|
2000
|
|
|
hiperboleak...) eta
|
hizkuntz
baliabide paralinguistikoekin osatzen da (keinuak, gorputz mugimenduak, jarrerak, interjekzioak...).
|
|
|
6 Sabino Aranak, pragmatikoagoa izanik, argi ulertu zuen euskararen gainbeheraren arrazoiak ez zeuzkala hizkuntzak bere baitan, inguruko egoera bereziak baizik, hots, ofizialtasunik ezetik zetozkiola. Horregatik, bere planteamendu politikoetan ez zuen ahantzi
|
hizkuntza
baliabide politikoz hornitzea, horrela suspertu eta aurrera egin zezan: " Haced que el euzkera (sic) sea necesario en su patria, yentonces, no lo dudeis, ningun hijo del pueblo lo ha de olvidar.
|
|
2001
|
|
|
Hizkuntza ikasketa eta itzulpena hizkuntza unibertsalen ikuspegitik ere aztertubehar ditugu, alegia, ia gizaki guztiok gauzak izendatzeko eta esateko partzuerditugun
|
hizkuntza
baliabideak aztertuz. Hortik ere abiatu behar genuke ikaslearenprozesadorean zer gertatzen den aztertzen, hizkuntza baliabideak ematekotan.
|
|
|
Hizkuntza ikasketa eta itzulpena hizkuntza unibertsalen ikuspegitik ere aztertubehar ditugu, alegia, ia gizaki guztiok gauzak izendatzeko eta esateko partzuerditugun hizkuntza baliabideak aztertuz. Hortik ere abiatu behar genuke ikaslearenprozesadorean zer gertatzen den aztertzen,
|
hizkuntza
baliabideak ematekotan.
|
|
|
Euskara: hizkuntzari dagokionez ere, garapen osoa behar du lortu euskal komunitateak, gaur eta biharko erronken aurrean
|
hizkuntza
baliabide eta tresnaegokiak izan ditzan.
|
|
|
Esaldiaren gramatikatik harantzago, testuaren gramatika bat aurkitugenuen. Horrek lagundu zigun hizkuntzari modu globalagoan begiratzen; alegia, lagundu zigun ikusten
|
hizkuntza
baliabideek ez dutela moduisolatuan funtzionatzen diskurtsoaren baitan.
|
|
|
Aurkikuntza honekin hipotesi berri bat erabiltzen hasi ginen ikasgeletan.Testu pasarte jakinak eratzeko, ikasleei
|
hizkuntza
baliabideak modu selektiboanhautatzen erakusten badiegu, ezagutzatik erabilerarako jauzia erraztuko diegu.Bestalde, hizkuntza baliabideak erabilera jakinei atxikirik lantzen baditugu, ikasleak modua izango du horiek modu esanguratsuagoan bereganatzeko.
|
|
|
Aurkikuntza honekin hipotesi berri bat erabiltzen hasi ginen ikasgeletan.Testu pasarte jakinak eratzeko, ikasleei hizkuntza baliabideak modu selektiboanhautatzen erakusten badiegu, ezagutzatik erabilerarako jauzia erraztuko diegu.Bestalde,
|
hizkuntza
baliabideak erabilera jakinei atxikirik lantzen baditugu, ikasleak modua izango du horiek modu esanguratsuagoan bereganatzeko.
|
|
|
a. Testu errealetan nekez aurkituko ditugu testu mota horri egotzitako
|
hizkuntza
baliabide guztiak; izatekotan, testu lagin bakoitzean adierazleetakobatzuen adibideak baino ez ditugu topatuko. Alegia, oso testu banku zabala eta antolatua behar dugu izan, funtsezko erabilera guztiak modu antolatuan aurkeztu eta landuko baditugu.
|
|
|
(Leihatilaz leihatila): bideo pasarteko lexikoari eta
|
hizkuntz
baliabide jakinei begiratzen zaie, hizkera formaleanedukia bideratzeko formak duen garrantzia ulertarazteko eta baliabidedesberdinek betetzen duten funtzioa ulertzeko.
|
|
|
Landu nahi diren funtzioak fokalizatzen dira, eta egoerak eskatzendituen
|
hizkuntz
baliabideen lanketa egiten da. Leihatilaz lehiatilablokearen kasuan, gainera, idatzizkoaren ulermena hobetzeko irakurmen ariketaren bat txertatzen da, hala nola herri aldizkari ofizialenpasarteren bat.
|
|
|
4 Antzeztu: binaka hirunaka, eskainitako egoeran sortuko litzatekeenelkarrizketa sortu behar dute, hasieran idatziz, gero ahoz (ikasleenarteko
|
hizkuntz
baliabideen trukea sustatzeko), eta atazetan aurrera eginahala, inprobisazio handiagoz.
|
|
|
alfabetoa ikasteko metodo bat eskaini dit. Goiorekin ez da nahikoa ohizko lagun harremana, ez dira nahikoak
|
hizkuntzaren
baliabideak, komunikazio elementalagoa dut igual.
|
|
2002
|
|
|
Zenbaitetan erantzukizun handiaren zama nabaritzen dugu halako arazoren bati aurre egin behar diogunean: euskararen gramatiketan deskribatu gabe dagoen puntu baten inguruan, kontraesanak dituzten deskribapenak daudenean, estiloarekin zerikusia duten liburuek edota joerek kontraesanak dituzten ohiturak edo proposatzen dizkigutenean, norbaitek maiz erabili dugun
|
hizkuntz
baliabideren bat txarto erabilita dagoela aldarrikatzen duenean eta abar". Arrazoi eta arazo horiekin bat egin duen edota bat etor litekeen profesional oro da eta izan daiteke mintegikide.
