|
2001
|
|
|
Sare soziala eta irudikapen sozialagizabanakoaren garapen elebidun edo eleaniztunean eragiten duten aldagaisozialen eta norbanako aldagaien arteko harreman zuzena kontsideratzen dira (Hamers eta Blank, 1983). Gizabanakoaren sare sozialeko
|
hizkuntz
praktikek rolgarrantzitsua jokatuko dute beren hizkuntz garapenean.
|
|
2002
|
|
|
Adierazpenairakasteko kurrikuluak honako informazioak eman lizkioke irakasleari: lorgai diren helburuei buruz, lor gai diren
|
hizkuntza
praktikei buruz eta horiek lortzeko beharrezko diren jakintza eta trebetasunei buruzko informazio zehatzak. Etahoriek guztiak ikasmaila bakoitzerako.
|
|
|
Beste aldetik, Larringanen (1992: 504) artikulu batean ipuinaren bidezko
|
hizkuntza
praktikak, zubiarena eginez, ahozkoaren eta idatziaren arteko artikulazioa errazten duela esaten da. eta ipuingintza jardueren zubi izaera ahozko hizkuntza lantzeko bereziki interesgarria dela pentsatzen dugu.
|
|
|
Espreski landu ezik, ipuin kontakizunaren markatzaile propioak bereganatzerik ez dagoela gogoratzen digu, bere eduki, betekizun eta espektatibak barne.Hori guztia sakontzeko modua delakoan, beraz, ipuingintza jorratuko dugu ahozgorako irakurketetan. Atal hau bukatzeko, ekar dezagun ipuin bidezko
|
hizkuntza
praktikaz Larringanek esandako hau: «(...) testu mailako lanetarako abiapuntuegokia begitantzen zaigu,, aldatzen den hori?,, ukitzen den hori?
|
|
2005
|
|
|
«... Sakoneko eztabaida honakoa zen, ene ustez, alegia, ea hiztegigintza teknikoa filologo edo hizkuntzalarien lan hutsa den edota bertako espezialisten lana den. Ene iritzian, guztien arteko lankidetzan oinarritu behar bada ere, lehenengo pausoa eman behar dutenak
|
hizkuntza
praktikan erabiliko duten espezialistak dira, nahiz eta gero hizkuntzaren teknikariak direnen kritika eta gomendioak onartu behar dituzten. Eta puntu hau azpimarratu nahi nuke, gaur egunean ere behin eta berriro plazaratzen ari den eztabaida dinamikoa delako... > >.
|
|
|
Bankuaren arduradunek aholkuak ematen dituzte eskaintzen diren zerbitzuen zerrenda egiteko, eta eskura daitekeen guztiaren berri ematen dute. Eskaintza ohikoena da haurren eta zaharren zaintza eta akonpainamenduarekin, etxeko lanekin (janaria prestatzea, erosketak egitea, animaliak eta landareak zaintzea, etxeko konponketa txikiak egitea, hala nola joste lanak, brikolaje eta elektrizitate lanak, etab.), ordenagailu lanak, klase partikularrak,
|
hizkuntzen
praktika, aholkularitza informatikoa, juridikoa…
|
|
2006
|
|
|
" hizkuntza planifikazioa hizkuntza arazoak konpontzeko saiakera eta indar konziente bat da.
|
Hizkuntza
praktika eta usadioak bultzatzeko ala ez eta eragiteko hartutako erabakiak dira. Hizkuntza baten itxura eta bere erabileta baita diskurtsoa ere, deliberatuko aldatzeko indarren gehiketa da.
|
|
2008
|
|
|
Egin ez bagenitu Argia, Berria eta euskarazko herri aldizkariak, egitera beharrean eragitera dedikatu izan bagina, lortuko ote genuen? Mugituko ote genituen Gara, Deia eta ez dakit zein beraien
|
hizkuntza
praktiketatik. Egin eta eraginen arteko horretan ez daukat batere damurik.
|
|
|
Mintza jardun horiek, ahozko mintza jardun diren heinean,
|
hizkuntza
praktika aldetik aztertu gura ditugu. Ahozko genero honen ezaugarri formalak aztertzeko lana hartu dugu gure gain.
|
|
2009
|
|
|
Aurreko atalean Europar Batasunaren beraren eguneroko jarduneko
|
hizkuntza
praktika izan dugu aztergai. Baina zein da Europar Batasunaren hizkuntza politika?
|
|
|
Edonork daki, ordea, kontuak justu alderantziz direla: horretarako aski da Europako Kontseiluaren beraren Hizkuntzen Euroitunaren gaineko ebaluazio txostena irakurtzea, autonomia erkidegoetako herri aginteen eta Estatuko herri aginte zentralen
|
hizkuntza
praktikak alderatzea, eta, azkenik, jada aipatua dugun Eusko Jaurlaritzak, Kataluniako Generalitateak eta Galiziako Xuntak 2007an hiru urterako sinaturiko Lankidetza Hitzarmena. Balearretako Gobernuak 2008an sinatu zuena, gogora ekartzea, non, beste zenbaiten artean, Espainia osoan hizkuntza aniztasuna sustatzeko neurriak proposatzen baitira.
|
|
|
Itzul gaitezen, ordea, gabezietara, autonomia erkidegoetatik harantzago, Espainiako herri aginteen
|
hizkuntza
praktikari, edo, nahiago bada, Espainiako administrazioen hizkuntza politikari. Europako Kontseiluak nabarmentzen dizkion gabezietara, ebaluazio txostenean irakur baitaitezke.
|
|
2010
|
|
|
Halere etorkinei esker biztanleria handitzen da, nahiz Hego Euskal Herrian, nahiz Ipar Euskal Herrian. Beraz garrantzitsua da jakitea etorkinek euskararekin dituzten harremanak zein diren, jokaera(
|
hizkuntza
praktikak) eta irudikapenak. Etorkin helduen artean euskararen ikaskuntza zertan den jakitea baliagarria izanen da hizkuntzaren geroa segurtatu nahian, euskararen aldeko hizkuntza politikak hobetzeko.
