|
2013
|
|
|
Bai, euskaldunok aukera gutxi izango dugu liburu honetan ohorezko aipamenik edo justifikazio historizistarik ikusteko. Leizarragaren Testamentu Berriabera, behin bakarrik aipatzen da, eta Joanaren hizkuntz politika eredugarria (biarnesa Biarnoko legezko
|
hizkuntza
bakartzat hartzea, adibidez) bidenabar aipatzen da, inolako garrantzirik eman gabe. Baina, hala eta guztiz ere, euskaldunok zer ikasi handia dugu liburu honetan.
|
|
|
Garai hartakoak dira Euskal historian zehar eta Euskera 3, 4 eta5 ikastoletan euskara ikasteko testuak, zentsuraren artazikadak jasandakoak. A. Berriatua eta Anaitasuna aldizkaria erreferente garrantzitsuak gertatu ziren niretzat testugintza hartan,
|
hizkuntza
nazionalaren kontzientzia hartzeko. Gainera, Bizkaiko ikastoletan euskararen irakaskuntza mailakatzeko lanean aritu nintzen eta sortu berria zen Eusko Kontseilu Nagusiko langile bezala ere bai A, B eta eredu sonatuak Arantzazun diseinatzen parte hartu nuelarik beste lankide batzuekin batera, Xahoren Voyage en Navarre pendant l, insurrection des basques obraren modukoren batzuk gaztelaniara ere itzuliz.
|
|
|
Hiztegiak eta Corpusak, Gramatika, Dialektologia, Onomastika, Literatura, Arauak, Euskararen sustapena, argitalpenen bertsio elektronikoak, eta, azkenik, Jagonet galde erantzunak zalantzak argitzeko Euskaltzaindiaren zerbitzua. Ondo gogoan dut Miren Azkaratek eta biok zenbat aldiz errepikatu behar izan genuen Jagon Sailetik Euskaltzaindiak Interneterako jauzia eman behar zuela, bai eta beste
|
hizkuntza
batzuetan garai bertsuan sortzen ari ziren testuen corpusak gurean ere egitea ezinbestekoa zela, nahiz eta ekimen hori nik nahi baino gehiago berandutu zen.
|
|
|
Halaber, eta EIZIEren lanari esker itzulpen memoriak eta ordenagailuz lagunduriko itzulpena burutzeko tresnak (ikus EIZIEren webgunean Itzulpen memoriak eta Tresnak) nabarmen garatu dira hamarkada honetan eta horiek itzulpena egitea erraztu ez ezik
|
hizkuntza
kalitatea ere ageriki hobetu dute: Xuxenortografia zuzentzaileak, Euskalbareta zenbait Corpusen ekarpenez ari naiz, nabarmen haziz doan euskarazkoez aipatzearren.
|
|
|
Xuxenortografia zuzentzaileak, Euskalbareta zenbait Corpusen ekarpenez ari naiz, nabarmen haziz doan euskarazkoez aipatzearren. Gure
|
hizkuntza
baino hiztun gehiago dituztenen aurretik goaz zerrendan, oraindik nabarmen hobetu eta aberastu beharrean bagaude ere. Wikipedia
|
|
|
Erabilera estrategikoa (2011), gramatikaren eremuak utzi eta estilistikaren zelaiak hasten direnetan behar beharrezkoak direnak teknologia berriek zalapartaka idaztera bultzatzen gaituzten aroan. Horrelako gomendioak eta ezagutzak idazle on askok garai guztietan erakutsi badituzte ere, milaka pertsona bere buruan estandarizatzen eta normalizatzen ari den
|
hizkuntza
batean eskolatzeak, eta gaurko bizimoduak testuak idaztea eta jendaurrean eraginkortasunez hitz egitea askori eskatzen dion garaiotan, inoiz baino hobeki txertatzen dira gure aurrerabide neketsuan. Beraz, gramatikaren mugetatik harago, estilistikaren alorrean ekarpenak egiteak ibilbide oso bat biribiltzea esan nahi du, herri literaturaren azterlanarekin eta Esnalen erabilera estrategikoko bi ekarpenekin, azkenik, B. Atxagak maisuki gidatzen duen Erlea aldizkariarekin galdorra ezarriz.
|
|
|
Berriki galdu dugun eta seguru asko euskara batuaren alde beste inork baino ekarpen handiagoa egin duen Txillardegiri omenaldi xume gisa, Huntaz etaHartaz (1976) saiakeran zioen harako hura gogorarazi nahiko nuke: ...ientsuenak aldian aldiko beharrek eskatu didaten eta neure indar eta gaitasunak ahalbidetu nauten neurrian, eta orain neure 66 urteren gaindegitik atzera begiratzean harridura sentitzen dut euskararekin batera egin dudan ibilbidea begiestean, adiskide sentitzen ditut egiteko bikain horretan bidaide izan ditudan guztiak eta azken aldi honetan, Huhezi Garabideren eskutikAbia Yala edo Hego Amerikako,
|
hizkuntza
gutxituen ordezkariei euskara batu eta gaurkotzearen gure esperientzia nolakoa izan den azaltzeko aukera izan dut, eta horretan jarraituko dut ahal dudan bitartean gure harridura eta poza beste batzuengan ere loratu dadin. Nire belaunaldiko askok, gutxi gorabehera antzera ikusten dugu euskararen ibilbide hau, baina badira gerora etorri diren beste belaunaldi batzuk, euskara batuaren baitan jaio direnak, eta batez ere horiei begira idatzi ditut lerro hauek nondik gatozen jakin dezaten eta guztion ahaleginarekin geroan noraino irits gintezkeen suma dezaten.
|
|
|
Horri deitzen dio jatorra. . Sano regionalismo, aren
|
hizkuntza
litzateke.
|
|
|
Izan ere, frankismoak euskarari eman dion egitekoa oso bazterrekoa da, folklorikoa, familia barnekoa, hilzorian dagoen gizataldeek bakarrik erabiltzekoa. Euskara ez da hirian, pulpituan edo eskolan ibiltzeko
|
hizkuntza
, beraiek esan ohi zutenez. Jokabide horren funtsa ezin argiago adierazi zuen Donostiako La Voz de España egunkariak (1937.4.13):
|
|
|
–El peligro para un Imperio es la coexistencia de dos o más idiomas culturales?. (...) Euskara ongi dago, nekazari eta arrantzaleentzat denean; burugabekeria da euskara
|
hizkuntza
kultu bihurtzeko pretentsioa? (Torrealdai, 2000).
