|
2000
|
|
|
Beraiei irakatsi zaien hizkuntz eredua idatzizkoa delako eta honek lagunen artean ibiltzeko balio ez duenez, erdarara jotzen dute. Ahozko
|
hizkuntza
lantzea, beraz, edozein lekurako da inportantea, baina Bizkaian, Nafarroan, Iparraldean, ahozko hori ateratzen denean, hor dator euskalkiaren arazoa.
|
|
|
Eta bertatik hartu genuen ideia. Honela, batetik ipuin entretenigarriak egitea; eta bestetik, ikusita haurrak gero eta lehenago hasten direla
|
hizkuntzak
lantzen, euskara eta ingelesa uztartzeko bilduma sortzea otu zitzaigun. Asmoa ingelesa irakurtzen eta ikasten laguntzea zen, horretarako bide berri bat eskainiz.
|
|
|
Eguraldiaren arabera kanpoan edota barnean lantzen dituzte euskaraz trebatzeko aktibitateak: " Gorputz heziketaren bidez
|
hizkuntza
lantzen dugu. Horretarako hemengo joko zaharrak
|
|
|
berezko eta bertako jokoak berreskuratu ditugu eta haietan erabiltzen ziren
|
hizkuntza
lantzen dugu ikasleekin batera. Sokaz eta gomaz jarduten dugu, eta dantza eta kantua landu ere bai.
|
|
|
Erzillaren aukerarekin alderatuz, idazle hauen helburuak bestelakoak zirela nabarmena da: Erzilla gogoeten bidez
|
hizkuntza
lantzeko aukeran lan egin du; Oñederrak, aldiz, gogoeten bidez sinesgarritasunez pertsonaia baten gogoetetara hurbildu, eta ezinegona adierazi nahi izan digu. Bi jomuga ezberdin, bi saio ezberdin.
|
|
|
" Dena den, ez da mezuzko nobela trinkoa, irakurterreza eta arina baizik. Saiatu naiz, hala ere,
|
hizkuntza
lantzen, lexiko joria erabiltzen eta esapide erdi galduak zirkulazioan jartzen." (Olasagasti: Egunkaria XII) Honela defendatu zuen bere aukera idazleak:
|
|
|
Arretaz irakurri behar dira,
|
hizkuntza
landua bezain zaindua baitarabil idazleak, baina ez da trinkoa, ezta samurra ere. Gogorra da, Azpeitiko altzairua lakoxe malgutasun gutxi du.
|
|
2001
|
|
|
– Egin dezatela ahalegin berezia, ikasleei arlo bakoitzari ematen zaion tratamendua eta unean uneko helburua zein diren ulertzen laguntzeko, eta egin diezaiotelagonbitea
|
hizkuntza
lantzeko zein alderdi gertatzen zaion asegarrien ikertzeko; batez ere, ikasgelako, metadiskurtsoa, esparru horretara bideratzeko.
|
|
|
Itzulpen horiek, ordea, biziro zabaldu eta ugaritu dira azken urteotan. Zorretan gaude lan horretan aritu eta ari direnekin, premiazkoak baitziren itzulpenok eta
|
hizkuntza
lantzeko bide egokia.
|
|
|
Ez dakit ordea horien balioa goregi jasoa ez ote daukagun. Erruz agertzen dira itzulpenak
|
hizkuntza
landuetan, baina ez diote itzulpenek ematen literatura bati bere maila, berezko obrek baizik. Literatura baten loraldietan itzulpenak berez datoz, gorputzaren ondoren isatsa datorren bezala.
|
|
|
Mendekotasun horrek, delako diglosiak, bestela egin zion kalte  euskarari. Larrialdi hurbilik nabaritzen ez zutenez gero, ez ziren sobera kezkatu
|
hizkuntza
lantzen, egunen batean etor zitezkeen estualdiei gogor egiteko zuen gaitasuna erdiets zezan.
|
|
|
Honek ere badu, ordea, bere koska: Â norbaitek esan omen du
|
hizkuntza
landuetan (barka, kulto/ kultuetan) te,  tze   bezalako gramatika atzizki arrunt batek ordezkari hoberik eta berezirik izan ohi duela.
|
|
|
eta bizirik zeukan haurtzaroko hizkuntzari zion maitasun goria. Eta ez zeukan beste eginbiderik, goragoko eginbideak baziren ere,
|
hizkuntza
lantzetik alde eragin ziezaiokeenik. Orixek egin zuen lehenbizi harako amets hura, Lizardik adierazi bazuen ere gero hitzez:
|
|
|
Larramendik ongi ikasia zuen, iparraldetik hegoaldera zetozen Akademien garaian bizi zelarik, euskarak ere,
|
hizkuntza
landuen sailean sar  tzeko, neurri, lege eta erregela jakinak behar zituela, idazle eta hizlarien artean (predikarien artean, gurean) onarturik zabalduko zirenak. Honelaxe neurtuko nuke nik Aita Manuelen ekarria lanbide honetan:
|
|
|
Ezinbesteko lagungarriak aurkituko dira, beraz, liburu honetan euskal literaturaren kondaira eta sakontze lanerako; baita ere gure artean XVIII. menderaino sortu ez zen
|
hizkuntza
landuaren iturburuak ezagu  tzeko. Ez dator, bestalde, garai txarrean.