|
|
|
...gure Espainiak, itsasoaz haraindiko koloniak galdurik, esperantza guziak Itsasartearen honuzkaldean ipintzen dituenean; gaur, tratatu berriek Marokon influentzia espazio bat aitortzen digutenean; gaur, nazioaren espiritu publikoa gure komertzioa Afrikan barrena noiz zabalduko zain dagoenean, erraz konprenitzen da zer inportantea den guretzat, zirkunstantzia hauetan, herri honetan hitz egiten diren
|
hizkuntzak
praktikan ezagutzea, bertan eraginen bat izateko, eta bertako jendearekiko harremanak mantentzeko eta estutzeko gutxieneko baldintza delako, eta erabat beharrezkoa delako industria nazionalaren produktuak afrikar kontinentean sartzeko eta zabaltzeko, gure auzoko ezezagunen ateak zabaltzeko eta haien sekretuak antzemateko giltza handia, eta azkenean, gure ustez, Marokora sarrera pazifikoa deitzen ... 310
|
|
2011
|
|
|
Ez du balio euskaltzale agertzea edo euskalduna zarela esatea, eta jendearen aurrean, Parlamentuan edo bestelako foro publikoetan, erdara ederrean aritzea nagusiki. Guztion
|
hizkuntza
praktikak eragina dauka eredua sortzerakoan eta horretaz kontziente izan behar dugu denok.
|
|
|
Hala ere hori da gazteak hartzaile dituzten komunikabideei (Irratia, telebista, egunkariak, internet,...) eskatu behar zaiena. Komunikabideetatik jasotzen dituzte gazteek kirolari, musikari edo bestelako pertsonaia publiko arrakastatsuen ereduak, baita
|
hizkuntzarekiko
praktikan ere.
|
|
|
|
Hizkuntzaren gaineko
praktika eta ulerkerak eta hiriari forma ematen dioten politika urbanistiko eta kontzepzioak. Esparrua zehaztu eta Bilbora azken 5 urteotan etorri diren bilbotar berriengan (2 bizkaieradun, 2 gipuzkeradun, nafarreradun bat, batuadun bat, katalan bat, holandar bat, ugandar bat, perutar bat eta boliviar bat) ezarri da arreta, Bilbok hiritarrarengan proiektatzen dituen mezuak eurengan kutsatugabeago aurkituko ditugulakoan.
|
|
|
Eta zergatik ez pentsatu, habitusak (sozialtasuna indibiduoari txertatzen zaion bidea den heinean, diskurtsotik kanpo aritu eta subjektua bere posizio sozialaren arabera akziora eta pertzepziora eramanez) hizkuntza bat edo beste erabiltzera edo ez erabiltzera eramaten duela bilbotarra? Eta hain zuzen, Bilbon nagusia den doxak (aqu� nunca se ha hablado euskara) habitusean txertatuz gure
|
hizkuntza
praktikak baldintzatzen dituela. Eta aldi berean hiriaren eraikuntza/ eraldaketa espazialak bere baitan txertaturik duela hizkuntza ezberdinentzako posizioen araberako nolabaiteko naturalizazio bat?
|
|
|
CDHko direktiban dagoen erdaldungoak euskararekiko jarrera positiboa hartu du eta bere erabakiarekin euskalduntze plangintzari bidea ireki dio. Monitore eta jokalari dabiltzan euskaldun osoek beren
|
hizkuntz
praktikan erdiguneratzen joan dute.
|
|
|
Eta gizarte jardun bati buruzko sineste uste bat edukitzea zertan datza azken batean? Bada, gure kulturak praktika horri, gure kasuan
|
hizkuntz
praktika, ematen dion esanahian?.
|
|
|
Gatazka sinboliko kognitiboa planteatu behar da lehendabizi (diskurtso edo doktrina berri batek Errealitatea bestela ulertarazi behar digu) eta ulermen alternatibo horren ildotik bizi formak eraldatzeko praktika berriak antzeztu behar dira.
|
Hizkuntza
praktiketan begi bistakoa den hori, bestelako bizi formak zabaldu nahi dituzten guztien eginbeharretan ere ikus daiteke. Praktika berriek talde eta jende arteko gatazkak ekarriko dituzte:
|
|
|
Izena euskaraz jartzeko hautua, bada euskararen indar bat, baina (xeheago aztertuko dugu zergatik), euskararen indar hura agian ez da euskarazko praktiken indarra. Beste indar hori, alegia hizkuntza biziaren indarra,
|
hizkuntza
praktiken indarra beste maila batean ikusi behar da: izengintzan bertan.
|
|
2012
|
|
|
J. Olano: Administrazioari badagokio eredu izatea
|
hizkuntza
praktiketan ere.
|
|
2013
|
|
|
testuinguratzea (aldaeren zehaztapena; proposizio egituren antolaketa), egituraketa (diskurtsoaren ainguratzea, erreferentzia diskurtsiboa eta diskurtso planifikazioa) eta testuratzea (konexioa, kohesioa eta modalizazioa). Jarduera hauen funtzioa da
|
hizkuntza
praktikak hobetzea ekoizpen testuinguruari, edukien antolaketari, testu egituraketari eta hizkuntza unitateei dagokienean. Gure materialetan hiru moduludun SDak eraiki dira, zehazki, SD bakoitzaren helburu komunikatiboari erantzuteko aurreikusgarriak diren edukiak lantzeko.
|
|
|
1. " Euskararen aingurak Arrasateko gazteen
|
hizkuntza
praktikatan. Zergatik eta non hitz egiten duten euskaraz".
