|
2000
|
|
|
Azkenik, seigarren atalean euskarak prentsan duen presentzia aztertu du autoreberak.
|
Euskarazko
egunkaritik euskaraz ezertxo ere argitaratzen ez duen egunkariraino, jokaera ezberdinak agertzen dira gure hizkuntzarekiko, joera nagusia argia bada ere.
|
|
|
Bi egunkari horien arteko alderaketa egitean, jadanik Ipar Euskal Herriak bietantratamendu ezberdina duela ikusi dugu.
|
Euskarazko
egunkariak GARAk baino arretahandiagoa ematen dio Iparraldean gertatzen denari. Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz ikus dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da:
|
|
|
Albisteetako gertaerak jazo diren lekuari erreparatu beharrean gertaera horiekeragina izan duten tokiari begiratzen badiogu, egunkari bien arteko antzekotasunaesanguratsua da oraindik, baina ez hain erabatekoa, 4 taulan ikusten dugun legez.GARAk, bere lehiakidearen aldean, Gipuzkoa eta Nafarroa lehenesten ditu (eta neurritxikiagoan Bizkaia eta Araba).
|
Euskarazko
egunkariak, ordea, Iparraldean eraginaduten albiste gehiago argitaratzen ditu GARAk baino. Hartara, berriro errepikatzen da, aurreko taulan ikusi dugun joera.
|
|
|
Datuen aniztasunak ondorio orokorrak ateratzea zailtzen badu ere, joera batzuetanantzekoak agertzen zaizkigu berriro EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARA: Iparraldearekiko joeretan hain zuzen. Bi egunkarietan, Ipar Euskal Herrian gertatutakoak aipatzen direnean, bereziki kultura eta euskararekin lotutako gertaerak aipatzendira, mota honetako albisteak Iparraldetik jasotako berrien erdia baino gehiago direlarik (%51
|
euskarazko
egunkariaren kasuan eta %54 gazteleaniazkoarenean). Kontuanhartu beharra dago, bestalde, mota honetako albisteek %21 eta %19 osatzen dutela biegunkari horietan, hurrenez hurren.
|
|
|
Frantziako kasua alde batera utzi dugu, ikusi dugunez Hegoaldeko prentsak osoarreta gutxi jartzen baitio herrialde horri,
|
euskarazko
egunkariak izan ezik. Frantziarekin zerikusia duten artikuluak argitaratzen direnean, ez da ukitzen Euskal Herriarekinduen lotura.
|
|
|
|
EUSKARA
EGUNKARIETAN, SALBUESPEN BITXIA
|
|
|
Egia esan, zuen egunkaria irakurri besterik ez dago guztiok fedegabeak zariela jabetzeko.
|
Euskarazko
egunkaria egiten nortzuk eta ateoak, alajainkoa! Nola iritsi zarie euskaldunak horretaraino?
|
|
|
" Ez gintzuazan alferrik jardun, Estepan", esaten zion behin eta berriz bere buruari," Ez gintzuazan alferrik hil.
|
Euskarazko
egunkaria, alajainkoa!" Hunkituta zegoen.
|
|
2001
|
|
|
Segitu dut gerrari buruz
|
euskarazko
egunkari bakarrak eman duen informazioa, eta, mugak eta trabak gorabehera, egoki iruditu zait. Segitu dut, halaber, gaztelaniazko egunkari nagusietako informazioa, eta nazkatuta nago.
|
|
2002
|
|
|
|
Euskarazko
egunkariak zein aldizkariak ulertzea:
|
|
|
Urteetako prozesua izan zenEuskaldunonEgunkariaargitara ekarri zuena. Eta ez zen, hain zuzen ere,
|
euskarazko
egunkaria aldarri soilak Euskaldunon Egunkaria kioskoetara ekarri zuena. Ez, batez ere, kazetari eta euskaltzale ausarten lanak ekarri zuen.
|
|
2003
|
|
|
Autoan «Egunkaria»ren proiektuan interesatuak eta parte hartu zuten pertsonak nahiz erakundeak agertzen dira. Eusko Jaurlaritza ere aipatua da,
|
euskarazko
egunkari bat bideratzeko burutu zuen inkesta soziologikoaren karietara. ARGIA aldizkari hau aipatua da ere, proiektuaren hasieran parte hartu zuen Joxemi Zumalabe tarteko, baita Joan Mari Torrealdai eta Txema Auzmendi ere, bestalde.