|
|
|
Euskal genero eta nazioari buruzko ikerketa lerroari begiratu ostean, esan daiteke aurretik ikusitako perspektiba globala kasu lokal honetan ere betetzen dela, hau da, euskal emakumeek ere euskal nazioa zenbait modutan birsortu dutela. . Biologikoki (amatasunaren bidez), kulturalki(
|
hizkuntza
eta kulturaren transmisioa eginez) eta sinbolikoki (baserriarekiko lotura bermatuz, etxekoandre lanari esker). Horretaz gain, parte hartze soziopolitikoa izan zuten?
|
|
|
Berdintasunaren feminismoak, ordea, amek umeak ulertzeko erabilitako hizkera gutxietsi egin ohi du, betiere amaren nortasuna gutxitzen eta ezabatzen duelakoan. Diferentziaren feminismoak, aldiz, Luisa Muraroren teoriei jarraituz, umeak ulertzeko amek erabiltzen duten
|
hizkuntza
beste modu batera ikusi da. Amak, umeen hizkera erabilita, gutxietsi beharrean egokitu egiten direla dio Murarok.
|
|
|
Amak, umeen hizkera erabilita, gutxietsi beharrean egokitu egiten direla dio Murarok. Amek euren boterea gutxitzekoasmoz,
|
hizkuntza
estrategia berezi bat abian jartzen dutela dio Murarok. Estrategia horretan ume amen arteko harremanean hurbilpena eta berdintasuna gertatzen da.
|
|
|
Ogibideak udatiar bihurtzeko aukera ere ematen dio. Uda igarotzeko lekura luzatzen da giro hiritarra,
|
hizkuntza
desberdinetako udatiarren elkargune izateak berak erakusten duenez.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilerara bertara hedatzen da giro hiritarra: bada
|
hizkuntza
arrotzen arrastorik: –One, two, three, four, and five?
|
|
|
Euskara
|
hizkuntza
arautua eta normalizatua ez izateak eragin nabaria izan du euskal eleberrigintzan. Helburu didaktikodun eleberri tradizionalari dagokionez, maiz, hizkuntza bera ere ikasgai bihurtu zuen:
|
|
|
Euskara hizkuntza arautua eta normalizatua ez izateak eragin nabaria izan du euskal eleberrigintzan. Helburu didaktikodun eleberri tradizionalari dagokionez, maiz,
|
hizkuntza
bera ere ikasgai bihurtu zuen: kontalariak eta pertsonaia nagusiak, salbuespenik gabe, hizkuntzaren erabilera eredugarria egiten zuten.
|
|
|
Azterketa hurbilbide diskurtsibo pragmatiko batetik egiten da. Horretarako behar diren
|
hizkuntza
ekoizpen enpirikoak eskuratzeko, euskarazko corpus zabala osatzen duten testuetatik ateratako adibideak baliatzen dira. Erabilerari erreparatuz gero, emaitzek erakusten dute, kontzesiozko eta argudiozko balioez gain, markatzaile hauek balio diskurtsibo anitz bereganatzen dituztela eta, bestalde, lau birformulatzaileek elkarren baliokide moduan funtziona dezaketela.
|
|
|
Testuraketaren mailari dagokionez,
|
hizkuntza
formetan jarriko dugu arreta. Testua mintza jardueraren emaitza den neurrian, bertan agertzen diren hizkuntza formetan geratzen dira islatuta hiztunaren intentzioak eta nahi dituen interpretazioak bideratzeko aukeratzen dituen estrategiak.
|
|
|
Testuraketaren mailari dagokionez, hizkuntza formetan jarriko dugu arreta. Testua mintza jardueraren emaitza den neurrian, bertan agertzen diren
|
hizkuntza
formetan geratzen dira islatuta hiztunaren intentzioak eta nahi dituen interpretazioak bideratzeko aukeratzen dituen estrategiak. Maila honi dagokionez, ikusi dugu gorago zein forma hartzen dituzten elementu horiek Larringanek (1996) aztertutako corpusean, eta dena delaagertzen dela zerrendan.
|
|
|
García Azkoaga, I. M., 2007, < < Ahozko azalpena unibertsitatean, ezagutzak ebaluatzeko tresna bat baino gehiago> >, Ahozko
|
hizkuntza
. Euskeraren azterketarako eta didaktikarako zenbait lan.
|
|
|
Artikulu honek ikerlerro interesgarri bat jorratzen du diskurtso espezializatuaren azterketan. Izan ere, orain ari dira sortzen eta finkatzen euskarazko hizkera juridikoan
|
hizkuntza
usadio eta tradizio diskurtsiboak, eta alderdi horretatik ezin emankorragoa izan daiteke diskurtso markatzaileen azterketa. Egia esan, Andres Urrutiaren lan bat (Urrutia, 2008) dago gure ikerlanaren abiaburuan, han esaten baitu Urrutiak (2008:
|
|
|
(32) Aldeek konpromisoa hartu dute ezabatzeko, oraindik egin ez badute, eskualdeetako edo eremu urriko
|
hizkuntza
bat erabiltzeko egon daitezkeen bereizketa, bazterkeria, murriztapen edo lehentasun justifikatu gabe oro, alegia, hizkuntza hori ahultzea edo hori mantendu edo garatzea arriskuan jartzea eragin dezaketenak [ZCP Lt, Hizkuntza Zuzenbidea: Testu bilduma euskaraz, Euskaltzaindia (2007)]
|
|
|
(32) Aldeek konpromisoa hartu dute ezabatzeko, oraindik egin ez badute, eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntza bat erabiltzeko egon daitezkeen bereizketa, bazterkeria, murriztapen edo lehentasun justifikatu gabe oro, alegia,
|
hizkuntza
hori ahultzea edo hori mantendu edo garatzea arriskuan jartzea eragin dezaketenak [ZCP Lt, Hizkuntza Zuzenbidea: Testu bilduma euskaraz, Euskaltzaindia (2007)]
|
|
|
Batetik, oso maiztasun handia dute, EUDIMA corpusean jasotako testuetan behintzat. Bestetik, berariazko zereginak dituzte ideia eta kontzeptu esangarriak berbaldira ekartzeko; teorien eta legeen erreferentziak diskurtsoan txertatzeko; kontzeptu eta terminoen aldaerak eta
|
hizkuntza
desberdinetako ordainak emateko; zuzenbidearen printzipioen eta kontzeptuen esanahiak argitzeko; eta printzipio zein kontzeptu juridiko horien inplikazioak azaltzeko. Eragiketa horiek burutzeko erreferentziazko, definiziozko, izendapenezko eta azalpenezko birformulazioak erabiltzen dira.