|
|
|
Ez baitira
|
hizkuntza
landu baten poesiari dagozkionak. Erregelen arabera eginak ez daudelako lehenbizi, frantsesez berak dioenez:
|
|
|
Baina ez dira hitzak bakarrik: Europako
|
hizkuntza
landuek joskera ere, batzuek besteen antzera eta guztiok latinaren arabera, antzaldatu dute. Horretan ere, hitzetan bezalaxe, gure autoreak latinaren eredura ahalegindu ziren euskara egokitzen.
|
|
|
|
Hizkuntza
lantzean daukagun atzerapenaren froga zuzena Iztueta da, bera baita, XIX. mende aurreratuxean, erlijioaz ez diren gaiez hitz lauz ari den lehen laikoa24 Gehi diezaiogun honi, Joan Antonio Mogel eta frai Bartolomeren gisako idazleak gaztelania hutsez ari izan zirela, dakigun heinean, Â beren eskutitz, ohar eta eztabaidetan, halako ohitura oraintsu arte iristen delarik. Ez da ere ahaztu behar Luis Eleizaldek, beste askoren antzera, ez zuela euskara erabili Landibar, bere nobela bakarra, idatzi zuenean.
|
|
|
Eskubidea dute, halaber, ingelesa eta frantsesa zer propo rtziotan sartzen duten erabakitzeko (88 atala). Gaur egungo curriculumak hiru
|
hizkuntzak
lantzen ditu(" 1997 Annual Report of the CreeSchoolBoard", Interneten).
|
|
2002
|
|
|
Laburbilduz: gutxienez bi kanpoko
|
hizkuntza
lantzen direnez, guztira lau hizkuntza lantzeko aukera dago, ikasleak hala nahi badu; ikasketa planaren barruan, gainera, ikastordu arruntetatik kanpora, akademiaren batean.Inguruko enpresek berebiziko garrantzia ematen ziotelako hizkuntzari, halaxediseinatu zuten plana.
|
|
|
Laburbilduz: gutxienez bi kanpoko hizkuntza lantzen direnez, guztira lau
|
hizkuntza
lantzeko aukera dago, ikasleak hala nahi badu; ikasketa planaren barruan, gainera, ikastordu arruntetatik kanpora, akademiaren batean.Inguruko enpresek berebiziko garrantzia ematen ziotelako hizkuntzari, halaxediseinatu zuten plana.
|
|
|
Ikerketaegiten duen, edo egin duen? euskara ez dakien irakasleinternazionalizatuak, alde batetik; eta
|
hizkuntza
landuz klaseak ematendituen bertako irakasle lokala, bestetik.
|
|
|
504) artikulu batean ipuinaren bidezko hizkuntza praktikak, zubiarena eginez, ahozkoaren eta idatziaren arteko artikulazioa errazten duela esaten da. eta ipuingintza jardueren zubi izaera ahozko
|
hizkuntza
lantzeko bereziki interesgarria dela pentsatzen dugu. Beraz, lantxo honetan lotzeari eta elkarrekin lantzeari ekin diogu.
|
|
|
|
Hizkuntza
lantzeko jarduerak: aurreko jardueretan aztertutakoa landuko dute.Praktika jarduera hauek konfiantza areagotzeko baliagarriak dira.
|
|
|
Edo nik bederen hori ulertu nien garai hartan. Hizkuntza indartu nahi zela, eta indartzeko bide egokia ikusi zela telebista bat izatea,
|
hizkuntza
landu orok duen gisa. Horregatik sortu zen, hein handi batean, Euskal Telebista.
|
|
2003
|
|
|
Izan be, Derioko Ikastaroak, sorreratik bertatik gramatika gaiakaz batera literatura irakasteari ekin eutsan, eta hori Don Karmeloren eraginari zor jako batez be. Begi zoliaz ikusi eban hak,
|
hizkuntza
lantzeko biderik leun eta atseginena euskal literatura testurik bikainenak irakurri eta aztertzea dala. Euskalduna danak, bere berbetatik hurreko ipuin, kontaera, dialogo edo dana dalako testuren bategaz hasi ezkero, berez berez eta ia igarri be barik ikasten dauela.
|
|
2004
|
|
|
Mendekotasun horrek, delako diglosiak, bestela egin zion kalte euskarari. Larrialdi hurbilik sentitzen ez zutenez gero, ez ziren sobera kezkatu
|
hizkuntza
lantzen, egunen batean etor zitezkeen estualdiei gogor egiteko zuen gaitasuna erdietsi zezan?. 662
|
|
|
baitan misioetako mezuak zabaltzeko euskal
|
hizkuntza
landu zen».
|
|
|
Aita Villasante’ren itzak berriz aipatuz" bada gauza bat gure euskaltzaleak agi danez jakin nai ez dutena:
|
izkuntza
landu baten iztegian, gazteleran adibidez, badirela maillak, jeolojiak lurrean arkitzen dituen lur mailla oien iduriko. Azpi azpiko maillan dira gaztelera jatorraren itzak, Gaztelako erriarenak; baiña oien gaiñetik eldu dira gain maillakoak, gizon eskolatuek kultur bidez (por vía culta) sartu dituztenak, eta oiek maizenik griego eta latiñetik artuak izan dira".
|
|
2005
|
|
|
ikastalde bakoitzean ikasleenaniztasuna dago eta talde bakoitzak lan ezberdin bat egiten du. Adibidez, talde batek
|
Hizkuntza
lantzen du, beste batek Matematika eta, azkentaldeak Ingurunea.
|
|
|
Ahozkotasunaz eta hizkuntzaz ari direlarik, Antton Kazabonek eta Mikel Mendizabalek (1993: 118) helburu bat jartzen dute
|
hizkuntza
lantzeko eta ikasteko: beronen erabilpena.