|
|
|
Batzorde honek «Egunkaria»ren itxiera eta atxilotuen egoera baloratzeko ez ohiko bilkura egin zuen otsailaren 27an. Juan del Olmo epaileak «Egunkaria» sei hilabetez ixteko berria izan bezain laster bigarren bilera egin zuen batzorde honek, martxoaren 11n: «Batzorde Atal Iraunkorrak instituzioei eta gizarte eragileei
|
euskarazko
egunkari baten alde indarrak batu ditzaten deitu die», adierazi zigun Kultura sailburuak
|
|
|
Zure ustez, euskaldunok nahi dugun
|
euskarazko
egunkariaren nolakoa ez dagokizu zuri erabakitzea. Baina zein aholku emango zenieke egunkari berria eratuko dutenei?
|
|
|
Zure idatzietan zuk zeuk «guztion» beharra azpimarratu duzu proiektu berrian inplikazio sakonago bat izateko. «Helburua ez da
|
euskarazko
egunkari bat izatea bakarrik, baizik eta buruaren jabe izango den egunkaria izatea», idatzi duzu. Asmo horretan ez al zaio «arrazoi» inplizitu bat ematen PPri?
|
|
|
Esango nuke, euskalgintzan ari den sektore handi batek
|
euskarazko
egunkari bat eros lezakeela baina ez duela erosten. Arrazoiak arrazoi, bere burua erosoago sentitzen du erdarazko prentsan.
|
|
|
Ez dakit erosoago sentitzen delako edo ez dakit zergatik, baina begi bistakoa da, askoz jende gehiagok eros lezake
|
euskarazko
egunkari bat, baina praktikan ez du egiten. Zergatik egia esan, ez dakit.
|
|
|
Ordu batzuk geroago langileak berriro lanean ziren. Biharamonean
|
euskarazko
egunkari bat kalean egotea beharrezkotzat jo zuten eta, 21 goizean, «Egunero» monografikoa kalean zen. Gerora, «Egunero» 32 (batzuetan 36) orrialdetara iritsi da, baina badakite ez dela gainerako egunkarien, «Egunkaria»ren, mailara iristen.
|
|
|
«Egunkaria»ren itxieraren ondoren, garbi geratu zen gizarteak itxiera gaitzetsi duela eta
|
euskarazko
egunkaria kalean egotea eskatzen duela. Egunkari berriaren proiektuan dihardutenek garbi zuten aldeko giro horri eutsi behar ziotela, denborarekin gauzak hoztu egiten direla eta garrantzitsua zela uda ez pasatzen uztea proiektua kalean ipini gabe.
|
|
|
Baina beste diru iturri batzuk ere izango ditu
|
euskarazko
egunkari nazionalak. «Egunkaria»ren 11.000 harpidedunek, «Egunero» jaso duten moduan, produktu berriaren harpidedun izaten jarraituko dute.
|
|
|
|
Euskarazko
egunkari nazional berriaren egun berean izango da kalean, Lezo, Pasaia, Oiartzun eta Errenterian, Oarsoaldeko «Hitza» herri egunkaria, Tolosaldean «Egunero» (gaur egun «Hitza») sortu eta urte eta erdira. Euskarazko egunkariak herri informazioa lantzeko bidea zabaltzen du modu horretan.
|
|
|
Euskarazko egunkari nazional berriaren egun berean izango da kalean, Lezo, Pasaia, Oiartzun eta Errenterian, Oarsoaldeko «Hitza» herri egunkaria, Tolosaldean «Egunero» (gaur egun «Hitza») sortu eta urte eta erdira.
|
Euskarazko
egunkariak herri informazioa lantzeko bidea zabaltzen du modu horretan.
|
|
|
|
Euskarazko
egunkari berria diruz laguntzeko deia egin dute herriko zenbait eragilek
|
|
|
Egunkariaren aldeko egunaren baitan herriko zenbait eragileren hitza entzun da gaur, eurek
|
euskarazko
egunkari berriaren aldeko apustua egin dute akzioak erosita eta herritarrei deia luzatu die akzioak erosiz diruz laguntzeko euskarazko egunkaria.
|
|
|
Egunkariaren aldeko egunaren baitan herriko zenbait eragileren hitza entzun da gaur, eurek euskarazko egunkari berriaren aldeko apustua egin dute akzioak erosita eta herritarrei deia luzatu die akzioak erosiz diruz laguntzeko
|
euskarazko
egunkaria.