|
|
|
Mintegikideen artean hainbat unibertsitatetako irakasle ugari bada ere, badira unibertsitatetik kanpoko arlo askotako profesionalak ere, hots, hedabideetan, administrazioan, irakaskuntzan eta bestetan dihardutenak. Izan ere, mintegia zabalik dago eguneroko jardunean
|
hizkuntza
baliabide edota xede izanik, hizkuntzaren normalizazioak kezkatuta daukan edonorentzat.
|
|
|
Euskarak gure beste hizkuntzek ibili dutenbidetik kilometro batzuk baditu egiteke, eta hor datza arazoa. Beraz, kirol jantzizirabaz dezagun euskararentzat zor diogun garapen osoa, hizkuntza baliabideprepositiboak eman diezaizkiogun, daukagunetik ezer ere galdu gabe, esan nahibaita,
|
hizkuntza
baliabide prepositibo horiek osagarriak liratekeela?.
|
|
|
Demagun orain, gure
|
hizkuntzan
baliabide landuez ondo homituta gaudela, eta hortaz esaldi luze eta konplexuak era ulergarrian emateko aukera egokiak baditugula. Bistan denez, egokiera linguistiko horretan gorago imdikatuko softwaremugatu horren erabiltzaileak bagina, segituan konturatuko ginen bere ahuleziez, eta akaso programaren enpresari gutun bat bidaliko genion esanez, mesedez, esaldiluzeagoak kabi daitezen moduko bertsio zabaldua atera ezazue.
|
|
|
elkarrizketan ekimen handiagoa du; jarduera komunikatiboak askotarikoak dira eta bere hizkuntzaren maila aberatsagoa da lexikoan eta sintaxian. Eta, gainera, malgutasunhandiagoz erabiltzen ditu
|
hizkuntza
baliabideak.
|
|
|
HEOK indarrean jarri arte erabili dugun programak hizkuntzaren osagaiformala zuen ardatz nagusi eta (ia) bakarra. Programa horren markoanEZAGUTZA/ OSAGAI LINGUISTIKOA izan da irakaskuntzaren ardatza: metodologia gramatikalak eta nozio funtzionala erabili dira nagusiki etatrebetasun linguistikoen garapena, eskuarki,
|
hizkuntza
baliabide jakineneskuratzeari atxikirik ikusi izan dugu.
|
|
|
Baina horrek kostu handia izan du euskararentzat: euskaldunak betitik izan duen sena,
|
hizkuntza
baliabideak arazorik gabe garatzeko izan duen sena, galdu egin da. Batasunak eredu bakarra jarri du bazter guztietan eta horren ondorioa izan da, batetik, euskara betitik ibili izan dutenek, euskaldun" arruntek" nolabait ere esateko, ziurgabetasuna sentitzen dutela orain" eskolatuekin" (hitz hau nirea da) mintzo direnean:
|
|
|
Arazoa, beraz, ez da hori. Testuliburuak dira
|
hizkuntz
baliabideak finkatzeko biderik egokienak, eta horrek berebiziko garrantzia du euskara bezalako hizkuntza baten kasuan. Gai askori buruz ez da oraindik ezer idatzi euskaraz, eta beste hainbat gairi buruz, pe rtsona bakar batek idatzi du idatzi den guztia.
|
|
2004
|
|
|
Gaitasun komunikatiboaren zer nolakoa ez baita soil soilik hizkuntzaren egoerari darion tasuna edo keria. Egoerarik gorenean egonda ere, ikusten dugunez, erdaldun askok ez du nonbait behar bezala bereganatzen
|
hizkuntzako
baliabideen errepertorio zabala. Hizkuntzarekin daukagun sozializazio moduak erabakitzen baitu mintzamenaren luze zabala.
|
|
2005
|
|
|
Nik beti pentsatu dut istorioak eraman behar zaituela gehiago, hizkuntzak baino erakarpen handiagoa izan behar duela. Batzuetan ongi dago hizkuntzak eraman zaitzan uztea, baina arriskutsua da,
|
hizkuntzaren
baliabideen makulupean soilik dagoen istorioak entitate nahikorik ez duela pentsa dezakegu. Ni bi zaldiko zalgurdiz noa beti, eta jaten hobe ematen diodan zaldia istorioa daramana da.
|
|
|
Morfologia eredua tradizioz nagusi zen lapurteran oinarritu bazuen ere, hiztun multzoari dagokionez indartsuago zetorren osatu zuen. Zinez maisu izan zen
|
hizkuntzaren
baliabideak erabiltzen: aditz, joskera, hiztegian, eta modu berezi batez esapideetan.
|
|
|
». Euskara tekniko zientifikoan erabilitako
|
hizkuntz
baliabideen inguruan etengabeko eztabaida dago eta hori oso urrun dago inolako hizkuntz irizpiderik ez izatetik. Barruko eztabaidetatik at, zientzialariak oro har irekita daude hizkuntzalarien oharrak entzuteko eta beren testuak horien arabera egokitzeko.