|
|
|
Baina, areago, egiaztatzen dute aztertutako diskurtso markatzaileek berez dutela funtzio komunikatibo estrategikoa; hau da, hartzaileari diskurtsotik inferentziak ateratzen laguntzeko gida edo jarraibide moduko batzuk eskaintzeko funtzio diskurtsibo berezkoa dutela, eta funtzio hori hertsiki lotuta datorrela testu generoaren nolakotasunarekin eta zeregin komunikatiboarekin. Beraz, aurkeztu ditugun datu estatistikoak zein adibideen analisi kualitatiboak ikuspegi horretatik hartu behar dira; alegia, testuen inguramendu diskurtsiboari atxikita aztertu eta interpretatu behar dira; izan ere, lan honen euskarri teorikoak azaldu direnean agertu denez, inguramendu diskurtsibo horretan aztertzekoak dira markatzaile diskurtsiboak berak
|
hizkuntza
kategoria gisa ere.
|
|
|
Bereizketa horri jakingarri deritzogu, zuzenbideko testu generoen inguruko sailkapenek (Hernández Gil, 1986; Urrutia, 1990; Urrutia eta Lobera, 1997; Borja, 2000; Hernando, 2003; Vilches eta Sarmiento, 2010; Llamas, Martínez eta Tabernero, 2012) iradokitzen baitute, diskurtso ezaugarriak, oro har, eta
|
hizkuntza
baliabideen hautabideak desberdinak izan daitezkeela lege testuetan (lege orokorra, arauak, ordenantzak?), auzitegietako testuetan (ofizioak, probidentziak, jakinarazpenak?), notariotzako testuetan (testamentuak, eskriturak?), testu akademikoetan (eskuliburuak, artikulu espezializatuak?) eta testu profesionaletan (txosten juridikoak, oroitidazkiak, gutunak?). Lan honetan bi testu genero ikertu dira:
|
|
|
Izan ere, nire ikasle garaian ez genuen halako idazleen lanik irakurri karreran zehar, ez dakit gaur egun ikasgaietan aipatzen den, baina gaurko ekitaldia izango da horretarako akuilua. Hemen entzundakoekin jabetu ahal izango gara zer testuingurutan idatzi zuen, zer baliabiderekin landu zituen
|
hizkuntza
eta literatura, eta hori gogoan dugula irakurri behar dira haren idatziak.
|
|
|
Idazten hasteko arrazoietako bat euskara erabiltzea da, gure
|
hizkuntza
zabaldu eta landu behar da. Gogoan hartu Eguna, euskarazko lehenengo egunkarian ere ibili zela kazetari.
|
|
|
horra hor bere paisaiak. Herria,
|
hizkuntza
, kristautasuna, familia, horiek bere olerkien mezuaren oinarriak.
|
|
|
Norberaren herriak, harenganako zaletasun eta maitasuna zabaldu beharrak ez dauka neurririk. Eta aberriari lotuta dago gehien gehienetan euskara, gure
|
hizkuntza
, berak hain maite eta hainbeste landu zuena. Eusko, euskal, euskera berbak sarri sarri aurkituko ditu irakurleak testuotan.
|
|
|
Hiztunon tresnak direnez gero, konbentzioak ere, zertan esanik ez, aldakor eta dinamiko dira, eta aldakortasun hori garrantzizkoa da hitzak esaldietan antolatzeko manera langaitzat erabiltzean, urtea joan urtea etorri, hiztunak, kulturak eta gizarteak aldatzen direlako eta, haiekin batera, eta ezinbestean?, hizkuntzazko konbentzioak. Beraz,
|
hizkuntza
baten barruko hitzen ordena aldatuz doala onartu beharra izan dugu, bai hizkuntza une jakin batean aztertzeko orduan, bai, mintzagai dugun liburuak legez, estrategiak proposatzean; arrakasta izango badugu, aldi baterako baino ez direla onartu besterik ez dugu izango eta.
|
|
|
Hiztunon tresnak direnez gero, konbentzioak ere, zertan esanik ez, aldakor eta dinamiko dira, eta aldakortasun hori garrantzizkoa da hitzak esaldietan antolatzeko manera langaitzat erabiltzean, urtea joan urtea etorri, hiztunak, kulturak eta gizarteak aldatzen direlako eta, haiekin batera, eta ezinbestean?, hizkuntzazko konbentzioak. Beraz, hizkuntza baten barruko hitzen ordena aldatuz doala onartu beharra izan dugu, bai
|
hizkuntza
une jakin batean aztertzeko orduan, bai, mintzagai dugun liburuak legez, estrategiak proposatzean; arrakasta izango badugu, aldi baterako baino ez direla onartu besterik ez dugu izango eta.
|
|
|
Unean uneko hizkuntz sistemak (ezaugarri multzo bizi eta aldakorra den aldetik) premiatzen duena; alegia, sistemaz at dagoen guztia debeku duena, berbeta sistema konbentziozko horri ez dagokiolako, ezinbestean modu jakin batean, eta horretan soilik? adierazi beharrekoa, hiztuna edo idazlearen guraria gorabehera, komunikazio eraginkorra gertatuko bada (jakina, arau horiek ez betetzeak ez du zertan komunikazioa galarazi, komunikazioaren bi alderdiek araua hausten duten elementuak ulertzen badituzte, baina osagai horiek
|
hizkuntza
horretakoak ez direlako kontzientzia izango dute). Gainerako guztia, aukera?
|
|
|
Hortaz,
|
hizkuntza
bizirik dagoen zerbait dela onartuz gero, etengabe, osagaiak, galtzen eta irabazten dituela ere onetsi beharrean egongo gara.
|
|
|
Berbalduna (eta eleketarien erkidegoa) ere bizirik dago, eta etengabe galtzen ditu eta sortzen hizkuntz osagaiak. Beraz, zilegi bekigu korolario moduan aldarrikatzea
|
hizkuntza
aldakorra bada, berbak antolatzeko moduak ere aldatuz joango direla sasoia joan sasoia etorri, eta une jakin batean arau edo beharkizun dena aukera bihur daitekeela eta, alderantziz, aukera dena arau edo beharkizun.
|
|
|
Halaber, ikergai dira ondokoak: nori zuzentzen zaio hitzaurrea, jatorrizko
|
hizkuntza
edo kulturako irakurleari ala helburu hizkuntzako eta kulturako irakurleari. Edo irakurle orori?