|
|
|
Egunkariaren Aldeko Herri Batzordekoak egin du,
|
euskarazko
egunkariaren alde bildu diren eragileen aurkezpena. Hurrenez hurren, Erniarraitz Bertsozale Elkarteko, Uztarria Kultur Koordinadorako, Azpeitiko Euskal Herrian Euskarazeko, Baite Euskara Elkarteko, Ikasberri Azpeitiko Ikastolako, Karmelo Etxegarai Azpeitiko Ikastolako Zutarri Gurasoen Elkarteko, Urola Ikastolako Gurasoen Elkarteko eta Iraurgi Ikastetxeko ordezkariek hartu dute hitza.
|
|
|
Beraz, Uztarriak behar du
|
euskarazko
egunkari berria. Eta aurrera begira elkarlanean gauzatzeko proiektuetarako ere bai.
|
|
|
Eta aurrera begira elkarlanean gauzatzeko proiektuetarako ere bai. Horregaitik, Uztarriak akzioak erosi ditu
|
euskarazko
egunkari berria laguntzeko, eta herritar, talde, famili eta abar akzioak erostera animatu nahi ditu".
|
|
|
" Guk ere, euskalgintzako talde bezala akzioa erosi dugu
|
euskarazko
egunkaria laguntzeko. Uste dugulako euskara hutsean egiten den egunkari bakarra bultzatu egin behar dugula, euskararen normalkuntzan beste pauso bat delako eta azpeitiar guztiei deia egiten diegu akzioak erosteko, beharra dagoelako".
|
|
|
" Orain lau hilabete ezinbestekoa zn Egunkaria, eta aurrerantzean ere ezinbestekoa da
|
euskarazko
egunkari berri bat berriro kalean egotea. Beraz, ezinbestekoa da egunkari berria bultzatzeko akzioak erostea".
|
|
|
Gure aportazioa
|
euskarazko
egunkari berriaren akzioak erosiz egin dugu. Aportazioa ekonomikoa beharrezkoa da, baina aportazio ekonomikoa egitea bakarrik ez da izan behar, euskarazko egunkariak erabiltzeko tresna izan behar du".
|
|
|
Gure aportazioa euskarazko egunkari berriaren akzioak erosiz egin dugu. Aportazioa ekonomikoa beharrezkoa da, baina aportazio ekonomikoa egitea bakarrik ez da izan behar,
|
euskarazko
egunkariak erabiltzeko tresna izan behar du".
|
|
|
" Guk gurasoak eta gure seme alabak
|
euskarazko
egunkaria laguntzera deitu nahi ditugu. Gure seme alaben heziketarako erabiltzen den tresna bat izan behar baitu euskarazko egunkari berriak".
|
|
|
" Guk gurasoak eta gure seme alabak euskarazko egunkaria laguntzera deitu nahi ditugu. Gure seme alaben heziketarako erabiltzen den tresna bat izan behar baitu
|
euskarazko
egunkari berriak".
|
|
|
" Euskararerkiko eta euskal munduarekiko hartutako konpromisoa hartu genuen eta
|
euskarazko
egunkari berriaren akzioak erosiz ale txiki bat jarri dugu euskarazko egunkari berrirako".
|
|
|
" Euskararerkiko eta euskal munduarekiko hartutako konpromisoa hartu genuen eta euskarazko egunkari berriaren akzioak erosiz ale txiki bat jarri dugu
|
euskarazko
egunkari berrirako".
|
|
|
Arraroa egiten zait egunkari bati buruz hitz egitea enpresakoa banintz bezala, biharamunean zer irakurri nahi dudan bezperan erabakitzeko ahalmena baneuka bezala. Baina hori da
|
euskarazko
egunkari berriaren ezaugarrietako bat. Konplizitate literario eta afektiboa bilatu eta garatuko duen kazetari talde bikain bat dauka erredakzioan, baina enpresa horren osagarri, kapital ipintzaile, bere beharraren frogatzaile gu geu gara, jende asko.
|
|
|
Ez nuke hain manifestazio ederrak antolatzen dituen euskal militantzia beti kritikatzen ibili nahi, baina nik esan gabe ere galdera airean dabil: non daude, zertan, egunkaria itxi berritan
|
euskarazko
egunkari baten falta aldarrikatzera Donostiara bildu ziren ehun mila lagun haiek?
|
|
|
Azken egunetan Euskaldunon Egunkariaren aurkako operazio polizial eta judiziala ezagutu dugu.
|
Euskarazko
egunkari bakarra kolpatu dute, euskaldunok informazioa idatziz jasotzeko dugun eskubidea bermatzen duen bakarra. Euskara normalizatzeko bidean dugun tresna komunikatibo garrantzitsuena.
|
|
|
Mina handia izan da, baina herriaren erantzuna tamainakoa izan da.