|
|
|
Bestalde, ikerketa honetan,
|
hizkuntza
praktiketan kode bat baino gehiagoko elementuak nahasten direla ikusten dugu. Datuek erakusten digute euskara eta gaztelaniaren artean malgutasuna dagoela.
|
|
2014
|
|
|
Paula Kasares soziolinguistaren arabera,
|
hizkuntza
praktikak eta ezagutzak jasotzeko, garrantzi gehiago dute adinkideen arteko interakzioek, gurasoekin dituztenek baino. Horretarako, adibide gisa jartzen du galiziarren seme alabek Euskal Herrian bertakoek bezala hitz egiten dutela gaztelaniaz, bertako dialektoaren traza berberak erabiltzen dituztela.
|
|
|
Kontzeptu honek HKren kontzeptuarekiko hiru aldaketa nagusi proposatzen ditu (Davies 2005) 3: ...t;), JKren kontzeptua erabiltzeak identitatea modu performatiboan ulertzea dakar (aintzat hartuz norbanakoak izan ditzakeen hizkuntzarekiko ideia edo erabilera modu propioak, HKak inplikatzen duen" identitate eredu idealari" uko eginez), eta azkenik, hizkuntzaz kanpoko identitate elementuak ere aintzat hartzen ditu4 Izan ere, JKen teorian oinarritutako lanek behin eta berriz frogatu dute
|
hizkuntza
praktiken eta bestelako praktika sozialen arteko lotura, eta horretan datza, besteak beste, JKen teoriaren indar esplikatiboa (Eckert 2006).
|
|
|
Ikerketa honetan, ikasleen praktika linguistikoak eta kulturalak nolakoak diren jakiteko asmoz, eta euskararen eta euskal kulturaren praktikan eragiten duten faktoreak aztertzearren, galdera ireki eta itxiez osatuta galdetegi bat erabili dugu, metodologia kuantitatibo eta kualitatiboan oinarrituz. Artikulu honetan, azterketa kuantitatiboko datu nagusi batzuk baino ez ditugu aurkeztuko, zehazki, ikasleen
|
hizkuntza
praktikak eta hizkuntza zein kultura praktikekin erlazionatzen diren aldagaien inguruko datuak eskainiko ditugu.
|
|
|
Komunitate ezberdinez osatuta daude gazte hauen inguruneak nahiz identitateak. Eta gazte hauen boteretzea taldean ematerako orduan, elkarreraginean ematen den
|
hizkuntza
praktikak berebiziko garrantzia dauka.
|
|
|
erdararen hegemonia, hezkuntza sistemak euskararen irakaskuntzan izandako akatsak eta erakutsitako hutsuneak, eta euskarak berak garatzeko izan dituen arazoak eta berezko gabeziak. Elementu hauek beste batzuen artean definituko lituzkete egungo gaztetxoen
|
hizkuntza
praktikak. Eta ondorioztatu dezakeguna da, gazteek berezko errepertorio baten falta sumatzen dutela.
|
|
|
Hizkuntza ez da gizarte gertakari ezberdinen ispilu soila. Horretaz gain, hizkuntza (hiztunak, hizkuntz taldeak eta
|
hizkuntza
praktikak barne) kultura eta gizarte baten partaide eta eragile ere badela azpimarratzen da. (Hernandez, 2005:
|
|
|
Beraz, kulturari hertsiki loturik dagoen prozesua erakusten digu parez pare. Eta hortaz hizkuntzaren antropologiaren ildotik,
|
hizkuntzak
praktika kultural gisa ulertuz komunikazio sistema baten baitan giza ordena bat markatzen dutela ulertzen da. Eta errepresentazio hauek ekintza sozialak egiteko erabiltzen direla azpimarratu.
|
|
|
Hizkuntza ez da gizarte gertakari ezberdinen ispilu soila. Horretaz gain, hizkuntza (hiztunak, hizkuntz taldeak eta
|
hizkuntza
praktikak barne) kultura eta gizarte baten partaide eta eragile ere badela azpimarratzen da. (Hernandez, 2005:
|
|
|
|
Hizkuntza
praktika aldatzea ez da soilik kode bat aldatzea, jokaera aldatzea da eta horrekin batera kasu askotan" pertsonaren disposizioak" aldatzea. Bistan da, hizkuntza bat ikastea neurri batean ikasi duen lagun hura aldatzea da, baina zer esanik ez, mintzo hori erabiltzeko eta are gehiago norberaren ohiko inguruan erabiltzeko ikasi den kasuetan.
|
|
|
4.3
|
Hizkuntza
praktikak ingurunean barreiatu
|
|
|
Guneak sare bihurtzea da eginkizuna, aterpe izateari guztiz utzi barik, jakina. Eskaintza guztia leku fisiko bakar batean kontzentratu beharrean, hamaika
|
hizkuntza
praktika desberdin hedatu behar dira hirietako kale, txoko, bilgune eta plazetan zehar. Arnasguneak eutsi behar dio sinergia proposamenen iturburu izaerari, baina euskarak dozenaka bidelagun eta gune lagun bilatu ditu plazan bere lekua hartzeko.
|
|
|
|
Hizkuntza
praktikak hiri mundu eta mundu hirietan
|
|
|
Euskal Herriko hiriak ere halako puzzleak izan ziren Erdi Aroan, hor dugu ondo ezaguna den Iruñearen adibidea. Modernitatean, arian arian, erritmo bakar batera batu ziren atal horiek eta koreografia bakar batera bildu ziren bizimoduak eta praktikak,
|
hizkuntza
praktikak barne. Hilzorian dugu batze hori.
|
|
|
|
Hizkuntza
praktikak ere saski berean sartu behar ditugu. Hiri bizipenak bezala, leku jakin batean bizi beharrez sortzen den jendartekoak bainoago, hizkuntza praktikak fluxuetakoak bilakatzen ari dira.