|
|
|
Horietako anitzek irakurle arekin elkar aditzea eta bat egitea bilatzen dute. Eta, hain zuzen, irakurlearekin bat egiteko
|
hizkuntz
baliabide ugari ustiatzen ditu Hiriart Urrutik, adibidez datibo etikoa, kontaeran ere badarabilena. Orduko neskatxen apainzaletasuna maiseatuz, pasadizo bat kontatzen du, umorez, lehen mintzaldi baten amaieran:
|
|
2006
|
|
|
EHUko IXA taldeak eta Elhuyar Fundazioak osatu dute euskara ikertzeko
|
hizkuntza
baliabide hori. Euskarazko lehenengo corpus espezializatua da.
|
|
2007
|
|
|
Boluntario talde batek ISFko ikastaro zahar horiek eta ikasmaterial guztiak audioan eta testuan editatuta, eta digitalizatu egin dituzte. Horrekin guztiarekin materiala, hizkuntzek eta mailek antolatua, orrialde bat sortu dute web orria eta nahi duten guztien eskura jarri dute Sarean doan kontsultatzea, deskargatzeko, betiere proiektuaren azpian ISF
|
Hizkuntza
baliabideak. Boluntario talde batek FSIren ikastaro zahar horiek eta audio eta testuetan editatutako ikasketa material guztiak bildu eta digitalizatu dituzte Antolatzailea: oso soila, ezkerreko aldean menu erraz bat duela dauden ikastaroak eta materiala erakusten dituen orria horietako bakoitza deskargatu ahal izateko.
|
|
|
• Hiztegiak (www.euskaraz.net/Euskara_Ikasten/Hiztegiak). Orrialde bakar batean bildurik, Internet sarean zehar aurki daitekeen hiztegi, entziklopedia, eta
|
hizkuntz
baliabide sorta bat eskaintzen da.
|
|
2008
|
|
|
|
Hizkuntza
baliabideak: hiztegi elektronikoak (Hiztegi Batua, Elhuyar, 3000, Morris, Euskal Hiztegia, Sinonimoak, Harluxet hiztegi entziklopedikoa...); datu base lexikalak (EDBL); corpusak (corpus estatistikoa, Zientzia eta Teknologia corpusa, literatura corpusak); ahotsaren teknologietan integratzeko baliabideak (datu base akustikoak, lexiko fonetikoa, testu corpusa); itzulpen memoriak; aldizkari ofizialen corpus etiketatua; terminologia banku publikoa (Euskalterm); toponimia (EAEko datu basea) eta onomastika (Euskaltzaindiaren izendegiak)...
|
|
|
|
Hizkuntza
baliabideak eta tresnak: 64 Prestakuntza/ elearning:
|
|
|
Beraz, momentu honetan hauxe da IKT Inbentarioan jasota dauden proiektuen/ produktuen kopurua:
|
Hizkuntza
baliabideak eta tresnak: 64 Prestakuntza/ e learning:
|
|
|
|
Hizkuntza
baliabideak eta tresnak: bi corpus eratzeko proiektuak definitu:
|
|
|
Baina hizkuntzen teknologien (Language Technologies LT) ondoan,
|
hizkuntza
baliabideak (Language Resources LR) jarri behar ditugu. Izan ere, azkenak ezinbestekoak dira aurrenekoak garatzeko.
|
|
|
Izan ere, azkenak ezinbestekoak dira aurrenekoak garatzeko.
|
Hizkuntza
baliabideak gero eta garrantzitsuagoak izango dira, edozein hizkuntzatakoak, denak izango baitira beharrezkoak zerbitzu eleanitzak inplementatzeko. Hortaz, corpusak (elebakarrak eta eleanitzak, parekatuak edo lerrokatuak), ahotsaren teknologietarako baliabideak... oso ondo kotizatuko dira, bereziki produktuak merkaturatu nahi dituzten enpresentzat.
|
|
|
|
Hizkuntza
baliabideak direla eta, Europako Batasunak kezka du formatuen eta estandarren inguruan eta datozen urteotarako horiek harmonizatzeko Europako eredua finkatzea pentsatzen ari da, agian direktiba baten bidez. Lehentasunezko arloak ezartzea litzateke helburua, betiere kontuan izanda interesik handiena luketenak, eta, antza, horretan, ez lituzkete aintzat hartuko bakar bakarrik Europako Batasuneko hi... Horrela, metodoak kontsolidatzeaz gain, roadmap bat egingo litzateke eta ebaluatzeko protokoloak ere finkatuko lirateke.
|
|
|
"
|
Hizkuntza
baliabideen garapena sarean, euskarazko edukien garapena eta sustapena sarean, teknologia berrien alorreko proiektu berritzaileen sustapena eta euskarari aplikatutako ahotsaren, itzulpen automatikoaren eta testu tratamenduaren teknologiak".
|
|
|
Ixa taldean, beti hizkuntzaren teknologiaren barruan, beste aplikazio informatiko, tresna eta
|
hizkuntza
baliabide definitu dira. Aplikazio informatikoen artean aipagarri dira Matxin itzulpen sistema (Alegria et al., 2007; Mayor, 2007) eta Zientzia eta Teknologiaren Corpusa (Areta et al., 2007).
|
|
|
Alderantziz ez dela egin behar! Produktu posibleen artean bereiztu izan dugu zein diren
|
hizkuntza
baliabideak, zein tresna, eta zein aplikazioa. Tresna eta aplikazioak bereizten ditugu, biak produktu informatikoak izan arren, tresnak ez baitira erabiltzaile arruntarentzat eta aplikazioak bai; tresnak hizkuntza teknologian dabiltzan teknikariek erabil ditzaten definitu dira.