|
Euskarazko
egunkaria beharrezkoa ikusi du Euskal Herriak, komunikazio esparru euskaldunean duen zentraltasuna bazter ezina baita. Indibiduoak, kolektiboak eta instituzioak bat egiten saiatu dira egoerari aurre hartzen.
|
|
|
Esate baterako. Edota daukaten herri kontzientzia asetzeko nahikoa ote dute lau urtean behin boto nazionalista ematea, edo
|
euskarazko
egunkaria indarrez ixten badute haren aldeko manifestaziora joatearekin. Hala ematen du, dakusaguna ikusita.
|
|
|
Uda hasiera honetan ezin utzi aipamenik gabe euskal kulturaren munduan urteko bigarren notizia garrantzitsuena izango dena (izan dena, zuek hau irakurtzerako). Lehenengoa Espainiako justiziak Euskaldunon Egunkariaixtea izan zen (euskal kulturaren defentsan, Acebes minist roaren hitzetan). Bigarrena,
|
euskarazko
egunkari bat berriro kalean izatea. Ez zait izena gehiegi gustatzen, egia esan, nahiago nukeen Heraldoa, edo antzeko besteren bat, klasikoagoa.
|
|
|
Horren arabera,
|
euskarazko
egunkariak egun Euskal Herrian dauden korronte ideologikoencompendium a izan luke. Baina hori ezinezkoa da.
|
|
|
|
Euskarazko
egunkari bakarraren itxierak gure egoera soziopolitiko liskartsua du abiapuntu. " Gerra guztiek uzten dute arrastoa hizkuntzan", zioen Joxe Aranzabalek (www. sustatu. co m), eta euskal gatazkak ere seinalea utzi nahi izan du gure hizkuntzan.
|
|
|
|
euskarazko
egunkarian baino.
|
|
2004
|
|
|
Ez dakigu, aldiz, hasierako euskaltzaletasunaren eztanda hark zenbateraino iraun dezakeen euskal irakurle askoren eguneroko praxi hotzean. Zernahi delarik ere,
|
euskarazko
egunkari bakar horren merkatu murritza aipatu nahi genuen hemen, lurrikararen kontuak beste toki batean jorratuko ditugulako.390
|
|
|
Elebidunak eta irakurtzen gutxi asko ohituak. Hor dago, noski,
|
euskarazko
egunkari baten merkatu potentziala, lehiaketa saila, nik esan gabe ere, horretan dabiltzanek oso gertutik dakitena eta egunero bizi dutena. Oro har, euskararekin gertatzen dena errepikatzen da hemen ere.
|
|
|
|
Euskarazko
egunkari bakarreko zuzendariak egoera horretan badu noski zertaz kezkatu eta zertaz pentsatu. Martxelo Otamendi galdezka datorkigu, kezka sakonen agergarri:
|
|
|
|
Euskarazko
egunkari nazional bakarrean argitaratutako hitzaren prezioari buruz, hobe zenbakiekin ez erotzea. Aurtengo hitz eskaintzagatik 1.450.191 euro jasoko ditu, atera kontuak.
|
|
|
Kazetaritzaz ari garelarik, urtea joan da, eta hor gelditu da albistea: 2004an ez digute
|
euskarazko
egunkaria itxi. Esker on handi bat zuei, jaun epaile haserrekor baina aurten barkabera zain zareten horiei! °
|
|
2005
|
|
|
Autobia akabatu zuten, Egunkaria eta ARGIA elkarrengandik urrundu ziren, Susak independentzia erdietsi zuen eta Larrun, askok sinetsi ez baziguten ere, izoztu genuen. Baina, nola azaldu,
|
euskarazko
egunkaririk gabeko Euskal Herria ezagutu ez duen gazte bati, semaforoa gehienetan gorri zegoela Plazaola trenbide zaharren tuneletan, Probintziatik Erresumara eta Erresumatik Pobrintziara igarotzean. Gazte horrek, garai horietaz, ezer ikasi nahi badu, hor dauka, Koldo Izagirreren Liliput debekatuak, 1993ko urtekariari hasiera eman zion testua.
|
|
|
Lehen mailako mendateak Joseba Arregi Kultur sailburuaren izena zeraman. Beste
|
euskarazko
egunkari bat egin behar zela zioten, diru-laguntzak ukatu zizkioten 1990eko abendutik kaleratzen zenari... Joxemi Zumalabek bere haserrea agertu zuen alboko orrian jaso dugun artikuluan.