|
|
|
Hizkuntza praktikak ere saski berean sartu behar ditugu. Hiri bizipenak bezala, leku jakin batean bizi beharrez sortzen den jendartekoak bainoago,
|
hizkuntza
praktikak fluxuetakoak bilakatzen ari dira. Oraingoz, hala ere, hizkuntza praktikak egote eta igarotze logiken bizipenak mutur banatan izango lituzkeen continuumbatean paratuko bagenitu, hara hona genbilzke:
|
|
|
Hiri bizipenak bezala, leku jakin batean bizi beharrez sortzen den jendartekoak bainoago, hizkuntza praktikak fluxuetakoak bilakatzen ari dira. Oraingoz, hala ere,
|
hizkuntza
praktikak egote eta igarotze logiken bizipenak mutur banatan izango lituzkeen continuumbatean paratuko bagenitu, hara hona genbilzke: alde batean bizi komunitateei loturik dauden praktiketan eta bestean, berriz, fluxuei loturikoetan.
|
|
|
Hiriburuetako bilakaera soziolinguistikoaz, hirietan antzematen diren
|
hizkuntza
praktikaz edota hirietan euskaren rolaz hitz egin da, besteak beste. Gainera, mahai inguru bat egin da, honako hauek parte hartu dutelarik:
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Xabier Aierdi:
|
Hizkuntza
praktikak hiri mundu eta mundu hirietan
|
|
|
Horiek horrela, egungo hiri joerek
|
hizkuntza
praktikei zelan eragiten dieten aztertu du. Ideia baten inguruan egin du:
|
|
|
Ideia baten inguruan egin du: ?
|
hizkuntza
praktikak, hiri bizipenak bezala, bizigune eta fluxuetakoak dira, hau da, hizkuntza praktikak bi bizipen mota horiek buru izango lituzkeen continuum batean paratuko bagenitu, alde batean bizi komunitateei loturik dauden praktikak eta bestean, berriz, fluxuei loturikoak genituzke?.
|
|
|
Ideia baten inguruan egin du: , hizkuntza praktikak, hiri bizipenak bezala, bizigune eta fluxuetakoak dira, hau da,
|
hizkuntza
praktikak bi bizipen mota horiek buru izango lituzkeen continuum batean paratuko bagenitu, alde batean bizi komunitateei loturik dauden praktikak eta bestean, berriz, fluxuei loturikoak genituzke?.
|
|
2015
|
|
|
Manuel Lekuona kultur etxean hainbat ikastaro eskaintzen ditu Euskara, Hezkuntza eta Kultura sailak. Euskara soilean egin ohi den tailerrik badago, Literatura tailerra, baina besteetan
|
hizkuntza
praktika herritarren hizkuntza ezaugarrietara egokitzeko metodologia jartzen da martxan. Era honetara, badira bi urte joskintza ikastaroan euskara darabiltela.
|
|
|
(zer pentsatzen dute familiako kideek hizkuntzaren inguruan? Zein irudi proiektatzen dute hizkuntzaren inguruan?); zein da
|
hizkuntza
praktikaren erdigunea? (zer egiten dute helduek, umeek, helduen eta umeen arteko elkarrizketetan?); zer egiten du familiak hizkuntza mantentzeko eta bultzatzeko?
|
|
|
(eta ditu) familia osaketan, zein bere kultur eta
|
hizkuntz
praktiketan. Migratzen ari diren familia horien artean, zergatik batzuk galtzen dute euren hizkuntza?
|
|
|
|
Hizkuntza
praktikak lirateke FLP ek kontuan hartzen duen bigarren elementua. Usteak eta iritziak alde batera utzita, kasu honetan hiztunek hizkuntzarekin egiten duenari egiten zaio erreferentzia.
|
|
|
Zein harreman mota eraikitzen dira hizkuntzaren erabileraren bitartez? Horrelako galdeak, besteak beste, egin daitezke familia gunean ematen diren
|
hizkuntz
praktiken inguruan.
|
|
|
Ikerketa honetan,
|
hizkuntza
praktiketan kode bat baino gehiagoko elementuak nahasten direlaikusten dugu. Datuek erakusten digute euskara eta gaztelaniaren artean malgutasuna dagoela.
|
|
|
–Oso esperientzia ona izan da. Batetik, jende asko ezagutzeko aukera eskaintzen du; bestetik,
|
hizkuntzak
praktika ditzakezu?. Izan ere, mintzamoldeak dira tren txu txuari indarra ematen diotenak; azalpenak zortzi hizkuntzatan eskaintzen dituzte, audio giden bidez:
|
|
|
Feminista, gay eta lesbianei ere ikasi genien gorputza borroka eremua dela. Pierre Bourdieuk ere adierazi zuen eguneroko
|
hizkuntza
praktikak borroka eremua direla. Berri Txarrak taldekoek ere zarata artean esan zuten honakoa Berriz min hau kantan:
|
|
|
Nazioartekotzeak aldaketa instituzionalak, eraketazkoak eta kulturalak ekarri ditu goi mailako hezkuntzara; baita tentsio eta kontraesan ugari ere hezkuntzara; baita tentsio eta kontraesan ugari ere. Prozesu konplexu horretan nahasita dauden alderdien artean, irakasle eta ikertzaileek betetzen dituzten rol eta lanbide identitateei eragiten dizkietenak daude, rol horien jarduera profesionalari erantsitako
|
hizkuntza
praktikak barne. Irakaskuntza ikerkuntzaren lanbideak gaur egungo unibertsitateetan bizi duen eraldaketa Modernitatean diseinatu ziren instituzioen gainbeheran kokatu dute hainbat azterketek.
|
|
|
Hizkuntzaren eremuan hezurmamitu da aipatu den aldaketa profesional dimentsioanitzekoaren alderdi ikusgarrienetako bat. Modu inplizituan bada ere, managerialism ereduaren logika instrumentala, poliki poliki, lanbide jardueran gauzatzen diren
|
hizkuntza
praktiken balio sinbolikoa ezarriz joan da, bai irakaskuntzan bai ikerkuntza jardueretan. Ildo berean, nazioarteko kalitateeta bikaintasun arauei lotuta dauden unibertsitate errendimenduaren adierazleek gero eta gehiago baldintzatzen dituzte hizkuntza praktikak ere.