|
|
|
Gure liburuska honen helburua, beti ere, ez zen Humboldten euskal ikerketen berri ematea, baizik eta berak hezkuntzari eta
|
hizkuntzari buruz
landutakoa elkarreraginean aztertzea eta aurkeztea. Bertan aipatu ditugun hitzei orokorrean gainbegirada bat botatzea nahikoa da, hala ere, horietako askok bi euskal testu hauekin lotura zuzena dutela ikusteko.
|
|
2006
|
|
|
Beraz, Jatorrizko Hizkuntza eta Kulturen gaian, Hizkuntza eta Kultura Marokoarraren Programak akats edo puntu ilun asko dituela deritzogu. Zein
|
hizkuntza
landu behar den zehatz jakin arte, edo benetako kulturarteko eta integraziorako programa izan arte, edo erabilpen politiko edo erlijiosoa ondo argitu arte, gure ustez, Mijaresen ustez bezala (Mijares, L: 2006," Las lenguas inmigrantes en la escuela"," Hezkuntza etorkinekin" IV Mintegian emandako hitzaldia, Donostia), Hizkuntza eta Kultura Marokoarren Programa hau bertan behera utzi genuke, hausnarketa sakon bat egin arte.
|
|
|
Ikasle erdaldunen eskolatze hori gertatzerakoan, esan beharra dago, testuinguru soziolinguistikoa desberdina izanik ere, orduko egoerak planteatu zituen erronkei ere aurre egin behar izan zitzaiela,
|
hizkuntza
lantzeari eta garatzeari buruzko oinarri teorikoei eta baliabideei buruzko hausnarketak eginez, eztabaidatuz eta plangintza ezberdinak garatuz.
|
|
|
Saioak talde txikitan, hizkuntza errefortzuan eta laguntza emozionalean zentratzen dira. Gela honek
|
hizkuntzak
lantzeko testuinguru eta baliabide desberdinak eskaintzen ditu, txokoen bidez hitz egiteko, batera jarduteko, jolasteko eta lan egiteko aukerak emanez, tartean irrati kaseta, grabagailua, bideo telebista, ordenagailua... Antolaketak ekintzen erritualizazioa eta sistematizazioa ahalbidetzen du, denbora eta bideak aurreikusiz, ludikotasuna inoiz ahaztu gabe.
|
|
|
|
Hizkuntza
lantzeko bideoak: ordubeteko 12 bideo.
|
|
2007
|
|
|
Nerabe izatetik heldu izatera doan aldia kontrastatzen saiatu naiz, nerabezaroan darabilten hizkuntza helduaroan erabiltzen dutenarekin kontrastatzen, jergak erabiltzen dituzten garaitik heldu izatera bitartean. Pertsonaien
|
hizkuntza
lantzen ere gozatu dut.
|
|
|
• Helburu pedagogikoa izan da nagusi gehienetan; hizkuntza erabiltzeko baino,
|
hizkuntza
lantzeko tresna modura ikusi dira. Egia da bidenabar harreman sareak, hizkuntz ohiturak eta identifikazio soziokulturala lortu direla askotan, baina ez dira normalizazioari begirako proiektu espezifikoak izan, horrela," benetako" hizkuntz komunitatetik urrun geratu dira praktikariak askotan.
|
|
|
Programazioetan une hauek txertatzea, praktika jardueretan bezala, gehienetan
|
hizkuntza
lantzeko beharrezko estrategia modura ulertu izan da, jariotasunari begira batez ere, baina euskaltegia horrela euskara erabiltzeko gune ere bihurtu da kasu askotan, euskara erabili zein euskal mundua ezagutzekoa. Jarreretan zein harreman sareetan nolabaiteko eragina eduki dela ezin da ukatu horrenbestez.
|
|
|
Programazioetan une hauek txertatzea, praktika jardueretan bezala, gehienetan
|
hizkuntza
lantzeko beharrezko estrategia modura ulertu izan da, jariotasunari begira batez ere, baina euskaltegia horrela euskara erabiltzeko gune ere bihurtu da kasu askotan, euskara erabili zein euskalmundua ezagutzekoa. Jarreretan zein harreman sareetan nolabaiteko eragina eduki dela ezin da ukatu horrenbestez.
|
|
|
Gainera ez da ahaztu behar, alemanez < herri> berbak oso erraz < aleman> iradokitzen duela besterik gabe, < deutsch> ek jatorrian herriaren hizkuntzan edo bulgarean mintzo den jendea esan gura baitu239 Idazle alemanek, beren hizkuntza, barbaroa? eskola kulturako espresabide bihurtzen hasi direnean (XVIII), kontzeptu gutxi asko teknikoak adierazteko tenorean,
|
hizkuntza
landuagoen gisara jokatzen ahalegindu beste erremediorik ez dute izan, alemanezko hitz erroak bai, baliatuz, baina frantsesetik kalkatuz gehien gehienbat moduak eta esanahi zedarriketak. Orduan hasi da < Volk> gaur duen esanahia zabaltzen, eta ordurako hizkuntza landuagoetan zeuzkan ekiboko guztiak heredatu ditu.