|
|
|
Eta gatza eta piperra uda honetan Berria egunkariak sustatutako eztabaidak jarri du, puntu honi dagokionean. " ETB1, oraina eta geroa" goiburuarekin artikulu sorta batargitaratu zuen
|
euskarazko
egunkariak, euskarazko telebista baten egungo oinarriak finkatze aldera. Oso artikulu interesgarriak irakurri genituen orduan, inprimatzeko bertsioa dago orain hemerotekaren bertsio elektronikoan.
|
|
2007
|
|
|
Auzi erraldoi hauetako bakoitzak bere ezaugarriak ditu eta guztietan ardatza eskubide zibilen zanpaketa bada ere, bakoitzak bere sinbologia biltzen du bere baitan. Nagusiki sinbologia horregatik
|
euskarazko
egunkaria eta pertsonak lortu zuen erantzun maila hura Egunkaria ren itxierak. Estatuak sinbologia horren guztiaren epaiketa nola kudeatzen duen ikusiko dugu datozen hilabeteetan.
|
|
|
Benetakoak gerra puta hark eraman zituen. Lehengoan kazetari bat etorri zen zuenetik, Euskaditik,
|
euskarazko
egunkari baterako erreportaje bat egitera. Tipoak esan zigun egoitzara bidaliko zizkigula ale batzuk.
|
|
|
Aho bete hortz euskalduna. Gura badu goizero bezala kioskora joan beharra dauka, besteak baino garestiagoa den
|
euskarazko
egunkaria badauka. Oztopoak oztopo erosiko du, kiosko honetan ez bada bestean.
|
|
|
Eta orain, gehiago itxaron balitz? Itzela litzateke Nafarroako hiriburuan
|
euskarazko
egunkari bat normalizazio bidean jartzea, euskaltzale, euskaldun, ikasle eta bertako herritarren artean egunero banatuko dena. Horrek dexenteko aldaketa suposatuko luke, normalizazioan urrats bat —ez soilik hizkuntz normalizazioan, informazioarenean, zibismoarenean, aldaketaren kulturan, kudeaketan... —, urrats izugarria.
|
|
2008
|
|
|
Baino jendea egun berean, hasieratik jarri zen martxan erantzuna emateko. Alde batetik atxilotuen errugabetasuna aldarrikatzeko eta bestetik hurrengo egunean
|
euskarazko
egunkari bat kalean egongo zela ziurtatzeko. Otsailaren 22an inoizko manifestaziorik handiena egin zen Donostian, itxiera salatzeko.
|
|
|
Berria alde batera utzita, euskararen presentzia %5koa baino altuxeagoa da bakarrik Garan (%19, 6) eta Deian (%6, 1). Oro har,
|
euskarak
egunkarietan (Berria barne) duen bataz besteko presentzia %11, 6koa da.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntz Politikarako Idazkaritzak dioenez, Berria alde batera utzita, euskararen presentzia %5koa baino altuxeagoa da bakarrik Garan (%19, 6) eta Deian (%6, 1). Oro har,
|
euskarak
egunkarietan (Berria barne) duen bataz besteko presentzia %11, 6koa da. Zabalkundearen arabera, euskararen lekua txikiagoa ere bada (Euskal Herrian bataz bestekoa %6, 4koa da).
|
|
|
Egunkarien kasuan, erabatekoagoa da datua: gure laginean ageri ziren erdaldun guztiek ez zuten minutu bakarra ere eman
|
euskarazko
egunkariak irakurtzen.
|
|
|
• Euskal elebidunen kontsumoa are euskaldunagoa da (euskaraz gaztelaniaz baino hobeto hitz egiten dutenena). Horien artean, euskal elebidunek euskarazko telebistak ikusten dituzte telebista ikusten ematen duten denboraren %40, 5ean eta
|
euskarazko
egunkariak, egunkariak irakurtzen ematen duten denboraren %33, 0an.
|
|
|
Egunkariak irakurtzen ematen duten denboraren %20, 1
|
euskarazko
egunkariak irakurtzen egiten dute 15 eta 69 urte bitarteko zarauztarrek.
|
|
|
Egunkariak irakurtzen ematen duten denboraren %20, 1
|
euskarazko
egunkariak irakurtzen egiten dute 15 eta 69 urte bitarteko zarauztarrek.
|
|
|
Izan ere, Ibaizabal Euskal Herriko eta munduko albisteei leku egiten saiatu zen zenbaki guztietan, Euskalzalek zeukan kultur aldizkari izaeratik urrunduz eta
|
euskarazko
egunkari bat izan balu bezala (baina soilik astean behin irteten zena). Albisteekin batera, lehen orriko iritzi artikuluek zuten garrantzia, batez ere euskararen aldeko aldarrikapen eta salaketek osatua, Azkue eta Bustintzaren kargura.