|
|
|
Risterucci Roudnicky ikertzailearen lanen arabera, honako hauek dira transferentziazko hitzaurreak sailkatzeko irizpideak: a) hitzaurregileak itzulitako obrarekin duen hizkuntzazko eta kulturazko lotura eta irakurleek
|
hizkuntza
eta kultura horrekin duten lotura; b) hitzaurregilea: egilea, itzultzailea, kritikaria den (batzuetan hiruren hitzaurreak ageri dira bolumen berean); eta c) itzulpen batean edo berritzulpen batean agertzen den hitzaurrearen data (itzulpenen historizitateari buruzkoak jakinarazteko balio du, besteak beste).
|
|
|
Calderónen kasuan, ordea, guztiz pertinentea iruditzen zait itzulpenari berari buruz jardutea, zeren, jatorrizko
|
hizkuntza
gaztelania izanik, askorentzat oraindik burugabea baita halako lanei ekitea, horiek estilo ariketa hutsak balira bezala.
|
|
|
Ez da, baina, halakorik gertatzen. 152 liburuetako 33tan baino ez dira itzulpenari buruzko argibideak ematen.Batez ere
|
hizkuntza
hautuei lotutako aipamenak izaten dira (hiztegia, puntuazioa, erregistroen trataera...). Izenburuaren itzulpena ere behin baino gehiagotan aipatzen da, itzultzailearen oharren justifikazioa bezalaxe; hizkuntza kontuen aldean, askoz gutxiago aipatzen dira, esaterako, itzulpen estrategiak.
|
|
|
152 liburuetako 33tan baino ez dira itzulpenari buruzko argibideak ematen.Batez ere hizkuntza hautuei lotutako aipamenak izaten dira (hiztegia, puntuazioa, erregistroen trataera...). Izenburuaren itzulpena ere behin baino gehiagotan aipatzen da, itzultzailearen oharren justifikazioa bezalaxe;
|
hizkuntza
kontuen aldean, askoz gutxiago aipatzen dira, esaterako, itzulpen estrategiak.
|
|
|
Urrezko bibliotekabilduman berrargitaratutako lehenengo zortzi aleetan, ez da hitzaurre berririk gehitu, lehen aro hartan argitaratutako hitzaurre berak ematen dira, aldaketa txiki batzuk salbu:
|
hizkuntza
zuzenketak (berrargitalpen guztien kasuan), atalen izenburuak gehitzea, itzultzailearen oharrei buruzko adierazpen bat gehitzea eta eskerrak kentzea (Emakume abeslari burusoila); eta sinadura gehitzea (Lorategiko festa). Nabarmentzekoa da Madame Bovaryren kasuan, edizio zaharrean (©) zuela hitzaurreak baina ez duela halakorik berrian.
|
|
|
Azterketa testualean ezaugarri konkretu batzuei erreparatuko diegu: Sabino Aranaren arauei maila metriko formalean, eta maila semantikoan trenaren figurari,
|
hizkuntza
poetikoaren iradokizun mailari eta sentimentalismoaren kontrolari. Gure lanaren helburua da azterketa horretan oinarrituz poetaren obra bere testuinguruan eta literaturaren historian fidagarritasunez kokatzea, eta, azkenean, Antonio Arrutiren poesiaren irakurketa interpretatzailea egitea.
|
|
|
Erraz ikusten ahal da zeinen ongi bat egin zezaketen gerra bat eta bestea segidan galtzetik sortutako etsipenak eta Erromantizismoak proposatzen zuen herriaren arima berezko, zahar eta puruaren berpizteak. Era berean, herriaren
|
hizkuntza
eta bere historia goraipatzen dira eta, Euskal Herrian, aipaturiko galera sentipenak berehala sortzen du iragan lorios baten irudia, zuzenean bat egiten duena alemaniar idealismoak dakartzan ideiekin.
|
|
|
Ikusirik zein den lerrootako gaia (trenaren mugimendua bera), esan daiteke Arrutik heptasilabikoen proportzioa gehituz birsortu nahi duela trenaren mugimendua. Poesia modernistak hainbeste landu zuen, formaren esanahia, z mintza gaitezke,
|
hizkuntza
poetikoaren formak mezu bat igortzen baitio irakurleari, emozio edo iradokizun mailan gauzatzen dena. Iuri Lotmanek Arte testuaren egitura (1970) lanean adierazten du poesiak baduela balio ikoniko bat, eta hizkera arruntean sortzen ez den zentzu bat sortzen dela hizkera poetikoan.
|
|
|
Honela dio I. Lotmanek berak: , ulertzekoa da arte testuan
|
hizkuntza
naturaleko osagai estrasemantikoak (sintaktikoak) semantikotzea? (Viñas Piquerrek aipatua, 2007:
|
|
|
Hizkuntza poetiko modernista definitua izan da gaur egun klasiko bihurtuak diren hainbat ikerlariren lanetan, eta horietan guztietan Modernismoaren edo egile modernisten kontzepzio poetikoa eta estiloa argitzeko saiakerak gauzatu dituzte. Gure ikuspegiaren arabera, eta, beraz, Semiotikaren postulatuei atxikiz,
|
hizkuntza
poetiko modernista ez da hizkuntza ohikoa: hizkuntza mintzatutik garbi bereizten da eta, areago, esan daiteke hizkuntza poetikoaren, desbideratze?
|
|
|
Hizkuntza poetiko modernista definitua izan da gaur egun klasiko bihurtuak diren hainbat ikerlariren lanetan, eta horietan guztietan Modernismoaren edo egile modernisten kontzepzio poetikoa eta estiloa argitzeko saiakerak gauzatu dituzte. Gure ikuspegiaren arabera, eta, beraz, Semiotikaren postulatuei atxikiz, hizkuntza poetiko modernista ez da
|
hizkuntza
ohikoa: hizkuntza mintzatutik garbi bereizten da eta, areago, esan daiteke hizkuntza poetikoaren, desbideratze?
|
|
|
Gure ikuspegiaren arabera, eta, beraz, Semiotikaren postulatuei atxikiz, hizkuntza poetiko modernista ez da hizkuntza ohikoa:
|
hizkuntza
mintzatutik garbi bereizten da eta, areago, esan daiteke hizkuntza poetikoaren, desbideratze, konkretu bat berariaz bilatzen duen mugimendua dela Modernismoa.