|
|
|
eskola kulturako espresabide bihurtzen hasi direnean (XVIII), kontzeptu gutxi asko teknikoak adierazteko tenorean, hizkuntza landuagoen gisara jokatzen ahalegindu beste erremediorik ez dute izan, alemanezko hitz erroak bai, baliatuz, baina frantsesetik kalkatuz gehien gehienbat moduak eta esanahi zedarriketak. Orduan hasi da < Volk> gaur duen esanahia zabaltzen, eta ordurako
|
hizkuntza
landuagoetan zeuzkan ekiboko guztiak heredatu ditu. Halaxe paratuak dira konposizioak:
|
|
|
Alor jakin batzuetan ikasleek daukaten ezagutza maila biribiltzeaz gain, bestelako helburuak ere lortu nahi dira horrelako ekimenetan, esaterako: talde lana eta trebetasun sozialak hobetzea, atzerriko
|
hizkuntzak
lantzea, autoestimua indartzea, beste kultura batzuk ezagutzea, atzerriko heziketa profesionala pixka bat lantzea, aukera profesionalak zabaltzea eta bestelako kulturekin toleranteak izatea.
|
|
|
«on voit le caractère des peuples et le génie de leur langue marcher d, un pas égal, et l, un est toujours garant de l, autre») 561 Beste hizkuntzak izan litezke frantsesa baino abilagoak sentsuen alorrean, bertsorako edo kanturako adibidez («ces deux arts vivent de sensations», «le chant demande le désordre»), edo irudimenaren eremu galduetan, metafora fantastikoak asmatuz eta. Baina gizakia sentsazioez eta arrazoimenaz osatzen da, hori besterik ez da («sensation et raisonnement, voilà de quoi tout l, homme se compose») 562 Eta arrazoimenaren esparru zehatzean
|
hizkuntza
landu eta eskuaireko bakarra («ayant la clarté par excellence») 563frantsesa da, esan bezala, «ordena erregular konstantekoa» ideiak banan bana hurrenkera logikoan aletzen, «ordena direktokoa» naturaren handia espresatzen, horregatik filosofoek berentzat hautatua dutena564, eta inoiz hizkuntza batean egon den prosarik dotoreenaren edukilea565.
|
|
|
Gizakia ez da «arrazoimenaren instintoari» hala zehatz estekatua, eta bere «instintoaren» emaitza ezin da izan aberearena bezalako eraberdina, ezpada «betegintasun handiago edo txikiagoa» baimentzen duena aldi aldeen arabera593 Enpirikoki hizkuntzen berdintasun esentziala frogatzen duena da: 1) denak berdinak direla beren izaeran, hots, bakoitzak materia eta forma linguistiko oso osoa edukitzea, lexikoa, gramatika, etab., denak hizkuntza osobeteak izatea,
|
hizkuntzarik
landuenak bezalaxe
|
|
|
Aurrerapenak
|
hizkuntza
lantzen du, hizkuntzak izpiritua, izpirituak atzera hizkuntza, eta, azkenean, azkeneko eta lehenengoa izpirituak dirudi (Humboldtengan bezalaxe):
|
|
2008
|
|
|
Hastapenetan ohartu nintzen hasi daitekeela idazten buruan ideia bat edukita non bukatuko duzun jakin gabe, baina askoz gauza borobil eta sakonagoak egin daitezkeela osotasun bat bilatuta. Egia da
|
hizkuntza
landu behar dela, pertsonaiak landu behar direla, baina egitura da lantzen zailena eta askotan lantzen ez dena. Oso zaila da.
|
|
|
eredugarriak, adierazgarriak, neurri mugatukoak eta makinan irakurtzeko moduan jarriak. Erreferentzia estandarra dira
|
hizkuntza
lantzeko. Informazioaren gizartean, hizkuntza batek duen garrantzia neurtu nahi denean, aplikazioak garatzeko dituen baliabide linguistikoak aztertzen dira gaur egun. Baliabide horien artean, corpus handien garapena lehenetariko helburua izan ohi da.
|
|
|
Honek telebistak corpusaren eremuan landu beharreko politikarekiko inplikazioak ditu: alegia, nola lortu multzo honentzat hizkuntzaren gaitasun baxua traba ez izatea euskarazko emanaldiak ikusteko(
|
hizkuntza
lantzen duen programazioa, euskarazko azpitituluak, e.a.)
|
|
|
Hizkuntzari dagozkion edukietan ez da aipatzen testu literarioen erabilerarik; aipamen bakarra Nafarroako curriculumean daukagu, ikasleen ulermen nahiz adierazpen mailan lexikoa aberasteko literatur testu klasikoak eta gaur egungo kazetaritza testuak lantzea proposatzen denean. Hortaz,
|
hizkuntza
lantzeko literaturaren erabilera aipatzen denean ere, testu klasikoei egiten zaie erreferentzia, eta ez gaur egungo literaturari. Edonola ere, curriculumak izaera irekia du, eta beraz, irakaslearen esku dago hizkuntza irakastean zein ezaugarritako testuak erabili erabakitzea.
|
|
|
Irakasleen artean denetariko iritziak daude irakasgaia EGA prestatzeko baliatzearekiko; edozein modutan, oso iritzi zabaldua da literaturaren bazterketa ikasleen hizkuntza maila kaskarrak eragiten duela. Izan ere, asteko hiru orduak ere motz geratzen dira euskara irakasteko; ildo horretan, esan behar da literatura ez dela baliatzen
|
hizkuntza
lantzeko.
|
|
|
Puntu honetara iritsita, ez dugu uste euskarak ere bere erreferentzia corpusa behar duela zalantzan jar daitekeenik, XXI. mendeko gure
|
hizkuntza
lantzen, aztertzen eta hobetzen jarraitu nahi badugu behintzat.