|
|
|
Azken hiru
|
hizkuntza
baliabide horiek, berez, Eusko Jaurlaritzak kudeatzen ditu, baina oraingoz ezin dira eskuratu. Ez dira asko, beraz, euskarako eginda dauden datu base akustikoak, eta, hortaz, hutsune nabarmena dugu arlo honetan, gainerako hizkuntzen aldean.
|
|
|
lanak sortu diren garaia, egilea eta dagokien ingurune sozial, historiko eta estetikoak erlazionatu behar dituzte. Horrez gain, literatur testu bakoitza zein generotakoa den identifikatzeko gai izan behar dute, eta horren egiturako oinarrizko osagaiak eta
|
hizkuntz
baliabideak ezagutu behar dituzte.
|
|
|
Elhuyar Fundazioaren helburuetako bat euskara garatzeko eta normalizatzeko
|
hizkuntza
baliabide, tresna eta zerbitzuak sortzea eta eskaintzea da. Helburu horri tinko eutsiz, urteak daramatza hiztegigintzan lan egiten eta hiztegi sorta geroz eta handiagoa osatzen.
|
|
|
Hortaz, berbaldi zientifikoa kriptikoa izaten da esparru bakoitzeko zientzialarien taldetik kanpo, baina kriptikotasun hori ez dator berbaldi estrategia bereziak erabiltzetik. Areago, ereduzko berbaldi zientifikoaren eraginkortasuna6 lortzeko erabiltzen den estrategia orokorra da
|
hizkuntz
baliabideen artean, prozesatzen errazenak, hautatzea7.
|
|
|
Bestalde, egia da intsulinak edo hidrogenoak erreferente bera duela euskal ikertzailearentzat nahiz beste herrialde batekoarentzat, ez da hala gertatzen, aldiz, herrialde horietako erakunde juridiko edo politikoekin (Gutiérrez 1998)?, baina ez dirudi espezialitateko testua terminologiara muga daitekeenik. Testu horietan komunikazio asmoa erabakigarria gertatzen da sortzaileentzat; ongi dakite hori testu egileek asmo horren arabera hautatzen baitira komunikazio estrategiak eta erabiliko diren
|
hizkuntz
baliabideak (Hoffman 1984).
|
|
|
Maiz, fraseologiak berak adieraziko digu espezializazio maila handiko testu bateko unitate lexiko finkatua (terminologia) dugun edo espezializazio maila apalagoan ari garen. Eta aldi berean, askatasun handiagoa izango dugu maila apalean sintaxi librearekin eta
|
hizkuntza
baliabideekin jokatzeko unitate lexiko finkatuak eskatzen dituen adierazpen kontzeptual konplexuan baino.
|
|
|
4
|
Hizkuntza
baliabideak erabiltzaile motaren arabera ere sailkatu ditu.
|
|
|
Kontua da, ordea, kasu batzuetan ez dela komeni ezaugarri horiek bistan uztea, goiko adibidean agertu denez, edota, itzulpenez ari garelarik, jatorrizko testuak ematen ez duen informazioa premiarik gabe eskaini behar ez denean. Hor, itzultzaileak kontuz jokatu luke, bere
|
hizkuntzako
baliabide aberatsagoak ahalik eta gutxien erabiliz, bestela, jatorrizko egileak ematen ez duen argibideak emango lituzke, bere burua berridazle ez baizik eta erabateko birsortzaile bilakaturik.
|
|
2009
|
|
|
Zortzi sektore nagusi hartzen ditu planak bere baitan: Familia Harremanak; Euskararen Sustapena eta
|
Hizkuntza
Baliabideak; Hezkuntza, Ikerketa eta Gazteria; Herri Administrazioa; Hedabideak eta Kulturgintza; Lan mundua; Kirola eta Aisialdia; Teknologia eta Telematika.
|
|
|
Zortzi sektore nagusi hartzen ditu planak bere baitan: Familia Harremanak; Euskararen Sustapena eta
|
Hizkuntza
Baliabideak; Hezkuntza, Ikerketa eta Gazteria; Herri Administrazioa;
|
|
|
Ikaslearen komunikazio gaitasuna garatzea, multimediako edukietan komunikazio egoera bakoitzarentzat egokienak diren
|
hizkuntza
baliabideak trebatzea.
|
|
|
8.4.2
|
Hizkuntza
baliabideak
|
|
|
Itzulpena literatura eta hizkuntza literario berri bat sortzeko baliatu izan du Sarrionandiak, eta xede hizkuntza aberasteko modu gisa ikusi izan du. Bere itzulpen askotan sorburu hizkuntzaren egiturak gertutik jarraitzen ahalegindu izan da, xede
|
hizkuntza
baliabide berriz hornitu nahian. Baliteke, beraz, Moduari buruz espero genuen baino informazio gehiago topatu izanaren arrazoia horixe izatea, alegia, euskararen egitura edo joera «naturalak» pixka bat behartu eta malgutu nahia.
|
|
|
Zenbait
|
hizkuntza
baliabide, UEU, Bilbo, (bigarren argitalpena).
|
|
|
Zertzelada loditan marraztu berri dudan hizkuntz errealitatearen aldaketak erronka berriak dakarzkie gure gazteei. Horietan lehena, hizkuntzaren erabilera formaletatik ez formaletarako zubia igarotzeko ezinbestekoa den adierazgarritasuna eta
|
hizkuntz
baliabideen aberastasuna eskuratzea. Eta, gainera, hizkuntza handi baten presio komunikatibo saihetsezinak markaturiko giro batean.