|
|
|
Gure ikuspegiaren arabera, eta, beraz, Semiotikaren postulatuei atxikiz, hizkuntza poetiko modernista ez da hizkuntza ohikoa: hizkuntza mintzatutik garbi bereizten da eta, areago, esan daiteke
|
hizkuntza
poetikoaren, desbideratze, konkretu bat berariaz bilatzen duen mugimendua dela Modernismoa.
|
|
|
Hizkuntza poetiko modernistaren beste ezaugarri bat
|
hizkuntza
afektiboaren presentzia urria da, Erromantizismoaren sentimenduen agerpena gehiegizkotzat jo eta berau galgatzeko ahalegina.
|
|
|
Xabier Lizardiren poesian ez dago Biotz begietanUmezurtz olerkiak (1932) lanaren ondoren(, 1934) maila horretako sinbolismo gradurik. Lauaxetaren Bide barrijakArrats beran (1931) eta gero(, 1935)
|
hizkuntza
poetikoa urrundu egiten da iradokizun modernistatik, eta ahozko tradizioaren baliabide poetikoetara hurbiltzen da poeta. Gabriel Arestik Maldan behera (1960) idatzi zuen lehendabizi eta gero etorri ziren Harri eta Herri (1964), Euskal Harria (1967) edota Harrizko Herri Hau (1970).
|
|
|
Han filosofia ikasten du, eta orduan hasten da kulturaren esparruan mugitzen. Garai honetan ez du euskararik lantzen frantziskotarren artean, eta zeharo galtzen ez badu ere,
|
hizkuntza
klasikoak eta gaztelania ikasiz, bazterturik geratzen zaio euskara. 1902an Erriberrira joaten da:
|
|
|
Frantzian eta Espainian, Barthesen 1960ko polemikak arte behintzat, eta Espainian Carlos Blanco Aguinagak, Iris Zavalak eta Julio Rodriguez-ek sortu zuten eskandalu marxista arte, eredu filologikoak izan du indar. Hots,
|
hizkuntza
erromantzeak objektu kritiko ez koebal bihurtzen dituen ideologia izan da buru XX. mendean, estatu espainiar eta frantziarrean.
|
|
|
desberdinetan banatu, asepsia filologikoz. Hain zuzen, bi literatura horiek elkarren aurka sortzen duten talka sozialean irakurri behar dira, non apologistek euskara objektiboki (objektu gisa) erabiltzen duten bertako eliteak zilegitzeko, hain zuzen legebiltzarretan euskara debekatzen duten elite berak, euskara
|
hizkuntza
subalterno bat bihurtuz, zeinak ahozkotasunean bizirik iraun behar duen hurrengo hiru mendeetan.
|
|
|
Mikoletak berba hori aukeratu izana azaltzeko ahaleginik ere egin dut: gaztelaniazko romanceberbak
|
hizkuntza
eta aldi berean hizkuntza horretako poesia molde berariazkoenetarikoa izendatzen dituen moduan, vascuenceere adiera bikoitz horren arabera erabiliko luke Mikoletak, hizkuntzaren ohiko adierari poesia moldearena gehituta.
|
|
|
Mikoletak berba hori aukeratu izana azaltzeko ahaleginik ere egin dut: gaztelaniazko romanceberbak hizkuntza eta aldi berean
|
hizkuntza
horretako poesia molde berariazkoenetarikoa izendatzen dituen moduan, vascuenceere adiera bikoitz horren arabera erabiliko luke Mikoletak, hizkuntzaren ohiko adierari poesia moldearena gehituta.
|
|
|
Hortik ondorio bikoitza aterako litzateke: euskara gramatikaren artearen arauetara makurtzen den
|
hizkuntza
elegantea dela eta ez barbaroa (Mitxelena, 1960, 119), eta horrekin batera, arte poetikoaren arauetara ere makur daitekeen hizkuntza ere badela eta beraz inguruko hizkuntzek besteko errespetua merezi duena. Larramendiren asmoa agerikoa zen lehendik ere, Luis I.a erregearen hiletetarako euskarahori idaztean aditzera eman zuenez:
|
|
|
Hortik ondorio bikoitza aterako litzateke: euskara gramatikaren artearen arauetara makurtzen den hizkuntza elegantea dela eta ez barbaroa (Mitxelena, 1960, 119), eta horrekin batera, arte poetikoaren arauetara ere makur daitekeen
|
hizkuntza
ere badela eta beraz inguruko hizkuntzek besteko errespetua merezi duena. Larramendiren asmoa agerikoa zen lehendik ere, Luis I.a erregearen hiletetarako euskarahori idaztean aditzera eman zuenez:
|
|
|
zenbait aldiz ageri da. Hortaz, eskuartean dugun lanean ere euskaldunarengandik, burdin herrian jatorria izateagatik,
|
hizkuntza
oker erabiltzea espero da. Errege hil berriaren irudikatzea aurrez aurre oposatzen zaio euskaldunaren horri.
|
|
|
Hala ere, Larramendiren asmoan poema bera da, Euskaraizenetik hasita, erakutsi nahi duenaren frogarik sendoena, alegia, que la lengua santa del vascuence sabe avenirse con las leyes métricas del Parnaso?. Baina meritu guztia ez da soilik hizkuntzarena, baizik eta
|
hizkuntza
horren erabiltzailearena ere. Beste hiru ikasleek, portugesak, galiziarrak eta gaztelauak, zeinek bere hizkuntzan endechasorta bana esan ondoren, bertan entzule zen batek(, un golilleja mozalbete, que tenía trazas de oficial de pluma?) aurpegira botako dio gipuzkoarrari beraren poema edozein gairi buruzkoa izan zitekeela, ulertzerik ez dagoenez.