|
|
|
Kasurik nabarmenenetako bat, Xabier Amuriza idazle eta bertsolaria dugu,. Oker handirik gabe esan daiteke bera izan dugula Euskal Herriaren historian bertsolaritza
|
hizkuntza
landu eta idatziarekin uztartzen gehien saiatu dena, hura arlo horretako ez gutxiren herritarkeri kutsutik atera eta bertsogin tza mailaz jasoz. Bizkaitik egindako bere ahaleginak Gipuzkoa aldean ez zuela oihar tzun handirik ikusita, nonbait, aspaldion, ordea, berriz ere lehenagoko molde dialek taletara pasatu da, hots, kasu egiten ez ziotenen bide berberera.
|
|
|
Kocourek ek ere (1991: 40) espezialitate eremu bateko hizkuntzak eta, bereziki,
|
hizkuntza
landu eta teknozientifikoak hizkuntza arruntaren baliabiderik gehienak dituela baieztatu du, eta erregistroa, berbaldia, hiztegia edo terminologia baino gehiago dela esan du.
|
|
|
ematearen garrantziaz jabetua dago. Badaki herri hizkuntzek grafemaren erabilera ezinbesteko baldintza dutela
|
hizkuntza
landuaren estatusa esku ratzeko. Izenburuak berak adierazten duenez, asmo honi erantzuten dio libu ruak:
|
|
|
Azken finean, lehen hamabi kopla hauek Erdi Aroko sermoiaren egitura erakusten dute, zehazki, herri sermoiarena11 Herri sermoia, bai, baina ez ho rregatik eragin eruditurik gabea. Herri sermoia herri hizkuntzaz baliatzen den neurrian; izan ere, latinaren erabilera,
|
hizkuntza
landuaren erabilera izen burura mugatu eta, herri hizkuntza batean dihardu: euskaldun elebakarrek ulertzen duten hizkuntza bakarrean; alegia, euskaldun gehienak ulertzen duten hizkuntza bakarrean.
|
|
|
Azkuerentzat toki batera joan eta bertako hizkuntza ikasten ez saiatzea ulergaitza zen. Eta beti ahalegindu zen munduko
|
hizkuntzak
lantzen. Hola, Alemaniako bidaiatik itzulitakoan, germaniar adiskideei (Schuchardt, Bähr, etab.) nahiz haiek sarritan gaztelaniaz edo euskaraz idazten jakin, alemanez idazteko eskatzen zien.
|
|
|
Euskal kasua gaztelaniarekin barik, hain normaldurik ez zegoen beste hizkuntza batekin alderatzen bada, katalanarekin adibidez, euskararen oinarrizko egoerak kaxkarra izaten segitzen zuen: katalanek, 1890 aldera modernismorako jauzia eman zutenean (Espainiako literaturarik abanguardistena bihurtuz), aurreko hamarkadetan zehar beren
|
hizkuntzan
landutako literatura historizista eta erregionalista izan zuten abiapuntu212.
|
|
|
Ikasleen emaitzei dagokionez, aipatu da, katedrak, berez, ez zuela euskal letren historian nabarmendu zen pertsonarik ekarri. Hala ere, ehundaka erdalduni euskarara lehen gerturapen bat egiteko bidea eskaini zien, eta euskaldun zahar ziren ikasleei beren
|
hizkuntza
lantzeko abiapuntu bat eman zien. Katedrako ikasle euskaldun zaharren artean, adibidez, Isaac Lopez Mendizabal aurki daiteke353 Ikasle erdaldunen artean, gutxi batzuk hiru lau kurtsotan egon ziren Azkuerekin, eta ez da dudarik horiek euskara maila aipagarria lortu zutela.
|
|
|
«Euskaldun endekatuen» aldean, Azkuek, Euskalzale aldizkariaren bidez, euskaldun ereduzkoaren alternatiba planteatu nahi zuen. Hola, euskal hiztunak, euskara mintzatzera eta beren
|
hizkuntza
lantzera animatzen zituen, horrek egiten zituela euskaldun adieraziz. Baina hau ez zien soilik euskal hiztunei esaten, «barne kontsumorako», animo altxagarri gisa, beren hizkuntzarekiko motibatzeko, baizik baita euskara ez zekitenei ere.
|
|
|
Eredu horretatik kanpo gelditzen den guztia gaizki esana da, eta gaitzetsi eta zuzendu behar da, besterik gabe. Ikasleak terminologia abstraktuak eta ikasten ditu eta eredu batzuk gomendatu ere egiten zaizkio, baina ez du eskolan bere handik kanpoko eguneroko
|
hizkuntza
lantzen, eta ez langai ikusten ere. Horrela, Hego Euskal Herrian, adibidez, orain dela urte batzuk gaztelera hutsa irakasten zen eskola orotan, inolako kasurik egin gabe hizkuntzaren benetako errealitateari, hots, gizartea euskalduna edo erdalduna zen aintzat hartu gabe, eta sarritan nahiaren kontra ariaz, gainera.
|
|
|
Hizkuntzaren ahoskatze nahasteek eragin negatiboa dute irakurtzen ikasteko (Lobrot, 1974). Idazketa arazo batzuk tratatzeko, ahozko
|
hizkuntza
landu da. Batera tratatu dira dislexiak eta disgrafia dislexikoak.
|
|
|
• Gaitasun eleanitzak. Gaitasunak hiru
|
hizkuntzetan
lantzen dira, euskaraz, gazteleraz eta ingelesez. Erronka hori betetzeko, MUko irakasleak eleanitzak izango dira, eta, hizkuntza eskolak eskaintzeaz gain, edozein hizkuntza modu naturalean erabiltzea sustatzen duten jarduerak eta baliabideak izan behar dituzte titulazio bakoitzeko ikasgaiek.