|
|
|
II.10.9 Euskaltzaindia
|
euskarazko
egunkari asmotik euskal prentsa babestera
|
|
|
Gainerako herrialdeetan ere euskal kazetaritza proiektuak sortu ziren, adibidez gipuzkoar eta nafar euskaltzaleek sustaturiko EuskalEsnalea aldizkari elebiduna, hizkuntza ereduan Azkueren ideietatik gertuagokoa. Aldizkari horrexetan
|
euskarazko
egunkari bat sortzearen inguruko debatea piztu zen urteen artean, Ormetse, tar P. A. eta aita Arbelaitz kaputxino nafarraren eskutik. Beste hogeitamar bat iritzi ere azaldu ziren ideiarekin bat eginez494 Azkuek berak ez zuen EuskalEsnaleko debatean parte hartu, baina interesez segitu zuela dirudi.
|
|
|
Are gehiago: EuskalEsnaleko debatean partaide izan ziren J. J. Arin eta J. M. Zuazti apaizen adiskide zen Azkue, eta haien ahotik entzun bide zuen
|
euskarazko
egunkari egitasmoa Gizpuzkoan martxan jartzeko asmoa zegoela. Izan ere Azkuek bere 1918 urteko Ardi galdua nobelaren hitzaurrea apaiz bi horiei eskaini zien, haien asmoekin bat eginez:
|
|
|
Nahiz Azkuek espero zuen beste batzuk sortuko zutela Donostian
|
euskarazko
egunkaria (Arin eta Zuaiztik edo), asmo hark antza aurrera egiten ez zuenez, euskaltzainburu bera inplikatu zen proiektuan. Hola 1919 urte amaieran Azkue Rafael Pikabea gipuzkoar enpresariarekin (Donostiako El Pueblo Vasco egunkariaren zuzendari zenarekin) harremanetan ibili zen euskarazko egunkaria sortzeko496 Azkuek Broussain ere inplikatu zuen, honen gutunean ikus daitekeenez:
|
|
|
Nahiz Azkuek espero zuen beste batzuk sortuko zutela Donostian euskarazko egunkaria (Arin eta Zuaiztik edo), asmo hark antza aurrera egiten ez zuenez, euskaltzainburu bera inplikatu zen proiektuan. Hola 1919 urte amaieran Azkue Rafael Pikabea gipuzkoar enpresariarekin (Donostiako El Pueblo Vasco egunkariaren zuzendari zenarekin) harremanetan ibili zen
|
euskarazko
egunkaria sortzeko496 Azkuek Broussain ere inplikatu zuen, honen gutunean ikus daitekeenez: «Je vais répondre à votre désir en écrivant aujourd, hui même à Rafael Picavea[...] pour l, encourager à fonder à St Sébastien un journal exclusivement basque»497 Euskal Esnale inguruko beste kide batzuk ere mugitu zituen bilbotarrak proiektua abian jartzeko eta hartarako batzorde bat ere osatu zuela dirudi, nahiz emaitza handirik gabe.
|
|
|
Baina ezin bazen Gipuzkoan Azkue bera prest zegoen Bizkaian ateratzeko. Azken kasu honetan Ibaizabal bizkaieraz izan beharragatik tamala agertu arren, ikusten da Azkue
|
euskarazko
egunkari bat lortzearren uko egiteko prest zegoela euskalki arloko bere ideiei ere, helburu nagusia euskaldunei egunkari propio bat eskaintzea baitzen. Gainera, gutunean antzematen denez Azkue bera zen egunkari proiektu hauen sustatzaile nagusia, gainerako pertsonak mugitu nahi zituena.
|
|
|
Beraz litekeena da ideia Azkuerena izatea. Hola bada, Euskaltzaindia
|
euskarazko
egunkari bat (edo gutxienez astean hiru eguneko aldizkari bat) ateratzen saiatu zen 1920 urtean.
|
|
|
Alta,
|
euskarazko
egunkaria berehala sortzea zail ikusita, lehen pauso gisa, «Euskalerriko paperetan [egunkarietan], Euskaltzaindiak euskal sail bat bere ardurapean artzea» erabaki zuen jada 1920ko otsailean501 Horretarako Akademiaren baitan euskal erredakzio bat sortu zuen eta «Euskalerriko izparringiai eskatu [zien], Euskaltzaindiak egun birik baten bialduko dautsezan, politikaz ateko irakurkizunak argitara»... Asmoa, berez, ez zen Euskaltzaindia erdal egunkarien euskal atalen arduradun iraunkor bihurtzea.