|
|
|
Arazo andana luzea, benetan, ia esaldi batean bilduta: adierazgarritasuna,
|
hizkuntz
baliabideak, hizkuntzaren erabilera formala eta ez formalak, simetria formalarentzako esperantza urriko diglosia... Ahaleginak egin dira gure gazteek asma dezaten bide berriak urratzen euskararen eta eleaniztasunaren mesedean.
|
|
|
hiztegiak, corpusak, itzultzaileak, bilatzaileak... Webgune bakar batean
|
hizkuntza
baliabide ugari biltzea eta eskaintzea dauka helburu.
|
|
2010
|
|
|
Lanari lotu nintzenean erabaki nuen liburu hau itzultzeko baliatuko nuen tresna linguistikoa euskara totala izango zela. Niretzat euskara totala da euskararen sinkronia eta diakronia osoa bere barnean hartzen duen euskara eredu bat, euskalki guztiak eta euskara idatziaren garai historiko guztiak bere baitan biltzen dituena, ez ordea birtuosismo antzuzko su artifizial putzetan indarrak itzultzailearenak nola irakurlearenak alferrik akitzeko, baizik eta
|
hizkuntzaren
baliabide posible guztiak orekaz eta antzez konbinatuz adierazkortasuna, komunikazio indarra eta diskurtsibitatea ahalik eta urrutien eramateko. Euskara totalaren kontzeptua funtsezkoa zait eta beti saiatzen naiz aplikatzen nire lanetan, baina zoritxarrez akats bat dauka:
|
|
|
Elhuyar Fundazioaren helburuetako bat da euskara garatzeko eta normalizatzeko
|
hizkuntza
baliabide, tresna eta zerbitzuak sortzea eta eskaintzea. Helburu horri tinko eutsiz, urteak daramatza hiztegigintzan lan egiten, eta hiztegi sorta gero eta handiagoa osatzen.
|
|
|
Baina fidagarriak al dira eduki horiek? Europako 24 erakundek garatu dute Linguanet Europa ataria, eta 3.700 esteka baino gehiago hautatu eta katalogatu ditu hizkuntza zuzentasuna bermatzen duten kalitate irizpideei erantzuten dieten
|
hizkuntza
baliabideetarako.
|
|
|
...arrunten ohiko hizketa" aztertu eta estrukturalismotik harantz doan" linguistika integrala" garatu nahi baitu34 Bere helburua, esan dezagun lehenik," hitz egitearen linguistikaren oinarriak ezartzea da", horretarako hitz egite horretan bertan" hiru dimentsio" bereizten dituelarik, hala nola," espresiboa, biologikoa eta kulturala" 35 Lehenengo biak"
|
hizkuntzaz kanpoko
baliabide espresiboekin" eta" hitz egitearen baldintzapen neurofisiologiko eta psikologikoekin" daude lotuak36, baina —nahiz eta gaitasun linguistikoan eragin— ez dira propioki hizkuntzalaritzaren beraren ikerketa objektu. Zientzia linguistikoa, egiaz, hitz egitearen dimentsio kulturalean zentratzen da, hain zuzen," hizkuntza" bera —gogora dezagun Humboldt—" gizakiaren berezko gaitasun sortzailearen emaitza historikoa" delako37 Testuinguru horretan kokatu behar da, hain zuzen," konpetentzia edo jakite linguistikoa", eta, hortik abiatuz, baita gure autorearen ahalegina" hitz egitearen teoria orokor" bat abian jartzeko38 Helburu horri jarraituz, bada, Coseriuk, batetik —eta gorago aipatutakoaren haritik—, jarduera kulturala den hitz egite horretan bertan" hiru maila" bereizten ditu, hain zuzen," unibertsala, historikoa eta indibiduala" 39.
|
|
2011
|
|
|
lanera kanpora joan behar izaten da maiz, euskarazko solaskideen kontzentrazio demografikoa ondotxoz ahulagoa den ingurumenetara. Mintzagaiak eta idatzizko jardunak aparteko eragozpena erantsi ohi diote lan esparru horretako euskal jardunari. posible da hor ere, ordea,
|
hizkuntza
baliabideak eta euskarazko harreman sareak sendotzea. Funtsezkoa da elementu hori ere, bai talde txikitan eta bai, ahal balitz, sekzio osoetan.
|
|
|
Beraz, ez gara kodeak aztertzeari buruz hitz egiten ari, baizik eta hizkuntzaren erabileraz, erregistro ezberdinez, entonazioaz, hitzen aukeraketaz, eta abarrez. horregatik uste dut garrantzi handia duela konnotazio balioak aitortzea hizkuntzari. hau da, hitzek literalki duten esanahiaz gain, kontuan izatea hitzek testuinguru zehatzetan dituzten esanahiak. Izan ere, aztertu litzateke hiztunek nola erabiltzen dituzten
|
hizkuntza
baliabideak giza harremanak sortzeko, identitate anitzak adierazteko, eta abar. hori guztia, ikerketa makro demolinguistikoei lotuta, oso aberasgarria izango litzateke. Modu horrek hiztunentzat hizkuntzak duen balioa ulertzen lagunduko liguke.
|
|
|
Literatur itzulpenaren kritika dibulgatiboan, hortaz, itzulitako testuaz, estrategiez, hizkuntza batetik bestera igarotzeko
|
hizkuntza
baliabideez... oso gutxi egiten da berba. Oro har, gehiago begiratzen zaio lanaren testuinguruari testuari berari baino.