|
|
2009
|
|
|
Jostailuak erdarazko bere baliokideak dituen funtzio berak ditu. Jolas hauek gainera
|
hizkuntza
lantzeko oso baliagarriak dira." Jolas zaharrak, bizi berriaAskotan ez dakigu zer egin jolas zaharrekin, baina horien bizitza ez da amaitu.Horregatik, Amaraun Ludotekak jostailu zaharrak bilduko ditu iparraldeko ikastoletara edota elkarte ezberdinetara bideratzeko.Euskaraz zein erdarazko jokoak badute bizi berri bati ekiteko aukera, emaiozue zuek aukera! OrdutegiakEra honetara, Ludotekako ma... Euskarazko produktuei buruzko informazio jasotzeko baita jolasak eramateko ere, abenduan zehar astelehenetik ostiralera mailegu sistemaren ordutegi berdinean.
|
|
|
Baina" naturaltasun" gehienekin pasatzen den moduan liburuan behin baino gehiagotan adierazten digu
|
hizkuntza
lantzeak ematen dion lana eta kezka. Istorioa" zuzen" idazteko ardura agertzen zaigu narratzailearen berbetan, gertatutakoa ahalik eta egokien kontatzeko nahia.
|
|
|
Gero eta gai berriago eta konplexuagoak jartzen dizkiete, munduko berri jakin behar dute. Bertsolariak ere, goi mailako ikasketadunak dira denak, eta eskura dauzkate
|
hizkuntza
lantzeko gero eta bitarteko gehiago. Bertsoa egituratzeko modua teorizatuta dago, teknika landuta:
|
|
|
Sistema hori erabiltzea erabakiz gero, gauza guztiak ongi hitzartu behar dira aurrez: zer maiztasunekin elkartu, zer iraupen izango duen, nola egingo den bi
|
hizkuntzak
lantzeko...
|
|
|
Beraz, guk biok bagenuen zer pentsaturik haur eta
|
hizkuntzen
lantzeari buruz Sumpta Juliaz haurdundu zenean.
|
|
|
|
Hizkuntza
lantzea nahitaezkoa da kultur kazetariarentzat. Landu, ez zaildu.Landu, tresna ondo menderatzen ikasi ondoren, jolas egin ahal izateko; esan nahiduzuna esan nahi duzun eran esateko, zehatza izateko hala izan nahi duzunean, edobigarren zentzua erabili nahi duzunean modu eraginkorrean erabiltzeko.
|
|
2010
|
|
|
Horrek ere emaitza akademikoetan eragin handia du". Kanpo ekintzakBestalde, Asurabarrena zuzendariaren ustez, Euskaltegiaren planteamendu pedagogikoan oso garrantzitsuak dira kanpo ekintzak: " azken finean gelan lantzen diren ikastunitateetan
|
hizkuntza
lantzen da, baina beti ere gelaren testu inguruan, ikuspegi akademikotik hurbilago legokeen ikasteko modua da. Gu saiatzen gara gelako jarduna era guztiz akademikoa izan ez dadin.
|
|
|
«Biak hizkuntzaren joritasunean oinarritzen diren neurrian dira osagarri. Idazteak eta irakurtzeak,
|
hizkuntza
lantzeak alegia, laguntzen dio bertsoari. Bertsoak zertan laguntzen dion literaturari?
|
|
|
Atzera egin da alde horretatik, aurrera ordez, belaunaldi berrien euskal girotze edo euskalduntze lanean. Eskolako lau hormetatik kanpora nekez bilatzen du oraingo ikasleak, oro har, idatzizko eta ahozko
|
hizkuntza
landuaren erreferente zabalik. Lehen baino bakardade handiagoan utzi du atzerapauso horrek eskola.
|
|
|
Argi antzematen denez, irakastereduen tipologia laukoitz hura definitzerakoan honako faktore eta berezitasunok hartu nahi izan ziren, besteak beste, kontuan: ...ingurumena, euskara erdarek etxean eta auzoan, herrian eta bailaran duten pisuaren arabera (hots, zonalde soziolinguistikoa); eskolara hasteko adina; eredu bakoitzarentzat begiz jotako hizkuntza gaitasunezko lorpen mailak; bigarren hizkuntza irakasteko metodologia (gaztelania edo euskarara, kasuan kasuko ama hizkuntzaren arabera); orientabide didaktiko orokorrak; irakurketa idazketak lehenik zein
|
hizkuntzatan
landu eta, azkenik, urterik urteko programazioan zehar bi hizkuntzak irakaspide gisa nola erabili. Legez 1983koak badira ere, 1978 eraman liteke, gutxienez, egungo A, B eta D irakasteredu elebidunen jatorria.
|
|
|
Itziar Elorza Eleanitz proiektuaren zuzendaria da 2003tik, GIEko Hizkuntz Egitasmoen arduraduna ikasturtetik, eta Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioko Hizkuntz Proiektuaren arduraduna 2007az geroztik. Haren esanetan,, ikastola giroko jarduera guztietan
|
hizkuntzak
lantzeko eta erabiltzeko modua kudeatzen duen marko integrala da ikastolen Hizkuntz Proiektua?.
|
|
|
Atzerriko egonaldietan, ordea, kontrako prozesua gertatzen da: ikaslea beste herrialdeetako sendiekin bizi da, eta atzerriko
|
hizkuntza
lantzen du ingurune natural horretan.