|
|
|
Modu inplizituan bada ere, managerialism ereduaren logika instrumentala, poliki poliki, lanbide jardueran gauzatzen diren hizkuntza praktiken balio sinbolikoa ezarriz joan da, bai irakaskuntzan bai ikerkuntza jardueretan. Ildo berean, nazioarteko kalitateeta bikaintasun arauei lotuta dauden unibertsitate errendimenduaren adierazleek gero eta gehiago baldintzatzen dituzte
|
hizkuntza
praktikak ere. Irakaskuntzari dagokionez, orain arte elebidunak izan diren testuinguruetako rol akademikoa bestelakotu egin du eleaniztasunaren paradigma nagusiak, dagoeneko ingelesa hizkuntza ofizialekin curriculuma partekatzen hasi den heinean.
|
|
|
Nahiz eta bi jarrera mota horiek ez duten elkar baztertzen, integraziozko jarrerak nagusitu egiten dira ‘lehen diskurtsoa’ deitu dugun horretan, eta jarrera instrumentalak bistakoagoak dira bigarrenean. Partizipaziozko motibazioak dauzkaten akademikoen
|
hizkuntza
praktikek euskal hiztunen komunitatean integratzea dute helburu, bai kulturalki bai sozialki, eta komunitate horren egoera hobetu nahi dute goi mailako hezkuntzan. Identifikazioeta leialtasun motibazioak bultzatuta dihardute, beraz, eta horien araberako hizkuntza praktikak garatzen dituzte beren rol profesionalaren zereginetan.
|
|
|
Partizipaziozko motibazioak dauzkaten akademikoen hizkuntza praktikek euskal hiztunen komunitatean integratzea dute helburu, bai kulturalki bai sozialki, eta komunitate horren egoera hobetu nahi dute goi mailako hezkuntzan. Identifikazioeta leialtasun motibazioak bultzatuta dihardute, beraz, eta horien araberako
|
hizkuntza
praktikak garatzen dituzte beren rol profesionalaren zereginetan. Akademiko horiei dagokienez, euskal osagai linguistikoa identitate pertsonalaren eta identitate profesionalaren funtsezko osagarria da; hitz batean, ezin da haietatik bereizi.
|
|
|
Azken horientzat, euskara eskuratzea eta euskara erabiltzea hautaketa indibidualen esparruan ulertu beharreko egintzak dira.
|
Hizkuntza
praktikak norberaren bizi diseinuaren eta asmo profesional kontzienteen logikan kokatzen dira, askotariko agertokiz eta egintza logikaz osaturik dagoen eredu sozial batean. Hala, hizkuntza hautu horien estrategikotasunak erakusten digu indibidualizazio prozesuak gero eta modu nabarmenagoan gauzatzen direla hizkuntzen esparruan ere gazteen artean.
|
|
|
Ikus dezagun oso hurbileko adibide bat, Bilboko denda batean sartzen banaiz, ez dut luze pentsatu behar zein hizkuntzatan arituko naizen. Espainieraz hitz egitea da
|
hizkuntza
praktika egituratua eta egituratzailea. Hura da Egitura hizkuntza, lagun guztientzat kanpo baldintza agerikoa eta zalantza gabekoa.
|
|
2016
|
|
|
Pierre Bourdieuk eguneroko
|
hizkuntza
praktikak borroka eremu direla dio. Hizkuntza bakarraren barne borrokez ari da, hau da, nork hitz egiten duen eta nondik hitz egiten den balio jakin bat izango duela esandako horrek, baita esandakoa berdina denean ere.
|
|
|
Spolsky ren arabera (2004; 2009), hizkuntza politikak hiru atalez osatzen dira:
|
hizkuntzaren
praktikak, sinesmenak eta kudeaketa. Praktikak jendeak publikoan (edo pribatuan) hizkuntzarekin egiten duena da.
|
|
|
Praktikak jendeak publikoan (edo pribatuan) hizkuntzarekin egiten duena da. Eta horrez gain, hizkuntza horretan hitz egitea baimenduta ala debekatuta dagoen, edo zein diren erabiltzen diren hizkuntzak ere
|
hizkuntza
praktikak dira. Sinesmenak, aldiz, hizkuntzarekiko edo bere aldaerekiko jarrerak dira, hots, zein hizkuntza, nola eta zein egoeratan erabil liratekeenaren inguruko iritziak; horri elebitasun eta eleaniztasunari buruzko sinesmenak eta hizkuntzen eta dialektoen arteko bereizketak lotzen zaizkio, izan ere, hizkuntza politiken zati oso garrantzitsu dira.
|
|
|
1 Taula:
|
Hizkuntza
praktikak, sinesmenak eta ideologiak
|
|
|
Azkenengo atal honi hasiera emateko argigarriak jotzen ditut berriz ere Pennycooken hitzak, horien bitartez
|
hizkuntz
praktikak aztertzeak zer suposatzen duen azaltzen baitute (Pennycook 2010, 29):
|
|
|
Horiek dira euren ohiko errutinak euskaraz. Horiek dira euren
|
hizkuntz
praktikak eta hortik, elikatuko dituzte euren bizipenak eta, garrantzitsuagoa dena, euren bizitako identitatea (Terradas 2009), egunez egun eta tokian tokiko sortzen eta garatzen dena; pertsonen bizitzaren erdigunea betetzen duena eta bere testuinguruari, bere harremanei zentzua ematen diona.
