzatzaile garrantzitsu bihurtu zen.
|
|
|
Bilboko Anaitasuna, unibertsitateetako kultur elkarteak (EKT, EKM, Z EKT eta abar), UEU, Elhuyar eta abar. Aipatutako guztiak
|
Euskara
Batuaren alde zeuden, baina beraien berezko esparrua izan zen euskara egokitzea zientzia eta teknikaren arloko gaiak lantzeko. Etxebarriaren proposamena oso iradokigarria den arren, 1970 urtea baino lehen euskara kultur hizkuntza gisa balioesteko ekimen kolektiborik izan zela ikusi dugu, hala nola Jakin taldearena.
|
|
|
Lurrek
|
Euskara
Batuaren alde bi modutan egin zuen: batetik, liburuen eskuizkribuak Euskara Batuan eskatuz, eta bestetik, euskararen batasunaren gaineko liburu garrantzitsuak argitaratuz (adb.
|
|
|
Nabarmena zen batzuk
|
Euskara
Batuaren alde zeudela, eta besteak, berriz, guztiz aurka. Eta hori hitzaldien osteko eztabaidetan antzeman zen, baita berariazko eskabideetan ere.
|
|
|
Euskal aldizkariei dagokienez, oso garrantzitsua da bereiztea, goi mailakoak eta aldizkari apalagoak edo berri-emaileak, batzuek eta besteek kezka, auzi eta arazo desberdinak izan baitzituzten. Esate baterako, euskararen batasun prozesuari dagokionez, oro har, esan daiteke goi mailako aldizkariak
|
Euskara
Batuaren alde jarri zirela, nahiko modu lasaian, batzuetan ia axolagabean, eta berri-emaileak, berriz, euskararen batasun prozesuan suharki aritu zirela alde edo kontra. Agur, Goiz Argi eta beste batzuek Euskara Batuaren aurkako artikuluak argitaratu zituzten; Anaitasunak, berriz, erabat alde.
|
|
|
Gaur egun Elhuyarrek hartutako bidea «normala» edo «logikoa» iruditu arren, garaikoek auzia ez zuten hain argi, ezta Euskaltzaindiak ere. Eta horren adibide da Euskaltzaindiak 1978 urtera arte ez zuela
|
Euskara
Batuaren alde erabaki finkoa eta irmoa hartu. Beraz, urte tartean Euskara Batua ikusmiran zegoen, eta haren inguruan hartutako erabaki gehienak oso eztabaidatuak ziren (H-aren inguruko eztabaidak gogoratzea baino ez dago).
|
|
|
Beraz, Soziologia eta Estatistika Batzordearen lanari esker argi geratu zen ezen irakaskuntza eta idazketarako Arantzazun abiatutako batasunak emaitza ezin hobeak lortu zituela hamar urteen buruan. Halaber, argi geratu zen, batasuna, afera linguistiko bat baino gehiago zela, eta
|
Euskara
Batuaren alde edo kontra egoteak, hizkuntzarentzat aurreikusitako kultur proiektuarekin zerikusia zuela. Beste modu batera esanda, Euskara Batuaren alde zeudenak hizkuntzaren modernizazio eta kultur transmisiorako tresna bihurtzearen alde zeuden.
|
|
|
Halaber, argi geratu zen, batasuna, afera linguistiko bat baino gehiago zela, eta Euskara Batuaren alde edo kontra egoteak, hizkuntzarentzat aurreikusitako kultur proiektuarekin zerikusia zuela. Beste modu batera esanda,
|
Euskara
Batuaren alde zeudenak hizkuntzaren modernizazio eta kultur transmisiorako tresna bihurtzearen alde zeuden. Hizkuntzarekin lotutako ideia hauek berebiziko garrantzia zuten euskararen goi mailako erabileran, zientzia zein jakintzaren esparruan euskararen erabilera aurreikusten zutelako, eta beraz funtsezkoak izan ziren Komunitate Zientifiko Euskalduna eratzeko.
|
|
|
Pixkanaka ikusi dut. Beti
|
euskara
batuaren alde izana naiz.
|
|
|
Baina guk bagenekien jende gehiena
|
euskara
batuaren alde zela, zeren eta inkesta bat egina izan baitzen Bergaran edo pixka bat lehenago, eta inkesta horrek erakutsi zuen %90 batuaren alde zirela, bereziki gazteak. Erran nahi baita hamar horiek zirela zaharrak.
|
|
|
Badakit izan zela eta, azkenean,
|
euskara
batuaren alde zirenek irabazi egin zutela. Pentsa ezazu, hortik aurrerakoek ez dute ortografia berria besterik ezagutu eskolan, eta hori bultzada ikaragarria da.