|
|
|
–Hizkuntza guztiek (eta aldaera guztiek), beren hedapen eta erabilera maila kontuan hartu gabe, ahalmen bera dute
|
hizkuntza
baliabideetan, eta gizakiek beren mundu ezagutza adierazteko dituzten modu ugarien erakusgarri dira, baita gizarte harremanak bideratzeko dituzten modu ugarien lekuko ere; alde horretatik, beraz, gizateriaren ondarearen parte garrantzitsuak dira? .
|
|
|
Aipu horretatik, aldizkariaren hiru esparruak interesatzen zaizkigu (eta ez hainbeste bete ez ziren proportzioak): lehena, zientziaren irakaskuntza eskola mailan; bigarrena, ikerkuntza zientifikoaren hedapena, eta, azkenik, aipatutako esparru bakoitzerako
|
hizkuntza
baliabideak (adb. liburu zerrendak) eta adituen hausnarketa zein proposamenak. Adibidez, M. Zalbidek «Zientzi eta teknikarako hizkuntzaz» (Zalbide, 1975) kaleratu zuen, eta J. R.
|
|
|
Edo askotan, itzultzailearen bitartekaritzarik gabe ere, hizkuntza ezberdinean dihardutenek elkar ulertzen dute. Edo hizkuntzak oso antzekoak direlako tipologikoki, edo
|
hizkuntzaz kanpoko
baliabideekin (keinuak, begiradak?) oinarrizko harreman ugari egin daitekeelako.
|
|
2012
|
|
|
Bereziki iradokitzailea gertatzen zait aribidean funtsatutako identitate modu hori. Ikusmolde horretan
|
hizkuntza
baliabidea da eta hizkuntzaren bidez subjektuek beren burua agertu eta komunitatearen barnean kokatzen dute.
|
|
|
Gero eta gutxiagoa. zeresanik ez agerian. Agerira behar duenean, gazteak ageriko
|
hizkuntzaren
baliabideak erabiliko ditu, natural, erdarazko berbak, esaerak, ateraldiak, hitz jokoak, irainak..., eta erdaraz egingo du, normal. eta, horrekin denarekin batera, euskara erdararen ikuspuntutik juzgatzen hasiko da; umore saio batean dioten moduan: " nola esaten da euskaraz nipadios, ezta jaungoikoarentzat ere?
|
|
|
Bizi munduko matrizea edo biltze funtzionalaren mintza izango balitz, halakoxea izango litzateke. eta euskara natural, erdararen artekaritzarik gabe eta euskara bera hizpide izan barik, biziko genuke, alegia hizkuntza sendoak bizi diren moduan: axola gabe. urrun samarra dugu tenore hori. harako bidean euskaldunak bere buruaren behatzaile fin eta zorrotza behar du, automotibazioetan eta autozuzenketetan aditu trebatua. hartara, bizi aterpeen beharra du, eta diskurtso limurtzaileena eta kanpomotibazioko coacherena eta
|
hizkuntza
baliabide merke eta erosoena...
|
|
|
Euskaldunok burutu behar dugu lan hori, ezinbestean, gure hizkuntzaren erabilera eta hedapena euskararen ikuspuntutik bermatzeko. Eta hori egin ahal izateko, garrantzi handia eman behar zaie aurrez aipatutako
|
hizkuntza
baliabide horiei guztiei, behar besteko baldintzatan jarri behar ditu administrazioak, euskarazko aukerak benetan ugaltzeko beharra dago eta horren aldeko hautua egiteko garaia ere bada. Euskararen normalizazioa ezin da inongo baldintzapean, zalantzan edo kinka larrian jarri.
|
|
|
Orixerengan bete betean islatzen dira, beraz, itzulpenaren epistemologia modernoaren ezaugarri gehienak. Lehenik eta behin, forma eta edukia bereiztea posible dela defendatzen du, eta are beharrezko, jatorrizko testuaren mamia edo funtsa (edukia) xede
|
hizkuntzaren
baliabideen bidez emateko. Askotan, gainera, arbuiatu egiten du erdaren gehiegizko erretorika, eta euskaraz eduki berbera modu askoz ere sinpleagoan eman daitekeela erakutsi nahi du.
|
|
|
43).
|
Hizkuntz
baliabide horiei esker, esatariak enuntziatuari bere seinalea, bere zigilua, bere marka ezartzen dio. Esatariaren lorratz horiek inon agertzekotan enuntziatu parentetikoetan agertzen direla ikusi dugu, enuntziatu hauek enuntziazio mailan eta modalizazio mailan eragiten baitute bete betean.
|
|
|
Egun, erretorikaren ikertzaile eta teorikoek, komunikazio erretorikoaren gune argudiatzea jotzen dute; izan ere, bertan biltzen baitira pertsuasio indarra lortzeko
|
hizkuntza
baliabide edo estrategia nagusiak. Ikusi besterik ez dago argumentazioari buruzko bibliografia182 horretaz jabetzeko.
|
|
|
norbait kritikatzean, bere burua ere barne eginez kritikatzea. Horretarako hainbat
|
hizkuntza
baliabide ditu. Nagusiki,, gu?