|
|
|
" Mintzajardunaren egoera eta azken urteetako bilakaera. Mikel Zalbideren testuaren inguruko hausnarketa marginalak" idatzian, klase eta azpiklase sozialen
|
hizkuntza
praktiken analisia ezinbestekotzat agertzen du soziologiak euskarari nola lagundu edo oztopatu diezaiokeen ikusteko. Begirada horretatik, halaber, azpimarratzera dakar euskararen etorkizunaren eraketan zientziak duen garrantzia.
|
|
|
1 Ondoren datorrena" Euskarararen biziberritzea euskal herriko hiriburuetan", Euskaltzaindiaren JAGON XIX. Jardunaldietarako (2014ko azaroak 14) prestatu nuen testuaren laburpen bat da. Testu hau bere osotasunean EUSKERA aldizkarian argitaratu zen"
|
Hizkuntza
praktikak hiri mundu eta mundu hirietan: Anbibalentziaren presentzia" tituluarekin, Euskera, 59, 2, Euskaltzaindia, Bilbo 2014, 503 orri.
|
|
|
Beraz, jendartea helburu, soziolinguistika eta hizkuntzalaritzaz gain, soziologia ere behar da. Soziologiak, besteak beste, euskarari nola lagundu edo oztopatu diezaioketen aztertzeko, klase eta azpiklase sozialen
|
hizkuntz
praktiken analisia ezinbestekoa du. Euskarak gizarte mugak ditu, mugak horiek bere geroa baldintzatuko dute eta zailtasunak leuntzeko eta arintzeko diagnosi egoki eta zientifikoa, neurri aproposak eta lidergo partekatua –instituzionala batik bat eta gizarte ordezkarienabehar ditu.
|
|
|
• Social planning honetan, Mikel Zalbideren idazkian esplizituki bakarrik hutsune bat somatzen dut: klase sozialen araberako
|
hizkuntz
praktikak aztertzea eta horren ondorioz zelan bilatu lagunduko diguten sektoreak eta hauen barruko azpisektoreak identifikatu.
|
|
|
Hala gauzak, hizkuntza curriculum ezkutua berariaz formalizatu diren helburuen kontra doazen
|
hizkuntza
praktiken, hizkuntza dispositiboen, hizkuntza disposizioen bilduma izango da. Horregatik, curriculum hori zehazteko, tentuz aztertu behar da zein diren helburu publikoak eta nolako estatusa duen curriculum formal eta publikoak.
|
|
|
Izan ere, helburu eta eginkizun ofizial eta esplizituen alde jarri ahal ditugu aldagai horiek guztiak: ohiturak, praktika arruntak, balio zabalak, ohiko pentsatze erak, eta
|
hizkuntza
praktikak izanda ere. Curriculum esplizitu eta intentzionalaren alde direnak zeharka sustatu ahal dira eta formalizatutako jardueretatik kanpo, lagungarri izan daitezkeen jarduerak ez formalak sortu ahal dira.
|
|
|
Ikusi dugunez, ohiko
|
hizkuntza
praktikek egitura moduan jokatzen dute, hau da, hizkuntza portaera egituratzen dute, baina ez jendeen pertzepzio eta baloraziorik gabe (gogora dezagun: praktikarekin batera metapraktika edo erreflexibotasun pragmatikoa aurkituko dugu beti; alegia, jardutearekin batera, jarduteko jakintza eta sena).
|
|
|
Hizkuntza jarduerak aldatzeari dagokionez, maiz baztertzen ditugu aktore eta egitura arteko loturak eta harremanak.
|
Hizkuntza
praktiken eragileak bi mulzotan topatuko ditugu: batetik, aktoreen disposizioetan, bai hizkuntza gaitasuna, bai hizkuntza erabiltzeko ezagutza pragmatikoa; bestetik, egituretako dispositiboetan hizkuntzen arteko harremanak, erabilera arauak, balio sozial zabalduak eta finkatuak, eta abar.
|
|
|
batetik, aktoreen disposizioetan, bai hizkuntza gaitasuna, bai hizkuntza erabiltzeko ezagutza pragmatikoa; bestetik, egituretako dispositiboetan hizkuntzen arteko harremanak, erabilera arauak, balio sozial zabalduak eta finkatuak, eta abar. Bi mulzoen arteko harremanetan sortzen da, beraz, hizkuntza jardunak,
|
hizkuntza
praktika zehatzak.
|
|
|
• Maila ideologikoaren onargarritasuna (edo legitimitate ideologikoa): hemen balio ideologikoak ditugu; bai proiektu gisa, bai balio kode gisa; alegia, hizkuntza eta
|
hizkuntza
praktiken gaineko sinesmen antolatuak eta balio kontzienteak artikulatzeko borroka sozio erretorikoa.
|
|
|
• Maila soziolinguistikoan Unibertsitateak autonomia behar du, bestela esan: inguruko gizartean dauden egiturazko eraginak gainditu behar ditu eta
|
hizkuntza
praktiketan ere joko gune berezia sortu behar du. Esan bezala, trebetasunak dira eta curriculum formala da tresna eta azken finean konpromisoa; baina, hizkuntza joko berezia sortzeko alboko curriculuma eta, oro har, unibertsitateko bizitza kontuan hartu behar ditu.
|
|
|
Bistakoa da, halaber, bultzada horrek tentsioa eragiten duela, euskaraz bizi nahi dutenen eskubideak ezinbestez ekartzen duelako guztion derrigorrezko konpromisoa eta ahalegina. Tentsio horri ezin zaio iskin egin, ondo eramatea eta kudeatzea da kontua.Normalizazioa, hortaz, eskubideen planoan kokatzen da, lege babesa duen egitasmo kolektiboa da, eta hiztunen
|
hizkuntza
praktikan adierazten da. Euskaraz egin nahi eta ezin bada, ez dago normalizaziorik, ez inolako biziberritzerik.