|
|
2012
|
|
|
Hogeigarren zenbaki berean badu beste idazlan bat ere, Kamiñazpiri erantzunez. Baionako Biltzarrak
|
euskara
batuaren alde harturiko erabakiak defendatuz, idazkeran" h" ren batzuk behintzat onartzea, besteak beste. Euskara batuaren alde Jakinek egindako apustua nabarmentzera garamatza horrek, eta Baionako Biltzarrean (1964ko irailaren 29) izan ziren Jakineko ordezkariak Txillardegirekin izandako konplizitatea; Txillardegi, berriz, Biltzarreko buru izan zen.
|
|
|
Baionako Biltzarrak euskara batuaren alde harturiko erabakiak defendatuz, idazkeran" h" ren batzuk behintzat onartzea, besteak beste.
|
Euskara
batuaren alde Jakinek egindako apustua nabarmentzera garamatza horrek, eta Baionako Biltzarrean (1964ko irailaren 29) izan ziren Jakineko ordezkariak Txillardegirekin izandako konplizitatea; Txillardegi, berriz, Biltzarreko buru izan zen. Berehala onartu zituen Jakinek Baionan erabakitako arauak, eta aldizkariko idazleei betearazi...
|
|
2013
|
|
|
Arestiren argitasuna azpimarratu zuen hark.
|
Euskara
batuaren alde egindako lana, nagusiki. «Bere garaiko jendeak ikusten ez zituen gauzak ikusteko gaitasuna izan zuen».
|
|
|
Berriki galdu dugun eta seguru asko
|
euskara
batuaren alde beste inork baino ekarpen handiagoa egin duen Txillardegiri omenaldi xume gisa, Huntaz etaHartaz (1976) saiakeran zioen harako hura gogorarazi nahiko nuke: < < euskara gaitu, osatu, batu, gaurkotu, zorroztu eta aberasten> > eman ditudala neure urte gehientsuenak aldian aldiko beharrek eskatu didaten eta neure indar eta gaitasunak ahalbidetu nauten neurrian, eta orain neure 66 urteren gaindegitik atzera begiratzean harridura sentitzen dut euskararekin batera egin dudan ibilbidea begiestean, adiskide sentitzen ditut egiteko bikain horretan bidaide izan ditudan guztiak eta azken aldi honetan, Huhezi Garabideren eskutikAbia Yala edo Hego Amerikako, hizkuntza gutxituen ordezkariei euskara batu eta gaurkotzearen gure esperientzia nolakoa izan den azaltzeko aukera izan dut, eta horretan jarraituko dut ahal dudan bitartean gure harridura eta poza beste batzuengan ere loratu dadin.
|
|
|
EHHA egitasmoa goraipatzeaz gain, Patxi Baztarrikak
|
euskara
batuaren alde egin du gaurko aurkezpenean. Euskara batuaren garapenean Euskaltzaindiak bete duen rola, eta egin duen lana, gogora ekarri ditu, eta euskara batuaren garrantzia azpimarratu du.
|
|
|
Haritxelharrek esan zuen sail honetarako iaz egindako elkarrizketan Jaurlaritzak 1980an
|
euskara
batuaren alde egin izana garrantzitsua izan zela, bai Hezkuntza Sailean, eskola sisteman, eta bai Kulturan, besteak beste hedabide publikoetan. Egon zen eztabaidarik?
|
|
2014
|
|
|
1 Hauxe da, emakume batek idatzi duen lehen pastorala. 2
|
Euskara
batu alderantz egin duen lehena eta 3 Baionan, hiri giroan, eta baita Lapurdi osoan ere idatzi den lehena. Zuberoatik kanpo egin eta jokatu izan dira pastoralak, Biarnon eta Nafarroa Beherean, baina beti auzo herrietan, inoiz ez da Baiona bezalako hiri batean horrelakorik idatzi.
|
|
|
Txillardegi euskal kulturan sartzen denean, hala dio berak, euskaltzaleen giroa ez dago
|
euskara
batuaren alde. Ikusia dugu jada bere jardunean.
|
|
|
tematia, amore ematen ez duena.
|
Euskara
batuaren alde, lortu arte borrokatuko da Txillardegi.
|
|
2015
|
|
|
Oh! Euzkadikoek, baina, zalantzarik gabe egiten zuten
|
euskara
batuaren alde, borroka hartatik kanpo ez zegoela euskara eta euskal kulturaren aldeko borrokarik iritzita.
|
|
|
Uste izatekoa denez, gauzak guztiz atera ziren bere onetik eztabaida giroan: euskara batuaren aurka zeuden askok euskalkien alde egin zuten bizi eta bero eta, aldi berean,
|
euskara
batuaren alde zeuden asko euskalkien aurka jarri ziren, eta bizi eta bero jardun zuten horiek ere.
|
|
|
Goiz Argik albisteei molde zaharreko perspektiba euskaltzale eskuindar samar batetik erreparatzen bazien, bestemoduzkoa zen Anaitasunaren optika, inguruan
|
euskara
batuaren alde argi eta garbi lerratuta egoteaz gain, aldizkari honek bere burua sozialistatzat baitzeukan. 1953.eko ekainean agertu zen Anaitasunaren lehen zenbakia, Bizkaian agertu ere.
