|
2000
|
|
|
Ezaguna da Txillardegiren espiritu kritiko zorrotza, politika orokorrean bezala soziolinguistikan eta glotopolitikan. Eta
|
euskararen aldeko
herri mugimenduko zenbait iritzieta jokabide salatu eta astintzen badu, areago kritikatzen du alderdi politikoen zenbaitjokabide eta erakunde publiko batzuen politika, bera funtsean herri mugimenduarenaldetik jarrita dagoenez.
|
|
|
|
Euskararen aldeko
herri mugimenduko erakunde eta lagunen artean jarrera ezberdinakazaldu izan dira azken urteotan hizkuntzaren berreskurapenaren eta normalkuntzarenlan eta ahaleginaren autonomiaz eta izaera politikoaz. Pentsaera ezberdinen arabera, iritzi emateak eta eztabaidak, kritikak eta kontra kritikak ez dira gutxi izan.
|
|
|
Sarrera horietan Txillardegik agertu dituen ideia nagusi eta gehien erabiliak bildu etaaztertu ditu Paulo Agirrebaltzategik, zortzi gaitara ekarriz eta bakoitzari buruzko iritziaknabarmenduz: 1 Euskara eta Euskal Herria (horien bereizi ezina), 2 Euskararennormalkuntza, arazo soziala (norbanakoen jarreretatik harantzago), 3 Soziolinguistikarenpremia (beharrezkoa, euskararen normalkuntza zentzuz aurrera eramateko), 4
|
Euskararen aldeko
herri mugimendu jantzia (mugimenduaren eginkizuna, eta militanteek arazosoziolinguistikoen jabe izan beharra), 5 Beste Herrien esperientziak ezagutu beharra (etahorietatik ikasi, euskararen normalkuntza egoki gidatzeko), 6 Diglosia eta elebitasunaren aurka (kontzeptu horien analisi kritikoa euskararen normalkuntzari dagokionez), 7.Euskararen normalkuntza, arazo politikoa (euskararen aldeko ahaleg... alde positiboak eta negatiboak (horien egitekoa, euskarari buruzko horien politikapraktikoaren balioztapena, aldekoa eta kontrakoa).
|
|
|
|
EUSKARAREN ALDEKO
HERRI MUGIMENDU JANTZIA
|
|
|
|
Euskararen aldeko
herri mugimenduaren ezinbestekoaz ez du Txillardegik inoizzalantzarik izan; eta horixe eratzen, antolatzen eta bultzatzen saiatu da. Jakin besterikez dago, EHEren sorreran Txillardegi egon zela eragile eta, ideologo?
|
|
|
Eta badirudi
|
euskararen aldeko
herri mugimenduaren oparotasunari buruz baikordela Txillardegi, eta benetan harrigarria, pozgarria!, gertatzen zaiola:
|
|
2001
|
|
|
Odriozolak (1990) ere ideia berbera aipatzen du. Nola definitzen da
|
euskararen aldeko
herri mugimendua. Autore horren ustez, euskalgintza, mailahonetan behintzat, euskararen aldeko jarrera ideologia batetik erne eta hedatu da, eta bere sorrera hazkundeetan era askotako euskaltzaleak aritu izandira (euskaldunak, erdaldun euskarazaleak, elebidun pasiboak...).
|
|
2003
|
|
|
Joxemi Zumalaberi publikoan entzundako azken hitzak gogoratuz amaitu nahi dut artikulu hau, badaezpada: " ’Euskaldunon Egunkaria’k egunen batean ahaztu egiten badu
|
euskararen aldeko
herri mugimendutik sortu zela, bereak egin du, oinarri hura baita oraingo eta geroko garantia bakarra". Egunkari berria egin behar baldin bada, ez dadila, gutxienez, hilda jaio (Gara, martxoak 10).
|
|
2008
|
|
|
Azkenik, ETBk azken hogeita bost urteetan garatu duen eredu dikotomiko honi, muturreko kritiketan, honako hau leporatzen zaio
|
euskararen aldeko
herri mugimendutik: kanal bien artean gaztelerazkoak eman
|
|
|
Nire ustean, Eusko Jaurlaritzako Kultura saileko arduradunek, urte askoan, ez dute jakin euskalgintzarekin lan egiten, euskararen gizarte erakundeekin elkarlana osatzen, beharrezko oreka mantentzen. Ezin da egia izan, baina itxura du suminduraz daudela
|
euskarazko
herri mugimendu nagusien indar eta ekimenaren aurrean eta har batek ez diela sosegurik ematen. Zein da har hori?
|
|
2009
|
|
|
Ez dira halaber, txantxetakoak bere zuzendaritzapean BAT aldizkariak argitaratutako dosierrak eta bertan parte hartutako egileak. Lehena hizkuntza eskakizunez; bigarrena lurraldetasunaz, hirugarrena euskararen erabileraz, laugarrena katalanaren normalizazioaz, bosgarrena
|
euskararen
herri mugimenduaz, seigarrena errepublika baltikoez, zazpigarrena hizkuntza eta botere politikoaz... Egileen artean ere bertako zein atzerriko protagonista guztiak ditugu, adituak, teknikariak, politikariak...
|
|
2010
|
|
|
Guardia Zibilak tesi bat egin zuen: euskararen alde erakunde publikoetatik lan egitea bidezkoa eta konstituzionala da;
|
euskararen aldeko
herri mugimenduaren edo iniziatiba sozialen lana ETAren menpekoa da.