|
|
|
Esanahia eraikitzeko eta sortzeko bi historia, bi molde, bi sistema. Bi transmisiobide ezberdin izanik, bakoitzak bere ezaugarri, arau eta
|
hizkuntza
baliabideak ditu, bata bestetik bereizten dituztenak. Bereizketa, gainera, hasi ezaugarri soziokulturaletik eta ezaugarri gramatikal eta diskurtsozkoetaraino iristen da (Cassanyk 2005).
|
|
|
Taula honen arabera, koherentziak testuaren sakonean gertatzen diren eduki mailako loturak bideratzen ditu; eta kohesioak76, berriz, testuko osagaiek azaleko egituran gauzatzen dituzten loturak. Bestela esan, kohesioa hitza erabiliko dugu koherentzia lortzeko
|
hizkuntza
baliabideez dihardugunean; hots, Beaugrande Dressleri (1981) eta Díaz Pradosi (2001) jarraituz, azaleko koherentzia adierazteko.
|
|
|
Enuntziatu parentetikoen tipologia formala egiteko, bereziki, E1 eta E2 enuntziatuen arteko integrazio gradua izango dugu irizpide nagusi eta horretarako alderdirik formal eta objektiboenetan oin hartuko dugu: E1 eta E2 enuntziatuen arteko harreman sintaktikoan eta bi enuntziatuen artean egon dauden kohesio mekanismoetan; hau da, bi enuntziatuen arteko harreman semantikoa agerian jarriko duten
|
hizkuntza
baliabideetan.
|
|
|
Horretarako, ordea, testuak izan du barne logikarik. Beste hainbatetan, enuntziatuon arteko barne lotura hori testuan bertan agertzen diren
|
hizkuntza
baliabideek ezarriko dute: kohesio mekanismoek, alegia.
|
|
|
Hala, E2 enuntziatuak E1 enuntziatuarekin lotura izango du, baina bi enuntziatu beregainak izaten jarraituko dute. Izan ere, jada esana dugunez, ez du perpaus mailako lotura sintaktiko formalik gauzatuko, izatekotan ere testu lotura izango dute; testu koherentea sortzen lagunduko duten
|
hizkuntza
baliabideez erdietsitako testu lotura.
|
|
|
Izen kohesioaren zeregina, autore honen ustez, bikoitza da: alde batetik, gai edo pertsonaia horien berreskurapena ziutatu eta antolatzea eta xede hori betetzeko erabiltzen diren
|
hizkuntza
baliabideen artean oso garrantzitsutzat jotzen ditu anaforak (García Azkoaga 2004: 63).
|
|
|
43) honako hau da: , la búsqueda de los procedimientos lingüísticos (shifters, modalizadores, términos evaluativos, etc.)?.
|
Hizkuntz
baliabide horiei esker, izan ere, esatariak enuntziatuari bere seinalea, bere zigilua, bere marka ezartzen dio eta, era honetara, mezuan bertan txertatzea lortzen du (estarian nahiz agerian). Horrela, esataria enuntziatuarekin harremanetan ezartzen du:
|
|
|
Euskal gramatikaz, bi uste oker eta gaizto daude gurean zabalduta: batetik arautzen duena baino gehiago arautzen duela eta, bestetik, zenbait
|
hizkuntza
baliabideren erabileran nahikoa dela arau gramatikalak betetzea.
|
|
|
Solaskidea aurrez aurre ez izateak komunikazio prozesuen oinarrizko alderdiak aldatzen ditu. Jakina, ezin dira erabili hitzik gabeko
|
hizkuntzaren
baliabideak, ez baikaituzte ikusten. Baina, telefono elkarrizketaren bidez, gure jarrerari eta nortasunari dagozkien alderdiak eta ñabardurak hautematen dira beti.
|
|
|
Ondorio hauek atera dira, besteak beste: ikastetxeen arteko inplikazio handiagoa, hizkuntzen irakaskuntza egiaztatzeko irizpide komunak defendatzea, azterketa erabakigarrietan (selektibitatea, irakasleen hizkuntzak indartzea eta atzerriko
|
hizkuntzetarako
baliabideak gehitzea) ahozko probak ugaritu beharra. Bernadette Maguire British Council eko Azterketa Saileko aholkulariak adierazi zuenez, “garrantzitsuena hizkuntza politikaren eta egiaztapenerako esparru bateratu estandarizatu eta arrazionala sortzeko aurrera egiteko borondatea da, eta are gehiago nazioartekotze unean”.
|
|
|
Garapen intelektual osorako, hizkuntza ezinbestekoa da.
|
Hizkuntza
baliabideak ondo garatzen ez badira galduta gabiltza, lotura razionalak ezin ditugu egin, kausalitate eta kasualitatearen arteko ezberdintasuna ezin dugu egoki zehaztu, ezta kausa ondorio loturak egoki egin ere. Iritzi kritiko propiorik ezin dugu garatu eta, zerbaiten lokarri izateko eta bizi segurtasun intelektual bat edukitzeko, edozein sineskeriatan jausteko arriskua dugu.
|
|
2013
|
|
|
Aurrerapena ertaina izan da makroegitura, mikroegitura eta elementu paraberbalen erabilerari dagokionean. Eta azkenik, aurrerapen adierazgarririk ez da ikusten
|
hizkuntza
baliabideetan eta orokortze estrategietan.
|
|
|
Aurrera begira, ebidentzia honetan sakontzea interesgarria izan daiteke. Dena dela, adierazgarriena da 3 motako ikasleen aurre testuetan
|
hizkuntza
baliabide (morfosintaxia eta hiztegia) gehiago eta aberatsagoak ageri direla, nahiz eta ondo testuetan eremu honetan ez den hobekuntza esanguratsurik gertatzen.