|
|
|
«Zentraltasuna eremu guztietan galtzen ari da euskara. Galdu du gizartean, politika instituzionalean, baita ezker abertzalearen politikagintza eta
|
hizkuntza
praktikan ere. Guk 1990eko hamarkadan ezker abertzale osoak hizkuntzaz aldatzea lortu genuen, nagusiki euskaraz funtzionatzen jartzea lortu genuen.
|
|
|
Noski, gauza bat da herritarren hizkuntza gaitasun auto balorazioa eta inkesta erantzuna, eta beste bat balizko hiztun bakoitzaren benetako hizkuntza gaitasuna,
|
hizkuntza
praktika eta gaelikoaren benetako erabilera. Eta neurri batean gauza bertsua ere gertatu dakiguke gaur egun Euskal Herrian eskuartean darabiltzagun Inkesta eta Mapa Soziolinguistikoen datuekin.
|
|
|
Neurtzaileek hiztunak neurketaren momentuan darabilen hizkuntza jasotzen dute zuzenean, ezer galdetu gabe. Ondorioz, garrantzitsua da behaketa hori diskrezioz burutzea; izan ere, hiztuna behatua izaten ari dela ohartuz gero, bere ohiko
|
hizkuntza
praktika aldatzeko aukera izango luke, eta gure helburua hizkuntza bakoitza erabiltzearen ekintzak zenbateko maiztasun erreala duen kontrolatzea da. Hala, hizkuntza praktika horiek jasotzeko kalean entzuten ditugun elkarrizketei erreparatzen diegu; horixe da gure behaketa unitatea.
|
|
|
Ondorioz, garrantzitsua da behaketa hori diskrezioz burutzea; izan ere, hiztuna behatua izaten ari dela ohartuz gero, bere ohiko hizkuntza praktika aldatzeko aukera izango luke, eta gure helburua hizkuntza bakoitza erabiltzearen ekintzak zenbateko maiztasun erreala duen kontrolatzea da. Hala,
|
hizkuntza
praktika horiek jasotzeko kalean entzuten ditugun elkarrizketei erreparatzen diegu; horixe da gure behaketa unitatea.
|
|
|
Bestetik, kontuan hartu behar dugu helduon
|
hizkuntza
praktikak garrantzia handia duela, haur eta nerabeen hizkuntza hautua (erabilera) erabat lotuta baitago hizkuntzak gizartean duen balio praktikoarekin. Eta nagusien munduan elebiduna gutxiengo nabarmen bat da oraindik ere zonalde gehienetan (Etxenike, 2017).
|
|
|
Besteak beste, horregatik DBH2n ikasleen arteko euskarazko erabilera baxuagoa da LMH4ko ikasleena baino. Batzuetan ahaztua edo alboratua dugu nagusien euskalduntzea, eta ez legoke gaizki helduen euskalduntze alfabetatzean (Etxenike eta Uranga, 2017) eta beraien
|
hizkuntza
praktika eta kudeaketan fokua jartzea.
|
|
|
Kutxa Ekoguneak euskaraz eta euskararekin dibertitzeko antolatzen duen lehiaketa da Euskararen Ginkana, aurtengoan ere Azkue Fundazioarekin elkarlanean burutuko duena. Bi erakundeek euskara sustatzeko duten konpromisoan bat egin eta
|
hizkuntza
praktika ekologikoak sustatzea dute helburu. Bosgarren edizio honetan ere, Euskaltzaleen Topagunea izango da lehiaketaren koordinatzailea.
|
|
|
Bilbon, Euskararen Etxean, emango zaio hasiera lehiaketaren 5.edizio honi, eta Donostian izango da finala, Ekogunean. Aurtengo edizioaren gaia:
|
Hizkuntza
praktika ekologikoakMunduko bioaniztasuna babesteko ekintzaile ekologisten lana eta ekintzak ezagunak ditugun arren, munduko hizkuntza aniztasunak ere babesa behar duela ez dugu horren barneratua. Hamabost egunero hizkuntza bat hiltzen ari den garai honetan, hizkuntzen aldeko ekintzaileak behar ditugu, hizkuntza ekologistak! Euskararen Ginkanaren 5 edizioan hizkuntza ekologistak izateko hizkuntza praktika ekologikoak hartu ditugu gaitzat.
|
|
|
Hizkuntza praktika ekologikoakMunduko bioaniztasuna babesteko ekintzaile ekologisten lana eta ekintzak ezagunak ditugun arren, munduko hizkuntza aniztasunak ere babesa behar duela ez dugu horren barneratua. Hamabost egunero hizkuntza bat hiltzen ari den garai honetan, hizkuntzen aldeko ekintzaileak behar ditugu, hizkuntza ekologistak! Euskararen Ginkanaren 5 edizioan hizkuntza ekologistak izateko
|
hizkuntza
praktika ekologikoak hartu ditugu gaitzat. Gainditu beharreko probak eta galderak, hizkuntzen garapen jasangarrirako lagungarri gertatzen diren hiztun eta hizkuntza komunitateen ekimen eta praktikei lotuak izango dira. Hizkuntza aniztasuna bermatzeko erronka unibertsalari jolasaren bidez helduko diogu euskararen lurraldean eta tokian tokikoa babestuaz eta aniztasuna balioan jarriaz, mundu mailan ematen ari den homogeneizazioari aurre egiten diogu.
|
|
2017
|
|
|
Gainera, arrazoi soziolinguistikoak ere bagenituen (eta ditugu), Gipuzkoa lurralde euskalduna baita. Erakundeari zegokion errealitate euskaldun horri egoki erantzungo zion
|
hizkuntza
praktika garatzea, euskaldunen hizkuntza hautua erraztuz eta gaztelania nahi zutenen hautua bermatuz. Eta arrazoi politikoak genituen (eta ditugu) Euskal Herria berreuskalduntzea baita abertzaleon helburu behinena, eta horretarako, ekitatezko politikak ezarri behar dira euskararen mesedetan," egoera desberdinetan daudenak berdin tratatzea ez baita berdintasuna, injustizia baizik" (Ekolingua).