|
|
2017
|
|
|
bildots eta arkume da". Euskalkien bidez
|
euskara
batuaren alde argudiatzera jotzen du bide batez Bidegainek: " Gure lana ez da euskara batua ilustratzea, baina erakusten du pixka bat batua beharrezkoa dela".
|
|
2018
|
|
|
Hasi gara, itzulpen ideala buruan, Txirritaren hizkerara ahal bezainbat gerturatu nahian hark egingo zuena imitatu nahian, haren beste bertso jarri batzuetako puntuak kopiatuta… Baina atzera egin dugu, fideltasunaren izenean desleial ari baikinen hizkuntzaren historiarekin, dialektologiarekin eta Txirritarekin berarekin.
|
Euskara
batuaren alde egin dugu azkenik, hautuak aitortuta desleial izanagatik ederrago direlakoan beheko bertsook (itzulpen askori buruz esaten den bezalaxe, les belles infidelles direlakoan). Jakin badakigu xehetasunen bat hizkuntza batetik besterako bidean galdu zaigula, baina, dagokigun prozesuko itzultzaileen hitzak gure eginez, esan dezagun bertsoon mezua eta prozesuko paperetako mezua alderatuta, “funtsezkoenean ez dagoela bariaziorik”.
|
|
|
Euskararen alde norbaitek egin badu, nik ere bai, e!?, Garaikoetxea izan da lehena.
|
Euskara
batuaren alde egin genuen apustua Mitxelenaren babes intelektualarekin egin genuen, baina ez nuen sekula Mitxelena erabili nire iritzien aterki gisa. Ardura nirea izan zen, Garaikoetxearen babes osoarekin.
|
|
2019
|
|
|
Carlos Garaikoetxea lehendakariaren adierazpena Eusko Jaurlaritzak
|
euskara
batuaren alde egindako hautuari buruz (2018)
|
|
|
harturik. Jardunaldi horretan, Baionan 1963an hasita eta 1964ko Baionako Biltzarrera bitarte
|
euskara
batuaren alde egindako lana ekarri zen gogora, ordura arte behar adina aipatu gabeko kontuak berrituz.
|
|
2020
|
|
|
Hark Iparraldearekin izandako lotura estua erakusten enplegatu naiz hainbat egitate nabarmendurik, bereziki euskal kulturarekin, eta halaber, zer nolako garrantzia aitortu dion Nafarroari. J L. Davantek asko ezagutu zuen, eta hark dioenez, Monzonentzat euskara eta euskal kultura goien mailan zeuden; eta bergarar donibandartuak
|
euskara
batuaren alde, euskal antzerki, olerkari eta kantugile bezala egindako lana goretsi du Davantek. Eta sintesi gisa:
|
|
|
J.L. Davant 1960tik aitzina usu gurutzatu zen Telesfororekin, eta hark harendako euskara eta euskal kultura goien mailan zeudela nabarmentzen du;
|
euskara
batuaren alde, euskal antzerki, olerkari eta kantugile bezala egindako lana goretsiz. Eta sintesi gisa:
|
|
|
Eñaut Etxamendik Iparraldeko euskaldunen gutxiagotasun konplexuak eta zalantzak uxatzeko eginikako lana laudatu izan du: " Bera ulertzen genuen eta
|
euskara
batuaren alde zeraman lana sinetsigarri agertzen zitzaukun hortakotz. Ezen, gaurko jendeak nekez ulert dezake beharba 1960 irian gure etsai nagusia Herri alor orotan DUDA zela, ezbaia(...) Monzon gau egun ari zen guaurren baitako sineste horren berpitzarazten".
|
|
2021
|
|
|
18.6.2f Postposizio askok genitiboa eskatzen dute: elizaren ondoan; uraren gainean; nire inguruan; denon aurrean; Andoniren ordez; eskutitz honen bitartez; liburu batzuen arabera; espainolen antzera;
|
euskara
batuaren alde eta kontra; azken gerraren ondotik; nire baitan... Kasu batzuetan postposizio itsatsia ken daiteke:
|
|
|
Ze hasieran gipuzkeraz egiten genuen lan. Baina bilera handi bat egin zen Gipuzkoako ikastoletako irakasleekin, eta
|
euskara
batuaren alde egin zen bertan. Horretarako, euskara batua ikasiko genuela erabaki genuen, eta larunbatetan aparteko klaseak ematen zizkiguten Xalbador Garmendiak eta Juan Antonio Letamendiak.
|
|
|
Zuk zeuk
|
euskara
batuaren alde egin zenuen hasiera hasieratik?
|
|
|
Eurak ez, eta, gainera, normalean erdaraz bizi ziren. Gu ez, guk euskaraz bizi eta lan egin nahi genuen, eta oztopoak bizi genituelako geunden
|
euskara
batuaren alde. Pena ematen zidan herri moduan egoerak, tontakeriatan horrela ibiltzeak.
|
|
2023
|
|
|
Errenteria eta Donostia arteko giza katea
|
euskara
batuaren alde
|