|
|
|
Urte horretatik aurrera eta. Xabier Lizardiren? inguruan berriro abiatu zen
|
euskarazko
egunkariaren asmoa,. Aitzol, eta beste batzuk ere debatean parte hartuz.
|
|
|
Euskal irakurlego ahalik eta zabalena sortzeko ahalegin hauetan, Azkueren beste lan ildo bat aldizkariena izan zen: Euskalzale (18971899) eta Ibaizabal (19021903) astekariak saiatu zituen lehenik, eta gerora
|
euskarazko
egunkari bat sortzen ahalegindu zen (1920 aldera). Erdarazko prentsak irakurleen merkatu nazionala eraiki eta espainiar zein frantses komunitateak sortzen zituen bezala, Azkueren asmoa Euskal Herri osora heda zitekeen euskal irakurlego nazionala sortzea zen.
|
|
|
Euskal hezkuntza sistema, gainera, Alemaniako eredu prestigiotsuan inspiratuko zen.
|
Euskaraz
egunkari eta aldizkariak egongo ziren, nobelak eta eskola liburuak orobat. Apezpikuak euskaldunak izango ziren eta pastoral elebidunak idatziko zituzten.
|
|
|
Paperezko edizioa berritzeko ekainean hasitako lanak amaituta, atal eta erronka berriekin aterako da bihartik aurrera
|
euskarazko
egunkaria.
|
|
|
BERRIAren egutegietan ohikoa den bezala, orri bat du hilabete bakoitzak. Gure esku dago
|
euskarazko
egunkaria sustengatzea, aurrera eramatea; eta, horretarako, egunero eskuratu behar dugu. Ideia hori nabarmendu du Ubiernak egutegirako prestatuta duen iruditik.
|
|
|
Egunkaria ren kasuan, beste horrenbeste: bost urte bete zirenean lehen
|
euskarazko
egunkaria itxi zutenetik, blogari askok txertatu zuten kartel bat beren blogetan, salatzeko Egunkaria ren egoera. Eta Isaias Carrasco hil zutenean, baten batek sortu zuen Do not save me, blog bat hiru hizkuntzatan —euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez—, salatzeko hilketa.
|
|
2009
|
|
|
Hamarkadaren erdialdetik Argiako kide gehienak
|
euskarazko
egunkaria sortzeko ekimenean sartu ziren buru belarri, eta baita lortu ere. 1990ean, Euskaldunon Egunkaria sortuta, Argia hustuta geratu zen.
|
|
|
1920ko hamarkadaren hasieran, Azkue buru, Euskaltzaindia
|
euskarazko
egunkari baten alde dago. Lizardiren 1929ko proiektu hura baino urte mordoxka lehenago sortu zen beste bat, Urumea egitasmoa Gipuzkoan.
|
|
|
|
Euskarazko
egunkariaren egitasmoak porrot egiten du, ordea, eta Euskaltzaindiak beste bide bat hartu behar du: talde txiki bat antolatzea, erakundearen baitan, prentsara artikuluak (politikaz landakoak) bidal ditzan.
|
|
|
2008an Berria egunkariarekin hitzarmena sinatu zuen Akademiak,
|
euskarazko
egunkariaren testu guztiak Behatokiaren esku uzteko, eta 2009an EITBrekin egin zuen hitzarmena, euskarazko hedabide publikoek 2000 urteaz geroztik sortutako testu masak Euskaltzaindiaren esku uzteko.
|
|
|
145). Argiak Euskal Herri osorako
|
euskarazko
egunkariaren ametsa bideratu gura izan zuen. Hortaz, 19291930ean Argiak egunkari hori martxan jartzeko baliabide ekonomikoen ingurukoeztabaida piztu zen orduko euskalgintzan (Diaz Noci, 1995:
|
|
|
Argia astekariak, lehenengo, eta Euzko EAJren astekari berriak, gero,
|
euskarazko
egunkariaren ametsa gauzatzeko lehen pausoak eman zituzten. Egunkaria, ostera, gudarekin bat heldu zen.