|
|
|
|
Hizkuntza
praktika sozial gisara aztertu du Blanchetek, eta hiztunoi halaxe begiratzeko gomendioa eman ere, hots, jendeok partekatzen dugun fenomeno sozial gisara. Hona lehen konstatazioa:
|
|
|
Hona lehen konstatazioa: "
|
Hizkuntzaren
praktika ez dago legeak babestua, ezta euren aniztasuna ere. Hizkuntza bat baino gehiago hitz egiten duten lurraldeetan agerikoa da diskriminazioa".
|
|
|
Herri hezitzaileen ideia ere Hik Hasiren proposamenaren oinarri oinarrian dago. Salbotxen hitzetan," ikastetxearen inguruan badago jendarte bat, badago mundua ikusteko era bat,
|
hizkuntza
praktika batzuk… Jakintza handia dago, baina jakintza horretatik guztitik zati bat irakasten da eskolan, nork dio zer den irakatsi beharrekoa. Goazen eskoletako paretak botatzera eta haizea sartzen uztera".
|
|
|
John Walsh da hurrengo artikuluaren egilea. kasu horretan, irlandako gaelikoaren hiztun berriak hartzen dira ikergaitzat" irlanderadun berriak: ...ndia duten hainbat gako, aipatu ditugun beste bi artikuluetan ikusi den bezala, irlandako gaelikoaren kasuan ere. esate baterako, soziolinguistikoki hiztun dentsitate handiko eremu geografikoetan edo unibertsitateko esparru mesedegarrietan egotea. aldizkariaren gurean atalera hiru artikulu ekarri ditugu oraingoan. lehenengo honetan, Eduardo Apodakak eta Jordi Morales-ek" hiztun kategorietatik
|
hizkuntza
praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila" artikulua idatzi dute. bertan, euskal soziolinguisitikaren esparruan ohikoak diren teknika metodologiko hainbaten azterketa kritikoa egin dute, batez ere, hiztun kategorietan eta hiztunen aitorpenetan oinarritzen direnei eginikoak. izan ere, planteatu nahi du azterketa modu horiek errealitate soziolinguistikoa bera sortzen dutela, edo gutxienez, sortzen laguntzen duten elementuak izan daitezkeela. bere iritzian, ikerketa metodologikoetan aldaketa formala gertatu litzateke, besteak beste, praktika linguistikoak lehenesteko kategoria identitarioen gainetik. atal honetako bigarren artikulua Jaime Altuna Ram� rezek idatzi du gazteen euskararen erabilera generoaren aldagaiaren arabera aztertzeko. ikerketa etnografikoa lezoko eta pasai donibaneko 12 eta 16 urte bitarteko nerabeekin egin du, eta ondorioztatu du, batetik, euskararen erabileran genero desberdintasuna badagoela, euskara gehiago erabiltzeko nesken joera berretsiz. eta, bestetik, baieztatu du, hizkuntza erabiltzeko moduak ere ez direla berdinak. bere ikuspegitik, generoa eraikitzeko sozialiazio sexistak, berak, indartzen du sexuen arteko hizkuntzen erabileraren banaketarako joera hori. bat 104 zenbaki honi amaiera emateko oso bestelako gaia duen artikulua aurkezten dugu:
|
|
|
15 inkesta Soziolinguistikoetatik aparte, oso argi ikusten da hori dena arrue ikerketan (eusko Jaurlaritza, 2013). ikerketa horretan muturrera eraman zen hiztunen auto azterketarekiko konfiantza metodologikoa. izan ere, hango aitortzaileak haurrak eta gazteak ziren: lehen hezkuntzako 4 mailakoak (10 urteko haurrak) eta dbhko 2 mailakoak (15 urte). haiek erantzun behar izan zuten zenbat erabiltzen zuten euskara eskolan, Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik
|
hizkuntza
praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila gela barruan, gelaz kanpo, irakasleekin, lagunekin eta abar. euren jarreren kontu emateaz gain, beren jokaerak zehaztu eta kuantifikatu behar izan zituzten. beraz, (talde bi horietako) populazio osoari egindako itauntzearen ondorioz sortu zen erregistroa gaztetxo horien auto azterketa fin eta zehean oinarritu zen. hau da, ikerketa osoaren oinarria gazteen inpresioak izan ziren (honetaz, luzeago, ikus:
|
|
|
20). interesgarria da merkatu linguistiko kontzeptuaren haritik aztertzea hiztunek nola eraikitzen dituzten balioak eta zentzuak, bai, baina baita ere nola erabakitzen den (edo ez) egoeran egoeran erabiliko den hizkuntza. horregatik, merkatua bainoago, merkatuak eta mikromerkatuak zehaztu genituzke; dena den, merkatuaren metaforak mugak ditu: hizkuntza kontuetan orietatik
|
hizkuntza
praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila – Eduardo Apodaka eta Jordi Morales ez dugu merkatu (liberalik) aurkituko, ez da banako hiztunen elkarrekintzetatik azaleratzen den araupeko eremu bat.
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik
|
hizkuntza
praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila eusko Jaurlaritzako hezkuntza eta hizkuntza politika eta kultura saila eta Soziolinguistika klusterra.
|
|
|
Encuesta Sociolingü� stica de Euskal Herria 2001 La continuidad del euskera III. gasteiz: eusko Jaurlaritzaren argitalpen zerbitzu nagusia. orietatik
|
hizkuntza
praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila – Eduardo Apodaka eta Jordi Morales eusko Jaurlaritza (2003).
|
|
|
hiztun kategorietatik
|
hizkuntza
praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila
|
|
|
• Hitz gakoak: hiztun kategoriak, hiztunen aitortzak,
|
hizkuntza
praktikak, inkestak, mapak.
|