|
|
|
>
|
Hizkuntza
lantzeko ariketak:
|
|
2011
|
|
|
hitza lotu eta ontzeko moduan eta baita zenbait irudietan ere; esate baterako, mendiarena, Lizardi zein Lauaxetan behintzat present dena. Izan ere,
|
hizkuntza
lantzeko halako joera estetizista du, gaur egun ia aurkitu ezinezkoa dena, eta nafarreraren zirrikitu oro miatzen dituena. Esango nuke, gainera, joera hau, oso markatua dena bi poema solteetan, gaurkotasun eta indar handiagoko beste arnas batekin lotzea lortu zuela Hutseaniko hazkurria n.
|
|
|
Izan ere, afektiboki familia eta bere barnean familia hizkuntza eta norbere garapen emozionala lotuta doazenez, motibazioa ziurtatuta dago. Afektibitatea eta efektibitatea lotuta doaz3 Familian euskara jaso duenak
|
hizkuntza
landu (ezagutu), hizkuntza horretan bizi (erabili) eta hizkuntza hori maite (motibazioa) egingo du. Eredu izan direnengandik jasotako hizkuntzan bizi ahal izan da haurra, gatazkarik gabe gainera.
|
|
|
konpartimentazio soziofuntzionala(" gauza" batzuetarako h erabiltzen da, eta besteetarako L); egonkortasuna; ondare literarioa eta prestigioa (batak handia, besteak apala: horregatik da bata h, High, altua, eta bestea L, Low, apala); eskuratzeko modua (ama hizkuntza moduan eskuratzen da L, etxean eta ingurumen hurbilean, eskolan edo goi mailako sozializazio ajente formaletan) bestea, h, gero;
|
hizkuntza
landua da bata (h: estandarizatua, batua, gramatikaz eta hitz altxorrez, baita fonologiaz ere, bere goren gradura igoa), eta herri hizkera landugabea bestea (L:
|
|
|
Lan handiagoa dela? Behar bada bai, baina ez dago zalantzarik
|
hizkuntzak
lantzeko jardun oso aproposa dela bi hizkuntzetan gauzak ulertu eta azaltzeko eginkizuna.
|
|
|
Kultura gaietan ere terminologi orokorr bat hedatu da Europako
|
hizkuntza
landu guztietan; nahiz indoeuropeotarr hizkuntzen enborreko izan, nahiz izan ez, kulturterminologi greko latindarra onetsi eta beretu dute hizkuntza guztiok.
|
|
|
Ondorengo web orrietan (<www.cuadernointerculural.org, www.aulaintercultural. com>, <www.zipilagun.blogspot.com, www.etorkinekin.blogspot.com/2007/09/ hipi berrientzat kit >) hainbat material azaltzen da ikasle etorri berrien integrazioa bultzatzeko. Aztertu web horri horiek eta proposatu esku hartze programa bat ikasle etorri berrien
|
hizkuntzak
lantzeko.
|
|
|
Bata pelikulen lengoaiaren analisia landu eta gero kritikak egitea eta, bestea, film laburrak egitea, bideogintza bera baliatuz. Hori ere ikus entzunezko
|
hizkuntza
lantzeko, kontzeptuak sartzeko eta poliki poliki, maila oso apalean beharbada, baina bide horretatik abiatzen joateko.
|
|
2012
|
|
|
Egunero hasten den lana da eta hori da niretzat bereziena: aldiro, darabilzkidan
|
hizkuntzak
lantzeaz gain bizirik mantendu behar dira etengabe, gaiak landu behar dituzu, ez dakizu zehazki hizlariak zer esango duen eta adrenalina puntua ematen dizu horrek, azentuak, jendearen hitz egiteko modua… kontrolatu ezin dituzun aldagaiak dira, egunero dago urduritasun puntu hori.
|
|
|
Unibolen ahalegina da ikasleen artean kitxuen identitate kulturala indartzea. Unibertsitateko errektore Jaime Zambranaren hitzetan, elkarren arteko harremanaren eta sortutako komunitatearen bidez azpimarratzen da identitate hori, garrantzitsua baita ikasleak bere kultura eta
|
hizkuntza
landu eta indartzea. Jakintza modernoak ezagutza kitxuekin uztatu behar direla eta harremana izan behar dutela ere uste du errektoreak:
|
|
|
Sarreran dioenez, umorea, hizkuntzen irakaskuntzarako dugun bitartekorik onenetako bat da, baina oraindik ere ariketa eta testu umoretsu gutxi aurkitzen dugu
|
hizkuntza
lantzeko materialetan. Egoera hau ez da oso ulergarria, hizkuntzak ikasterakoan aise sortzen direlako egoera umoretsuak eta ikastordu horiek plaza ezin egokiagoak direlako giro atsegin eta lagunkoia sortzeko.
|
|
|
Euskarak ere,
|
hizkuntza
landu eta dotore bihurtu nahi badu, itzulpenaz baliatu behar omen du ezinbestean. Baina horretarako itzultzaileak etsi etsita egon behar du bere hizkuntza itzulpenerako tresna egokia dela.
|
|
|
Oraindaño elertian jakitun izan diran e, i guziek, noski, antxiñako Elas, era edo Grezia, ra itzuli izan dira, ango elerti itu, itik ega, ia asetzeko asmoz. Europa zaa, eko edonungo e, iak lenbizi, esan daiteke, Gerkeraz ikasi izan dula, gero norberaren
|
izkuntza
landu ta apaintzeko[...] Euzkera, ba, Gerkera bezaiñ zaa, a, Gerkera bezaiñ agurga, ia duzu[...] (Barandiaran 1954: 3).