|
|
|
Beste hiru ikasleek, portugesak, galiziarrak eta gaztelauak, zeinek bere hizkuntzan endechasorta bana esan ondoren, bertan entzule zen batek(, un golilleja mozalbete, que tenía trazas de oficial de pluma?) aurpegira botako dio gipuzkoarrari beraren poema edozein gairi buruzkoa izan zitekeela, ulertzerik ez dagoenez. Kexa horrek aukera ezin hobea eskainiko dio euskaldunari bere
|
hizkuntza
gaitasunen alardea egin eta ezjakinaren tokian bestea uzteko, diskurtso inperialak ezarritako rolak iraulita karnabalizazio prozesu baten bitartez (Bakhtinek esango zukeenez). Hona hemen gipuzkoarraren erantzuna:
|
|
|
Hortaz, hasieran bozalitxurak egiten zituenak azkenean bere benetako
|
hizkuntza
gaitasun jasoa erakutsi du eta entzule guztiak desengainatu. Era horretara, bai euskarak berak eta bai erabiltzaileak gezurtatu egin du diskurtso inperial espainiarrak eurei buruz dioena eta ordura arte uste errotua dena:
|
|
|
Baina Andoaingo semearen lan erraldoiari bere osotasunean adituz gero, iruzurgile hutsarenaz baino hobe, sarritan tricksterhoriek aldi berean izan ohi diren kultur heroien itxuraz ere irudika daiteke Larramendi, San Martin berri baten antzera, azken hau denez gero euskal tradizioan tricksteramarruak dituen kultur heroia (Astigarraga, Kalzakorta, Pedrosa, 2008). Kultur heroi horiek egin ohi dutenez, Larramendik ere bere herriaren esku jakintzaren sekretuak jarri nahi zituen,
|
hizkuntza
jakintzarenak batez ere, gramatika poetikari eta lexikografiari denbora eta ahalegina eskainita. Lan horietako batzuk Salamancan egin zituen, non eta inperioaren jakintzaren gunetzat jo litekeen hirian.
|
|
|
Baina kultur artxibo inperialaren irakurketa kontrapuntistikoari esker (Said, 1996, 100) argiago antzeman ditugu vascuenceeta euskarahitzen adiera metriko poetikoaren kutsu polemikoa eta erresistentziazkoa. Eta literatur generoen kategorietan ez ezik, periodizazioan ere izan lezake eraginik Saiden proposamenak, berak mendebaldetik kanpoko eremuetarako esandakoa Europa barruko herri txikietara eta haien
|
hizkuntza
eta kultura gutxituetara aplikagarri den heinean:
|
|
|
Altzibar, X., 1986, «Euskaldunen nazio eta
|
hizkuntza
()», Euskera, 31 (1986) 17
|
|
|
–Normal? adjektiboa literatura handietan garatutakoari eransten bazaio, hiztun komunitate zabala euskarri duten
|
hizkuntza
ofizialetan jartzen da eredua. Literatura handien jardunbidearen azterketan oinarritzen dira aldiak zehazteko erabili izan ohi diren kategoriak eta hizkuntza ofizialetan burututako literaturak bereganatutako babesaren jabe izatera ez dira heldu historikoki ofizialtasunik eskuratu ez duten hizkuntzetan landutakoak.
|
|
|
adjektiboa literatura handietan garatutakoari eransten bazaio, hiztun komunitate zabala euskarri duten hizkuntza ofizialetan jartzen da eredua. Literatura handien jardunbidearen azterketan oinarritzen dira aldiak zehazteko erabili izan ohi diren kategoriak eta
|
hizkuntza
ofizialetan burututako literaturak bereganatutako babesaren jabe izatera ez dira heldu historikoki ofizialtasunik eskuratu ez duten hizkuntzetan landutakoak. Normaltasunaren eredutzat hartzen bada euskal literatura inguratzen duten hizkuntza handietan (gaztelera, frantsesa) moldatutako literatura, zalantzarik gabe, berezitasun batzuk aurkezten ditu euskaldunak.
|
|
|
Literatura handien jardunbidearen azterketan oinarritzen dira aldiak zehazteko erabili izan ohi diren kategoriak eta hizkuntza ofizialetan burututako literaturak bereganatutako babesaren jabe izatera ez dira heldu historikoki ofizialtasunik eskuratu ez duten hizkuntzetan landutakoak. Normaltasunaren eredutzat hartzen bada euskal literatura inguratzen duten
|
hizkuntza
handietan (gaztelera, frantsesa) moldatutako literatura, zalantzarik gabe, berezitasun batzuk aurkezten ditu euskaldunak. Berezitasun horiek ez dira murrizten kopuru mailara.
|
|
|
Uste izatekoa da hiztun kopuruak zerikusia izango duela ekoizpenarekin eta, horrenbestez, proportzioa gogoan eduki beharreko irizpidea izango dela: eremu urriko
|
hizkuntza
batean ondutako literatura ezin izan eremu urrikoa ez den hizkuntza batean jorratutakoa bezain ugaria. Baina, euskal literaturaren berezitasunak ezin azal daitezke proportzioen alor soilera lotuz, testu tipo batzuetan proportzioak gorde zitzakeen arren, (oro har, eliz liburuan), literatur genero tradizionalen barrutiko emaitzak historikoki oso urriak izan direlako:
|
|
|
Uste izatekoa da hiztun kopuruak zerikusia izango duela ekoizpenarekin eta, horrenbestez, proportzioa gogoan eduki beharreko irizpidea izango dela: eremu urriko hizkuntza batean ondutako literatura ezin izan eremu urrikoa ez den
|
hizkuntza
batean jorratutakoa bezain ugaria. Baina, euskal literaturaren berezitasunak ezin azal daitezke proportzioen alor soilera lotuz, testu tipo batzuetan proportzioak gorde zitzakeen arren, (oro har, eliz liburuan), literatur genero tradizionalen barrutiko emaitzak historikoki oso urriak izan direlako:
|
|
|
Ez proportzioen alorrera, ezta maiztasun batekin aipatu den berankortasunarenera joaz ere, argi daitezke berezitasun guztiak; zeren eta berankortasunarekin batera eguneratzeko egindako ahalegina ere azpimarratzeko modukoa baita. Ez ote, bada, eguneratzeko ahalegina Errenazimentu bete betean Etxeparek herri
|
hizkuntza
idazketaren iragazkitik iragazi eta hizkuntza horren goraipamen sutsua egin izana. Ez ote, bada, eguneratzeko ahalegina, beste zenbait berrikuntzekin batera, Oihenartek maitasunezko neurtitzetan dakarren banakoa den, ni?
|
|
|
Ez proportzioen alorrera, ezta maiztasun batekin aipatu den berankortasunarenera joaz ere, argi daitezke berezitasun guztiak; zeren eta berankortasunarekin batera eguneratzeko egindako ahalegina ere azpimarratzeko modukoa baita. Ez ote, bada, eguneratzeko ahalegina Errenazimentu bete betean Etxeparek herri hizkuntza idazketaren iragazkitik iragazi eta
|
hizkuntza
horren goraipamen sutsua egin izana. Ez ote, bada, eguneratzeko ahalegina, beste zenbait berrikuntzekin batera, Oihenartek maitasunezko neurtitzetan dakarren banakoa den, ni?