|
|
2011
|
|
|
«Euskaraz bizi izango da, azken urteotako ildotik, EHEren ekimen osoa baldintzatuko duen leloa eta aldarria». EHE Euskal Herrian
|
Euskaraz
herri mugimenduak nazio batzarra egin zuen atzo Villabonan (Gipuzkoa). 50 lagun inguru elkartu ziren datozen hilabeteotako lan martxaren nondik norakoak erabakitzeko.
|
|
2013
|
|
|
Arrasaten,
|
euskararen aldeko
herri mugimenduak hauspotuta, euskaraz bizitzeko soro aparta erein zaie azken hamarkadetako belaunaldi berriei. Bestalde, Hezkuntza sistema reglatuaren euskalduntzeari esker, euskarazko ikas ereduetan izan dira matrikulatuak kasik ume guztiak, 1993an Murgiltze eredua3 abiarazi ostean.
|
|
|
Gure abiapuntuko hipotesia izan da Arrasaten,
|
euskararen aldeko
herri mugimendu luze eta indartsua egon arren, ume eskolatu berri guztiak ereduan matrikulatuak izaten diren arren, aisialdirako eskaintza ia erabat euskaraz jasotzen duten arren... gazteek hartueman ez formaletan euskaraz egingo badute beharrezko eta erabakigarria dela, oraindik ere, etxeko hizkuntza nagusia euskara izatea.
|
|
|
Zu beharbada frankismoaren bukaeran lehenbiziko ikastolakumea izan zinen, garaje batean ikasten hasia,
|
euskararen
herri mugimenduan ibilia, eta igual orain euskaltegian arduradun edo unibertsitatean fisika irakasten ari zara euskaraz. Historia batzuk pilatu dituzu bide horretan.
|
|
2016
|
|
|
Iriarte, Gorka.
|
Euskararen aldeko
herri mugimenduko kidea da: Euskal Herrian Euskaraz en ari da.
|
|
2017
|
|
|
Elena Laka (Topaguneko lehendakaria): ?
|
Euskararen aldeko
herri mugimenduak biltzen ditugu Topagunean, beraz, badakigu lankidetza zer den. Eta momentua da lankidetzan jarduteko, erakunde eta gizarte eragileok, guztiok batera, inertziak astindu eta hizkuntza ohiturak alda ditzagun, gure eguneroko harremana euskaraz izan dadin?.
|
|
2018
|
|
|
Gaur egun, 86 udalek osatzen dute Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea, guztien artean 250.000 biztanle inguruko lurgune euskalduna osatuz.
|
Euskararen aldeko
herri mugimendutik sortu zen UEMA. 1988an Euskal Herrian Euskaraz elkartearen mozio bat onartu zuten Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako 32 udalek, udalak euskalduntzeko eta euskara hutsean funtzionatzen hasteko.
|
|
|
euskararen normalizazioaren ardura duen erakunde publiko gorena. Euskararen kontseilua dago bestetik, gutxi asko,
|
euskararen aldeko
herri mugimenduaren bozgorailu nazional nagusia. Biek ala biek, zoritxarrez, dituzten xedeak lortzeko muga handiegiak dituzte gaur egun; lehenengoak," sailburuordetza" izaeraren zentzu literala guztiz bereganatuta duelako; bigarrenak, sortze momentuan zuen hauspoa galdu duelako.
|
|
|
Ikastolak sortu zirenean, jende gehienak begi txarrez ikusi zituen. Urteak joan ahala eta garbi gelditu zenean ikastoletako ikasleek ez zituztela besteek baino emaitza txarragoak, ikastolen eta
|
euskararen aldeko
herri mugimendua indartsua zela ikusi zenean, ikastolen kontrako aurreiritziak ahuldu ziren. Gero eta guraso gehiago hasi ziren beren haurrak ikastolara igortzen.
|
|
2019
|
|
|
Lortutako emaitzak ez ziren soilik behetik gorantz egindako ahaleginen ondorioa. Izan ere,
|
euskararen aldeko
herri mugimenduak garaian garaiko herri erakundeen babesa bilatu eta, batzuetan, aurkitu zuen. Zailtasunak zailtasun, gizarte mugimenduak edo herrigintzakfruitu ugari ekarri zuen, bere ahalegin soilaren eskutik zein herri erakundeekin batera bideratutako elkarlanaren ondorioz.
|
|
2020
|
|
|
Euskalgintzak,
|
euskararen
herri mugimenduak, orain arte bere egin izan dituen balioak zein izan diren ere berrikusi ditugu gizarte eredu berrian gure tokia egiteko eta gure aldarriak txertatzeko.
|
|
2021
|
|
|
Odriozola, J.M. (1992).
|
Euskararen aldeko
herri mugimenduak: praktika eta teoriaren arteko uztardura.
|
|
2022
|
|
|
48 urte ditu eta adimen desgaitasuna duten pertsonen zaintzan lan egiten du APDEMAn. Horrez gain, Trebiñuko
|
euskararen aldeko
herri mugimenduetako kidea, sindikalista eta talde antimilitaristetako partaidea da, besteak beste.
|
|
2023
|
|
|
Netflix
|
Euskaraz
herri mugimenduarentzat, «aitzakiak» dira horiek guztiak. «Ez dira argudio onargarriak», salatu dute.
|