|
|
|
Eta kontuan hartu behar ditugu
|
hizkuntza
baliabide horien artean dauden hizkuntza desberdinekin batera hizkuntzaren aldaerak ere. Alegia, local variety edo regiolect bezala ezagutzen diren eta gure kasuan euskalkiak diren horiek ere hiztunaren hizkuntza errepertorioa aberasten duten baliabideak dira.
|
|
|
Bestalde, euskararen kalitateari dagokionez Euskaltzaindiaren atergabeko lana daukagu Interneten eskuragai:
|
Hizkuntza
baliabideak: Hiztegiak eta Corpusak, Gramatika, Dialektologia, Onomastika, Literatura, Arauak, Euskararen sustapena, argitalpenen bertsio elektronikoak, eta, azkenik, Jagonet galde erantzunak zalantzak argitzeko Euskaltzaindiaren zerbitzua.
|
|
|
Bereizketa horri jakingarri deritzogu, zuzenbideko testu generoen inguruko sailkapenek (Hernández Gil, 1986; Urrutia, 1990; Urrutia eta Lobera, 1997; Borja, 2000; Hernando, 2003; Vilches eta Sarmiento, 2010; Llamas, Martínez eta Tabernero, 2012) iradokitzen baitute, diskurtso ezaugarriak, oro har, eta
|
hizkuntza
baliabideen hautabideak desberdinak izan daitezkeela lege testuetan (lege orokorra, arauak, ordenantzak?), auzitegietako testuetan (ofizioak, probidentziak, jakinarazpenak?), notariotzako testuetan (testamentuak, eskriturak?), testu akademikoetan (eskuliburuak, artikulu espezializatuak?) eta testu profesionaletan (txosten juridikoak, oroitidazkiak, gutunak?). Lan honetan bi testu genero ikertu dira:
|
|
|
Bestalde, aurreko argitalpenean esaten genuenaren haritik, haur eta gazteen ingurumen osoa izan dugu gogoan, hots, familia, eskola, auzoa, lagunartea, komunikabideak, internet... Eremu horietan erabili ohi diren berbarik beharrezkoenei eta maiztasunik handienekoei lekua egiten ahalegindu gara, beti ere, aipatu dugun euskararen oinarrizko
|
hizkuntza
baliabideen azterketak eskainitako datuak aurrez aurre izanik.
|
|
|
EKEk eta Euskaltzaindiak
|
hizkuntza
baliabideak ezagutarazteko lantegiak edota ikastaroak elkarrekin antolatuko dituzte, Euskal Kultur Erakundearen egoitzan edo ikastaro hauen hartzaileentzat egoki izan daitekeen beste toki batean.
|
|
|
Orain hor eskaintzen dira, besteak beste: Plazaberri bloga,
|
hizkuntza
baliabideak, hots, hiztegiak eta corpusak, EGLU gramatika, Euskararen Herri Hizkeren Atlasa eta dialektologiako beste material batzuk, Euskal Onomastikaren Datutegia (EODA), Literatura Terminoen Hiztegia eta literatura sariketetako testu sarituak, arauak, Jagon jardunaldietako materialak eta hainbat liburu oso, Euskaltzaindiaren bildumetakoak, aldizkari historikoak, Euskera aldizkariaren hemerote...
|
|
|
|
hizkuntza
baliabideak (esaera zaharrak, lokuzioak&) erabiliz, sarrera egokiak idazten?
|
|
|
hitzak gehiegi errepikatu gabe progresio tematikoa ziurtatzeko
|
hizkuntza
baliabideak egoki erabiltzen?
|
|
|
Hitzak gehiegi errepikatu gabe, progresio tematikoa ziurtatzeko
|
hizkuntza
baliabideak egoki erabili ditut.
|
|
|
hartzailearengan eragingo duten
|
hizkuntza
baliabideak erabili baditut.
|
|
2014
|
|
|
Gutun bat laga du liburuaren ondoan. Buruz dakit zer dioen azala zabaldu ez badut ere, eta errekuntza prozesua ikuskatzen dut, zelan bilakatzen den tinta txinpart nire pizgailuaren mende, urdinetik horira, laranjara, gorrira,
|
hizkuntzaren
baliabideak zurrunegiak diren arren kolore hauek sor dezaketen lilura adierazten saiatzen hasteko ere. Piromanoekin bat egiten dut segundo batez.
|
|
|
Egileak hainbat
|
hizkuntz
baliabide erabili ditu A ren errealitate psikologikoan borborka ari diren gatazkak adierazteko. Iruditu zait sinonimo zerrendek haluzinazioen itsasgoran hitz zehatza hautatzeko zailtasuna adierazten dutela; justaposizioak bat datozela pentsamen aldrebestuarekin; barne monologoak ideien jario nahasia erakusten digu; eta errepikek, aldika aldika testuan zipriztindurik, protagonistaren borondatea, aieruak eta sentipenak berresten dituztela desorientazioaren erdian.
|
|
|
Kontsulta horiek bideratzeko orenean, bi erakundeek Euskaltzaindiaren Hizkuntzaren Kalitatearen Behatokia (HIZBEA) zerbitzuaren erabilera sustatuko dute. Era berean, erakunde sinatzaileek
|
hizkuntza
baliabideak ezagutarazteko lantegiak edota ikastaroak elkarrekin antola ditzakete.
|