|
|
|
[...] status linguistikoa, politikoa eta kulturala indartu baino lehenago, literaturak eta, bereziki, olerkigintzak betebehar eta eragin garrantzitsu zenbait izan zituela; alde batetik,
|
hizkuntza
lantzea eta egokitzea, hiztunek hizkuntza horren erabilera errazagoa eta eskuraerrazagoa aurki zezaten, eta bestalde, menpean eta txarretsirik zeuden hizkuntza horiek kultur mintzabide egokiak izan zitezkeela frogatzea.
|
|
|
– Egiazko lirikarako joera ez dator ez jakitetik ez
|
hizkuntza
landutik. Barrendik dator edo, nahiago baduzue, goitik.
|
|
|
– Egiazko lirikarako joera ez dator ez jakitetik ez
|
hizkuntza
landutik. Barrendik dator edo, nahiago baduzue, goitik.
|
|
|
–Edale huna, kapaxarduna?, zioten gure aurrekoek. Egiazko lirikarako joera ez dator ez jakitetik ez
|
hizkuntza
landutik. Barrendik dator edo, nahiago baduzue, goitik.
|
|
|
Komunikazioarekiko interesa adieraztea. 4 JARDUEREN ZERRENDA ORDENAZENBAKIA (Ez dugu adieraziko, zeren planteatutako gaien bidez
|
hizkuntza
lantzeko ikasturte osoan zehar egingo den jarduera multzoa baita). 5 JARDUEREN GARAPENA Gure asmoa da haurra konturatzea urteko beste sasoi batean sartzen garela, hau da, udazkena utzi eta neguan sartzen garela.
|
|
|
Izatez, estatua kultura sistema ofizialeta hegemoniko ororen oharkabeko gibelalde politiko inkontzientea izan ohi da, ohiko egitura kognitiboetan jakintzat eta eztabaidatu gabetzat jo dena. Hartara, intelektualek eta kulturaren profesionalek egungo gizarte estatuaren ulermenerakogakoak eskaini dituzte, hura historian eta munduan kokatzen lagundu dute, gizartehorren kultura handitu eta haren
|
hizkuntza
landu dute. Areago, askok herentzia etatradizio kultural jakin batzuk bahetzeko ahalegina egin dute, tradizio horiek lantzekogertakarien hautaketa eta erregistroa burutu dute eta haiek selektiboki interpretatu, baita kanonak ezarri, biribildu eta orraztu ere gaur egungo ebidentzia zientifikoetaraedo ikusmolde berrietara egokitzeko.
|
|
|
Ondorioz, unean uneko berriak www.eitb.com/albisteak atalean ikusgai daude. Gainera, zenbait
|
hizkuntzatan
lantzen dira: euskaraz eta gaztelaniaz gain, frantsesezko eta ingelesezko bertsioak ere egoten dira.
|
|
|
Egia esan, idazteko unean buruan nuen asmo kontzientea ez zen hori, beste hau baizik, Gandhik Indiako hizkuntzei buruz zeukan jarrera aztertzea, Indiaren Aitak egundoko garrantzia ematen baitzion norberaren
|
hizkuntza
lantzeari eta edozein hizkuntza unibertsalismoren (irakur bedi, hizkuntza inperialismoren) antipodetan baitzegoen. Hortik, adibidez, bigarren paragrafoan" euskal komunitate zientifikoari" egiten zaion aipamen zuzena.
|
|
2013
|
|
|
Ikasleek ere iritzi bera dute eta nabarmentzen dute ahozko
|
hizkuntza
lantzeko garaian ikasle eta irakasleen arteko elkarrekintza hobetu eta ugaritzen dela. Eta, halaber, motibazioa pizten dela jarduera berriagoak eta dinamikoagoak gauzatzen direlako.
|
|
|
Ikuspegi soziolinguistikotik errealitate lingustiko ezberdindun ikastetxeek parte hartu dute, eta jakin nahi izan da aldagai soziolinguistikoak (etxetik dakarten hizkuntzak, batez ere) ere baldintzatzen ote duen materialetan eta ahozko ekoizpenen garapenean. Bestalde, ikerketan sakondu da ahozko
|
hizkuntza
lantzeko material didaktiko egokiak bilatzen eta ikasleen komunikazio garapen prozesuaren nondik norakoak argitzen.
|
|
|
Sekuentzia Didaktikoak diseinatzen hasi aurretik aztertu dira Tolosako ikastetxeetako curriculumak eta material didaktikoak jakiteko presentzia duen ahozko hizkuntzak DBHko gelatan. Ondorengo lana izan da ahozko
|
hizkuntza
lantzeko helburu komunikatiboak erabaki eta Sekuentzia Didaktikoak (aurrerantzean SD) sortzea, eta azkenik, ikasleen ahozko ekoizpenak aztertu dira (esku hartze aurretiko ekoizpenak —aurretestuak— eta esku hartze ondorengoak —ondotestuak).
|
|
|
Hurrengo lana izan da ikastetxeetako material didaktikoen edukiak kontuan harturik ikerketa honetan ahozko
|
hizkuntza
lantzeko materialaren inguruko erabakiak hartzea: helburu komunikatiboak, testu genero eta testu motak, material didaktiko kopurua, esku hartze denbora, ebaluazio tresnak, eta abar.
|