|
|
|
Gauza jakina da aspaldidanik euskara ez dela izan Euskal Herrian hitz egin den
|
hizkuntza
bakarra. Halaber, nabarmena da, literatur genero tradizionalek, genero epikoak, lirikoak eta dramatikoak, leku txikia bete dutela euskal letren barrutian.
|
|
|
Halaber, nabarmena da, literatur genero tradizionalek, genero epikoak, lirikoak eta dramatikoak, leku txikia bete dutela euskal letren barrutian. Euskaldun ikasiek beren behar intelektual eta literarioak asetzeko bitarteko legez, beste
|
hizkuntza
bat hobetsi, eta euskara baztertu izanean legoke kausa, ziurrenik. Euskal Herriko gizarte geruza ikasiak idazlan profanoa euskaraz paratzeko eta gozatzeko zaletasun handiegirik erakutsi ez izanean, hain zuzen ere.
|
|
|
Historikoki
|
hizkuntza
ofizialaren estatusa erdietsi duen hizkuntza ez dago estatus horren jabetzarik gabe laga denaren parean. Jakina, literaturaren garapena baldintza dezaketen beste alderdi batzuk ere egon daitezke hizkuntzen artean, hala nola hiztun kopurua.
|
|
|
Historikoki hizkuntza ofizialaren estatusa erdietsi duen
|
hizkuntza
ez dago estatus horren jabetzarik gabe laga denaren parean. Jakina, literaturaren garapena baldintza dezaketen beste alderdi batzuk ere egon daitezke hizkuntzen artean, hala nola hiztun kopurua.
|
|
|
Alegia, Albreteko Joanak euskararen alde egindakoak bere egitarau erlijiosorako atxikimendu zabalagoa eskuratzea zuela jomuga eta ez besterik. Datua da euskara
|
hizkuntza
ofizialaren estatus gabe utzi zuela, bere erresumako beste hizkuntza komunitate batena zen bearnesa ez bezala. Albretetarren Gortean, seguru asko, euskara ez zen zeharo ezezaguna.
|
|
|
Alegia, Albreteko Joanak euskararen alde egindakoak bere egitarau erlijiosorako atxikimendu zabalagoa eskuratzea zuela jomuga eta ez besterik. Datua da euskara hizkuntza ofizialaren estatus gabe utzi zuela, bere erresumako beste
|
hizkuntza
komunitate batena zen bearnesa ez bezala. Albretetarren Gortean, seguru asko, euskara ez zen zeharo ezezaguna.
|
|
|
Gertaerok eragin sakona dute literaturan, baita honek ere, giza jarduera horietan. Horregatik, hain justu, ganorazko gogoetarik eskatzen du, eztabaidaezinak baitira
|
hizkuntza
, literatura eta botere politikoaren arteko loturak. Jadanik adierazi denez, euskal literatura botere politikoak ofizialtasunik eman gabeko hizkuntza batean mamitutako literatura da.
|
|
|
Horregatik, hain justu, ganorazko gogoetarik eskatzen du, eztabaidaezinak baitira hizkuntza, literatura eta botere politikoaren arteko loturak. Jadanik adierazi denez, euskal literatura botere politikoak ofizialtasunik eman gabeko
|
hizkuntza
batean mamitutako literatura da. Besterik ere erants daiteke:
|
|
|
Berpizkunde horrek ez ote du beste eragilerik? Dela denborak aurrera egin ahala gero eta haur gehiagorengana heltzea eskolatzeko modua izatea, dela Erromantizismoak
|
hizkuntza
gutxietsiak balioztatzea eta hizkuntza gutxietsien alde egindako aldarrikapena, dela giro horretan XIX. mendean zehar euskararengatik interesa erakusten duten hainbat euskalariren lanarekin batera hizkuntza prestigioa berreskuratzen joatea... Aipatutako alderdiek, nola aipa gabe gera zite (z) keenen bat (zu) ere, ez ote zuten lagundu berpizkunde hori ahalbidetzen?
|
|
|
Berpizkunde horrek ez ote du beste eragilerik? Dela denborak aurrera egin ahala gero eta haur gehiagorengana heltzea eskolatzeko modua izatea, dela Erromantizismoak hizkuntza gutxietsiak balioztatzea eta
|
hizkuntza
gutxietsien alde egindako aldarrikapena, dela giro horretan XIX. mendean zehar euskararengatik interesa erakusten duten hainbat euskalariren lanarekin batera hizkuntza prestigioa berreskuratzen joatea... Aipatutako alderdiek, nola aipa gabe gera zite (z) keenen bat (zu) ere, ez ote zuten lagundu berpizkunde hori ahalbidetzen?
|
|
|
Berpizkunde horrek ez ote du beste eragilerik? Dela denborak aurrera egin ahala gero eta haur gehiagorengana heltzea eskolatzeko modua izatea, dela Erromantizismoak hizkuntza gutxietsiak balioztatzea eta hizkuntza gutxietsien alde egindako aldarrikapena, dela giro horretan XIX. mendean zehar euskararengatik interesa erakusten duten hainbat euskalariren lanarekin batera
|
hizkuntza
prestigioa berreskuratzen joatea... Aipatutako alderdiek, nola aipa gabe gera zite (z) keenen bat (zu) ere, ez ote zuten lagundu berpizkunde hori ahalbidetzen?
|
|
|
Paratestuan agindutakoa testuratu zuen: euskaldunen
|
hizkuntza
–eskribuz, jarri eta argitaratu izana ez ezik, doktrina eta plazeraren alderdiak aintzakotzat hartu zituen.
|
|
|
Berriro Etxepareren Linguae Vasconum Primitiaen erreparatuz, nabaria da hitzaurrea eta azken bi koplak ikuskera errenazentista batetik ernetakoak direla; corpus hori, ordea, ez dago eraikita Errenazimentuak oso bereak zituen zenbait ezaugarritatik. Banakaturik dagoen gizatalde zehatz baten
|
hizkuntza
laudatzen, edo oso errenazentista den idazlanaren egile izatearen harrotasuna erakusten badu ere,, lehen egilea izateak areagotzen duen harrotasuna, gainera. Errenazimentuak oso berea izan zuen forma lantzea ez zuen gune bihurtu:
|
|
|
Ezer baino lehen, paradoxa moduko bati aipamena. Goitik behera politika orokorrak eta egitura horren barnean
|
hizkuntza
politikak baldintzatu duenean euskal literaturaren garapena, justu, euskal literaturaren historia periodizatzeko irizpide soziopolitikoak alde batera uztea gomendatu da. Arrazoia, berriz, euskal komunitatea inoiz ez gobernatu izana botere politiko bakar batek eta, ondorioz, gertaera soziohistoriko berdinak ez bizi izana.