|
|
|
Horren ondorioz,
|
euskarazko
egunkaria posible izan zenean, euskarak zenbaitirakurle galdu zituen, hiztun kopurua izugarri murriztuta geratu zen-eta. Torrealdaik berak frankismoaren ondorio soziolinguistikoari «egoera erdalduna» esatendio (Torrealdai, 1982:
|
|
|
|
Euskarazko
egunkariaren proiektua aurreragoko atal baterako utzita, eta laburbiltze aldera, esan beharra dago 1976a mugarria izan zela euskal prentsaren ibilbidean. Euskarazko prentsaren aldeko aldarria ozen entzun zen Euskal Herri osoan eta euskarak kazetaritzan lekurik eta zeresanik bazuela erakutsi zuten erronka hartan sinetsi zuten haiek.
|
|
|
12): «Bihar ere kalean izango da
|
euskarazko
egunkaria. Hori zen itxiera egun hartan goiz goizetik langileek errepikatzen zuten mezua».
|
|
|
Espainiako estatu terrorismoaren biktima izan ginen Egunkaria bera eta horren itxieraren ondorioz atxilotutako lagunak. Munduan zegoen
|
euskarazko
egunkari bakarra ixteko erreparorik ez zuten izan. Europako hizkuntzarik zaharrenaren gordari den komunitatearen aurka atentatzeko kezkarik ez zuten izan.
|
|
|
Egunkaria itxi eta hurrengo goizetik Egunero argitaratzen bazen ere, Larrarteren esanetan behin behinekotasun horretatik irten eta Egunkariak utzitako hutsunea beteko zuen
|
euskarazko
egunkari berri bat lehenbailehen kaleratzeko helburuarekin jarri zen martxan EKT (Zenbait Egile, 2006: ork. gabe):
|
|
|
EKT taldearen lehen eta presazko helburua berriro
|
euskarazko
egunkari nazional bat argitaratzea zen eta horra bideratu ziren lehen egitekoak. Baina egoera hartan, aurreko eskarmentua gogoan, argi izan genuen euskarazko prentsa indartzeko egitasmoa jarri behar genuela abian, egunkari bat sortzearekin batera azpiegitura sendo bat eratzeko oinarriak ere jartzen hasi behar genuela.
|
|
|
2003ko ekainaren 21ean bete zen ametsa, egun horretan Egunerok Berriari eman baitzion lekukoa.
|
Euskarazko
egunkari nazional berria jaioa zen.
|
|
|
Batetik, garrantzitsua delako euskarazko komunikabideek ere herri informazioa egunero euskaraz ematea eta erreferentzialtasuna lortzea. Bestetik, eguneroko
|
euskarazko
egunkari bat oso garrantzitsua delako euskararen normalizazio bidean.
|
|
|
Ez zen, ordea, gauetik goizera sortu. Izan ere, 1980ko hamarkada osoan zabaldu zen eztabaida izan zen
|
euskarazko
egunkari baten beharrarena. Artikulu, hitzaldi eta mahai inguruak asko izan ziren han eta hemen, eta beti ageri zen Argia. guztien eragile
|
|
|
Idatzizko hedabide elebidunek 1976tik 1978ra erakutsi zuten ezintasunetik sortu zen
|
euskarazko
egunkariaren eztabaida. Baina, ideia eta proiektua bera, 1980ko hamarkadan zehar garatu ziren, apurka apurka.
|
|
|
Guk uste dugu egin daitekeela eta egin behar dela
|
euskarazko
egunkaria. Instituzinoei adierazi nahi diegu, egiten bada gurekin kontatu behar dela eta ez badute egiten guk egingo dugula.
|
|
|
Diru-laguntzekin batera jaio ziren, beraz, eta diru-laguntzen amaierarekin hil. Ez zuen, horrenbestez, esperientzia horrek emaitza handirik eman
|
euskarazko
egunkari baten bidean (balio izan zuen, hori bai, gero Egunkarian jardungo zuten zenbait kazetari trebatzeko). Argiak aurkeztu zuen proiektua Joxemi Zumalabek idatzi zuen, taldean hainbestetan hitz egindakoa jasoz.
|
|
|
Esperientzia hartatik irakaspena ateratzen asmatu zuen; egitasmoa eraldatu egin zen, baina helburu berari begira jarraitu zuen:
|
euskarazko
egunkaria.
|
|
|
67): «Dugun guztia mahai gainean jarri eta
|
euskarazko
egunkari baten aldeko apustua egin behar dugu».
|
|
|
Ez zen iritzi berekoa Jaurlaritzako garai hartako Kultura sailburu Joseba Arregi, esku artean zeukan informazioak besterik zioen arren. Kontua da CIES etxeak, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak eskatuta,
|
euskarazko
egunkari baten inguruko galdeketa egin zuela. Hori gauza jakina zen, baina emaitzarik ez zen argitara agertzen.
|