|
|
|
Botere politiko bakar baten azpian behin ere ez egonagatik, gertaera soziohistoriko erabakigarri bat partekatu du euskal komunitate osoak: Euskal Herrian hitz egiten ziren beste hizkuntzei ez bezala,
|
hizkuntza
ofizialaren maila ukatu izana euskarari, estatus hori aitortzeko ahalmena zuten botere politikoek.
|
|
|
Zinez, gertaera erabakigarria dirudi euskal literaturaren historia azaltzeko. Izan ere, Errenazimentuan, estatu modernoen sorrerarekin, estatu desberdinek herri
|
hizkuntza
bati hizkuntza ofizialaren maila emanaz, hizkuntza landu bihurtzeko ahaleginari lotzen zaizkionean, inongo estaturen babesik gabe, euskaldunak ere heltzen dio egitekoari, lehenbiziko betebeharretik bertatik hasita: idatziz jarri.
|
|
|
Zinez, gertaera erabakigarria dirudi euskal literaturaren historia azaltzeko. Izan ere, Errenazimentuan, estatu modernoen sorrerarekin, estatu desberdinek herri hizkuntza bati
|
hizkuntza
ofizialaren maila emanaz, hizkuntza landu bihurtzeko ahaleginari lotzen zaizkionean, inongo estaturen babesik gabe, euskaldunak ere heltzen dio egitekoari, lehenbiziko betebeharretik bertatik hasita: idatziz jarri.
|
|
|
Zinez, gertaera erabakigarria dirudi euskal literaturaren historia azaltzeko. Izan ere, Errenazimentuan, estatu modernoen sorrerarekin, estatu desberdinek herri hizkuntza bati hizkuntza ofizialaren maila emanaz,
|
hizkuntza
landu bihurtzeko ahaleginari lotzen zaizkionean, inongo estaturen babesik gabe, euskaldunak ere heltzen dio egitekoari, lehenbiziko betebeharretik bertatik hasita: idatziz jarri.
|
|
|
Lehen urrats hauek sendotuz joan ordez, ahulduz doaz. Euskal Herrian hitz egiten ziren
|
hizkuntza
ofizialak indartu ahala, indargabetuz doa euskara, XIX. mendean gizarte baldintzetan datozen aldaketek (haurren eskolatzea hedatu, hizkuntza prestigioa irabazten joan...) berriro normalizazioranzko biderantz zuzentzen duten arte. Jarrera horri eutsiz eta areagotuz, behingo batean, kantitatez ez bada ere,, eremu urriko hizkuntza baita euskara?
|
|
|
Lehen urrats hauek sendotuz joan ordez, ahulduz doaz. Euskal Herrian hitz egiten ziren hizkuntza ofizialak indartu ahala, indargabetuz doa euskara, XIX. mendean gizarte baldintzetan datozen aldaketek (haurren eskolatzea hedatu,
|
hizkuntza
prestigioa irabazten joan...) berriro normalizazioranzko biderantz zuzentzen duten arte. Jarrera horri eutsiz eta areagotuz, behingo batean, kantitatez ez bada ere,, eremu urriko hizkuntza baita euskara?
|
|
|
Euskal Herrian hitz egiten ziren hizkuntza ofizialak indartu ahala, indargabetuz doa euskara, XIX. mendean gizarte baldintzetan datozen aldaketek (haurren eskolatzea hedatu, hizkuntza prestigioa irabazten joan...) berriro normalizazioranzko biderantz zuzentzen duten arte. Jarrera horri eutsiz eta areagotuz, behingo batean, kantitatez ez bada ere,, eremu urriko
|
hizkuntza
baita euskara, asmoz eta kalitatez inguratzen duten literaturen parean kokatzea lortu arte XX. mendetik aurrera.
|
|
|
Irizpide literarioetara jotzea dirudi egokiena, modu hertsian hartu barik horratik. Testu profanoen esparrua gaindituz, beste
|
hizkuntza
batzuetan ere ondu izan dituzten eta literaturaren historietan tokia izan ohi duten testu tipo erlijioso erabakigarrienak alde batera utzi gabe: dela biblia itzulpena, direla aszetikak edo mistikak eskainitako fruiturik funtsezkoenak...
|
|
|
Eragozpen frankori aurre eginaz XXI. mendera iritsi den
|
hizkuntza
batean garatutako literatura da euskarazkoa. Europa bertako zenbait hizkuntzekin alderatuta oso goiz letraz baliatu dena idazlan profanoak moldatzeko.
|
|
|
Horiekiko harremanean ez da izan, ez goiztiarra, ez, inondik inora, aberatsa. Baina,
|
hizkuntza
horietan, eta beste hizkuntza ofizial batzuetan: ingelesa, alemana...?
|
|
|
Horiekiko harremanean ez da izan, ez goiztiarra, ez, inondik inora, aberatsa. Baina, hizkuntza horietan, eta beste
|
hizkuntza
ofizial batzuetan: ingelesa, alemana...?
|
|
|
euskal letretan izan duten eragina oso nabarmena da. Badu desegokitasunik euskara inguratzen duten
|
hizkuntza
handietan burututako literaturen historien jarraipena eginaz, euskal literaturena eraikitzeak: euskararen parean egon ez diren hizkuntzetako literatura hautatzen da eredua jartzeko.
|
|
|
Poesia antologiek euskal literaturaren historian eta kanonean jokatu duten funtzioa hartu da aztergaitzat artikulu honetan, bereziki antologien hezkuntza funtzioaz eta literaturaren balioak irakurleengana helburu didaktikoez helarazteko zeregin bitartekariaz. XX. mendeko poesia antologia garrantzitsuenen inguruko hausnarketak agirian ezarriko du literatur testuen balioaren epaiketan
|
hizkuntza
ereduari loturiko irizpideak izan duen garrantzi handia, poesia modernoaren kanonizazioan indar gehienez jokatu duen bektorea bilakatzeraino. Bestalde, euskal literaturaren sisteman jokatzen duten balio irizpideetan, hizkuntzaren egoera soziolinguistikoak duen indar grabitazionalaren inguruan hausnartzen da, bai gizarte mailan bizi duen egoera diglosikoari buruz, bai estandarizazio prozesu berankorraren ondorioei buruz.
|